Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

DJAMBA DJƐ WEKELO 18

YEEMBO 1 Wekeka wa Yehova (lá Otetela)

Ilela ‘Isushi yɛ looko l’otondo’ y’okanaka nkɛtshi oloko!

Ilela ‘Isushi yɛ looko l’otondo’ y’okanaka nkɛtshi oloko!

‘Isushi yɛ looko l’otondo apangonangha kɛnɛ kelekɔ́ sii?’​—EWA. 18:25.

IKANYI YƐ DJAMBA DJƐNƐ

Ndɔngɔsɔla looka lɔso lá kɛnɛ kelendana la nkɛtshi ole sii kɛ Yehova lá nkambo djɛ ekfundwelo k’anto wa nyɛtshi.

1. Olakanyelo wɔkɔnge w’okembɛ wɔ Yehova ndalakanyɛ Abrahama?

 ƆSƆ ayalaka djamba djɛ Abrahama ndotakoka mvungɛ lotshinda. Má mbamba kɛ ondjelo, Ndjambe ashimelaka Abrahama ante motatshu nde ntotshita ngando kɛ Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ. Mpame kɛ nkɔmano kɛsɔ atshimbaka yimba efula. Nde opolaka ante: ‘Nsɔsɔlɔ wɛ ongoyaka anto wa wɔlɔ esanga l’anto wa nyɛtshi? . . . Isushi yɛ looko l’otondo apangonangha kɛnɛ kelekɔ́ sii?’ La bale ntshitshi nkfumɔ, Yehova apɛyɛka ilongo yɛnde olakanyelo ɔmɔtshi w’owaso wapɔ la w’otokembɛ isankfumɔ: Ndjambe apayakaki anto wa wɔlɔ kaanga ndambo daambi.​—Ewa. 18:23, 25.

2. Kɛkɔnge ketoshikikɛ ente Yehova ndomboyɛka la sii ole la nkɛtshi?

2 Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndjala l’eshikikelo ente Yehova ndomboyɛka la sii ole la nkɛtshi? Ladjikɛnde tewa ente ‘Yehova nyɛnaka l’eteyi k’oloko’ w’onto. (1 Sa. 16:7) Lá nsɔsɔlɔ, nde ndjewaka ‘oloko w’onto onkfumɔ.’ (1 Nk. 8:39; 1 Ɛkɔ. 28:9) Ɔsɔ alekɔ nkambo djɛ nsɔsɔlɔ djetokamoyɛ efula. Yehova alekɔ la djaana dj’efula ntoleka iso, djɛko ndeke isopakoke nsipisoyɛ wɔlɔ wɔlɔ lamo ɔsande akano amɔtshi. Nkambo djɛ djonyi nde, ɔpɔstɔlɔ Poolo atshindamaka má nyuma k’ekina djɛ ntepela lá nkambo djɛ Yehova Ndjambe ante: ‘Alombo wande walekɔ wolo efula nsipisoyɛ!’​—Ɔrɔ. 11:33.

3-4. Weepó wɛkɔnge w’okokaso ndáwopola winá ɛmɔtshi, ko kɛkɔnge k’oshishimaso lɔ lá djamba djɛnɛ? (Djɔanɛ 5:28, 29)

3 Koko, winá ɛmɔtshi tokoka ndjopola weepó w’ete ngo Abrahama ndopola. Tokoka kaanga ndáwopola ente: ‘Nkongi mɔtshi dekɔ lá nkambo dj’anto wa yalomboyɛ lá Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ? Onto ɔmɔtshi l’anteyi kɛwɔ nkoka nkfundɔ lá ‘ekfundwelo kɛ . . . anto wa nyɛtshi’?’​—Ele. 24:15.

4 Nyontshɔ tokalɔ nshishima kɛnɛ k’ewaso lá nkambo djɛ ekfundwelo. Atahete ilá, towaka looka lokama papoo lá nkambo djɛ ‘ekfundwelo kɛ lowiko’ la ‘ekfundwelo kɛ dombo.’ a (Wala Djɔanɛ 5:28, 29.) Looka lɔ bango lɔsɔ lokotshɛ́ka djɛ nangha etshikitano ɛmɔtshi w’ohonaso ntepela lá djamba djɛnɛ la lá djamba djɛlɔnda. Lá kɛnɛ kelendana la alombo wa sii wa Yehova, tongoshishima ntondo ntondo kɛnɛ k’ewaso la kɛnɛ kɛ sopewe.

KƐNƐ KƐ SOPEWE

5. Kɛkɔnge kɛ enkanda wɛso yalakanyɛka l’etsho wemboheta lá kɛnɛ kelendana la anto wavisá lá Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ?

5 L’etsho wemboheta, enkanda wɛso watepelaki kɛnɛ kengokomela anto wa Yehova ɔsande ante anto wa nyɛtshi. Tatepelaki ente anto wa nghɔsɔ, ndjɔmbɔmba anto wayalisá lá Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ, wapalekɔ la nkongi djɛ ndokfundɔ l’etsho weyaye. Koko, m’ɔkɔngɔ wɔ ndjeka Bible la nkɔmɛ nkfumɔ edjinge ndɔmba lá nkambo djɛsɔ mbala la mbala, tɛnaka ente topakoke ntepela nkambo djɛsɔ l’eshikikelo kenkfumɔ. Lamo?

6. Ndjɔmbɔmba imɔtshi yɛkɔnge yɛnyɛ wopo wɔ Yehova ndalomboyɛ anto wa nyɛtshi, ko kɛkɔnge kɛ sopewe?

6 Tokolenda ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wɛ Bible wokana la nkambo djɛsɔ. Ɛkɔndɔ efula wɛ Bible wɛnyɛ wopo wɔ Yehova ndalomboyɛ anto wa nyɛtshi, ndjɔmbɔmba lofulo l’anto lopewama mbala lovisá lá Mvula k’elola kana ewila esambelo wɛ Looko lɔ Daka wɛ Yehova ndáshimela enkambi wɛnde djɛ ntshita kana angala 185 000 w’ase Asuriya w’ondjelo wɔ Yehova ndayake l’otsho ɔmɔ. (Ewa. 7:23; Mvu. 7:1-3; Iza. 37:36, 37) L’akambo ankfumɔ wasɔ, Bible ntɛnyɛ akambo watoshikikɛ ente Yehova ápɛyɛka iluku y’etshitanelo kɛ lotshinda, ntepela ente wapalekɔ la nkongi dj’ekfundwelo? Lako, ape nghɔsɔ. Lamo okokaso ntepela nghɔsɔ?

7. Kɛkɔnge kɛ sopewe lá nkambo dj’anto wavisá lá Mvula k’elola kana dj’anto wavisá winá w’Isariyɛlɛ yakfɛyɛ ewila wɛ Kanana? (Lenda djɛ loposo.)

7 Lá ndjɔmbɔmba yɛ sombotepela winá wɔsɔ yɛnɛ, topewe wopo wɔ Yehova ndalomboyɛ onto l’onto l’anteyi kɛwɔ la ntsha anto wayakemisá wasɔ wawaka mbamba kɛ ndjeka akambo walendana la Yehova la kɛ ndápɛla. Lá kɛnɛ kelendana l’eleko kɛ Mvula k’elola, Bible ntepelaka ante Nowe ayalaki ‘nsakondji kɛ akambo wa wɔlɔ.’ (2 Pɛ. 2:5) Koko Bible mpatepela ante winá wɔ ndapikaka wato w’ekekete, nde ananghaka lonkina la wolo djɛ mpoposanyɛ onto onkfumɔ w’owikaki lá looko wokokisá mbika má Mvula k’elola. Wopo wɔkɔ ɔmɔ ndeke, lá kɛnɛ kelendana l’ewila wɛ Kanana, topewe ntsha anto ankfumɔ wasɔ wawaka mbamba kɛ ndjeka akambo walendana la Yehova la kɛ ntshikitanyɛ nanghedji djɛwɔ.

Nowe la nkfumbo kɛnde wanangha wato w’ekekete efula. Topewe kɔɔ ntsha Nowe alonghanyɛka kampanyɛ k’olemo w’ipoposanyɛ l’etsho wɛ yananghaka wato djɛ mpoposanyɛ anto ankfumɔ wawikaki lá looko lá ntondo kɛ Mvula k’elola ntɔnga (Lenda itenyi 7)


8. Kɛkɔnge kɛ sopewe lá nkambo dj’ase Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ?

8 Iya okokaso ntepela mo lá nkambo djɛ Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ? Lɔta, kanga loyalaki onto wɔ wɔlɔ awikaki l’anteyi k’ase Sɔdɔmɔ. Iya, tewa ntsha Lɔta apoposanyɛka anto ankfumɔ wasɔ? Lako. Kaanga yayalaka nsɔsɔlɔ anto wa nyɛtshi efula, iyankfumɔ kɛkɔ wewaki kɛnɛ kelekɔ́ nyɛtshi la kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ? Tovungɔ ente oloyi w’ampame wa ngando kɛsɔ wahonaka nkesola angangɛnda wa Lɔta. Bible atepela ante oloyi w’ampame wɔsɔ wɔlɔngamaka ntateyɛ ngo ‘me ilɛngɛ tii le ekokolo.’ (Ewa. 19:4; 2 Pɛ. 2:7) Iya iso ndjewaka nsɔsɔlɔ ente Yehova Ndjambe kɛ nkɛtshi ápɛyɛka iyankfumɔ iluku yɛ nyɔyi ipa la nkongi djɛ ekfundwelo? Yehova ashikikɛka Abrahama ante anto wa wɔlɔ walekɔ́ lá ngando kɛsɔ wapakome kaanga djomi. (Ewa. 18:32) Iwɔ wayalaki nsɔsɔlɔ anto wa nyɛtshi, Yehova ayalaka l’elonga kɛ ndayaka m’ɔtɛ wɔ nanghedji djɛwɔ. Tokoka ntepela ente lako kaanga onto ɔmɔ l’anteyi kɛwɔ wongokfundɔ lá ‘ekfundwelo kɛ . . . anto wa nyɛtshi’? Lako, topakoke ntepela l’eshikikelo!

9. Kɛkɔnge kɛ sopewe lá nkambo djɛ Salɔmɔ?

9 L’onkoko onkina, Bible ntepelaka djɛ anto amɔtshi wa wɔlɔ walokomisá anto wa nyɛtshi. Ndjɔmbɔmba, Nkfumi Salɔmɔ. Nde ekaka la nkɔmɛ nkfumɔ amboka yɛ Ndjambe la asakolamaka efula me nde, koko m’ɔkɔngɔ nde akadjɛka Yehova ko atateyɛka ntɛmɔla tondjandjambe t’engolo. Nkambo djɛsɔ mpɛyɛka Yehova nkɛlɛ efula ko owila w’Isariyɛlɛ wɛnaka ndjolo l’ilá kɛ nkama y’ɛnɔnyi m’ɔtɛ wɔ mpekanto yɛnde. Lá nsɔsɔlɔ, Afunelo watepela ante Salɔmɔ ‘etamaka djɛ mpomola la andoyi yɛnde,’ ndjila ole ampame yɛ nkɔmano ete ngo Nkfumi Davidɛ. (1 Nk. 11:5-9, 43; 2 Nk. 23:13) Wopo wɔ ndakfundama wɔsɔ oyɛwɔ nde eshikikelo kɛnyɛ ente nde akoka nkfundɔ? Bible mpatepela nkambo djɛsɔ. Koko amɔtshi wakoka mfɛnyɛ ambɔ Salɔmɔ angokfundɔ ladjikɛnde Bible ntepelaka ante: ‘Onto wombovɔ ambotshungɔ má mpekanto yɛnde.’ (Ɔrɔ. 6:7) Oyɛwɔ ngo nghɔsɔ, koko kɛsɔ kepasakisola ente anto ankfumɔ wambovɔ́ wangokfundɔ ladjikɛnde ape mande onto ambovɔ, ente ambowa lotshungɔ lɔ mbika lonkina. Ekfundwelo oyɛwɔ nde opapɛyɛ wɔ me Ndjambe kɛ ngandji. Nde angɔpɛyɛke opapɛyɛ wɔsɔ le anto ankfumɔ w’ɔkɔpande mpɛyɛ mbamba kɛ ndokambela etshinda etshinda. (Djɔ. 14:13, 14; Dj. 6:44) Iya Salɔmɔ angowa opapɛyɛ wɔsɔ? Yehova ndeke lewa nsakiso, ape iso. Koko kɛnɛ k’ewaso nde, Yehova angonangha ngo kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ.

KƐNƐ K’EWASO

10. Yehova ndokaka ngete mo djɛ ndjaka anto? (Ezekiyɛlɛ 33:11) (Lenda edjinge ntshango.)

10 Wala Ezekiyɛlɛ 33:11. Lá kɛnɛ kelendana la wopo w’olomboyɛnde anto, Yehova ntisolaka la ngandji kenkfumɔ wopo w’okakande. Ɔpɔstɔlɔ Pɛtɛlɔ atshindamaka má nyuma k’ekina djɛ ntepela kɛnɛ kɛ ɔprɔfɛtɛ Ezekiyɛlɛ ndafune má ntepela ante: ‘Yehova . . . apakɔpaka kaanga onto ɔmɔ ndjakema.’ (2 Pɛ. 3:9) Iso ndjewaka ente Yehova apayalaka losadjɛ djɛ ndjaka anto etshinda etshinda. Nde ambololá kfu la nkɛtshi la angɛnyɛke nkɛtshi kɛnde winá onkfumɔ w’ɔkɔpande nangha nkambo djɛsɔ.

Lá ekfundwelo k’anto wa nyɛtshi, oloyi w’ekekete w’anto watshikitanyi wangowa mpeyi kɛ ndjeka akambo walendana la Yehova (Lenda itenyi 10)


11. Onto wɔkɔna wopangokfundɔ, edjinge wopo wɔkɔnge w’ewaso nkambo djɛsɔ?

11 Kɛkɔnge k’ewaso lá nkambo dj’anto wapangokfundɔ? Bible ntepela ngo ndjɔmbɔmba imangha toko. b Yeso atepelaka ante Yudasɛ Iskariɔtɛ apangokfundɔ. (Mar. 14:21; lenda edjinge Djɔanɛ 17:12 la nɔtɛ kɛ wekelo lá Bible djɛ falase.) Yudasɛ ananyɛki l’onkonda onkfumɔ Yehova Ndjambe la Wɔnande. (Lenda Marko 3:29 ole nɔtɛ kɛ wekelo lá Bible djɛ falase.) Wopo wɔkɔ ɔmɔ ndeke, Yeso atepelaka ante ewandji ɛmɔtshi wɛ ntolo w’onanyɛki wangovɔ ipa la nkongi dj’ekfundwelo. (Mat. 23:33; lenda Djɔanɛ 19:11

ole nɔtɛ kɛ wekelo ‘mpame’ lá Bible djɛ falase) Ole ɔpɔstɔlɔ Poolo ewolaka ante apɔsta wapalapɛlɛ wapangokfundɔ.​—Heb. 6:4-8; 10:29.

12. Kɛkɔnge k’ewaso lá nkambo djɛ nkɛtshi kɛ Yehova? Pɛyɛ ndjɔmbɔmba.

12 Koo, kɛkɔnge k’ewaso lá kɛnɛ kelendana la nkɛtshi kɛ Yehova? Wopo wɔkɔnge ndɛnyɛ ante ‘apakɔpaka kaanga onto ɔmɔ ndjakema’? Tokolenda wopo wɔ ndɛnyɛ nkɛtshi kɛnde te anto amɔtshi wananghisá mpekanto yɛ nkekete. Nkfumi Davidɛ ananghaka mpekanto yɛ nkekete efula, ananghaka loseka la ayakaka. Koko, Davidɛ ayapɛlaka ko Yehova owimeyɛka mpekanto yɛnde la djandji nkfumɔ. (2 Sa. 12:1-13) Entshupa la lowiko lɔnde l’otondo, Nkfumi Manase ananghaka akambo wa pɔlɔ efula. Koko, kaanga lá nkambo djeleka nyɛtshi djɛsɔ, Yehova okaka Manase nkɛtshi la owimeyɛka ladjikɛnde nde alapɛlaka. (2 Ɛk. 33:9-16) Ndjɔmbɔmba yɛsɔ itovungola ente Yehova nyɛnyɛka nkɛtshi kɛnde winá onkfumɔ wɛnande elonga kɛ nangha nkambo djɛsɔ. Nde angokfundola anto wa nghɔsɔ ladjikɛnde iwɔ wasipisoyɛka ambɔ wambonangha mpekanto yɛ nkekete efula la walapɛlaka.

13. a) Lamo Yehova ndoke ase Ninivɛ nkɛtshi? b) Kɛkɔnge kɛ Yeso ndootepelaka m’ɔkɔngɔ lá nkambo dj’ase Ninivɛ?

13 Tewa lonkina wopo wɔ Yehova ndoke ase Ninivɛ nkɛtshi. Ndjambe ashimelaka Yɔna ante: ‘Akambo wawɔ wa nyɛtshi wambokoma tii le lemi.’ Koko winá wɔ iyolapɛla má mpekanto yɛwɔ, Yehova awimeyɛka l’oloko ɔmɔ. Nde awokaka nkɛtshi efula ndeka wopo wɔ Yɔna ndawokaka. Yɔna ayalaka la nkɛlɛ k’efula ko Ndjambe ovungolaka ante ase Ninivɛ ‘wapewe kaanga ntshikitanyɛ kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ la kɛnɛ kelekɔ́ nyɛtshi.’ (Yɔna 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) M’ɔkɔngɔ, Yeso alokambaka la ndjɔmbɔmba kɛsɔ djɛ ndakanyɛ anto lá nkambo djɛ sii la nkɛtshi kɛ Yehova. Yeso atepelaka ante ase Ninivɛ walapɛlisá ‘wangokfundɔ lofu lɔ dombo.’​—Mat. 12:41.

14. ‘Ekfundwelo kɛ dombo’ osakisolawɔ nge l’ase Ninivɛ?

14 Lá ‘dombo’ djɛkɔnge ase Ninivɛ ‘yongokfundɔ’? Yeso atepelaka ante ‘ekfundwelo kɛ dombo’ kengoyala l’etsho weyaye. (Dj. 5:29) Ndatepelaka nde dj’Ɛlɔndjɛlɔ kɛnde k’Ɛnɔnyi Kinunu, kɛ ‘anto wa wɔlɔ la anto wa nyɛtshi’ yongokfundɔ. (Ele. 24:15) Le anto wa nyɛtshi, yongoyala nde ‘ekfundwelo kɛ dombo.’ Kɛsɔ kesakisola ente Yehova la Yeso wangolenda la wangɔkɔdjɛ nanghedji djɛwɔ edjinge wopo wɔ iyongelola l’elakanyelo wɛ Ndjambe. Ntsha ose Ninivɛ wombokfundɔ ambotona malema ɔtɛmwɛlɔ wɔ nsɔsɔlɔ, Yehova apangawola nde nkindjɛ mbika lonkina. (Iza. 65:20) Koko anto ankfumɔ wangɔsɔná djɛ ntɛmɔla Yehova la nkɔmano nkfumɔ, dombo djɛwɔ ngoyala djɛ wɔlɔ. Iwɔ wangoyala la nkongi djɛ mbika lotshinda lotshinda!​—Dan. 12:2.

15. a) Lamo sopakoke ntepela l’eshikikelo ente onto onkfumɔ wovisá lá Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ apangokfundɔ? b) Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndjoka etepela welekɔ́ lá Yuda 7? (Lenda edjinge ipapango: “ Kɛkɔnge kɛ Yuda ndakɔpɛ ntepela?”)

15 Winá wɔ ndatepelaka nkambo djɛ ase Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ, Yeso atepelaka ante ‘lofu lɔ dombo’ longoyala ndambo wɔlɔ lewɔ koko ape le anto wótonaki la watonaki elakanyelo wɛnde. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luka 10:12) Kɛsɔ osakisolawɔ nge? Tokoka ntepela ente Yeso atepelaka la ndambo k’ɛmɛmɛ lá mbamba kɛsɔ. Koko ɛnama ete ngo apalekɔ ɛmɛmɛ, kaanga winá wɔ ndatepelaka nkambo dj’ase Ninivɛ. c Koko ɛnama ete ngo etepela wɛ Yeso wɛsɔ osakisolawɔ ngo kɛnɛ kɛ ndatepela kɛsɔ. ‘Lofu lɔ dombo’ lɔ ndatepela lá akambo ape wasɔ oyɛwɔ nsɔsɔlɔ ngo ekete kɛmɔ. Ngo ngete ase Ninivɛ, ase Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ wananghaka akambo wa nyɛtshi efula. Koko ase Ninivɛ wawaka mbamba kɛ ndápɛla. Tovungɔ kɛnɛ kɛ Yeso ndatepela lá nkambo djɛ ‘ekfundwelo kɛ dombo.’ Edjinge ‘waananghaki akambo wa nyɛtshi’ wangokfundɔ. (Dj. 5:29) Djɛko ndeke, ɛnama ete ngo ase Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ wakoka ndjala la nkongi mɔtshi. Ndambo k’anto amɔtshi wa l’anteyi kɛwɔ wakoka ndokfundɔ, ole tokoka ndoyala la mbamba kɛ ndaalakanyɛ akambo walendana la Yehova edjinge la Yeso Kristo!

 

16. Kɛkɔnge k’ewaso lá wopo wɔ Yehova ndɔngɔsá nkano djɛ anto wa ndongokfundola? (Jɛrɛmi 17:10)

16 Wala Jɛrɛmi 17:10. Vɛrse djɛnɛ ntokotshɛ́ dj’iso ntepela lá yopasɛ kɛnɛ k’ewaso: Yehova alekɔ winá enkfumɔ kanga ‘loshishimaka oloko, lɔkɔdjɛka tokanyi timá anse k’oloko.’ Lá kɛnɛ kelendana la ekfundwelo k’etsho weyaye, nde ‘angofuta onto l’onto lá nkilika nanghedji djɛnde’ ete ngo ndonanghaka mbala inkfumɔ. Yehova angopikama ndii lá nkano djɛnde ntsha lonyi lolekɔ koko angɛnyɛ nkɛtshi ntsha nkokaka. Djɛko ndeke topakoke ntepela ente onto kapanda apangokfundɔ, mbɔ ngo ntsha Bible atepela ante apangokfundɔ!

‘ISUSHI YƐ LOOKO L’OTONDO’ ANGONANGHA ‘KƐNƐ KELEKƆ́ SII’

17. Kɛkɔnge kengokomela anto wambovɔ́?

17 Ngo má Adama la Eva yalɔndɛ Satana djɛ ntɔmbɔkɛla Yehova Ndjambe, miliyɔ y’anto imbovɔ. Lá nsɔsɔlɔ ‘nyɔyi kelekɔ ontonyi’ w’ekekete efula! (1 Kɔ. 15:26) Kɛkɔnge kekongela anto ankfumɔ wasɔ? Iloyi yɛ daambi, y’anto 144 000, yɛ ambeki wa nkɔmano wa Yeso wangokfundɔ iyankfumɔ kɛkɔ djɛ ntowika l’olongo l’alemba wapavu. (Ndj. 14:1) Oloyi w’ekekete w’ampame l’amato wa nkɔmano wakɔpá Yehava wangokfundɔ lá ‘ekfundwelo kɛ . . . anto wa wɔlɔ,’ ko wangowika etshinda etshinda lá looko ntsha wambotshikala la nkɔmano lá Ɛlɔndjɛlɔ k’Ɛnɔnyi Kinunu kɛ Kristo edjinge lá winá wɔ ohemba w’ekomo. (Dan. 12:13; Heb. 12:1) Lonkina, l’ɛlɛndjɛlɔ k’ɛnɔnyi Kinunu eleko kɛsɔ ‘anto wa nyɛtshi’​—ndjila ole anto watakambela Yehova la kaanga ‘waananghaki akambo wa nyɛtshi’—​wangowa mbamba k’iwɔ ntshikitanyɛ nanghedji djɛwɔ djɛ nyɛtshi ko nkoma anto wa nkɔmano. (Luka 23:42, 43) Koko, anto amɔtshi wangoyala anto wa nyɛtshi efula, ko wangɔsa nkano djɛ ntɔmbɔkɛla Yehova l’alaka wande, djɛko ndeke ndɔmbɔsá nkano ante wapakfundɔki lotshinda.​—Luka 12:4, 5.

18-19. a) Lamo okokaso ndjala l’eshikikelo lá kɛnɛ kelendana l’alombo wa Yehova lá nkambo djɛ anto wambovɔ? (Izaya 55:8, 9) b) Kɛkɔnge kɛ sɔngɛna lá djamba djeyaye?

18 Tokoka nsɔsɔlɔ ndjala l’eshikikelo ente winá wɔ Yehova olomboyɛnde anto nde angɔsake winá enkfumɔ ngo akano wa wɔlɔ? Ee, ete ngo Abrahama ndasipisoyɛ wɔlɔ wɔlɔ, Yehova alekɔ djɔ, alekɔ la balo dj’efula la alekɔ ‘Isushi yɛ looko l’otondo’ y’okanaka nkɛtshi. Nde ambokfumbá Wɔnande la ambɔɔpɛyɛ́ odjito wɔ ndomboyɛ onto onkfumɔ. (Dj. 5:22) Ayale Papa kana Wɔna, yape kɛkɔ walekɔ l’akoka wa mbala kɛnɛ kelekɔ́ l’oloko w’onto. (Mat. 9:4) Lá nkambo nkfumɔ iwɔ wangonangha ‘kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ’!

19 Nyontshɔ toyashikikɛ djɛ ndjilela Yehova l’akano wande ankfumɔ oloko. Isankfumɔ nsuyɛka ente Yehova ndeke lolekɔ́ la nkfulu kɛ ndomboyɛ anto, koko ape iso! (Wala Izaya 55:8, 9.) Djɛko ndeke l’eshikikelo kenkfumɔ tongotshikake alombo ankfumɔ ngo lende nya Wɔnande, Nkfumi kanga lokola lá lɛdji lɔ djɔ sii la nkɛtshi kɛ Papa kɛnde. (Iza. 11:3, 4) Iya otepelaso mo lá nkambo djɛ alombo wa Ndjambe walendana la ndjolo k’ekekete? Kɛkɔnge kɛ sopewe? Ko kɛkɔnge k’ewaso? Djamba djɛso djɛlɔnda ngokadjimola weepó wɛsɔ.

YEEMBO 57 Topoposanyɛ nkopo y’anto inkfumɔ (lá Otetela)

b Lá kɛnɛ kelendana la Adama, Eva ole Kayina, lenda Etange k’Olami kɛ Ngɔndɔ kɛ ntondo 1, 2013, nki. 12, nɔtɛ.

c Ntsha onto ambotepela nkambo l’ɛmɛmɛ ete ngo etawɔ lá falase amɔ hyperbole, nde angofudjɛ kɛnɛ k’otepelande djɛ mpika nghɔmɔ ɛnsɔsɔ lá nkambo mɔtshi. Koko etepela wɛ Yeso welendana la Sɔdɔmɔ la Gɔmɔrɔ wekoka ndjala nsɔsɔlɔ ngo wopo w’okaso wɔsɔ ape lá djingingi, djɛko ndeke topakoke ntepela ente ɔsɔ oyɛwɔ nde ɛmɛmɛ kana hyperbole.