Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

DJAMBA DJƐ WEKELO 22

YEEMBO 127 Wopo w’onto woyɛmi ladjɛ ndjala (lá Otetela)

Wopo wɔ mpetshɛ́ eleko kɛ mbembo lá lɛdji lɔ wɔlɔ

Wopo wɔ mpetshɛ́ eleko kɛ mbembo lá lɛdji lɔ wɔlɔ

Lonto lombisamá l’eteyi k’oloko . . . lolekɔ́ la ntshina efula.’​—1 PƐ. 3:4.

IKANYI YƐ DJAMBA DJƐNƐ

Kɛnɛ kɛ waawembolana okokawɔ nangha djɛ eleko kɛwɔ kɛ mbembo mpeta wɔlɔ, la wopo w’ase otshumano okokawɔ ndaakotshɛ́.

1-2. Anto amɔtshi yokaka ngete mo djɛ eleko kɛ mbembo?

 ELEKO kɛ mbembo nkoka ndjala eleko k’osasa la kɛ wɔlɔ efula. Ntsha owembolana l’onto ɔmɔtshi winá wɔsɔ, ape l’ehamo okombola akambo ankfumɔ mpeta wɔlɔ. Le antshukami efula, ɔsɔ ayalaka eleko k’osasa. Tsion, a nkaana kɛmɔtshi kemá Éthiopie, atepela ante: “Eleko kɛmɔtshi kelekisá wɔlɔ efula lá lowiko lɔmi nde, winá wɔ lemi isa womɛmi isawembolanaka. Tasawolaki akambo efula wa djonyi, ole tɔlaki lonkina efula. Ndjalaka l’osasa efula winá wɔ masipisoyɛ ente lambowa onto wɔkɔpami la wɔnkɔpa lemi.”

2 Koko, Alessio, wɔnanyɔ ɔmɔtshi wemá Pays-Bas, atepela ante: “Ayalaka nkambo dj’osasa efula djɛ ndembetela wadjɛmi winá wɔ sawembolanaka, koko eleko kɛso kɛ mbembo keyalaka ole l’ekakasano.” Lá djamba djɛnɛ, tɔngɛna ekakasano ɛmɔtshi la tɔkfɔ tɔmɔtshi tɔ Bible tokoka nkotshɛ́ waawembolana djɛ eleko kɛwɔ kɛ mbembo mpeta lá lɛdji lɔ wɔlɔ. Tɔngɛna lonkina wopo wɔ anto ankina w’otshumano okokawɔ nsuka waawembolana.

OKOMA WƆ ELEKO KƐ MBEMBO

3. Eleko kɛ mbembo oyɛwɔ l’okoma wɔkɔnge? (Woongo 20:25)

3 Kaanga eleko kɛ mbembo okokawɔ ndjala eleko kɛ wɔlɔ efula, kengoyalake lonkina djina djɛ djonyi efula nkoka ntɔla tii tá bala. Lofu lɔwɔ lɔ bala, antshukami wangonanghake ɛlɔkɔ lá ntondo kɛ Yehova ambɔ wangɔkɔpanaka la wangɔlɛmɛyanaka l’ilá kenkfumɔ k’oyɛwɔ la lowiko. Lá ntondo kɛ nangha ɛlɔkɔ, iso ladjɛ nkɔdjɛ akambo la nkɔmɛ nkfumɔ. (Wala Woongo 20:25.) Nkambo djɛsɔ ndendanaka ole l’ɛlɔkɔ kɛ bala. Eleko kɛ mbembo mpɛyɛka waawembolana mbamba k’iwɔ ndjewana wɔlɔ wɔlɔ, la kɛ ndɔsa nkano djɛ wɔlɔ. Nkano djɛsɔ nkoka ndjala djɛ ntshukana kana djɛ nkapolana. Ntsha waawembolana wambokapolana, kɛsɔ kepasakisola ente eleko kɛ mbembo kepakotshisa okoma wɔnde. Koko lá nsɔlɔlɔ, kembokotshɛ okoma wɔnde, ntepela ente kembaakotshɛ djɛ ndɔsa nkano djɛ wɔlɔ.

4. Lamo oyɛso ladjɛ ndjala l’ikanyi yɛ wɔlɔ lá nkambo dj’eleko kɛ mbembo?

4 Ladjikɛnge oyɛwɔ djonyi ndjala l’ikanyi yɛ wɔlɔ lá nkambo djɛ mbembo? Ntsha endjemba walekɔ l’ikanyi yɛ wɔlɔ lá nkambo djɛsɔ, wapangowembolana l’onto ɔmɔtshi ipa l’ikanyi yɛ bala. Koko, ape ngo endjemba toko ndeke lɔlɔmbama djɛ ndjala l’ikanyi yɛ wɔlɔ lá nkambo djɛsɔ. Isankfumɔ ladjɛ ndjala l’ikanyi yɛ wɔlɔ. Ndjɔmbɔmba, anto amɔtshi nkanelaka ambɔ ntsha anto ape wawembolana, iwɔ ladjɛ ntshukana. Eposelo wɛkɔnge weyalaka l’ikanyi yɛ nghɔsɔ te Akristo w’endjemba? Melissa, nkaana kɛmɔtshi kemá États-Unis atepela ante: “Winá wɔ anto ape owembolanawɔ, anto ankina wangatshindake ngo dj’iwɔ ntshukana. Eposelo weyalaka nde, anto amɔtshi wawembolaná wangotonake djɛ nkapolana kaanga ntsha akambo wapasembɔ. Endjemba enkina wangotonake mbembolana. Ntsha anto wanyotshinda ngo djɛ nyo ntshukana winá w’owembolananyo, nkambo djɛsɔ nkoka nyokiyanyɛ efula.”

DJƐ NDJEWANA WƆLƆ WƆLƆ

5-6. Lamo waawembolana oyɛwɔ ladjɛ ndjewana wɔlɔ wɔlɔ? (1 Pɛtɛlɔ 3:4)

5 Ntsha nyowembolana, kɛkɔnge kekoka nyokotshɛ́ djɛ ndɔsa nkano djɛ ntshukana kana lako? Ngo nyo ndjewana wɔlɔ wɔlɔ. Mbala imɔtshi lá ntondo kɛ nyo mbanga mbembolana, onto l’onto ewaka winande ndambo. Koko winá wɔ nyombowanga mbembolana, nyombowa mbamba kɛ ndjewa ‘lonto lɔ l’eteyi k’oloko.’ (Wala 1 Pɛtɛlɔ 3:4.) Kɛsɔ nsakisolaka ndjewa akambo efula walendana la lonyuma, lonto, la tokanyi tɔ onto wɔkɔpa ntshukana la wɛ. L’ilá k’etsho, nyo ladjɛ ndjala l’akoka wa nkadjimola lá weepó ete ngo wɛnɛ: ‘Onto wɔnɛ angoyala wadji kana wome wɔ wɔlɔ le lemi?’ (Woo. 31:26, 27, 30; Ɛfɛ. 5:33; 1 Ti. 5:8) ‘Lemi nkoka ndɔkɔpa la ndowila yimba lá lɛdji lɔkɔpande, ole nde akoka nanghela lemi nghɔsɔ? Tongoyala l’akoka wa nkfulumeyana evunga?’ b (Ɔrɔ. 3:23) Winá w’ohonanyo ndjewana, nyovungɔ ente: Nkambo deka djonyi nde, ape lofulo l’akambo w’okananyo, koko wopo wɔ nyonghonangha djɛ ndjekelana lá akambo wa nyopokana.

6 Akambo ankina wakɔnge w’oyɛ ladjɛ ndjewa lá nkambo dj’onto wowembolana la wɛ? Lá ntondo kɛ nyo nkɔpana efula, nyokoka nsawola akambo amɔtshi wa djonyi, ete ngo ekoma w’onto l’onto. Iya otepelaso mo l’akambo walendana l’onto nyɔmɛlɛ, ndjɔmbɔmba: Alekɔ l’elando ɛmɔtshi, l’ekakasano wɛ mfalanga, kana apomanaka l’akambo amɔtshi w’otshimbɛ yimba? Ape akambo ankfumɔ ndeke lɔlɔmbama nsawola má bango dj’eleko kɛ mbembo. (Ɛdjɛ la Djɔanɛ 16:12.) Ntsha olekɔ l’akambo amɔtshi wangopakɔpɛ winako ndjewa ngo má bango djɛ mbembo kɛnyo, shimelande dj’ipa nde nkopola. Koko l’ilá k’etsho, winako angooyala la djonyi djɛ ndjewa akambo wasɔ djɛ nde ndɔsa nkano. Djɛko ndeke, angɔlɔmbama nyo ndjipolana eloko l’akambo wa nghɔsɔ.

7. Wopo wɔkɔnge waawembolana okokawɔ ndjewana wɔlɔ? (Lenda ole ipapango “ Mbembolana m’otale.”) (Lenda edjinge asango.)

7 Wopo wɔkɔnge w’okokɛ ndjewa wɔlɔ wɔlɔ onto wowembolana la wɛ? Yopo imɔtshi yɛ wɔlɔ nde nsawola akambo papoo papoo la nshimelana nsɔsɔlɔ, ndjopolana weepó la ndjekameyana la nkɔmɛ nkfumɔ. (Woo. 20:5; Dja. 1:19) Djɛ nangha nghɔsɔ, nyokoka mba wapɔ má ndápɛyɛ l’akambo wakoka nyɔpɛyɛ mbamba yɛ nsawolaka efula, ndjɔmbɔmba, ndɛ esanga, mpeeta esanga lá ntshandjawala, la mpoposanyɛ esanga. Nyokoka lonkina ndjewana wɔlɔ wɔlɔ winá w’ohetshɛnyo winá esanga la tolongo ole l’ankfumbo yɛnyo. Lonkina, nyolonghanyɛ tolelemo tokoka nyokotshɛ́ djɛ nyɛna wopo w’onto l’onto ndelolaka l’akambo watshikitanyi ole l’anto watshikitanyi. Kolenda kɛnɛ kɛ Aschwin, kanga lowika lá Pays-Bas ndananghaka. Nde atepela djɛ mbembo kɛnde la Alicia ante: “Tahonaki akambo wakokaki ntokotshɛ́ dj’iso ndjewana wɔlɔ. Mbala efula tananghaki tolelemo tɔmɔtshi ete ngo ndamba kana nkamba tolelemo tɔmɔtshi tɔ mvulu esanga. Winá wɔ yananghaka akambo wasɔ, onto l’onto ɛnaki wɛdju la wekeka wa wɔlɔ wa winande.”

Ntsha winá w’owembolananyo nyokamba tolelemo tɔmɔtshi tokoka nyɔpɛyɛ mbamba yɛ nsawola, nyokoka ndjewana wɔlɔ (Lenda itenyi 7-8)


8. Wopo wɔkɔnge waawembolana okokawɔ mba wapɔ má ndjekaka esanga?

8 Nyokoka ndjewana lonkina má ndjekaka akambo wa nyuma esanga. Ntsha nyombotshukana, angɔlɔmbama nyo nanghaka wekelo wɔ nkfumbo, djɛ Ndjambe ndjala onto woleka djonyi lá bala djɛ nyo. (Los. 4:12) Djɛko ndeke angoyala wɔlɔ nyo ntateyɛ ndjeka esanga winá w’owembolananyo. Lá nsɔsɔlɔ, anto ape wawembolaná watakfumbe nkfumbo, la koko wɔnanyɔ atakome owandji wɔ nkaana. Kaanga oyɛwɔ nghɔsɔ, má ndjeka esanga mbala la mbala, onto l’onto akoka ndjewa lonyuma lɔ winande. Max nya Laysa, antshukami amɔtshi w’imá États-Unis, wawaka wapɔ onkina. Nde atepela ante: “Ngo má sawange mbembolana totateyɛka ndjeka wamba walendana la mbembo, bala, ole lowiko lɔ nkfumbo. Wamba wasɔ watɔpɛyɛki mbamba kɛ nsawola akambo efula wa djonyi wa sotákoká mvungɔ isɔmɛlɛ kɛso.”

AKAMBO ANKINA WA NDJILA YIMBA

9. Akambo wakɔnge waawembolana oyɛwɔ ladjɛ nkota la wɔɔngɔ winá w’ɔsawɔ nkano djɛ nshimela anto ankina djokanelo djɛwɔ?

9 Anto akɔna oyɛ ladjɛ nshimela ente owembolana l’onto ɔmɔtshi? Ɔsɔ alekɔ nkambo dj’oyɛnyo ladjɛ ndɔsa nkano nyape. Má bango, nyokoka nshimela ngo anto amangha toko. (Woo. 17:27) Má nangha nghɔsɔ, nyokoka ndjewɔ weepó w’ipa ntshina la dj’ipa anto ankina nyotshinda la wolo. Koko, ntsha nyopashimelisa kaanga onto ɔmɔ, nyokoka mpona djɛ mpomana lá wisisa la wɔma ente anto watonyisola. Nkambo djɛsɔ nkoka ndjala mbalaka le nyo. Djɛko ndeke, angoyala wɔlɔ nyo nshimela anto amɔtshi wakoka nyɔpɛyɛ alako wa wɔlɔ la nyosuka lá topo tonkina. (Woo. 15:22) Ndjɔmbɔmba, nyokoka nshimela ase nkfumbo yɛnyo imɔtshi, tolongo tɔnyo tombotshunda lá nyuma, kana tokokolo tɔ Akristo.

10. Kɛkɔnge kɛ waawembolana okokawɔ nangha dj’ipa nkiyanyɛ Yehova? (Woongo 22:3)

10 Wopo wɔkɔnge w’okokanyo ndálama winá w’owembolananyo? Winá wɔ ngandji kɛnyo yotafule, nyongoleka ndjokana mposɛ. Kɛkɔnge kekoka nyokotshɛ́ dj’ipa nangha nkambo nkoka nkiyanyɛ Yehova? (1 Kɔ. 6:18) Nyowadjɛ dj’ipa nsawola asawo wa mbindo, ndjala nyape toko lá djena djepalekɔ́ anto, la nɔyi djɛ waná. (Ɛfɛ. 5:3) Akambo wasɔ nkoka mbetshola mposɛ yɛnyo la nkitshakitshɛ nkano djɛnyo djɛ nangha kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ. Lamo nyopakoke nsawola mbala la mbala akambo wa nyopakoke nangha djɛ nyo nkindjɛ nɛmɛyana la nɛmɛyɛ ɛlɛmbɛ wɛ Yehova? (Wala Woongo 22:3.) Kolenda kɛnɛ kekotshisá Dawit nya Almaz waawika l’Éthiopie. Iwɔ watepela ambɔ: “Isahetshɛka winá esanga ngo lá djena djɛ anto yayalaka efula kana esanga la tolongo tɔso tonkina. Totayalaki ngo isɔmɛlɛ toko l’otuka kana lá mvulu. Má nangha nghɔsɔ, topengɔka akambo wakokaki ntokomɛ l’ohemba.”

11. Akambo wakɔnge waawembolana oyɛwɔ ladjɛ ndjewa winá w’ɔsawɔ nkano djɛ nyɛnyana ngandji?

11 Iya otepelaso mo lá kɛnɛ kelendana la nyɛnyana ngandji? Nanghedji mɔtshi djɛ nyɛnyana ngandji nkoka ndjala wɔlɔ winá wɔ djokanelo djɛnyo yotafule. Koko, ntsha mposɛ yɛ nsanga mbeto imbetela mpɛtapɛta, akoka ndjala okakasano djɛ nyo ndɔsa nkano djɛ balo. (Yes. 1:2; 2:6) Nanghedji mɔtshi djɛ nyɛnyana ngandji nkoka nkomɛ onto djɛ nsamba ndákota la nangha kɛnɛ kelekɔ́ nyɛtshi. (Woo. 6:27) Djɛko ndeke, ngo má bango djɛ djokanelo djɛ nyo, nyosawole djɛ elelo w’oyɛnyo ladjɛ ndáwela w’okana la tɔkfɔ tɔ Bible. c (1 Te. 4:3-7) Winá w’owembolananyo, nyoyawopole ente: ‘Wopo wɔkɔnge anto welá idjena yowikaso ɔsawɔ topo tɔso tɔ nyɛnyana ngandji? Nanghedji djɛsɔ nkoka mbetshola mposɛ yɛso?’

12. Kɛkɔnge kɛ waawembolana oyɛwɔ ladjɛ ndjewa lá kɛnɛ kelendana l’ekakasano ole l’akambo wa yopokana l’eleko kɛ mbembo?

12 Wopo wɔkɔnge w’okokanyo nkandola ekakasano l’akambo wa nyopokana? Iya ntsha nyongovwanake lá tokakambo tɔmɔtshi mbala la mbala? Kɛsɔ ɔkɔpawɔ nde nyɛnyɛ ente akambo wapasembɔ? Lako, ape nghɔsɔ; antshukanyi ankfumɔ wangoyalake l’ekakasano. Bala djɛ wɔlɔ ngokfumbamake me anto ape wanangha la wolo djɛ nshiyɛ ekakasano wɛwɔ. Djɛko ndeke, wopo w’onanghanyo la wolo djɛ nkandola ekakasano wɛnyo má winá wɔsɔ, ndeke lɛnyɛ ntsha bala djɛnyo ngoyala djɛ wɔlɔ. Nyoyawopole ente: ‘Winá w’okandolaso okakasano ɔmɔtshi tongoyalake l’akoka wa nsawola la vu ole la dilɛmɛlɔ nkfumɔ? Tongonanghake la wolo djɛ ndjawola evunga wɛso la djɛ ndálɔngɔsɔla? Ongoyalake entshupa djɛ ndjawola ikanyi yɛ winako, ndɔmba imeyelo la nyimeyana?’ (Ɛfɛ. 4:31, 32) Ntsha lá winá w’owembolananyo nyongoyalake l’okakasano wɔ ndjawola ikanyi yɛ winako la nyongoyalake akambo wolo, akambo wapangɔwɔnga m’ɔkɔngɔ wɔ nyo ntshukana. Nkama ɔmɛna ente onto w’owembolana la wɛ apangoyala wadji kana wome wɔ wɔlɔ le wɛ, nkapolana angoyala nkano djɛ wɔlɔ le nyo nyape kɛkɔ. d

13. Akambo wakɔnge wakoka nkotshɛ́ waawembolana dj’iwɔ nshikikɛ otale w’eleko kɛwɔ kɛ mbembo?

13 Eleko kɛnyo kɛ mbembo okokawɔ ndjala winá emangha? Akano wa ndɔsa lankeke lankeke ndjakalaka eposelo wɛ nyɛtshi. (Woo. 21:5) Djɛko ndeke eleko kɛ mbembo ladjɛ ndjala otale lá lɛdji lokoka djɛ nyo ndjewana wɔlɔ wɔlɔ. Koko, nyopakoke ntaloyɛ eleko kɛ mbembo ipa la ntshina. Bible ntepelaka lonkina ante: ‘Nkongi djepakotshama mpɛyɛka djodjo l’oloko.’ (Woo. 13:12) Lá djiko djɛ lasɔ, winá w’otafule djokanelo djɛ nyo, akoka ndjala wolo efula djɛ nyo mpikama lá mposɛ yɛ nyɛtshi yɛ nsangha mbeto. (1 Kɔ. 7:9) L’edjena kɛ mpika wiso l’otale w’eleko kɛ mbembo, nyoyawopole ente: ‘Kɛkɔnge k’oyɛmi la djonyi djɛ ndjewa lá nkambo djɛ onto w’owembolana la lemi djɛ lemi ndɔsa nkano djɛ wɔlɔ?’

WOPO WƆKƆNGE ANTO ANKINA OKOKAWƆ NSUKA WAAWEMBOLANA?

14. Lá topo tɔkɔnge tɛnama papoo anto okokawɔ nsuka waawembolana? (Lenda edjinge ntshango.)

14 Ntsha tewa anto wawembolana, wopo wɔkɔnge w’okokaso ndakotshɛ́? Tokoka ndaweta ndɔlɛ, ndonangha laso ɔtɛmwɛlɔ wɔ nkfumbo la mpetshɛ lawɔ winá esanga. (Ɔrɔ. 12:13) Wakoka lonkina ndjewana wɔlɔ lá mbamba yɛsɔ. Mbala imɔtshi okoka ndakotshɛ́ má ndjala esanga lawɔ winá w’osawolawɔ, mpeeta la wɔ, kana ndaweta lá mvulu kɛko dj’ipa iwɔ ndjala yape toko. (Nga. 6:10) Alicia, kanga sotepelisa má djiko, avungɔ kɛnɛ kɛ nde nya Aschwin yalekaka nkɔpa. Nde atepela ante: “Tayalaki l’osasa winá wɔ wananyɔ amɔtshi yatoshimelaka ambɔ tokoka ndjɛ ndawembola ntsha tohona idjena yɛ nsawola, koko ape idjena yokokami ndjala ngo lemi isa nde toko.” Ntsha waawembolana wambɔkɔsɔna ete ngo itshɔ antomɔ yɛwɔ, lamo ngopakoke ndɔsa nkambo djɛsɔ ete ngo mpeyi kɛ ndakotshɛ́? Wadjɛ dj’ipa ntshikaka waawembolana ngo yɔmɛlɛ kɛwɔ, koko lonkina yala la ntɔnɔ djɛ ndatshikela ndambo kɛ winá la edjena k’iwɔ ntepelaka toseke tɔwɔ​—Flp. 2:4.

Ntsha tewa anto ape wawembolana, tokoka mpona topo tɔmɔtshi tɔ ndakotshɛ́ (Lenda itenyi 14-15)


15. Kɛkɔnge kɛ tolongo okokawɔ nangha djɛ nkotshɛ́ waawembolana (Woongo 12:18)

15 Tokoka lonkina nsuka waawembolana má kɛnɛ k’otepelaso la kɛ sopakoke ntepela. Winá ɛmɔtshi, tokoka ndálama dj’ipa ntepela kaanga ekete kɛmɔ. (Wala Woongo 12:18.) Ndjɔmbɔmba, tokoka ndjala la mposɛ kɛ nshimela anto ankina ente wɔnanyɔ la nkaana kɛmɔtshi wambotateyɛ mbembolana, koko iwɔ yɔmɛlɛ kɛwɔ nkoka nkombola nshimela anto losango lɔsɔ. Topakoke ntɛnda kana ntepela nyɛtshi djɛ waawembolana lá kɛnɛ kelendana la toseke tɔwɔ. (Woo. 20:19; Ɔrɔ. 14:10; 1 Te. 4:11) Lonkina, waawembolana wapanghɛna wɔlɔ ndashimela etepela kana ndawopola weepó watshinda dj’iwɔ ntshukana la wolo. Nkaana Elise nya womɛnde wavungɔ ambɔ: “Tɛnaki nyɛtshi efula winá w’anto ankina yotopolaka djɛ nonghanyi kɛso kɛ fɛtɛ kɛ bala, koko iso totasawolaka djɛ nkambo djɛsɔ.”

16. Okokaso ndjelola ngete mo ntsha anto ape wawembolaná wambokapolana?

16 Iya ntsha waawembolana wambɔsa nkano djɛ nkapolana? Iso ladjɛ mbadjɛ dj’ipa ndawopola weepó ɛmɔtshi l’akambo wawɔ wa toseke kana mpɛla ɔmɔtshi l’anteyi kɛwɔ. (1 Pɛ. 4:15) Nkaana kɛmɔtshi ketawɔ Lea atepela ante: “Lokaki ambɔ anto amɔtshi wananghaki m’ɔtɛ wɔ makapolana isa wɔnanyɔ ɔmɔtshi. Nkiyanaka efula.” Ete ngo sotepelisa má djiko, ntsha waawembolana wambɔsa nkano djɛ nkapolana, kɛsɔ kepasakisola ente wambɔsa nkano djɛ nyɛtshi. Osakisolawɔ nde ente eleko kɛ mbembo kembokotshɛ okoma wɔnde, kembakotshɛ́ djɛ ndɔsa nkano djɛ wɔlɔ. Koko, nkano djɛsɔ nkoka ndapɛyɛ djodjo l’oloko la wakoka ndawoka olengedji. Djɛko ndeke tokoka mpona topo tɔ ndasuka.​—Woo. 17:17.

17. Kɛkɔnge kɛ waawembolana oyɛwɔ ladjɛ nkindjɛ nangha?

17 Ete ngo sɔmbɛna, eleko kɛ mbembo kelekɔ eleko k’osasa efula, koko kekoka ndjala lonkina l’ekakasano. Jessica avungɔ ante: “Lá ntepela nsɔsɔlɔ, mbembolana alekɔ olemo wɔ wolo efula, koko alɔmbama ndjila welo la ndɔsa winá m’ɔtɛ w’eposelo w’eyɛka m’eteyi.” Ntsha nyowembolana nyokindjɛ nangha la wolo djɛ ndjewana wɔlɔ wɔlɔ. Ntsha nyombonangha nghɔsɔ, eleko kɛnyo kɛ mbembo kengoheta wɔlɔ efula, la kengonyokotshɛ́ nyape kɛkɔ djɛ ndɔsa nkano djɛ balo.

YEEMBO 49 Tosasangɛ oloko wɔ Yehova (lá Otetela)

a Nkombo imɔtshi itshikitanyemaka

b Djɛ ndjewa weepó efula w’okokanyo nshishima, lenda Dangala wayawopola—Nsakiso yɛ djɔ (volume 2), nki. 39-40 lá falase.

c Nkotakota ntenyi djɛ demba djɛ botshi djɛ onto onkina oyɛwɔ nde yopo imɔtshi yɛ wayi wa mbindo wa ntshɛngi walɔmbama djɛ ndjingela lá kɔmite kɛ dombo la tokokolo t’otshumano. Nkota onto l’awɛlɛ lá nsawola akambo wa mbindo lá mesajɛ kana lá telefɔnɛ nkoka lonkina nkomɛ onto lá kɔmite kɛ dombo, lá nkilika wopo wɔ akambo yahete.

d Djɛ ndjewa akambo efula, lenda “Weepó w’antangi” lá Etange k’Olami, Ngɔndɔ k’enanɛyi 15, 1999 lá falase.