Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

DJAMBA DJƐ WEKELO 14

YEEMBO 56 Akambo wa nsɔsɔlɔ wayale waso (lá Otetela)

‘Tonanghe la wolo djɛ ndjala anto wambotshunda’

‘Tonanghe la wolo djɛ ndjala anto wambotshunda’

‘Nyontshɔ tonanghe la wolo djɛ ndjala anto wambotshunda.’​—HEB. 6:1.

IKANYI YƐ DJAMBA DJƐNƐ

Ndjeka wopo w’Okristo wombotshunda okanelakande la onanghakande akambo lá wopo w’okana l’ɛkɔpa kɛ Ndjambe la ɔsakande akano wa balo.

1. Kɛkɔnge kɛ Yehova ɔtɔlɔmbande?

 NKAMBO mɔtshi deka ndjakala ampɛtshɛki osasa nde botshɔ djɛ wɔnawɔ. Koko, kaanga ambotshi ɔkɔpawɔ wɔnawɔ w’ilɛngɛ, iwɔ wapakombola nde ntshikala ilɛngɛ lotshinda lotshinda. Lá nsɔsɔlɔ, wangokiyana efula ntsha nde apafule. Lá wopo wɔkɔ ɔmɔ ndeke, Yehova nsasangaka efula winá w’otapolaso wiina wa ntondo wa nkoma ambeki wa Yeso, koko Nde apakɔpɛ iso ntshikala ndɛngɛngɛ lá nyuma. (1 Kɔ. 3:1) L’edjena kɛ nghɔsɔ, nde ntɔlɔmbaka dj’iso ‘nkoma nkokolo’ dj’Akristo.​—1 Kɔ. 14:20.

2. Kɛkɔnge k’ohonaso nshishima lá djamba djɛnɛ?

2 Kɛkɔnge kesakisola nkoma Okristo w’ekokolo? Wopo wɔkɔnge w’okokaso nkoma Okristo w’ekokolo? Olemo wɔkɔnge wokamba oleelo wɔ nyuma lá ofulelo wɔso? Ole ladjikɛnge oyɛso ladjɛ ndjewɔ ndawilela oloko lá lɛdji l’indeko? Lá djamba djɛnɛ, tongoshishima nsakiso yɛ weepó wɛsɔ.

KƐKƆNGE KESAKISOLA NKOMA OKRISTO WOMBOTSHUNDA?

3. Kɛkɔnge kesakisola nkoma Okristo w’ekokolo?

3 Lá Bible, itepela yɛ Grɛkɛ ikadjimolama ‘ekokolo’ nkoka nsakisola lonkina ‘ntshunda,’ ‘djɔ,’ ole ‘otondo.’ a (1 Kɔ. 2:6) Iso nkomaka Akristo wambotshunda kana wambopakisɔ, winá w’ofulaso lá nyuma djɛ nkoma ampame kana amato wa nyuma. Koko lá nsɔsɔlɔ, kaanga ntsha tombokotshɛ okoma wɔsɔ, topakoke ntshika kaanga ndambo daambi djɛ mfula lá nyuma. (1 Ti. 4:15) Isankfumɔ, ayale kaanga dɛngɛngɛ nkoka ntshunda lá nyuma. Iya kɛkɔnge kɛnyɛ ente Okristo ambotshunda lá nyuma?

4. Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndembetela Okristo wombotshunda lá nyuma?

4 Okristo wombotshunda lá nyuma alekɔ onto w’owika lá nkilika ɛlɛmbɛ enkfumɔ wɛ Ndjambe, nde apasɔnɛ la apalɛmɛyɛ ngo wɔkɔpande nɛmɛyɛ. Lá nsɔsɔlɔ, ete ngo oyɛnde onto wɔ ntshamba djɛ djɔ, angonanghake evunga. Koko angɛnyɛke lá lowiko lɔ lofu la lofu ante nde nkanelaka la nanghaka akambo lá nkilika ɛkɔpa kɛ Ndjambe. Nde amboshiyɛká ndɔta lonto lɔ bango la angonanghake la wolo djɛ ndjokanyɛ tokanyi tɔnde la tokanyi tɔ Ndjambe. (Ɛfɛ. 4:22-24) Nde ndákfumbaka nyɔmɛlɛ kɛnde djɛ ndɔsa akano wa balo wambopikama l’ɛlɛmbɛ la tɔkfɔ tɔ Yehova, djɛko ndeke apayalaka la djonyi djɛ listɛ l’ɛlɛmbɛ w’ekoka ndoshimela kɛnɛ k’oyɛnde ladjɛ nangha kana lako. Winá w’ɔsande nkano mɔtshi, nde nanghaka la wolo djɛ nkilika nkano djɛkɔ.​—1 Kɔ. 9:26, 27.

5. Mbalaka yɛkɔnge ipomanaka l’Akristo watatshunde lá nyuma? (Ɛfɛsɛ 4:14, 15)

5 L’onkoko onkina, Okristo wotatshunde nkoka ndjimbama má ‘lokeso,’ ‘topo tɔ mayɛlɛ,’ nsango y’engolo, la ambɔ ante, kana ndjawola apɔsta. b (Wala Ɛfɛsɛ 4:14, 15.) Nde nkoka ndjala kanga leele, kanga ampɔsɔ, ɛnkɛkɛlɛ la entshupa djɛ nkfɔ l’ohemba.​—1 Kɔ. 3:3.

6. Ndjɔmbɔmba kɛkɔnge ketokotshɛ́ djɛ ndembetela ofulelo wɔ nyuma? (Lenda edjinge ntshango.)

6 Ete ngo isɛnaki má djiko, Afunelo ndjɛdjɛka ofulelo wɔ nyuma la ofulelo wɔ demba. Wɔna apalekɔ la balo, djɛko ndeke nde ndjalaka la djonyi djɛ ekokolo ndolama la ndɔlɔndjɛ. Ndjɔmbɔmba, nyɔ nkoka nshimela wɔnande djɛ ndokota lá lɔwɔ djɛ ndjopa ontalimbo. Ntsha nde ambofula, nyɔ nkoka mpɛyɛ wɔnande lotshungɔ lɔ nde nyɔmɛlɛ ndjopa ontalimbo, koko angokindjɛ ndolaka djɛ nde ndjɛwɛwa lá ntondo kɛ ndjopa. Ntsha wɔna ambokoma ekokolo, nde nyɔmɛlɛ ngɛndjɔ angewa ndota ambalaka yɛsɔ. Ngo ngete wɔna w’ilɛngɛ oyɛnde la djonyi djɛ okotshɔ wɔ nkokolo djɛ ndota ambalaka, Akristo watatshunde lá nyuma wangoyalake la djonyi dj’okotshɔ wɔ Akristo wambotshunda lá nyuma dj’iwɔ ndota ambalaka yɛ nyuma la ndɔsa akano wa wɔlɔ. Lá lɛdji lotshikitanyi, winá w’Akristo wambotshunda lá nyuma ohonawɔ ndɔsa nkano mɔtshi, iwɔ ntɔnɔlaka lá tɔkfɔ tɔ Bible djɛ ndjewa ikanyi yɛ Yehova lá nkambo djɛkɔ ko masɔ nkilika ikanyi yɛkɔ.

Akristo watatshunde lá nyuma ladjɛ ndjeka wopo wɔ ndɔsa akano wa balo má nkamba la tɔkfɔ tɔ Bible (Lenda itenyi 6)


7. Akristo wambotshunda lá nyuma wangoyalake la djonyi djɛ okotshɔ w’anto ankina?

7 Kɛsɔ ɔkɔpawɔ ntepela nde ente Akristo wambotshunda lá nyuma wapayalaka la djonyi djɛ okotshɔ w’onto? Lako. Winá ɛmɔtshi, Akristo wambotshunda lá nyuma wangoyalake la djonyi djɛ okotshɔ. Koko onto wotatshunde lá nyuma angohonake ngo djɛ anto ndoshimela kɛnɛ k’oyɛnde ladjɛ nangha kana akano w’oyɛnde ladjɛ ndɔsa. Koko winá w’Okristo wombotshunda lá nyuma ohonande okotshɔ w’anto ankina walekɔ́ la balo kana w’oleka ndjewa akambo, nde ndjewaka ante nde ndeke l’odjito wɔ ndɔsa nkano dj’ekomo la ante onto l’onto ‘angɔwɛmba odjito wɔnde nyɔmɛlɛ.’​—Nga. 6:5.

8. Lá topo tɔkɔnge anto wambotshunda lá nyuma yopalekɔ́ wopo ɔmɔ?

8 Ngo ngete nkokolo otshikitanawɔ lá alemba, Akristo wambotshunda lá nyuma walekɔ la wekeka watshikitanyi. Ndjɔmbɔmba, wamɔtshi walekɔ la balo efula, ankina oloko wolo, nkapo ole nkɛtshi. Lonkina, winá w’Akristo ape opomanawɔ la nkambo mɔtshi djɛfɛna, iwɔ nkoka ndɔsa akano watshikitanyi koko wawolamá m’Afunelo. Nkambo djɛsɔ dekɔ nsɔsɔlɔ pekapeka l’akambo walɔmba nkamba la nkfum’oloko. Ete ngo ewawɔ nghɔsɔ, iwɔ ndjewɔka dj’ipa ndomboyɛ anto ankina l’akambo wa yopasange lolemi. Koko, iwɔ nanghaka la wolo djɛ nama osanga wɔwɔ.​—Ɔrɔ. 14:10; 1 Kɔ. 1:10.

WOPO WƆKƆNGE W’OKOKASO NKOMA AKRISTO WAMBOTSHUNDA?

9. Tongofulake lá nyuma ipa la ndjila welo? Pakisola.

9 Iso nkoka mfula lá demba l’ila k’etsho winá wɔ ɛnɔnyi yotahete, koko ofulelo wɔ nyuma ndɔmbaka ndjila welo. Ndjɔmbɔmba, wananyɔ l’ankaana yɛ Kɔrɛtɔ wawolaka losango lɔ wɔlɔ, walongolaka batisimo, wawaka nyuma k’ekina ole wawaka wapɔ má elakanyelo w’ɔpɔstɔlɔ Poolo. (Ele. 18:8-11) Koko, m’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi emangha má batisimo djɛwɔ, efula watatshunda lá nyuma. (1 Kɔ. 3:2) Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndjewɔ nkawoyɛ ofulelo wɔso t’ɔkɔngɔ?

10. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha djɛ nkoma anto wambotshunda lá nyuma? (Yuda 20)

10 Dj’iso ntshunda lá nyuma, iso ladjɛ ndjala ntondo ntondo la mposɛ kɛ nkoma Akristo wambotshunda. Waakɔpa ‘lonkenkesa’ ntepela ente waakɔpa ngo ntshikala wana lá nyuma wapangotshunda. (Woo. 1:22) Topakombola ndjala ete ngo wana wambofula lá demba, koko wakindjɛ́ ngo nkonga djɛ ambotshi wawɔ ndawɔsɛla akano. L’edjena kɛ nghɔsɔ, iso nkɔpaka mbɛmba odjito wɔso wɔ mfula lá nyuma isɔmɛlɛ ngɛndjɔ. (Wala Yuda 20.) Ntsha onangha la wolo djɛ ntshunda lá nyuma, lɔmba Yehova akɔpɛyɛ ‘mposɛ la wolo wɔ nangha’ nkambo djɛsɔ.​—Flp. 2:13.

11. Okotshɔ wɔkɔnge w’owaso djɛ ntshunda lá nyuma? (Ɛfɛsɛ 4:11-13)

11 Yehova apatɔlɔmbɛ dj’iso mfula lá nyuma la wolo wɔso sɔmɛlɛ. Waakambá ete ngo elami la wetsha l’otshumano w’Akristo, wambokfumbamá djɛ ndakanyɛ anto djɛ ‘ntshunda lá nyuma’ ntepela ente, nkoma ‘nkokolo dj’anto djembotshundá la ndjembokomá lá lɛdji lɔ wema wɔ Kristo.’ (Wala Ɛfɛsɛ 4:11-13.) Lonkina Yehova atɔpɛyɛ nyuma kɛnde djɛ ntokotshɛ́ dj’iso mba ‘ikanyi yɛ Kristo.’ (1 Kɔ. 2:14-16) Lá djiko djɛ lasɔ, Ndjambe apɛyɛka amfunyi wa Evanjiliyo ɛnɛyi nyuma kɛnde djɛ ntɛnyɛ wopo wɔ Yeso ndakanelaka, ndatepelaka la ndananghaka akambo l’ilá kɛ olemo wɔnde w’ipoposanyɛ lanɛ lá looko. Má ndjokola wopo wɔ Yeso wɔ nkanela la wɔ nangha akambo, okoka nkotshɛ okoma wɔko wɔ nkoma Okristo wombotshunda.

DJONYI DJƐ MMA DJƐ WOLO DJƐ NYUMA

12. ‘Elakanyelo w’ewangelo [ɛmɔtshi wɛkɔnge] welendana la Kristo’?

12 Dj’iso ntshunda lá nyuma, iso ladjɛ ‘nshiyɛ ndjeka elakanyelo w’ewangelo welendana la Kristo,’ ntepela ente elakanyelo wɛ wɔdju. Elakanyelo ɛmɔtshi w’ewangelo wɛsɔ nde ndapɛla, djawo, batisimo, la ekfundwelo. (Heb. 6:1, 2) Ɔsɔ alekɔ elakanyelo ɛmɔtshi w’Akristo oyɛwɔ ladjɛ ndjawola. M’ɔtɛ wɔ donga djɛsɔ ndeke, ɔpɔstɔlɔ Pɛtɛlɔ ndalakanyɛ elakanyelo wɛkɔ winá wɔ ndapoposanyɛ oloyi w’anto lá Pantɛkɔtɛ. (Ele. 2:32-35, 38) Djɛ nkoma ombeki wɔ Kristo, iso ladjɛ ndjawola elakanyelo w’ewangelo wɛsɔ. Ndjɔmbɔmba, Poolo ewolaka ante onto onkfumɔ wotona olakanyelo w’ekfundwelo, otonande nde otondo wɔ djawo dj’Okristo. (1 Kɔ. 15:12-14) Koko, dj’iso ntshunda lá nyuma topakoke nsasanga ngo l’elakanyelo w’ewangelo wɛsɔ toko.

13. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha djɛ mba wapɔ má mma djɛ wolo djɛ nyuma dj’otepelawɔ lá Hebero 5:14? (Lenda edjinge ntshango.)

13 La lɛdji l’otshikitanyi la elakanyelo w’ewangelo, mma djɛ wolo djɛ nyuma mpalendana ngo l’ɛlɛmbɛ wɛ Yehova toko, koko edjinge la tɔkfɔ tɔnde totokotshɛ́ djɛ nsipisoyɛ ikanyi yɛnde. Djɛ mba wapɔ má mma djɛ nghɔsɔ, iso ladjɛ ndjekaka, ntɔnɔlaka la nangha la wolo djɛ nkamba la kɛnɛ k’ekaso la nkɔmɛ nkfumɔ m’Otepela wɔ Ndjambe. Winá w’onanghaso nghɔsɔ, iso ndakfumbaka sɔmɛlɛ djɛ ndɔsa akano wasasangɛ Yehova. c​—Wala Hebero 5:14.

Mma djɛ wolo djɛ nyuma ntolakanyɛka wopo wɔ ndɔsa akano wasasangɛ Yehova (Lenda itenyi 13) d


14. Wopo wɔkɔnge Poolo ndakotshɛ́ Akristo w’ase Kɔrɛtɔ djɛ mfula lá nyuma?

14 Akristo watatshunde lá nyuma, wangoyalake mbala efula la okakasano wɔ ndɔsa akano wa wɔlɔ l’akambo wapalekɔ l’ɔlɛmbɛ kɔɔ lá Bible. Ntsha lako ɔlɛmbɛ wɔ Bible kɔɔ lá nkambo mɔtshi, amɔtshi wangokanelake ambɔ wakoka nangha kenkfumɔ k’ɔkɔpawɔ. Ankina nkoka ndɔmba djɛ wawilele ɔlɛmbɛ lá nkambo mpalekɔ́ l’ɔlɛmbɛ. Ndjɔmbɔmba, ɛnama ete ngo Akristo w’ase Kɔrɛtɔ walɔmbaka Poolo djɛ ndawilela ɔlɛmbɛ wɔ ndɛ kana w’ipa ndɛ nkete djɛ yalambolaka tosakandole. L’edjena kɛ ndashimela kɛnɛ k’oyɛwɔ ladjɛ nangha, Poolo awɛnyɛka ante onto l’onto alekɔ la ‘lotshungɔ lɔ nsɔna’ lá nkilika nkfum’oloko kɛnde. Nde atɔnɔlaka lawɔ lá tɔkfɔ tokoka ndakotshɛ́ djɛ onto l’onto ndjala vu la nkfum’oloko kɛnde la dj’ipa ntakanyɛ anto ankina. (1 Kɔ. 8:4, 7-9) Má nangha nghɔsɔ, Poolo akotshɛka ase Kɔrɛtɔ djɛ mfula lá nyuma, dj’iwɔ ndjala l’akoka wa nkamba la ekanedji kɛwɔ kɛ yimba l’edjena kɛ ndendela ngo me onto ɔmɔtshi kana mpona ɛlɛmbɛ.

15. Wopo wɔkɔnge Poolo ndakotshɛ́ Akristo w’ase Hebero dj’iwɔ nangha etshikitano wɛ nyuma?

15 Towa olakanyelo wɔ djonyi efula má kɛnɛ kɛ Poolo ndafunela Akristo w’ase Hebero. Amɔtshi watakindjɛ mfula lá nyuma; iwɔ wakalɔka ‘ɛkɔkɔngɔ má ndjala la djonyi djɛ awɛlɛ, koko ape mma djɛ wolo’ djɛ nyuma. (Heb. 5:12) Iwɔ wateka la watawola elakanyelo wɛ bango wɛ yotisolaká ndambo ndambo l’otshumano. (Woo. 4:18) Ndjɔmbɔmba, Akristo amɔtshi w’ase Juda wakindjɛka nkamba l’Ɛlɛmbɛ wɛ Mɔsɛ kaanga m’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 30 w’Ɛlɛmbɛ wɛsɔ mpeta lohoye m’ɔtɛ w’olambo wɔ Kristo. (Ɔrɔ. 10:4; Tito 1:10) Ɛnɔnyi 30 wɛsɔ, wɛpɛyɛka Akristo w’ase Juda mbamba k’iwɔ ntshikitanyɛ ikanyi yɛwɔ! Onto onkfumɔ w’owalisá onkanda wɔ Poolo ndafunela ase Hebero má wolo wɔ nyuma k’ekina, akokaka nshikikɛ ante woyalaka la mma djɛ wolo djɛ nyuma. Yayale nde kɛnɛ k’Akristo wasɔ yayalaka la djonyi djɛ nkembɛ djawo djɛwɔ tá nonghanyi keleka wɔlɔ efula kɛ ɔtɛmwɛlɔ w’Akristo edjinge ndaapɛyɛ oloko wolo wɔ nkindjɛ mpoposanyɛ kaanga iyapomanaka l’onanyelo m’ase Juda.​—Heb. 10:19-23.

TOWADJƐ DJ’IPA NDÁWILELA OLOKO LA LƐDJI L’INDEKO

16. Ladjiko djɛ ntshunda lá nyuma, kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha lonkina?

16 Iso ladjɛ nangha la wolo ape ngo djɛ ntshunda lá nyuma toko, koko lonkina djɛ nkindjɛ ndjala anto wambotshunda lá nyuma. Kɛsɔ ndɔmbaka nkindjɛ mbadjɛ dj’ipa iso ndeka ndawilela oloko. (1 Kɔ. 10:12) Iso ladjɛ ‘nkindjɛ ndáshishima’ sɔmɛlɛ djɛ ndáshikikɛ ntsha tokindjɛ mfula.​—2 Kɔ. 13:5.

17. Wopo wɔkɔnge onkanda wɔ Poolo te ase Kɔlɔsɛ ɛnyɛwɔ djonyi djɛ nkindjɛ ntshikala Akristo wambotshunda?

17 L’onkanda wɔ ndafunela ase Kɔlɔsɛ, Poolo apikaka nghɔmɔ ɛnsɔsɔ lá djonyi djɛ nkindjɛ ndjala Akristo wambotshunda. Kaanga yakome Akristo wambotshunda, Poolo awewolaka dj’iwɔ mbadjɛ dj’ipa ndjimbolama má ikanyi y’andja. (Kɔl. 2:6-10) Edjinge Epafrasɛ, kanga l’ɛnama ete ngo ewaki ase otshumano wɔsɔ wɔlɔ, álɔmbɛlaki mbala la mbala djɛ ‘ekomo ekomo iwɔ ndjala anto wa djɔ’ ntepela ente anto wambotshunda lá nyuma. (Kɔl. 4:12) Olakanyelo wɔkɔnge w’owaso? Ayale Poolo kana Epafrasɛ, yape kɛkɔ wasipisoyɛka ambɔ djɛ nkindjɛ ndjala onto wombontshunda lá nyuma, ndɔmbamaka onto ndjila welo nyɔmɛlɛ ko Ndjambe ndosuka. Iwɔ wakɔpaka dj’ase Kɔlɔsɛ ndjala Akristo wambotshunda, kaanga l’anteyi k’ekakasano wepomanaki lawɔ.

18. Kɛkɔnge kekoka nkomela Okristo wombotshunda lá nyuma? (Lenda edjinge ntshango.)

18 Poolo ewolaka ase Hebero ante Okristo wombotshunda lá nyuma nkoka nkoma ko apawolamaka lonkina me Ndjambe lotshinda lotshinda. Okristo nkoka nkowa oloko l’akambo wa nyɛtshi tii lá lɛdji lɔ apawolaka ndápɛla djɛ mba imeyelo kɛ Ndjambe. Mpeyi nde, ase Hebero watatshɔ́ otale nghɔsɔ. (Heb. 6:4-9) Iya otepelaso mo lá nkambo djɛ waahɔlá lá nyuma lɔɔko kɛnɛ kana waaposá má otshumano ko m’ɔkɔngɔ ndolapɛla? Ndápɛla kɛwɔ kɛ l’okitshakitshɛ nyɛnyɛka ente watshikitana l’anto wa Poolo ndatepela. Koko, winá w’okalɔwɔ le Yehova, iwɔ ndjalaka la djonyi djɛ okotshɔ w’ɔtɔpɛyɛnde. (Ezk. 34:15, 16) Tokokolo nkoka nonghanyɛ dj’Ewakɛ wɛ Yehova wembotshunda ndaakotshɛ́ dj’iwɔ nkalɔ ndjala la lonyuma lɔ wɔlɔ.

Yehova ntɔpɛyɛka okotshɔ w’oyɛso la djonyi djɛ nkalɔ ndjala la lonyuma lɔ wolo (Lenda itenyi 18)


19. Okoma wɔkɔnge w’oyɛso ladjɛ ndáwilela?

19 Ntsha onangha la wolo djɛ nkoma Okristo wombotshunda lá nyuma, okoka nkotshɛ okoma wɔko! Kindjɛ ndɛ mma djɛ wolo djɛ nyuma la kindjɛ ndjokanyɛ ikanyi yɛko la yɛ Yehova. La ntsha omboshiyɛká ntshunda lá nyuma nangha kenkfumɔ k’okokɛ nangha djɛ ntshikala Okristo wombotshunda lá nyuma.

OKADJIMOLƐ LƆ ENTE MO?

  • Kɛkɔnge kesakisola nkoma Okristo wombotshunda lá nyuma?

  • Wopo wɔkɔnge w’okokɛ ntshunda lá nyuma?

  • Lamo oyɛso ladjɛ ndjewɔ ndáwilela oloko lá lɛdji l’indeko?

YEEMBO 65 Tokindjɛ mfula! (lá Otetela)

a Kaanga Afunelo wa Hebero yopakambe la totepela ‘ntshunda’ la ‘nsamba ntshunda,’ tolekɔ la totepela tɔpɛyɛ tokanyi tɔsɔ. Ndjɔmbɔmba, onkanda wɔ Woongo nyɛnyɛka otshikitano wolekɔ́ l’anteyi kɛ olangala kana onto wotapakisɔ akambo, la onto wolekɔ́ la balo kana wombopakisɔ akambo.​—Woo. 1:4, 5.

b Lenda djamba: “Protégez-​vous de la mésinformation” lá ɔnɔnghɔ wɔ wamba: “Divers” lá jw.org la lá JW Library.

c Lenda djamba: “Nonghanyi kɛ wekelo” lá numelo kɛnɛ.

d NTSHANGO DJELÁ LOPOSO: Wɔnanyɔ ɔmɔtshi akamba la tɔkfɔ tɔ ndeeke má Otepela wɔ Ndjambe djɛ nsɔna etombo.