Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Ladjikɛnge ase Nazi iyayake ase Juda efula? Lamo Ndjambe ndotashimba?

Ladjikɛnge ase Nazi iyayake ase Juda efula? Lamo Ndjambe ndotashimba?

 Efula k’anto woopola weepó wɛsɔ wangokake yɛnyi lombombe lá wopo wɔ yombovusɛ anto wawɔ edjinge ntombe yɛwɔ. Anto wapahone nsakiso la weepó wɛwɔ koko wangohonake edjinge okotshɔ. Le anto ankina, oyakanelo w’ase Juda (holocauste) alekɔ nkambo djeleka owe lá akambo ankfumɔ w’onto ndombonanghá, ko kɛso kembonangha djɛ anto wakɔ wapayalaka lonkina la djawo te Ndjambe.

Tokanyi tɔ anto la nkambo djɛ Ndjambe la djɛ nyɔyi y’ase Juda

Kɛnɛ kɛ anto okanelawɔ: Alekɔ nyɛtshi ndjopola lamo Ndjambe ndawolaka dj’ase Nazi ndjaka ase Juda.

 Kɛnɛ kelekɔ́ nsɔsɔlɔ: Kaanga anto wa djawo djɛ wolo wangoyawopolake lamo Ndjambe otshikakande akambo wa nyɛtshi. Ndjɔmbɔmba, ɔprɔfɛtɛ Abakuka opolaka Ndjambe ante: ‘Lamo otshikɛ akambo wa lopango, anto wapalɛmɛyɛ ɛlɛmbɛ, oyakanelo, la onagha nangha ntshanghana la todjena tonkfumɔ?’ (Abakuka 1:3, Contemporary English Version) L’edjena kɛnde mpangola Abakuka, Ndjambe afunaka weepó wɛsɔ lá Bible, djɛ anto ankfumɔ mbala.

Kɛnɛ kɛ anto okanelawɔ: Ndjambe apile yimba la ndjolo yɛ wana w’anto.

 Kɛnɛ kelekɔ́ nsɔsɔlɔ: Ndjambe ntonaka akambo wa lopango la ndjolo yeposa. (Woongo 6:16-19) Lá etsho wɛ Nɔa, Ndjambe okaka ‘paa efula l’oloko’ ladjikɛnde akambo wa lopango wayala efula lá looko. (Ewangelo 6:5, 6) Ape l’ehamo, Ndjambe okaka lonkina paa efula winá wɔ ase Nazi yayeke efula k’ase Juda.—Malaki 3:6.

Kɛnɛ kɛ anto okanelawɔ: Ndjambe ndatshi djɛ ase Juda ndjakema nde djɛ ndaapɛyɛ dilanyɛ.

 Kɛnɛ kelekɔ́ nsɔsɔlɔ: L’ɛtɛndɔ kɛ ntondo, Ndjambe awola dj’ase Jerusalɛmɛ ntshitana me ase Ɔrɔma. (Mateo 23:37–24:2) Koko, ntateyɛ masɔ, lako kaanga owila ɔmɔtshi wɔ Ndjambe ndombɔtshɔkɔla; la apɔɔpɛyɛ ewila alanyɛ. Lá wiso wa Ndjambe, ‘Lako otshikitano l’antenyɛ ase Juda la ase ewila’​—Ɔrɔma 10:12, Good News Translation.

Kɛnɛ kɛ anto okanelawɔ: Yotayalakande Ndjambe kɛ ngandji la kɛ nkfulu-inkfumɔ alekɔ, ntshimi atasamba ndjawola djɛ efula k’ase Juda wasɔ mvɔ.

 Kɛnɛ kelekɔ́ nsɔsɔlɔ: Ndjambe apaposka ndjolo, koko lá winá ɛmɔtshi angotshikake djɛ akambo wasɔ nanghema lá itenyi yɛ winá.​—Djakɔbɔ 1:13; 5:11.

Lamo Ndjambe ndatshike dj’ase Nazi ndjaka efula k’ase Juda?

 Okoma wɔ Ndjambe ndatshike djɛ nkambo djɛsɔ nanghema, alekɔ okoma wɔ ndatshike ndjolo lɔɔko kɛnɛ nde: Djɛ nshiyɛ ehamo wɛ nkekete weposi. Bible nyɛnyɛka papoo ente l’etsho wɛnɛ, Satana ndeke l’ɔlɔndjɛ andja koko apalekɔ Ndjambe. (Luka 4:1, 2, 6; Djɔanɛ 12:31) Djamba mɔtshi djesakisola wɔlɔ wɔlɔ okoma wɔ Ndjambe otshikande ndjolo ndjala; koko, tokanyi tope temá Bible tɔnɛ nkoka nkokotshɛ́ djɛ nyɛna ntshina kɛ Ndjambe ndatshike djɛ efula k’ase Juda ndjakema.

  1.   Ndjambe atongaka onto la lotshungɔ lɔ nsɔna wɔlɔ la nyɛtshi. Ndjambe ashimelaka anto wa ntondo, Adama nya Eva, kɛnɛ kɛ ndakongaka me wɔ, koko nde atatshinda la wolo dj’iwɔ ndɔlɛmɛyɛ. Iwɔ wɛnaka wɔlɔ ambɔ iwɔ yɔmɛlɛ wangɔsɔna kɛnɛ k’elekɔ́ wɔlɔ la kɛnɛ k’elekɔ́ nyɛtshi. Nkano djɛ nyɛtshi djɛ yɔshi djɛsɔ la akano ankina wa wopo wɔsɔ wa anto yombowanga ndɔsa ntateyɛ masɔ, amboyakala ndjolo l’andja. (Ewangelo 2:17; 3:6; Ɔrɔma 5:12) Etengo onkanda Statement of Principles of Conservative Judaism otepelande: “Efula kɛ ndjolo yel’andja oyɛwɔnde eposelo weyɛ má tshamba djɛ ndjewa nkamba lá lotshungɔ lɔ nsɔna lɔ Ndjambe ndɔtɔpɛyɛ.” Ndjambe atatopapola lotshungɔ lɔso lɔ nsɔna, ambotshikela wana w’anto winá w’iwɔ ndaalɔndjɛ yɔmɛlɛ.

  2.   Ndjambe akoka la angɔlɔngɔsɔla akambo ankfumɔ wa nyɔyi yɛ ase Juda yapɛyɛ anto paa. Ndjambe ambolaka ante angokawoyɛ miliyɔ y’anto imbovɔ lá lowiko, edjinge efula k’ase Juda kevwisá. Angoshiyɛ lonkina wɔma wolekɔ́ l’anto wayalaki winá wɔ ase Nazi yayakaka efula k’ase Juda. (Izaya 65:17; Elemo 24:15) Ngandji kɛ Ndjambe ntoshikikɛka ente anghonangha akambo wa ndombolaka wasɔ.​—Djɔanɛ 3:16.

 Efula k’anto wawikisá lá winá wɔ Nazi ndayakaka ase Juda, walongaka nama djawo djɛwɔ la wɛnaka ambɔ lowiko lolekɔ la ntshina winá wɔ yeke lamo Ndjambe otshikande ndjolo nghɔnɛ edjinge kɛɛnɛ kɛ ndonghonangha l’etsho weyaye.