Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Binangu bi mu malongyesha a mu Bible mbya ikalaika

Binangu bi mu malongyesha a mu Bible mbya ikalaika

BANDA KUPWANDIKISHA BINO: Bwende mu kutala ma monima e bungi e mu nshibo yabalaminaa bintu bya kala yabetanyinaa bu musée. Bosangana’shi ma monima ebungi ngalwile na kupoloka, e na mbu, na kufingika. Amo ngapwe kushimisha bingi bintu bya kwanka. Anka, bomono monima umune, wi na bintu byoso bilombane, elangi dyao dyoso adimweneka kalolo mpa na tuntu tupeela twi kwanka. Boyipusha muntu enukunkusha’shi: “Uno monima ngi upya ku yooso su?” Aye namu bakwalula’shi: “Nya, ao ngukulu wa angi ma monima ebungi, na dingi kasha beupwa tambeukituule dingi nya.” Bomwipusha dingi’shi: “Abekalanga beubwikile bwa kwiukalwila su?” Aye bakwalula’shi: “Nya, mbeunokyele kwi mpeshi e bungi na kipapi ki bukopo. Na bangi ba ntomboshi mbatompe kwiulwisha.” Pangi we kwiyipusha na kukema kooso’shi, ‘Mbeukite na bintu kinyi?’

Mu mushindo umune, Bible e nka bu uno monima awitukemesha ngofu. Nyi mukanda wa kala​—wa kumpala kwa mikanda ibungi. Kwi ingi mikanda ya kala. Anka, nka bu ma monima a kala apwe kufingika, bifundwe bibungi bya kala mbipwe kulwila pa mwanda wa mafuku ebungi abapu kukila. Myanda ibayidi yakule pabitale siyanse, pabadi bafumbule myanda ipya, mbafikye mu kusangana’shi ngya madimi. Mbafikye mu kusangana’shi su batumikila malango a myanda ya ba munganga e mwanka, ngalombene kutusha masaku pamutwe paadya kukwasha bantu. Na dingi mikanda ya kala ibungi ngishale nka penda bipese bya masaki; bimo mbipwe kushimina sunga kusanuka.

Anka, Bible mmwilekene ngofu na ino mikanda. Ababangile kumufunda takudi bipwa bikile pa siekele 35, kadi lelo uno, Bible mmulombane, na ta mushimishe kantu su nkamune. Na dingi, sunga mbibabadi abamulwisha misusa na misusa munda mwa bipwa pa—​kumushiika kaalo, kumukandjika, na kumubepuula—​myanda ayakula Bible ta ngishintulukye nya. Pamutwe pa kwikala bu ibapu muulo pa mwanda wa kukisha kwa mafuku nsaa yabafumbula myanda ipya kwi bantu, abitukemesha ngofu pa kumona’shi Bible badi mupwe kwibyakula kumpala.​—Tala kashibo akamba’shi: “Myanda ya mu Bible ngipwe kukisha mafuku su abadi beyakule kumpala?”

MAYI A KULONDA ATUDI NAO LUKALO LELO UNO

We kwiyipusha’shi: ‘Malongyesha a mu Bible aki’nka na muulo mu ano mafuku eetu su?’ Bwa kwalula, eyipushe’shi: ‘Mmyanda kinyi i bukopo ikwete kukyengyesha bantu lelo uno? Mwanda kinyi ukile bukopo ku yooso?’ Pamo we kwela binangu ku ngoshi, kulwisha kwa lupapi, bu ntomboshi, sunga kutshiba kwa milomo. Binobino tubande kutalula mayi a kulonda abetulongyesha kwi Bible. Nsaa yatukitshi bino, eyipushe’shi, ‘Su bantu abadya kwikala abatumikila ano malongyesha, nsenga tayibadya kwikala mbalo ibuwa ya kushala su?’

KUFULA BUTAALE

“Baasha [muloo] mbano abakitshi mufubo wa kukimba butaale: abeebayitanyina buu bana b’Efile Mukulu.” (Mateo 5:9) “Su [bi] bya kukitshika, kimbaayi bya kushala mu butaale na bantu booso.”​—Beena-Looma 12:18.

LUSA NA KULEKYELA BILUBILO

“Baa sha muloo anka basha lusa, mwanda abo ngi abakafwilwa lusa.” (Mateo 5:7) “Ikalayi anwikuminyishena, su kwi muntu adidi pa mwanda wa bibamukitshina mukwabo, amulekyele. Ikalayi anwilekyeshena myanda anka bibenulekyele Yehowa.” *​—Beena-Kolose 3:13.

KUKATUSHA NTONDO Y’EKOBA

Efile Mukulu “baabangile na muntu umune, aye nkupanga miilo yooso, bwayidya kushala pa nsenga pooso.” (Bikitshino 17:26) “Efile Mukulu te na ntondo, na shi mu kisamba kyoso, muntu ooso amutshinyi, na akitshi myanda ilulame apokyelwa kwadi.”​—Bikitshino 10:34, 35.

KUNEEMEKA NSENGA

“Yehowa Efile Mukulu nkwata muntu, aye nkumutuula mu lupango lwa Edene bwa kudima nsenga na bwa kwilulama.” (Kibangilo 2:15) Efile Mukulu akafwisha “kabutu bwa abalwisha nsenga.”​—Kibafumbwilwe 11:18.

KUSHIKWA LWABI NA LUSANDJI

“Elameyi ku lwabi [looso] mwanda muuwa wa muntu tawi mu bupeta bwaye, sunga eekala na bintu bikile bungi.” (Luka 12:15) “Bukitekite, myanda i butete yoso yaya, ndakalaka, tabi na kya kwikala sunga kuteemunwa munkatshi mwenu; byabya ngi bipwandjikile bantu b’Efile Mukulu.”​—Beena-Efeso 5:3.

KULULAMA NA KUFUBA NGOFU

“Twi na lukalo lwa’shi twikale na mwikeelo wibuwa mu myanda yoso.” (Beena-Ebelu 13:18, Kilombeeno kipya 2014) “Baayibanga alekye kwiba, anka eekalakashe bwa kufuba kalolo na maasa aaye.”​—Beena-Efeso 4:28.

MUULO WA KUKWASHA BANTU BE MU LUKALO NA BUKWASHI

“Kankamikaayi babofule ku mashimba; nyingishaayi babofule, ikalaayi na lwishinko kwi booso.” (1 Beena-Tesalonika 5:14) ‘Sambayi bana ba nshiye na bakashi kilele mu mpombo yabo.’​—Shake 1:27.

Bible ta mwimene nka penda mu kuteemuna mulongo wa ano mayi a kulonda nya. Etulongyesha dingi mushindo watudi balombene kwata ano malongyesha na muulo na kwiatumikila mu nshalelo eetu a efuku dyoso. Su bantu bebungi abadya kwikala abatumikila ano malongyesha abatuteemuna, bino tabibadya kupeelesha myanda i mu nsenga lelo uno su? Kushi mpaka, mayi a kulonda a mu Bible e na muulo ukata na ngalombene kwitukwasha bikata mu ano mafuku! Byabya, malongyesha a mu Bible ngalombene nkukitshina kinyi kubanga binobino?

MUSHINDO ULOMBENE NKUKWASHA MALONGYESHA A MU BIBLE KUBANGA BINOBINO

Muntu mukile bantu boso binangu bambile’shi: ‘Kinangu akitundulwaa bu kilulame muyiile mifubo yaakyo.’ (Mateo 11:19) Uno mwanda ta ngwa binyibinyi su? Bwa kuka’shi kinangu kibuwa, abitungu kutala bipeta byakitusha nsaa ywekitumikila. Byabya we kunangushena’shi: ‘Su Bible ki’nka na muulo binyibinyi, mulombene kutusha bipeta bibuwa mu muwa wande su? Mulombene nkukwasha bwa kupudisha myanda yodi nayo binobino naminyi?’ Banda kutala kino kileshesho.

Delphine * badi na myanda ibungi mu nshalelo aaye, badi nka na myanda ya kukita nsaa yoso, na badi apete makuta ebungi. Anka, mu kabasamushi, babangile kushimisha bintu bibungi ku kapelakapela. Mwan’aye mukashi badi mu bipwa ekumi na bungi bafwile. Eyibakishi dyaye dyalwila. Makuta ooso abadi nao nkumushimina. Atentekyesha’shi: “Ntshinadi nauku dingi’shi ne muntu nya​—nashadile kushi mwana, kushi mulume, kushi nshibo ya kushala. Nadi napusha’shi ne nka bu kintu kya bisumanga—​shi na mbalo ya kushala, kushi bukome, kushi su ndukulupilo lwa mu mafuku aafiki.”

Uno ngi musango wa kumpala ubadi Delphine mumone’shi ano mayi nga binyibinyi: “Bipwa makumi musamboobidi, ngi bungi bwa mafuku a muuwa wetu; makumi mwanda su we na mbidi bukome. Kwikupilakupila kwi’nka makyenga na mpombo; mafuku aakidi lubilo, atwe namu twapapukanga.”​—Misambo 90:10.

Delphine bapetele bukwashi mu Bible nsaa ibadi mu ano mafuku e bukopo. Bible bamukwashishe naminyi? Nka bu abilesha ino miisambo isatu ayilondo, bangi bantu bebungi mbamone’shi Bible mmwibakwashe mu kipaso kya kukaanya nsaa yabatumikila malango e mwanka bwa kupudisha myanda ya mu nshalelo aabo. Mbafikye mu kushinguula’shi Bible e nka bu monima watudi besambile ku mbangilo kwa uno mwisambo. Aye ki’nka na muulo aku namu ingi mikanda ikwete kununupa na kushimisha muulo wayo kunyima kwa mafuku. Bino abikyebe kulesha’shi Bible mbamukite na bintu bilekene na byabadi bakite nabyo ingi mikanda su? Mu Bible mulombene kwikala binangu by’Efile Mukulu​—kushi binangu bya bantu?​—1 Beena-Tesalonika 2:13.

Pangi, nobe namu we mumone’shi muwa wetu aukitshi penda mafuku apeela kadi atufumankana na myanda ibungi. Nsaa yopusha myanda bu ayikyebe nkukambila, we kutadila kwikunyi bodya kupeta kusambibwa, kunyingishibwa, na malango ebuwa?

Tubande kutala mishindo isatu ikata yabadi balombene nkukwasha kwi Bible mu muwa oobe. Mmulombene nkukwasha bwa

  1. kusuuka myanda pakudi mushindo.

  2. kupudisha nkalakashi nsaa yayituuku.

  3. kunyingiila myanda yoshi mulombene kupudisha.

Miisambo ayilondo ayikesambila ino myanda isatu.

^ par. 10 Yehowa nyi eshina dy’Efile Mukulu bu byabadi bedileshe mu Bible.​—Misambo 83:18.

^ par. 24 Mu uno mwisambo na mu ingi isatu ayilondo, amo mashina mbeashintuule.