Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

NSHALELO A MUNTU

Nemupete bulami bua binyibinyi p’ami kukulupila mui Yehowa

Nemupete bulami bua binyibinyi p’ami kukulupila mui Yehowa

NSAA ibaadi ayingipusha bantu pabitale nshalelo ande, naadi nebaluula nka’shi: “Ne ebofu di mu maasa a Yehowa!” Naadi nakiebe kuibalungula’shi nka biantualaa ebofu diande nenda nadio kooso kuankumiina, nakumiina’shi Yehowa na ndumbuluilo aaye bakite kioso ki’abakumiina nami, kuamba’shi abandudika kuandia kuenda na nsaa y’abakumiina’shi nyende. Naadi mukumiine ingi midimo i bukopo ngofu, na ingi nsaa ibaadi mpaa na masaku e bukopo. Anka naadi mulongie’shi kukulupila mui Yehowa ngi nsulo ya bulami bua binyibinyi.

BIANDI MUUKIE YEHOWA NA KUMUKULUPILA

Ne mutandikue mu kakibundi kapeela ke dia kuushi kua Nigeria mu kipua kia 1948. Kubanga mu aa mafuku, masaba ande Moustapha, muina a nshami mulume, na tuutu ande a kumpala Wahabi, babaadi babatshishibue bu Tumonyi tua Yehowa. Nshami bafuile pa naadi na bipua kitema. Naadi muinyongole kuishimba ngofu. Wahabi baadi mundungule’shi tui balombene nkamona dingi Nshetu p’akasanguka. Ano mayi aanyingisha abaadi antakule buandia kulonga bible. Naadi mubatshishibue mu kipua kia 1963. Na bakuetu balume basatu namu babaadi babatshishibue.

Mu kipua kia 1965, naadi muende ku Lagos kui tuutu ande Wilson na naadi muikuateene na bangi ba mbala-mashinda ba mieshi yooso ba mu kakongie ka mu kibundi kia Igbobi. Muloo wabo na kisumi kiabo, bibaadi bintakule buandia kuata mudimo wa bu mbala-mashinda mu mueshi wa kumpala kipua kia 1968.

Mukuetu Albert Olugbebi baadi afubu ku Betele baadi mukite netu kisangilo ki pabuakio n’atue bansongua be na lukalo lua kuikala bu ba mbala-mashinda ba nsaa yooso dia kunundu kua Nigeria. Nkiantungunukaa na kutentekiesha bibakuile mukuetu mulume Olugbebi na muloo ooso’shi: “Nu ki ba nsongua, nui balombene kufubila Yehowa na nsaa yenu na bukome buenu booso. Kui mudimo ukata autungu’shi nufube!” Naadi mukumiine kuambula kikudi kia mutemuki Yeshaya kia kuitukila, na ami nkutumikila mayi e mu.—Yesh. 6:8.

Mu mueshi wa Katano mu kipua kia 1968, babaadi bantume bu mbala-mashinda a nsaa yooso mu kibundi kia Kano ki kunundu kua Nigeria. Kibaadi mu kipungo kia ngoshi ya Biafran mu kipua kia (1967 na ku 1970), yaya ngoshi ibaadi itueshe makienga e bungi na lufu dia kunundu kua Nigeria, ayo nkuenda mpaa na dia kutunduka nguba ku’eumbo dia Nigeria. Yawa mukuetu baadi muikitshishe bua’shi ankambile bua’shi ntshiendanga dia kunundu kua Nigeria tala nakapetekielua na masaku. Anka naadi mumulungule’shi: “Bofuambuka mukuetu pobe kumpasukila. Biabia, su Yehowa akumiina’shi mmufubile mu uno mudimo, kushi mpaka t’akutua kuikala nami.”

NAADI MUKULUPILE MUI YEHOWA MU KIPINDI KIA NSENGA KIBAADI KILUISHIBUE NA NGOSHI

Mu kibundi kia Kano nshalelo baadi bubi ngofu. Ngoshi ibaadi ipee bantu be bungi bukile mu kiakia kibundi. Pabatudi mu mudimo wa bulungudi, ingi nsaa tubaadi atumono bitanda bia baaba booso babaabadi abayipaa ku yaya ngoshi. Biabia, mu kibundi kia Kano mubaadi tukongie tui bungi, anka bakuetu balume be bungi babaadi basuukie ngoshi, kadi mubaadi mushaale balungudi bakile pa 15 babaadi na moo na batshobolokie. Baaba bakuetu balume na bakashi babapetele muloo wi bungi pa kumona ba mbala-mashinda ba nsaa yooso basamombo ba kuatudi babafiki muamua mu kibundi. Tubaadi bebanyingishe na abo nkuipusha kalolo. Tubaadi bebakuashe buabadia kubanguula dingi kiubishi kiabo ki buwa kia mu kikudi na kulungula dingi mukandu wi buwa, na kubanga kutuma dingi rapore ya mudimo wa bulungudi na kuteka mikanda ku betele.

Atue ba mbala-mashinda ba nsaa yooso tubabangile kulonga ludimi lua Hausa. Pa baabadi abapusha atulungula mukandu wi buwa mu ludimi luabo lua butandua, be bungi babaadi bakumiine kuituteemesha. Biabia, bena kipuilo kibaadi kiwukibue ngofu mu kiakia kibundi, ta babaadi abakumiina’shi tulungule mukandu wi buwa nya, ngi buakinyi tubaadi atulungula mukandu wi buwa na budimu. Ungi musuusa, ungi muana mulume baadi mufikie na lupete etulonda lubilo bua’shi etutape ami na mulungudi nami. Tubaadi basuukie lubilo tuenda kui bula na ta baadi na mushindo wadia kuitubanga nya! Sunga mbibatupetele ano masaku, Yehowa baadi nka “muitulame,” na bungi bua balungudi bubabangile kufuima. (Mis. 4:8) Lelo uno, balungungudi bakile pa 500 bakuete kufuba mu tukongie 11 tua mu kibundi kia Kano.

TUBAPETELE KUBINGUABINGUA MU KIBUNDI KIA NIGER

Kufuba bu mbala-mashinda a nsaa yooso mu Niamey, mu Niger

Kunyima kua mafuku mu mueshi wa Muanda mu kipua kia 1968, kunyima kua mieshi ipeela n’atue kufika mu kibundi kia Kano, babaadi bantume ku Niamey muipata di’eumbo dia Niger pamune na bangi ba mbala-mashinda ba nsaa yooso babidi. Tubaadi batundule musuusa umune’shi Niger e mu Afrique a dia kupona-nguba, ngi mbalo i kibobo ki bukopo kukila mambalo ooso mu nsenga ishima. Tubaadi balongie mushindo wa kulungula mukandu wi buwa mu kiakia kibobo ki bukopo na bia kuuka Nfualase ludimi lua muanka. Sunga mbibatudi na yaya nkalakashi, tubaadi batuule lukulupilo luetu nka mui Yehowa na tubabangile kulungula mukandu wi buwa mu diadi’epata na balungudi bapeela babaadi muanka. Kunyima kua mafuku apeela, muntu ooso a mu Niamey baadi auku kubadika, baadi mulombene kupeta mukanda wa kubadika na kulonga nao Bible ubaadi na mutue wa muanda awamba’shi: La vérité qui conduit à la vie éternelle. Bantu babaadi abafiki mu kuitukimba bua’shi bapete wawa mukanda!

Kumpala, tubaadi basangane’shi bakata ba mu kiakia kibundi ta babaadi abakumiina Tumonyi tua Yehowa. Mu mueshi wa Musambobidi mu kipua kia 1969, tubaadi bebungie bua musuusa wa kumpala mu kikongeno kia kifunda mu diadi’eumbo na bantu bafikie ku 20. Tubaadi atutengiela na kinsukunsuku kioso kubatshishibua kua balungudi ba mukandu wi buwa bapia babidi. Kadi efuku nka dia kumpala dia kikongeno, bampulushi babafikile bayimika programe eetu. Babaadi batuale bambala-mashinda ba nsaa yooso na mukunkushi a kifunda ku biro bia bampulushi. Kunyima kua abo kuitusambisha, babetulukuile’shi ndayi su bubatooko nufikie dimo. Pabatupushiishe’shi masaku akuete kufika peepi, tubaadi baate mpango ya kukita muisambo wa lubatshisho mu nshibo mu bufiefie, akupu tubaadi babatshishe bano bantu mu muela.

Kunyima kua mbingo ipeela, bakata ba mbulamatadi babaadi betubingie n’ami na ba mbala-mashinda ba nsaa yooso bataano buatudia kukatuka mu Niger. Babaadi betupe penda mafuku abidi buatudia kukatuka mu diadi’eumbo, na tubaadi bakite muetu mooso bua kulonga bintu. Tubaadi bakookiele tuakatuka musuusa nka umune tuenda ku betele a mu Nigeria, kuakua babaketupeele ingi midimo ipia.

Babaadi bantume ku kangi kakibundi ka mu Nigeria kabetanyinaa bu Orisunbare, kuakua naadi mupete mudimo ukata na kasaka kapeela ka balungudi babaadi bashaale kuanka. Anka kunyima kua mieshi isamombo, filiale bangitanyiine buandia kualuka ku Niger ami nabene. Kumpala naadi mukaanye na bibaadi binkalakashe kapeela, kadi naadi mukumiine kuikualuka buandia nkemoneena na bakuetu balume na bakashi ba mu Niger dingi!

Nalukiile ku Niamey. Kunyima ku’efuku dimune nami kufika, nsunga a mu Nigeria bantunduile’shi ne kamonyi ka Yehowa na aye nkubanga kungiela nkonko pabitale Bible. Tubabangile kulonga naye Bible pamune na kunyima aye nkuleka kutoma maalua na nfuanka akupu nkubatshishibua. Naadi na muloo wa kulungula mukandu wi buwa pamune na bakuetu balume na bakashi mu bipindi bia nsenga bilekeenelekeene bia mu Niger na kumona abikumiina bantu munda a bipua bia binyibinyi. Ami nka ki’afiki bua musuusa wa kumpala, kubaadi penda Tumonyi 31 mu diadia eumbo; anka pa nanemukatukile, nemulekiele Tumonyi 69.

“TA TUBAADI ABAWUKU BI BUNGI PABITALE MUDIMO WA BUFUMU MUIWUMBO DIA GUINÉE NYA”

Kunyima kua kipua kia 1977, nalukiile ku Nigeria bua’shi bakandongieshe. Ku nfudiilo kua mbingo isatu, Malcolm Vigo mukunkushi a Komite a Filiale baadi mumbadikile mukanda ubafikile ku filiale a mu Sierra Leone. Kuakua bakuetu babaadi abakimbi nsongualume mbala-mashinda ki na mbidi bukome e bukupi auku kuakula Anglais na nfualase bua’shi bamutume bu mukunkushi a kifunda mu Guinée. Mukuetu Vigo bandunguile’shi abekalanga abakulongiesha bua’shi opete uno mudimo. Naadi mupushe katshima-munda muanda wawa mudimo ta ubaadi ubofule nya. Vigo bandunguile’shi: “Kumpala kua kuata kitshibilo, banda kuenda okanangushene.” Musuusa nka umune, namualuluile’shi: “Bikale’shi Yehowa bantumu, nende.”

Nayile ku Sierra Leone nakafumankana na bakuetu bena komite a filiale. Muina komite a filiale umune bandunguile’shi: “T’atuuku bi bungi pabitale mudimo wa Bufumu mu Guinée nya.” Sunga mbibaadi’shi bakuetu ba mu filiale a mu Sierra Leone ngi babaadi abakunkusha mudimo wa bulungudi mu Guinée, ta kubaadi mushindo wa kuisamba na balungudi. Muanda mianda ya politike ibaadi iluile mu Guinée, na dingi, sunga mbibaadi yaya nkalakashi i bukopo mu Guinée, komite a filiale baadi muikitshishe na muaye mooso buadia kutuma muntu a nkakunka bakuetu balume na bakashi be mu Guinée, anka ta bibaadi bibofule nya. Kumpala babaadi bandungule buandia kuenda mu Conakry epata dia Guinée, buandia nkatompa su bakata ba mbulamatadi abampa matalua a kuimushaala.

“Bikale’shi Yehowa bantumu, nende”

Pa nafikile mu Conakry, naadi muande mu kuimoneena na Ambassadeur a eumbo dia Nigeria na ami nkuimoneena naye. Namulunguile bi lukalo luande lua kulungula mukandu wi buwa mu Guinée. Bandunguile’shi toshalanga muno, bisumanga be nkukuata sunga’shi ba kukita muanda wi bubi. Yawa Ambassadeur bandunguile’shi: “Alukiila mu Nigeria okalungule mukandu wi buwa kuakua,” ami namu namualuluile nka paapa’shi: “Ami ne na kitshibilo kia kushaala muno.” Bafundile mukanda bua’shi atekie bukuashi kui ministre de l’interieur a mu Guinée bua’shi amukuashe, na yawa ministre namu baadi mukumiine n’aye nkumukuasha.

Kunyima kua mafuku apeela, naadi mualukiile ku filiale a mu Sierra Leone buandia kuwukisha bakuetu bi kitshibilo kia ministre. Bakuetu babaadi betumbe muiyilu na muloo, p’abo kupusha Yehowa bibaadi muelele luendo luande miabi. Bakata ba mbulamatadi babaadi bakumiine bua’shi nshaale mu Guinée!

Mu mudimo wa bu mukunkushi a kifunda mu Sierra Leone

Kubanga mu kipua kia 1978 na ku 1989, naadi mufube bu mukunkushi a kifunda mu Guinée, mu Sierra Leone, na bu mukunkushi a kifunda mukuashi mu Liberia. Kumbangilo, naadi mukumbe ngofu. Ingi nsaa bino bibaadi abikitshika muanda naadi kuiwumbo kui bula. Anka bakuetu babaadi abekitshisha na muabo mooso bua kuntuesha ku lupitalo.

Ungi musuusa, Malaria abaadi ankuate e bukopo mpaa na misanda. Biabia nsaa inapetele ka bukome kapeela, naadi mupushe’shi bakuetu abekalanga abesamba bua mbalo yabadi balombene kunshiika! Sunga binaadi mupete ino mianda i bukopo mu nshalelo, ntshinaadi muele kinangu efuku su ndimune kia kuleka mudimo wande nya. Naadi mushinkamishe’shi nka penda Efile Mukulu ngi mulombene kuitukaluila kalolo. Muanda sunga tuafua, Aye ngi mulombene kuitualuisha muwa dimo.

KUKULUPILA MUI YEHOWA MUIYIBAKISHI

Efuku di’eyibakishi dietu mu kipua kia 1988

Mu kipua kia 1988, Naadi muimoneene na Dorcas, mukuetu mukashi muiyishe ngofu, munyingie mu kikudi na mbala-mashinda. Tubaadi beyibakisheene, na aye nkubanga kunkuasha mu mudimo wa bu mukunkushi a kifunda. Dorcas baadi muleshe’shi mmufule mudimu na mmukashi mukumiine kuipaana. Kukatuka ku kano kakongie na kuenda ku kangi kakongie, tubaadi atutambuka bilometre 25, na bibuta ku mitue. Bua tukongie tubaadi kui bula ngofu, tubaadi atufubisha kintu kioso kilombene kuitutuala buatudia kutambuka mu biabia bilayi bipeela bipeela muanda wa bipoko na matekie.

Dorcas baadi n’eshimba dinyingie. Bu kileshesho, ingi nsaa tubaadi atuabuka miela i na ngandu i bungi. Lungi luendo lubatukitshine lua mafuku ataano, tubaadi bapete bilalo bia mitshi pa miela mbitshokokie. N’atue nkufubisha maato apeela a mabaya. Nsaa ibebuele Dorcas bua’shi atuukie mu buato, baadi mupone mbalo i meema e bula, atue booso babidi ta tubaadi atuuku kuyua, na mu wawa muela mubaadi ngandu. Muabi wetu bansongua babaadi bapetekielue ngi babeyinyine mu meema ngi abo nkumupaasha. Atue booso babidi tubaadi atulotakana ku tulo pa muanda wa luno lukalakashi munda mua mafuku, anka tubaadi batungunukie na mudimo wetu.

Bana betu, Jahgift na Eric, babaadi bu bia buntu kuatudi

Kumbangilo kua kipua kia 1992, atue booso tubaadi bakaanye ngofu pa kuuka’shi Dorcas taadi n’eyimi. Bino ngi bibaadi bu nfudiilo a mudimo wetu wa nsaa yooso su? Nya. Babaadi banangushene’shi “Yehowa betupa kia buntu!” Biabia, ngi abo nkuata kitshibilo kia kuudika muana abo eshina dia bu Jahgift. Bipua binanka kunyima ku’atue kutanda Jahgift, tubaadi batande mukuabo mulume Eric. Bano baana booso babidi, babaadi beeleshe bu bia buntu kuatudi. Jahgift baadi akuasha mu kualuula kua mikanda ku bula mu angi mafuku mu filiale a mu Conakry, na Eric namu mmufubi a midimo mu kakongie.

Sunga bibaadi Dorcas mubande kuimika mudimo wa bu mbala-mashinda a nsaa yooso, baadi mutungunukie bu mbala-mashinda a mieshi yooso bu bibaadi atungunuka na kukusha bana beetu. Ku bukuashi bua Yehowa naadi mutungunukie na mudimo wa bu mbala-mashinda a nsaa yooso. Pabapuile kukula bana beetu, Dorcas baadi mupete dingi mushindo wa kufuba bu mbala-mashinda a mieshi yooso. Binobino, atue booso babidi tukuete kufuba bu ba misionere mu Conakry.

YEHOWA NGI NSULO YA BULAMI BUA BINYIBINYI

Naadi nende nka ma mbalo ooso abaabadi abantumu kui Yehowa. Misuusa yooso, ami na mukashi ande tui bapushe bi bulami bua Yehowa na bi miabi yaaye. Kukulupila mui Yehowa nkuitukaluile ku tuinyongoshi tui bungi tukuete kukuata baaba booso a bepaana mu kukulupila bintu bia kumbidi. Ami na Dorcas tui bemuene mianda i bungi mu nshalelo eetu ileshe’shi nsulo ya bulami bua binyibinyi nyi “Efile Mukulu mupaashi eetu” Yehowa. (1 Mya. 16:35) Nemushinkamishe’shi muwa wa baaba booso bakulupile muadi awikala ulamibue nka bu “wanye mu mufuko wa muwa wa Yehowa.”—1 Sam. 25:​29, NWT.