1-2. (a) Buakinyi Mpoolo mutumibua bakuile’shi kifulo ngi eyikashi dikile yooso “ku bukata”? (b) Nkonko kinyi y’atukataluula?

 NSAA ibaadi Mpoolo mutumibua esambila pabitale lukumiino, lukulupilo, na kifulo, baadi mufudiishe pa kuakula’shi: “Kadi kikile bino bioso [ngikashi] nyi nkifulo.” (1 Ko. 13:13) Buakinyi Mpoolo bakuile bino? Muanda mu mafuku aafiki, atukekadika na lukalo na lukumiino mu milayilo y’Efile Mukulu pabitale nsenga ipia sunga lukulupilo bua mianda yooso yadi mupue kulombasha, muanda yooso ayikekala ipue kulombana. Biabia, atukekala nsaa yooso na lukalo lua kuikala na kifulo bua Yehowa na bua bantu. Ngi buakinyi kifulo kietu bu’abo akikatungunuka na kutama bua losoo.

² Biabia, bu bi’atukekadika efuku dioso na lukalo na kifulo, tutaluuleyi nkonko isatu. Lua kumpala, buakinyi abitungu tuifulene ku muntu na muntu? Lua kabidi, mmushindo kinyi watudi balombene kuileshena kifulo ku muntu na muntu? Lua kasatu, mmushindo kinyi watudi balombene kunyiisha kuikala na kifulo ki bukopo ku muntu na muntu?

3. Ntubingilo kinyi tuatudi nato bua kuifulena ku muntu na muntu?

³ Buakinyi bi na muulo bua’shi tuifulene ku muntu na muntu? Kamune ka ku tubingilo, nyi nkifulo akitutundushaa bu bena Nkidishitu ba binyibinyi. Yesu balunguile balongi baye’shi: “Bua biabia bantu boso abakauku’shi nui balongi bande: su nui na kifulo munkatshi muenu.” (Yo. 13:35) Na dingi, p’atuikala na kifulo ku muntu na muntu, atunyingisha buumune buetu. Mpoolo bambile’shi: Kifulo “akinubungu mu buumune bupuidikie.” (Kol. 3:14) Kui kangi kabingilo kakata ke na muulo ka buakinyi  abitungu tuifulene ku muntu na muntu. Yowano mutumibua baadi mufundile bena Nkidishitu naye mukanda amba’shi: “Yawa oso mufule Efile Mukulu abitungu namu afule mukuabo.” (1 Yo. 4:21) Su tubeleshena kifulo ku muntu na muntu, tubalesha kifulo kietu bu’Efile Mukulu.

4-5. Tuusha kileshesho akilesha kuipushena kui pankatshi pa kifulo kietu bu’Efile Mukulu na kifulo kiatudi nakio ku muntu na muntu.

⁴ Kifulo kiatudi nakio bu’Efile Mukulu nkipushene naminyi na kifulo kiatudi nakio bua bakuetu balume na bakashi? Tuate kileshesho, tutaluuleyi kuipushena kui pankatshi p’eshimba dietu na bingi bipindi bia mbidi yetu. Nsaa i munganga etupimi mu mishila ya mu binyingua bia maboko, bua kuuka su tuibabofule sunga’shi su tui bukome, e kupeta mushindo wa kuuka mianda i bungi pabitale mushindo aufubu eshimba dietu. Tui kutumikila dino eyi dia kulonda pabitale kifulo naminyi?

⁵ Anka bilombene munganga kuikala na mushindo wa kuuka mianda i bungi pabitale bukome bu’eshimba dietu nsaa y’etupimi mishila ya mu binyingua, n’atue namu tui kuuka mianda i bungi pabitale bukome bua kifulo kietu bu’Efile Mukulu na pa kutaluula bi kifulo kietu kui bangi. Su tuamona’shi kifulo kiatudi nakio bua bakuetu balume na bakashi kikuete kuenda na kubofula pe pabakidi kumpala, bino mbilombene kuitulesha’shi kifulo kietu bu’Efile Mukulu kikuete kunyiisha kubofula. Ngi buakinyi, p’atufulu bakuetu balume na bakashi nsaa yooso, bino, mbitunduilo abilesha’shi kifulo kietu bu’Efile Mukulu namu ki bukopo.

6. Buakinyi abitungu tuitaluule su kifulo kietu bua bakuetu balume na bakashi akitungunuka na kubofula, na buakinyi uno mmuanda ukata? (1 Yowano 4:​7-9, 11)

⁶ Su tuamona’shi kifulo kietu bua bakuetu balume na bakashi kikuete kuenda na kubofula, paapa tuukie’shi pe muanda ukata. Buakinyi? Muanda bino abilesha’shi tui mu masaku a kushimisha kipuano kietu na Yehowa. Yowano mutumibua atookiesha uno muanda kalolo pa kuitutentekiesha’shi: “Yawa shafulu mukuabo akuete kumona, ta mmulombene kufula Efile Mukulu ashamono.” (1 Yo. 4:20) Ndilongiesha kinyi di’atupete pano? Atusankisha Yehowa nka su “tubefulena ku muntu na muntu.”—Badika 1 Yowano 4:​7-9, 11.

7-8. Mu ingi mishindo kinyi muatudi balombene kuileshena kifulo ku muntu na muntu?

⁷ Muiyi di’Efile Mukulu, atuimusangana muiya wa “kuifulena ku muntu na muntu,” misuusa i bungi. (Yo. 15:​12, 17; Lom. 13:8; 1 Te. 4:9; 1 Mp. 1:22; 1 Yo. 4:11) Biabia, kifulo nyi eyikashi aditukila muishimba, sunga muntu eetu a munda, na muntu su ngumune ta mmulombene kumona eshimba dietu. Biabia, tui kukita naminyi bua’shi kifulo kietu kimuenekie ku meeso kua bantu? Mmu ngakuilo eetu na mu bikitshiino bietu.

⁸ Kui mishindo i bungi ilekeenelekeene yatudi balombene kulesha bakuetu balume na bakashi’shi tui bebafule. Pano pe bingi bileshesho: “Muntu na muntu âkule bya bînyibînyi kwi mwin’ê.” (Sek. 8:​16, EEM) “Nulame butaale munkatshi muenu.” (Mak. 9:50) Ikalayi ba kumpala “mu kuileshena kifulo kikata.” (Lom. 12:10) “Ekukisheneyi.” (Lom. 15:7) “Tungunukayi . . . na kuifuilena lusa n’eshimba dimune.” (Kol. 3:13) “Tungunukayi na kuisemushena bushito.” (Nga. 6:2) “tungunukayi na kuinyingishena.” (1 Te. 4:18) “Tungunukayi . . . na kuikankamishena.” (1 Te. 5:11) “Tekayi bua muntu na muntu oso.”—Yak. 5:16.

9. Buakinyi kunyingisha bangi mmuanda wi na muulo ukata aulesha’shi tui bafule bakuetu balume na bakashi? (Tala dingi kifuatulo.)

⁹ Tutaleyi umune wa ku mishindo yatudi balombene kulesha bakuetu balume na bakashi  kifulo. Mpoolo bambile’shi: “Tungunukayi na kuinyingishena.” Buakinyi kunyingisha bangi kui na muulo na akulesha’shi tui bebafule? Muyile Bible, kishima kiabadi bafubishe kui Mpoolo bu “kunyingisha,” akipushisha “kuimana ku lupese lua muntu kampanda bua kumunyingisha nsaa yadi mu bitompuanga bi bukopo.” Biabia, p’atunyingisha mukuetu kuete kukienga, atumunyingisha buadia kutungunuka na kufubila Yehowa na lulamato. P’atunyingisha mukuetu mulume sunga mukashi kuete adidi, atumulesha’shi tui bamufule.—2 Ko. 7:​6, 7, 13.

10. Nkuipushena kinyi kui pankatshi pa lusa na kunyingisha?

¹⁰ Kupusha muntu lusa sunga kumunyingisha, mbintu bibidi bipushene. Mmushindo kinyi? Nsaa i muntu apusha muntu kampanda kuete kukienga lusa, akumiinaa kumunyingisha na kukimba mushindo wa kumukuasha. Su tui na lusa, aluitukuasha buatudia kunyingisha bangi. Mpoolo baadi mupatuule’shi, lusa lua Yehowa bua bantu, alumutakulaa buadia kuibanyingisha. Mpoolo balesheshe Yehowa bu “Yaya sha lusa n’Efile Mukulu a busambi boso.” (2 Ko. 1:3) Nka bu abipatuula uno verse, Mpoolo afubisha kishima “lusa lukata” bua kulesha bi’atupushaa muishimba bua bangi. Biabia, “abetanyina Efile Mukulu bu Yaaya sunga bu Nsulo ya lusa lukata, muanda kuadi ngi akufikaa lusa.” Na lualua lusa, alumutakulaa buadia kuitunyingisha “mu mpombo yetu yoso.” (2 Ko. 1:4) Nka bu meema e buwa aalaala aanyingishaa baaba booso be na nyota, Yehowa namu anyingishaa booso benyongole. Tui kuambula Yehowa mu kupusha kua bangi lusa na kuibanyingisha naminyi? Mushindo umune watudia kuibikita, mpa kudima ngikashi mu mashimba eetu ilombene kuitukuasha buatudia kuikala na lusa na kunyingisha bangi. Bu ngikashi kinyi?

11. Muyile mukanda wa Bena Kolose 3:12 na wa 1 Mpiele 3:​8, ngingi ngikashi kinyi ilombene kuitukuasha bua kufula bakuetu na kuibanyingisha?

¹¹ Nkinyi akiketukuasha bua kulama kifulo kiatudi nakio lukalo bua kutungunuka na kuinyingishena kuifuku n’efuku? Abitungu tudime ino ngikashi ayilondo, buatudia kuikala na kifulo kia bu bana na bana na kalolo. (Badika Bena Kolose 3:12; 1 Mpiele 3:8.) Ino ngikashi i kuitukuasha naminyi? Su tui na lusa bua bakuetu balume na bakashi na kuibapasukila, atukekala na lukalo lui bukopo lua kuibanyingisha nsaa y’abakiengie. Nka bu bibakuile Yesu’shi: “Kukanua akuakulaa biule muishimba. Muntu ebuwa, akulaa mianda ibuwa.” (Mat. 12:​34, 35) Kunyingisha bakuetu balume na bakashi be mu lukalo kui na muulo ukata, muanda ngi mushindo aulesha’shi tui bebafule.

12. (a) Buakinyi abitungu tuikale bapasukie bua’shi ta tushimishanga kifulo kietu ku muntu na muntu? (b) Nkonko kinyi y’atukataluula binobino?

¹² Atue booso atukumiinaa “kutungunuka na kuifulena.” (1 Yo. 4:7) Ngi buakinyi bi na muulo buatudia kutentekiesha’shi Yesu baadi muitudimushe’shi: “Kifulo kia bantu be bungi akikapeele.” (Mat. 24:12) Yesu ta baadi muakule’shi kisaka kikata kia balongi baye akikalekie kuileshena kifulo ku muntu na muntu nya. Anka abitungu tuikale badimukie tala kinangu kia bantu ba mu ino nsenga bashi befulene kiekala na bukitshishi kuatudi. Bu biatudi na uno muanda mu binangu, tutaluuleyi luno lukonko lui na muulo: Kui mushindo watudia kutompa kifulo kietu su ki bukopo kui bakuetu balume na bakashi su?

13. Nkinyi kilombene kuitukuasha bua kuuka su kifulo kietu bua bakuetu ki bukopo?

¹³ Mushindo umune watudia kutundula’shi kifulo kietu ki bukopo, mpa kutaluula bi’atukitaa ingi mianda mu nshalelo eetu. (2 Ko. 8:8)  Muanda bu uno ubaabadi bateemune kui Mpiele mutumibua awamba’shi: “Kukatusha biabia bioso, ikalayi na kifulo kikata munkatshi muenu, muanda kifulo akibuikilaa miluisho ibungi.” (1 Mp. 4:8) Kadi kubofula na kukutua kua kupuidika kua bangi, mbilombene kutuula kifulo kietu mu kitompuanga.

14. Muyile mukanda wa 1 Mpiele 4:​8, abitungu tuikale na kifulo kia mushindo kinyi? Tuusha kileshesho.

¹⁴ Tubandeyi kunangushela kalolo pabitale bino bishima bia Mpiele. Kipindi kia kumpala kia verse 8 akilesha kipaso kia kifulo kiatudi balombene kuikala nakio, kuamba’shi “kifulo kikata.” Kishima kiabadi bafubishe kui Mpiele bu “kikata” akipushisha kuikala na “kifulo kikata” bua bangi. Kipindi kia kabidi kia verse akilesha bukitshishi bulombene kuikala na kifulo kikata kui bangi. Muanda kifulo akibuikilaa miluisho ya bakuetu balume na bakashi. Tubande kuata kileshesho kia uno mushindo: Tui bakuate kifulo kietu mu maasa abidi, binka bu’shi tui na kipese kia kilamba ki’atukaka bua kubuikila, kushi muluisho umune sunga ibidi, kadi “mututo wa miluisho.” Pano “kubuikila” mbekuleshe mu mushindo wa kufuidishena lusa. Nka bilombene kilamba kubuikila kilema kampanda ki pa mbidi petu, kifulo namu  nkilombene kubuikila kubofula na kukutua kua kupuidika kua bangi.

15. Su kifulo kietu bua bakuetu balume na bakashi ki bukopo, atuikala na ngobesha ya kukita kinyi? (Bena Kolose 3:13)

¹⁵ Kifulo kietu bua bangi nkilombene kuikala bukopo nka mu mushindo w’atufuila bena Nkidishitu netu lusa mu kukutua kuabo kua kupuidika, kuamba’shi sunga bino biatunga’shi tuikitshishe ngofu. (Badika Bena Kolose 3:13.) Su tobesha kufuila bangi lusa, atulesha’shi kifulo kietu ki bukopo na atukumiina kusankisha Yehowa. Nkinyi dingi kilombene kuitukuasha bua kufuila bangi lusa pa muanda wa bilubilo biabadi betukitshiine sunga biekala’shi mbetufiitshishe munda bua mianda yabadi bakite?

16-17. Nkinyi dingi kilombene kuitukuasha bua kuiluankana tu miluisho tupeela tua bangi? Tuusha kileshesho. (Tala dingi kifuatulo.)

¹⁶ Tuula binangu biobe ku mianda i buwa y’abakitshi kui bakuenu balume na bakashi, kushi ku mianda i bubi. Tutaluuleyi kino kileshesho. Puandikisha’shi nui mukisangilo kampanda mu kisaka na bakuenu balume na bakashi. Nui na muloo wa kukisha nsaa pamune na ku nfudiilo kua kisangilo, nubakuata mafoto mu kisaka. Bokuata mafoto abidi muanda ya kumpala ta ngitukie kalolo. Paapa toodi na mafoto asatu. Kadi mu imune ya ku anka, bomono’shi mukuenu mulume mmushingile. Paapa okitshi kinyi na yaya foto? W’eyishimi muanda we na mafoto abidi e buwa mui bantu booso ba mu  kisaka mpaa na yawa mukuetu mulume abasepe.

¹⁷ Tubandeyi kupuandikisha mafoto atudi balombene kulama bua kutungunuka na kutentekiesha. Binyibinyi, tui na mianda i buwa ayitukuasha buatudia kutentekiesha nsaa ibatudi bakishe na bakuetu balume na bakashi. Biabia, banda kupuandikisha’shi mukuetu mulume sunga mukashi baakula sunga kukita kintu kampanda ki bubi. Tui kukita naminyi na kiakia kintu ki bubi kiatudi bamone? Buakinyi tue mulombene kuikitshisha bua kuluba kiakia kintu ki bubi kiuekeele mumone nka bu biodi mulombene kushima foto i bubi ya ku aa mafoto oodi nao? (Nki. 19:11; Ef. 4:32) Tui balombene kuiluankana miluisho ipeela yabadi bakite kui mukuetu mulume sunga mukashi muanda atutentekiesha nsaa i bungi i buwa yatudibakishe naye pamune. Ino ngi mishindo ya mianda ayitungu’shi tulame na kuata na muulo.

18. Mmuanda kinyi ukata pabitale kifulo ubatutaluula mu uno muisambo?

¹⁸ Buakinyi abitungu tutungunukie na kuikala na kifulo ki bukopo ku muntu na muntu? Nka bu bibatukatuka mu kuibimona kunundu, nsaa yatudi na kifulo bua bakuetu balume na bakashi, tui na kifulo namu bua Yehowa. Tui kulesha kifulo bua bakuetu balume na bakashi naminyi? Atukekala na mushindo wa “kutungunuka na kuinyingishena” nka su lusa luetutakula bua kuibikita. Tui kutungunuka na kuikala na kifulo ki bukopo ku muntu na muntu naminyi? Nka p’atufuila bakuetu balume na bakashi lusa ku bilubilo biabo sunga biekala bukopo bua kuibikita.

19. Buakinyi bikishekishe lelo uno bi na muulo wa kuileshena kifulo ku muntu na muntu?

¹⁹ Buakinyi bi na muulo bikishekishe lelo uno buatudia kuileshena kifulo ku muntu na muntu? Tala kabingilo k’abetupa kui Mpiele, amba’shi: “Nfudiilo a bintu bioso taadi pepi. Kukatusha biabia, . . . ikalayi na kifulo kikata munkatshi muenu.” (1 Mp. 4:​7, 8) Bu bibanyiisha kuifubuila nfudiilo a uno ndumbuluilo peepi, tui kutengiela kinyi? Pa baadi Yesu akula na balongi baye, baadi mubadiile kuibalungula’shi: “Miilo yoso ayikenushikua bu’eshina diande.” (Mat. 24:9) Bua kunyingiila wawa mushikua, abitungu tulame buumune buetu. Su tubakitshi biabia, bukitshishi bua Satana bua kuituabuula abufudiila, muanda kifulo nkituanyiine kuamba’shi, “buumune bupuidikie.”—Kol. 3:14; Fid. 2:​1, 2.