Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MUISAMBO WA KULONGA 1

“Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya”

“Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya”

KIFUNDUE KIA KINO KIPUA KIA 2022, AKIAMBA’SHI: “Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya.”​—MIS. 34:10, NWT.

LOONO 4 “Yehowa Mmulami ande”

KI’ABAKUILA MUANKA *

Davide bepushishe’shi tamukutue kintu kibuwa nya pabaadi mu kipungo kibukopo (Tala kikoso 1-3) *

1. Davide baadi mu muanda kinyi wi bukopo?

 DAVIDE baadi asuuku bua kupaasha muwa waye. Saule Mfumu a mu Isaleele baadi bukome, baadi na kitshibilo kia kumuipa. Pabaadi Davide na lukalo lua bia kudia bayimeene mu kibundi kia Nobe, pabayimeene ku Nobe batekiele bua’shi su abamupa mikate itaano. (1 Sam. 21:1, 3) Kunyima aye na bantu baye, babadi bapete mbalo ya kufuamina mu lubuebue. (1 Sam. 22:1) Davide baadi muikale mu uno muanda mushindo kinyi?

2. Mu mushindo kinyi mubaadi mwituule Saule aye nabene mu masaku? (1 Samwele 23:16, 17)

2 Saule baadi mukuatshile Davide kiutu muanda wa bantu babaadi bamufule na muanda wa’shi babaadi abamusamuna bua ngoshi ibungi yaadi mutshokole. Saule baadi mupue kuuka’shi muanda wa kukutua kuaye kua kukokiela, Yehowa takiamuuku’nyi bu Mfumu a Isaleele nya. Na Yehowa mmupue kulumbuula bua’shi Davide akekale Mfumu. (Badika 1 Samwele 23:16, 17.) Saule baadi ki’nka bu Mfumu na dingi baadi na kisaka kikata kia basalayi na bantu bebungi babaadi abamukuatshisheena. Davide namu badi asuuku bua kupasha muwa waye. Saule baadi anangusheena binyibinyi’shi mulombene kulua na Davide bua’shi Efile Mukulu akutue kulombasha mpango yaaye ya kutuula Davide bu mfumu su? (Yesh. 55:11) Bible tamuibiakule nya, kadi tui balombene kushinkamisha muanda umune. Saule baadi muituule aye nabene mu masaku, muanda booso abaluiya n’Efile Mukulu tabobeshaa!

3. Davide baadi epusha naminyi sunga mbibaadi mu ino mianda i bukopo?

3 Davide tabaadi muntu sha luabi nya, na dingi tabaadi musangule bua’shi ekale Mfumu e bena Isaleele nya. Yehowa ngi baadi mu musangule bua’shi ekale Mfumu. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Saule babangile kumona Davide bu muishikuanyi mulombene kuipayibua. Anka Davide tamutopekie Yehowa nsaa ibaadi aa masaku nya, na Davide tabaadi edidi bua bia kudia bipeela bibaadi nabio na bibaadi mufuame mu lubuebue nya. Mu kuilekeena na biabia, pangi Davide pabadi mufuame muamua mu lubuebue, mpabaadi mutushe loono luibuwa bukile lua ntumbo lui na mutue wa muanda wa mu kifundue kietu kia kino kipua awamba’shi: “Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya.​—Mis. 34:10, NWT.

4. Nkonko kinyi yatutaluula binobino, na buakinyi i na muulo ukata?

4 Lelo uno bebungi ba ku bafubi ba Yehowa mbasangane’shi, be na bidibua bipeela mpa na bingi bintu bina muulo bia mu nshalelo. * Bino mbikambe kumueneka ngofu mu ano mafuku a kipupa kia corona viris. Bu abinyisha mpombo ikata kuifubuila pepi, tui balombene kutengiela kufumankana na ingi nkalakashi ibukopo. (Mat. 24:21) Bu biatudi na ino mianda yooso mu binangu, tubandengieyi kualula ku ino nkonko inanka: Davide tamukutue kintu “ki buwa” mu mushindo kinyi? Buakinyi abitungu tulongie bia kusanka na biatudi nabio? Buakinyi tui balombene kushinkamisha’shi Yehowa aketupasukila? Na mushindo kinyi watudi balombene kubanga kuilumbuula binobino pabitale mafuku aafiki?

“NTANKAKUTUA KINTU SU NKIMUNE”

5-6. Mushindo kinyi ubetukuasha Misambo 23:1-6, bua kupusha kibakuile Davide pabambile’shi bafubi b’Efile Mukulu ta mbalombene “kukutua kintu ki buwa”?

5 Davide baadi akiebe kuamba kinyi nsaa ibakuile’shi: Bafubi ba Yehowa “t’abakakutua kintu su nkimune”? Tui kuibiuka kalolo nsaa yatutaluula bino bishima bi mumune biatupete mu Misambo 23. (Badika Misambo 23:1-6.) Davide abanga musambo waye na bino bishima: ‘Yehowa mmulami ande ntankakutua kintu su nkimune. Mu ingi misambo ibashaala mui mianda i na muulo ukata yatudi balombene kuiuka, bu miabi ya mu kikudi ibaadi imukuashe buadia kuikasha Yehowa bu mmulami aaye. Yehowa baadi Amukunkusha mu “tushinda twibuwa,” na dingi Yehowa baadi mu mukuatshisheene na lulamato looso mu kipungo kibubi. Davide baadi muukie’shi su muwa waye wi mu “kimwa kibuwa” kia Yehowa takui muanda aumukalakasha nya. Ingi nsaa baadi mulombene kutshoboloka bu muntu atambukila “mwibanda mwi mufito wi bwidi.” Na muakapete beshikuanyi baaye. Anka bu bibaadi Yehowa bu mmulami aaye, Davide tabaadi mulombene ‘kutshina kintu.’

6 Biabia pano tubapete lualulo ku lunkonko luetu aluamba’shi: Davide “tamukutue kintu kibuwa mu mushindo kinyi?” Mu mianda ya mu kikudi baadi na kintu kioso kibaadi nakio lukalo. Muloo waaye taubadi autukila ku bintu bia ku mbidi nya. Davide baadi asanka na biabia bibaabadi abamupa kui Yehowa. Kintu kibaadi na muulo ukata kuadi nkuedibua miabi na kupeta bulami abutukila kui Efile Mukulu aaye.

7. Muyile Luka 21:20-24, mmuanda kinyi ubaadi bu lukalakashi lukata kui bena Kidishitu ba mu siekele a kumpala babaadi bashale mu Yunda?

7 Kukiila ku mayi a Davide tui balombene kumona muulo wina mueneno e na nkatshinkatshi. Pabitale bintu bia ku mbidi. Mu binyibinyi, tui balombene kusanka na bintu bia ku mbidi biatudi nabio. Anka ta tui balombene kutula nshalelo etu oso ku biabia bintu. Bino ngi bia binyibinyi bibaadi na muulo ukata, bibadi bipushe bena kidishitu ba mu siekele a kumpala baabadi bashale mu Yunda. (Badika Luka 21:20-24.) Yesu bebadimuishe’shi akufiki kipungo akikekala kibundi kia Yelusalema “mbekifunyishe kwi bisaka bya basalaayi.” Nsaa ibafikile kino kipungo, “bibaadi abitungu’shi basukile mu myengye.” Mu kusuuka kuabo babaadi balombene kupaasha miuwa yaabo, anka babaadi balombene kushimisha bintu bibungi bia ku mbidi. Kunyima kua bipua Kitenta kia Mulami kibaadi kileshe’shi: “Babaadi balekie mafuba na mashibo na ta mbaate su nkintu kimune mu mashibo aabo nya. Babaadi bakulupile mu bulami na bukuashi bua Yehowa, abo nkutuula lulanguilo luaye pa mbalo ya kumpala kukila bingi bintu bioso bibaadi na muulo ukata.”

8. Ndilongiesha kinyi di na muulo ukata dibatupetela ku muanda ubaadi ufikile bena Kidishitu ba mu siekele a kumpala babaadi bashale mu Yunda?

8 Ndilongiesha kinyi dina muulo ukata diatudi balombene kupetela ku muanda ubaadi ufikile bena Kidishitu ba mu Siekele a kumpala babaadi bashale mu Yunda? Kitenta kia Mulami kibatukatuka mu kutemuna kibadi kileshe dingi’shi: “Mbilombene nketufikila bu kitompuanga mu mushindo watumono bintu bia ku mbidi. Biabia kina muulo ukata mbintu bia ku mbidi, su nkupashibua kuetu na baaba boso be kulupese lu’Efile Mukulu ngi kui na muulo ukata? Eyendo kusuuka kuetu nkulombene kuikala bu kitompuanga, na kuisumina bingi bintu. Abitungu tuikale belumbuule bua kukita kioso akitungu buatudia kuenda kumpala nka bu bibaadi bikite bena Kidishitu neetu ba mu siekele a kumpala babaadi mu Yunda.” *

9. Nkunyingishibua kinyi kuatupete muilango dia Mpoolo kui bena Ebelu?

9 We mulombene kunangushena bibabidi bukopo bua bano bena Kidishitu boso kuleka bintu biabo bibaabadi nabio na kubanga mungi nshalelo? Bibaadi abitungu kuikala na lukumiino lui bukopo, na kukulupila mui Yehowa’shi ebapuila nkalo yaabo i na muulo. Anka tababaadi bakutue bukuashi nya. Bipua bitano kumpala kua’shi bena Looma befunyishe kibundi kia Yelusalema, Mpoolo baadi mupe bena Ebelu elango dina muulo amba’shi: “Lwabi lwa mfwalanga talwinumunga mu nshaaleelo eenu, sepeelaayi naa byanudi nabyo. Mwanda Yehowa mwambe’shi: ‘Nya, ntakupoosola, nta kusuumbusheena.’ Mu kipaso kyanudi balombeene kwamba na lwishinko looso’shi: ‘Yehowa byadi mukwashi ande; nta ntshinyi kintu su nkimune. Kilombeene kunkitshiina muntu nkinyi?’” (Eb. 13:5, 6) Kushi mpaka baba boso babaadi batuule elango dia Mpoolo kuishimba, kumpala kua’shi bena Looma befunyishe kibundi bibaadi bibabofuile buabadia kuiubidisheena na nshalelo mupelepele mu mashibo aabo apia. Babaadi balombene kushinkamisha’shi Yehowa akebapasukila ku nkalo yaabo i na muulo. Mayi a Mpoolo abetushinkamisha’shi natue namu Yehowa etupasukila ku nkalo yetu i na muulo.

“ATUKASANKA NA BINO BINTU”

10. “Mayele” kinyi abadi betuleshe kui Mpoolo?

10 Mpoolo bapeele Timote elango dimumune ditutale mpa natue boso lelo uno, pabafundile’shi: ‘Byabya su twina bidibwa na bilamba, atusanka na bino bintu.’ (1 Tim. 6:8) Bino abikiebe kulesha’shi ta tui balombene kuikala na lukalo lua kupeta kidibua kibuwa, mbalo ibuwa ya kushala sunga kupeta bingi bilamba bibuwa bia kushintuula ku nsaa na nsaa su? Uno tangi baadi mueneno a Mpoolo pa uno muanda nya. Mpoolo bakuile nka penda’shi tui balombene kusanka na bintu bia ku mbidi biatudi nabio. (Fid. 4:12) Ano ngi abadi “mayele” a Mpoolo. Kintu ki na muulo ukata nkipuano kietu n’Efile Mukulu, ta bintu bia ku mbidi biatudi nabio nya.​—Aba. 3:17, 18.

Bena Isaleele tambakutue kintu kibuwa nya munda mua bipua 40 bioso bibaabadi mu kabaaka. Tui balombene kusanka na biatudi nabio lelo uno su? (Tala kikoso 11) *

11. Ndilongiesha kinyi dibatupete ku mayi a Moyise abalunguile bena Isaleele pabitale kusanka na biabadi nabio?

11 Kui kuilekeena pankatshi pa mueneno eetu na mueneno a Yehowa pabitale bintu biatudi nabio lukalo. Tubandeyi kutala kibaadi Moyise mulungule bena Isaleele kunyima kua kukisha bipua 40 mu kabaaka, bambile’shi: “Talai, Yehowa Efil’enu mmwinuelele mwabi mu mifubo yenu yoso. Benulamine pa kusabuka kwa kano kabâka kakata munda mwa bipwa makumi ananka bibapu’bi ekalanga’nka nenu, tanwi bakutwe kintu sunga nkimune. (Miy. 2:7, EEM) Mu bino bipua bioso 40 Yehowa baadi mupasukile bena Isaleele na maana a kudia. Bilamba biabo bioso bibabaadi bakatukie nabio mu Ejipitu​—ntankuluile kilamba su nkimune nya. (Miy. 8:3, 4) Bangi bena Isaleele babadi abomono’shi mpango ibabadi baate kui Yehowa tayibadi buwa nya. Moyise balunguile bena Isaleele’shi babaadi na bintu bibabadi nabio lukalo. Na’shi Yehowa ekala na muloo nka su nubalongo bia kusanka na bianudi nabio, su nuina lutumbu bua bia kudia biadi muinupe, sunga biamueneka bu bipeelepeele, ebimoneyi bu muabi na numutumbule bua bianka.

IKALA MUSHINKAMISHE’SHI YEHOWA AKUPASUKILA

12. Nkinyi akilesha’shi Davide baadi mukulupile mui Yehowa kushi kuikulupila aye nabene?

12 Davide badi muukie’shi Yehowa e na lulamato na apasukilaa ngofu baba booso bamufule. Sunga bibaadi muwa waye mu masaku nsaa ibaadi mutuushe Loono lua 34, na meso a mukidi, Davide bamuene “muikeeyilu wa Yehowa” ‘ngumuifunyishe.’ (Mis. 34:7) Pangi Davide badi mupuandikishe muikeyilu wa Yehowa na musalayi efunyu muifuba bua kutala beshikuanyi. Sunga bibaadi na bukome bua ngoshi na bibaadi bimulee Yehowa’shi amutulu bu Mfumu, Davide tamukulupile mu ngobesha yaaye ya kuasa mabue sunga yakutshokola beshikuanyi na lupete nya. (1 Sam. 16:13; 24:12) Badi mukulupile mui Efile Mukulu na mushinkamishe’shi muikeyilu a Yehowa apasha boso abamutshinyi. Biabia tatui balombene kukulupila’shi atupete bulami bua mu kilengieleshi lelo uno nya. Anka baaba boso abakulupila mui Yehowa abapete muwa wa ikalayika sunga bashimisha muwa wabo ano mafuku.

Mu mpombo ikata, makome a Goge a kwiumbo dyaa Magoge abakatonpo tuitutuuka ngoshi ku mashibo etu. Anka abitunyingisha pa kuuka’shi Yesu na ba mikeyilu abamono bioso biabakitshi na abaketukaluila (Tala kikoso 13)

13. Apakafiki Goge a kwiumbo dyaa Magoge buakinyi atukamueneka bu bantu babofule kuipayibua, anka buakinyi tatui balombene kutshiina? (Tala kifuatulo ki ku kipusu.)

13 Mafuku apeela e kumpala’ku lukulupilo luetu mu bukome bua Yehowa bua kuitulama alukatompibua. Nsaa ayikeboo Goge a kwiumbo dyaa Magoge, maumbo esangie buadia kutuuka muilo w’Efile Mukulu ngoshi tui kupuandikisha pangi’shi muwa wetu aukekala mu masaku, atukekala na lukalo lua kushinkamisha’shi Yehowa mmulombene na aketupasha. Bantu ba miilo abaketumono bu mikooko yabisumanga ishii na muntu a kuiyikaluila. (Es. 38:10-12) Tatukekala na bina ngoshi sunga balongieshibue bia kulua ngoshi nya, bantu ba miilo abaketumono nka bintu bibofule biakuikuatshila, abo tabakamono kiakia kiatukamono na meso a lukumino nya. Kisaka kikata kia bamuikeyilu kifunyishe muilo w’Efile Mukulu, na belumbuule bua kuitukaluila. Bantu ba miilo tabakebamono nya, ta be na mueneno a mu kikudi nya. Bantu ba miilo abakabasamushua nsaa ayifiki biluilo bia muiyilu bua kuitukaluila!​—Kibaf. 19:11, 14, 15.

BANGA KUILUMBUULA BINOBINO BUA MAFUKU AAFIKI

14. Nkinyi kiatudi balombene kukita kubanga binobino bua kuilumbula bua mafuku aafiki?

14 Nkinyi kiatudi balombene kukita binobino bua kuilumbula bua mafuku aafiki? Kumpala kua bioso, abitungu tuikale na mueneno ebuwa a bintu bia ku mbidi. Na abitungu tuukie’shi efuku dimune atukebilekie, abitungu dingi kusanka na biatudi nabio. Na kupeta dingi muloo wibungi mu kipuano kietu na Yehowa. Nsaa yatunyisha kuuka Efile Mukulu eetu ngofu, atunyisha kushinkamisha’shi e na ngobesha ya kuitukaluila nsaa ayiketutuku Goge a kwiumbo dyaa Magoge ngoshi.

15. Mianda kinyi ibaadi imone Davide ibaadi imushinkamishe’shi Yehowa tamulombene kumukuatshisha buufu?

15 Tutaleyi dingi kibaadi kikuashe David na kilombene kuitukuasha buatudia kuilumbuula bua bitompuanga. Davide bakuile’shi: “Tompai Yehowa nwimwene byadi buwa, yawa asûkila kwadi ena mulô.” (Mis. 34:9, EEM) Ano mayi ooso aapatuula buakinyi Davide baadi muukie’shi mulombene kukulupila nka penda mu bukuashi bua Yehowa. Davide baadi mukulupile nka mui Yehowa na Efile Mukulu namu tamumukuatshishe buufu. Pabaadi bu nsongualume, Davide baadi mulue ngoshi na Golyate musalayi baadi muukie ngoshi kalolo a bena Filistine ababadi abatshinyi, na aye nkumulungula’shi: “Leelo uno Yehowa akutuulu mu maasa ande.” (1 Sam. 17:46) Kunyima Davide baadi ku mudimo kua Saule, misuusa ibungi saule baadi akimbi bia ku muipaa, anka “Yehowa baadi” na Davide. (1 Sam. 18:12) Bu bibaadi Davide mumone bi bukuashi bua Yehowa mu mafuku akile, baadi muukie’shi mulombene kukulupila nka mmuadi bua yaaya nkalakashi ibaadi nayo.

16. Mu mishindo kinyi muatudi balombene “kutompa” bi buwa bua Yehowa?

16 Nsaa yatunyisha kukimba bukunkushi bua Yehowa binobino, atunyisha kuikala na kishinkamisho mu bukome buaye’shi aketupaasha mu mafuku aafiki. Abitungu tuikale na lukumino na tuipaane bua kukulupila mui Yehowa. Na kuteka mukata eetu a mudimo bua’shi etupe mushindo watudi balombene kutuela mu bikongeeno bikata na bipeela, na kushintuula programe eetu bua’shi tumone bia kutuela mu bisangilo bioso, na kukisha nsaa ibungi mu mudimo wa bulungudi. Tubande kupuandikisha’shi su mukata etu a mudimo apela biatumutekie na etubinga ku mudimo waye. Atuikala na lukumino’shi Yehowa ta mulombene kuitulekiela sunga kuitusumbusheena nashi misuusa yoso ekala etulombesha nkalo yetu i na muulo su? (Eb. 13:5) Bafubi ba Yehowa bebungi be mu mudimo wa nsaa yoso, mbalombene kuitulungula mianda yabadi bamone ailesha mushindo wibakuashe Yehowa nsaa ibabadi mu lukalo lui bukopo. Yehowa e na lulamato.

17. Kifundue kietu kia kipua kia 2022, akiamba naminyi, na buakinyi kibatuuku pa nsaa ilombane?

17 Bu Yehowa biadi ku lupese luetu ta tuina kabingilo ka kutshina mianda ayikakitshika mu mafuku aafiki nya. Efile Mukulu etu ta ketusumbusheena nya bu biatudi batuule mianda yaye pa mbalo ya kumpala mu nshalelo etu. Bua kuitutentekiesha muulo wa kuilumbuula kubanga binobino bua mafuku ebukopo aafiki kumpala, na kukulupila kui Yehowa’shi ta mulombene kuitusumbusheena, Kasaka ka Bakunkushi Bakulu nkasangule Misambo 34:10, bu kifundue kia kipua kia 2022: “Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya.”

LOONO 38 Akakunyingisha

^ Kifundue kia kipua kia 2022 nkiatshibue mu Misambo 34:10, akiamba’shi: “Baaba booso abakimbi Yehowa t’abakakutua kintu ki buwa nya.” Bebungi ba ku bafubi ba Yehowa basha lulamato bena bintu bia ku mbidi bipeela. Buakinyi tui kuamba’shi ta bakakutua kintu ki buwa nya? Patupusha akipatuula uno verse abitukuasha buatudia kuilumbuula pabitale bipungo bibukopo abifiki, mushindo kinyi?

^ Tala “Nkonko ya bantu ababadikaa” i mu Kitenta kia Mulami kia mu 15/9/2014.

^ BI MUBIFUATULO: Sunga bibaadi Davide mufuame mu lubuebue bua kusuuka Mfumu Saule, baadi na lutumbu lukata bua bioso bibabaadi abamupa kui Yehowa.

^ BI MUBIFUATULO: Kunyima kua bena Isaleele kutuka mu Ejipitu, Yehowa bebapeele maana a kudia na kulama bilamba biabo’shi tabiluilanga.