Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

NSHALELO A MUNTU

Ne mumone baasha lukumiino bi’abende kumpala

Ne mumone baasha lukumiino bi’abende kumpala

PANGI otentekiesha miisambo iboodi muisambe, bikishekishe ibaadi na muulo ukata koodi. Buande’mi, kui nka muanda umune wandi mulamiina takudi bipua 50, ami na kuuku ande tubaadi bashaale mu camp atooto kaalo mu Kenya. Tubaadi bamongie na bakookie muanda wa luendo lubaadi lukite mieshi i bungi, tubaadi atuisambila film baadi akuila mianda ya ndanguilo pabaadi kuuku ande mundungule’shi, “Uno nyi mushindo wi bubi wa kuakuila Bible.”

Naadi musepe muanda ntshinaadi nanangushena’shi kuuku ande mmuina kipuilo. Namuipuishe’shi, “Ouku namu kinyi pabitale Bible?” Tabaadi mungaluule nka paapa nya. Mfudiilo a bioso bandunguile’shi nyinaye nyi ngumune a ku Tumonyi tua Yehowa; baadi mulongie ingi mianda kui nyinaye. Na kinsukunsuku kioso, naadi mumutekie bua’shi adungule mianda i bungi.

Muisambo wetu ubaadi uyishe mpaa na bufuku. Kuuku ande bandunguile’shi Bible alesha Satana bu mukunkushi a ino nsenga. (Yo. 14:30) Pangi ouku uno muanda mu nshalelo oobe ooso mushima, kadi bua ami uno muanda ubaadi upia kuandi na aunkanyisha ngofu. Naadi napusha nsaa yooso’shi Efile Mukulu nga kalolo, na naye akunkusha nsenga. Anka bino ntshinaadi muibipushe kalolo, muanda wa mianda yandi mumone mu nshalelo ande. Sunga binaadi penda na bipua 26, naadi mupete nkalakashi i bungi bukile.

Nsha’mi baadi atambusha ndekie a basalayi mu Etats-Unis. Pa naadi nki mukinga basalayi babaadi abatanya ma bombe a nucléaire nsaa yooso. Ngoshi ya Vietnam ibayile mpaa na ku bipua bia kubanga kalaasa kande mu Californie. Naadi muisangie kui bena kalaasa babaadi batombokie. Mpulushi baadi abingi kisaka kietu lubilo, na tubaadi atusuuku, tatubaadi atuyuka kalolo, na kumona kalolo nya, muanda wa miishi ya gaz. Kibaadi kipungo kibatudi bakalakashue mu binangu na atue nkutomboka. Bakata ba basalayi babaadi abayipa bantu, na bantu babaadi batombokie na abatambuka luendo lua nsungu. Muntu ooso baadi na aaye mueneno pabitale akitungu kukita. Bibaadi kabulakanyi ke moo.

Nakatuka mu Londres nende mu Afrique centrale

Mu 1970, napetele mudimo kunundu kua Alaska na napetele makuta e bungi. Mu kapindi kapeela nayile ku Londres, ami nkubanga kutambusha moto, nyi ami kubanga kuifunya kuushi kua Londres kubaadi akuntumu binangu biande. Kunyima kua mieshi, naadi mutuele mu Afrique. Muishinda naadi mufumankane na bangi bantu babaadi abakumiina namu n’abo kusuuka, bua’shi bamone bia kufudiisha mianda y’abo ibaabadi abafumankana nayo.

Pa muanda wa mianda inaadi namono na kupusha, malongiesha a mu Bible aamba’shi kinangu kia Satana kipangua kia mu kikudi kibaadi na bukitshishi ku mianda ya mu nsenga, abaadi apushikie kalolo kuandi. Biabia Efile Mukulu baadi kunyi mu ino mianda yooso? Naadi nakumiina kuuka.

Mu mieshi ibalondele naadi mupete lualuulo. Muenda mafuku nafikile dingi mu kuiuka na mu kufula bantu be bungi balume na bakashi babaadi baleshe lulamato luabo mu mianda yooso ya mu nshalelo aabo, mui Efile Mukulu umune a binyibinyi.

IRLANDE A KUNUNDU: “NSENGA YA MA BOMBE NA MASASHI”

Pa nalukiile mu Londres nakamuene nyinaye na kuuku ande, na aye nkumpa Bible. Kunyima, panayile ku Amsterdam mu Pays-Bas, kangi Kamonyi ka Yehowa kabammuene nemutuule elampi nkuete kumubadika, na aye nkunkuasha bua kuuka bi bungi. Na dingi, nayile mu Dublin na mu Irlande munankasangene biro bia filiale bia Tumonyi tua Yehowa. Naadi mukookole ku kibelo kiabio. Kuakua nyi kunanfumankeene na Arthur Matthews mukuetu baadi na binangu na mumone mianda i bungi. Namutekiele buadia kulonga n’ami Bible, na aye nkukumiina kulonga n’ami.

Nabangile kulonga na muloo ooso, na ami kubanga kubadika mikanda na ma jurnale bibaabadi abatuusha kui Tumonyi tua Yehowa. Na dingi, naadi mubadikie Bible ooso mushima. Ubaadi muanda wa muloo ukata! Mu bisangilo bia kakongie naadi namono mpaa na bana bakinga abauku ngaluulo ku nkonko ibaadi bantu balongie ngofu beyipushe munda mua bipua nkama: ‘Buakinyi bubi bui kuanka? Efile Mukulu nnanyi? Nkinyi akikishikaa ku lufu?’ Ba kuuku bande booso babaadi Tumonyi tua Yehowa. Bino bibaadi bimbofuile muanda ntshinaadi nauku ungi muntu mu kiakia kibundi kishima. Babaadi bankuashe bua kufula Yehowa, na kukumiina kukita kikiebe ki’eshimba diaye.

Ami, Nigel, na Denis

Mu kipua kia 1972, naadi mubatshishibue. Kunyima kua kipua kimune nabangile bu mbala-mashinda na ami nkuenda mu kakongie kapeela ka mu Newry Kunundu kua Irlande. Naadi nafutshila kashibo kapeela ka mabue kabaadi mbuipi a muengie. Kubaadi ba nkungishanyi n’ami babaadi abalama ngombe ku mapia, na naadi neele muisambo mutadiile kuabadi. Babaadi abamueneka bu abateemesha kalolo sunga bibaabadi abatomo nfuanka yabo. Ta babaadi bantopekie nya, anka babaadi bankuashe bua kuikala natala bantu nsaa ya ngiele muisambo. Mu kipua kia 1974 babaadi ba ntuule bu mbala-mashinda a nsaa yooso, na ungi mukuetu Nigel Pitt baadi mufikie buatudia kufuba naaye pamune.

Mu aa mafuku kubaadi “buntomboshi” bukile Kunundu kua Irlande. Nyi buakinyi bangi babaadi abetanyina Kunundu kua Irlande bu “nsenga ya ma bombe na masashi.” Mu ma mbalo ooso tubaadi atumono bantu abalu ngoshi mu kilayi, bangi abeaseena, na ma bombe aatanyika. Muanda ubaadi’shi bena politike na bena bipuilo nyi babaadi abalu. Anka bingi bipuilo bioso na bena katolike babaadi baukie’shi Tumonyi tua Yehowa tatutuelakanaa mu mianda ya politike, nyi buakinyi bibaadi bibofule bua kulungula mukandu wibuwa mu bulungantu kushi masaku. Bena kibundi babaadi abauku nsaa na mbalo ibaadi ilombene kutuuka ngoshi, na babaadi abetudimusha bua’shi tusuukie aa masaku.

Dingi kubaadi mianda ya masaku akata. Dingi efuku ami na Denis Carrigan baadi naye mbala-mashinda, tubaadi bende mu nkalungula mukandu wibuwa mu kibundi ki peepi mushibaadi Kamonyi ka Yehowa su nkamune, na kuakua tatubekuyile nka musuusa umune kumpala. Ungi muana mukashi baadi muituambe’shi tui basalayi bafuame ba mu Grande-Bretagne, pangi pa muanda wa’shi ta tubaadi atuakula ludimi lua kina Irlande kalolo. Kuakua kuituamba kuaye kubaadi kuitukuatshishe moo ukile. Su we kuuku a basalayi, mbalombene nkuipaa, nkushimisha, na nkufina mu nshingo. Nsaa ibatutukile paasha pe mashika na bupenka pabatutengielanga mootoka, tubamuene ungi mootoka ubafiki mbalo y’abatomenaa kafe ibaadi yawa muana mukashi muituambe bu basalayi. Yawa muana mukashi baatukile mu mootoka aakula na bana balume babidi babaadi mu mootoka, etufunku munue na muloo ooso. Baaba bana balume babafikile kuatudi bipeela-bipeela mu mootoka, na betuipusha nkonko ipeela pabitale programe a mootoka. Nsaa ibafikile mootoka wa luendo, babaadi besambe na shofere. Tatubaadi abapusha kiinyi ki’abakula nya. Ta kubaadi bangi be na luendo nya, tubaadi bashinkamishe’shi ndukuku lubaabadi betudiile bua’shi baketuipe paasha pa kibundi. Anka ta bibakitshikile nya. Nsaa ineseseele ku mootoka, nayipuishe shofere’shi: “Bano bana balume babakatuka pano, abesambanga pa bitutale?” Baluluile’shi: “Nauku kianudi na nebalungula. Tanuikalakashanga. Nubaapu kupanda.”

Efuku dietu dia eyibakishi mu mueshi wa Kasatu 1977

Mu kipua kia 1976 ku kikongeeno kia district a mu Dublin, naadi muimoneene na mukuetu mukashi Pauline Lomax, baadi mbala-mashinda a nsaa yooso, baadi afiki mu Angleterre mu kutemba. Baadi mukuetu mukashi munyingie mu kikudi, muiyishe, na shaa kifulo. Aye na mukuabo mulume Ray babaadi bauukie bia binyibinyi mu nshalelo aabo ooso mushima. Kunyima kua kipua kimune ami na Pauline tubaadi beyibakishene, na atue nkutungunuka na mudimo wa bu mbala-mashinda ba nsaa yooso mu Ballymène kunundu kua Irlande.

Ingi nsaa tubaadi atufubu bu bakunkushi ba kifunda ku lupese lua bakuetu mu Belfast, Londonderry kingi kibundi kibaadi naakio masaku. Tubaadi banyingishibue pa kumona lukumiino lua bakuetu balume na bakashi, babaadi balekie bipikua biabo bia bipuilo bia madimi na mushikua, bua kufubila Yehowa. Yehowa baadi muibeelele miabi na kuibakaluila!

Nashaleele mu Irlande munda mua bipua ekumi. Kunyima, mu kipua kia 1981 babaadi betuitanyine bua kutuela mu kalaasa ka Galaade ka 72. Kunyima kuatue kupudisha kalaasa, babaadi betutume mu Sierra Leone mu Afrique a kupona nguba.

MU SIERRA LEONE: BAKUETU BABAADI NA LUKUMIINO SUNGA MBIBAABADI BALANDA

Tubaadi bashaale mu nshibo ya ba misionere na bangi bakuetu balume na bakashi 11 babaadi buwa bukile. Tubaadi atufubisha kikuku kimune, nkumba isatu, biolonyi bibidi, telefone umune, kiamo kia kusuula bilamba kimune na kia kumisha bilamba kimune. Kaalo ka nsembue ta kabaadi buwa, na kabaadi akatshibika nka nsaa yooso. Mpuku ibaadi iwule mu nshibo yabundulanga meena, nyoka namu yafikanga yatuelanga mu aa meena.

Atusabuka muela bua kuenda ku kikongeeno ki peepi na Guinée

Tubaadi atusankila mudimo wa bulungudi ngofu, anka nshalelo a kuanka ta baadi buwa nya. Bantu babaadi abanemeka Bible ngofu, na babaadi abetuteemesha na kalolo kooso. Bantu be bungi babaadi balongie Bible na abo nkufika Tumonyi tua Yehowa. Bantu ba mu kiakia kibundi babaadi abanyitamina bu “Mesiye Robert.” Pauline namu bamuitanyinanga bu “Madame Robert.” Kunyima bu binaadi nafubu ku betele, mudimo wande wa ku betele ubaadi aungata nsaa i bungi naadi mukutue nsaa ya kukita mudimo wa bulungudi bu binaadi nakitshi kumpala, bantu bababangile kuitanyina Pauline bu “Madame Pauline.” Na babanga kunyitamina bu “Mesiye Pauline.” Na Pauline namu baadi muibikumiine!

Tui muishinda atuende mu kapalakasha mukandu wi buwa mu Sierra Leone

Bakuetu be bungi babaadi balanda, anka Yehowa baadi apasukila nkalo yabo misuusa yooso. Ingi nsaa mu mushindo wa kukaanya. (Mat. 6:33) Natentekiesha ungi mukuetu mukashi baadi na makuta apeela a kuula bidibua bia diadia efuku buaye na bua muana aaye, anka baadi mutuushe makuta ooso, eapa mukuetu baadi mukutue makuta akuula buanga bua malaria. Kunyima nka kua diadia efuku, ungi muana mukashi bafikile kui uno mukuetu mukashi amupa makuta ashatengielanga bua’shi mukuetu mukashi amuitshikie nyene. Kubaadi mianda i bungi i bu uno muanda.

MU NIGERIA: TUBAADI BALONGIE BINGI BIPIKUA BIPIA

Tubashaleele mu Sierra Leone munda a bipua muanda. Kunyima babetutumine ku betele a mu Nigeria. Binobino tatudi ku betele mukata. Naadi nafubu nka mudimo umune wawa unaadi nafubu mu betele a Sierra Leone, anka bua Pauline kubaadi kushintuluka kukata na lukalakashi. Baadi akitshi nsaa 130 mueshi ooso mu bulungudi, na baadi na balongi be bungi ba Bible. Binobino mbamutuule mu nshibo yakutela, muakisha efuku dioso dishima mu kulumbuula bilamba. Aye nabeene baadi amono mudimo wakitshi bu upeela, anka bafikile mu nkauka’shi bangi bakuete kusankila mudimo wakuete kukita ngofu, na aye nkutuma binangu biaye ku bibaadi akitshi, na kuikitshisha muaye na mooso bua kunyingisha bena Betele naaye.

Bipikua bia mu Nigeria bibaadi bipia kuatudi na tubaadi na bi bungi bia kulonga, ungi musuusa, ungi mukuetu mulume bafikile mu kundesha ungi mukuetu mukashi baadi mupia ku betele. Nsaa inaadi moole mboko’shi muimune, aye baadi muiname ku mikoolo yande. Naadi mukaanye ngofu! Bifundue bibidi bibaadi binfikile mu binangu: Bikitshino 10:25, 26 na Kibafumbwilwe 19:10. Naadi muiyipushe’shi, ‘Ne mulombene kumulungula’shi tokitanga dimo biabia?’ Mu yaya nsaa imune naadi mufikie mu kumona’shi, bu biadi muina Betele mupia auku abilongiesha Bible.

Bibaadi binkalakashe mu muisambo ooso ubalondole, na dingi naadi mukimbuule ingi mianda. Nafikile munkauka’shi mukuetu mukashi baadi mukite bipushene na bipikua bibaabadi abakitshi mu aa mafuku mu angi maumbo. Bana balume namu babaadi balombene kuinama paashi, anka mu wawa mushindo umune. Ubaadi mushindo wa kuleesha kaneemo. Ta bibaadi bu lulanguilo nya; kui bingi bileshesho bi nka biabia bi mu Bible. (1 Sam. 24:8) Ne na muloo wanshinaadi nao kumpala, muanda wa kukutua kua kuuka naadi mulombene kuakula muanda ubaadi ulombene kukalakasha mukuetu mukashi.

Tui bepeteene na bakuetu bena Nigeria be bungi baleshe lulamato lua binyibinyi munda a bipua bi bungi. Tutaleyi kileshesho kia Isaiah Adagbona. b Baadi mulongie bia binyibinyi pabaadi ki songua, anka kunyima babaadi bamukuate na mukumbo wa nsudi. Babaadi bamutume mu lupitalo lua ba sha nsudi, kuakua baadi nka bupenka Kamonyi ka Yehowa. Sunga mbibaadi abinguabingua, baadi mukuashe bantu bakile pa 30 babaadi na nsudi buabadia kukumiina bia binyibinyi, na abo nkutuula kakongie kaabo nka mu lupitalo muamua.

MU KENYA: BAKUETU BABAADI NA LUISHINKO KUANDI

Nafumankana na ka nfubu kaana mu Kenya

Mu kipua kia 1996 babaadi bantume ku betele a mu Kenya. Uno ubaadi musango wa kumpala, bua kualukiila mu kibundi kinaadi mukunkie bua musango wa kumpala ku bangilo kua mudimo wande. Tubaadi bashaleele mu Betele. Munkatshi a bantu babaadi abafiki mu ketutembela, kui bangi babaadi abafiki na nkima. Yaya nkima ibaadi ayilondo bakuetu bakashi babaadi batuale bikuba biabo. Dingi efuku, ungi mukuetu a ku Betele baadi mulekie edidishi diaye muasa. Nsaa ibalukiile yawa mukuetu mukashi ku nshibo kuaye basangene nkima ayikitshi fete mu nshibo muaye na bidibua bibayipetele muanka. Baadi musame aye nkusuuka lubilo pakibelo. Nkima namu nkusuuka ayo nkutuuka kuididishi.

Ami na Pauline tubayile mu kakongie ka Swahili. Kunyima kua mafuku apeela babaatundile bu mukunkushi a Kulonga kua Mukanda kua mu Kakongie (kuabetanyina binobino bu Kulonga kua Bible mu Kakongie). Anka ntshinaadi akula Swahili kalolo. Naadi nelumbuula ku biatukalongo kumpala, buandia nkapeta mushindo wa kubadika nkonko kalolo. Anka nsaa ibaadi bena kakongie abatuusha ngaluulo ilekeenelekeene ishi mu kikoso kiatulongo, ntshinaadi nebapusha. Lubaadi lukalakashi! Naadi napushiisha bakuetu balume na bakashi lusa. Naadi mukaanye pa kumona luishinko luabo, na kuiyisha kuabo pa kuntadiila’shi ntungunukie na kukunkusha bisangilo bia kakongie.

MU ÉTATS-UNIS: BAKUETU BABAADI NA LUKUMIINO SUNGA MBIBAABADI BA MPETA

Mu Kenya ta tubalombeeshe kipua kishima nya. Mu kipua kia 1997 babetuitanyine ku Betele a Brooklyn, mu New York. Ngi atue nkuenda muiwumbo mui bantu be bungi be na bupeta, mubaadi na yamo nkalakashi. (Nki. 30:8, 9) Anka bakuetu ba mu dino eumbo mbaleshe lukumiino lukata. Bakuetu bakuete kufubisha nsaa yabo, na bupeta buabo, kushi bua’shi banyiishe kuikala bu ba mpeta nya, kadi bua kukuatshishena mudimo wi buwa wa ndumbuluilo a Yehowa.

Mu kukila kua bipua tui bamone lukumiino lua bena Kidishitu neetu mu nkalakashi ilekeenelekeene. Mu Irlande, tubaadi bamone bi lukumiino lua bakuetu, sunga mbibamudi buntomboshi. Mu Afrique, tui bamone lukumiino lua bakuetu, sunga biabadi balanda na bapombolokie. Mu États-Unis, tui bamone lukumiino lua bakuetu, sunga biabadi na bupeta. Yehowa e na muloo ukata nsaa y’atala na amono muilo waye aulesha’shi ngumufule mu nshalelo a mushindo ooso.

Ami na Pauline ku Betele a mu Warwick

Bipua bikuete kukila “lubilo, kukila mashiinyi a kutela nao bilàmba.” (Yob. 7:6) Binobino tukuete kufuba na bangi ku biro bietu bikata bia mu nsenga ishima bi mu Warwick, mu New York, na tui na muloo ukata wa kutungunuka na kufuba na muilo wifulene mu binyibinyi ku muntu na muntu. Tui na muloo na atusanka na kiatudi nakio, bua kukita muyile ngobesha yeetu, bua kukuatshishena Mfumu Yesu Kidishitu, yawa akafutu bafubi baaye baasha lulamato binobino.—Mat. 25:34.

a Kikongeeno kia mafuku asatu babaadi abekitanyina bu kikongeeno kia district.

b Muisambo wa Isaiah Adagbona wi mu Kitenta kia Mulami kia 1/4/1998, mu esaki dia 22-27. Mmufue mu 2010.