1-2. (a) Abitungu bakuetu bena Nkidishitu be bukupi bataluule mianda kinyi kumpala kua kubanga kuiyidishena? (b) “Kuiyidishena” akupushisha kinyi? (Tala “Kishima kiabadi bapatuule.”)

 OKUMIINA kutuela muiyibakishi su? Sunga bi’ekaleshi eyibakishi ta nsulo ya muloo, bakuetu bena Nkidishitu be bungi be bukupi, ba nsongua sunga babaapu kukula, abakumiina nka kupeta muntu akuiyibakishena naye. Biabia, kumpala kua kuiyidishena, abitungu wekale mupue kuilumbuula kalolo, wekale na makuta, wekale mu kipuano ki buwa na Yehowa, wekale dingi muilumbuule mu binangu bua eyibakishi. a (1 Ko. 7:36) Su we mupue kukita ino mianda yooso, abimueka’shi okekala na eyibakishi dia muloo.

² Anka, t’abikalaa bibofule misuusa yooso bua kupeta muntu e buwa akuiyibakishena naye nya. (Nki. 31:10) Na dingi, sunga opua kupeta muntu okumiina kuiwuka kalolo, ta bikalaa bibofule bua kubanga kuiyidishena naye. b Mu uno muisambo, atukesambila mushindo ulombene bakuetu bena Nkidishitu be bukupi kupeta muntu e buwa a kuiyibakishena naye, na bia kubanga kuiyidishena. Atukalongo dingi mushindo ulombene bangi bena kakongie kukuatshishena baaba abakumiina kuiyibakishena.

 NKINYI KI BIA NKUKUASHA BUA KUPETA MUNTU E BUWA AKUIYIBAKISHENA NAYE?

3. Mianda kinyi ayitungu’shi muina Nkidishitu e bukupi ataluule nsaa yakimbi muntu akuiyibakishena naye?

³ Su okumiina kutuela mu eyibakishi, bi buwa oukie eyikashi di’okumiina’shi muina dibaka nobe ekale nadio kumpala kua kubanga kuiyidishena. c Pangi we kupela kuiyidishena na muntu e buwa, anka okayiila muntu anushii naye bipatshila bimune. Muntu e buwa a kuiyibakishena naye, abitungu ekale muina Nkidishitu mubatshishibue. (1 Ko. 7:39) Anka ta muina Nkidishitu oso mubatshishibue e buwa kuiyibakishena naye nya. Biabia eyipushe obe nabene’shi: ‘Ne na bipatshila kinyi mu nshalelo ande? Uno muntu ankiebe kuiyibakishena naye, e na ngikashi kinyi i buwa yankumiinaa kumona kuadi? Ne na nkatshinkatshi bua ngikashi yankumiina kupeta kui muntu akuiyibakishena naye su?’

4. Bangi mbatekie mianda kinyi mu nteko yabo bua kupeta muntu e buwa akuiyibakishena naye?

⁴ Kushi mpaka, su okumiina kupeta muntu e buwa akuiyibakishena naye, abimueneka’shi we mupue kuela nteko bua wawa muanda. (Fid. 4:6) Biabia, Yehowa ta mulee muntu su ngumune’shi amupa muntu akuiyibakishena naye nya. Anka e nkupasukila ku nkalo yoobe na ku bi’opusha, na e kukuasha dingi nsaa yu’ekitshisha bua kupeta muntu akuiyibakishena naye. Biabia tungunuka na kumulungula bi’opusha na bi nkalo yoobe. (Mis. 62:8) Teka Yehowa akupe binangu na luishinko. (Yak. 1:5) John, d mukuetu mulume e bukupi a mu États-Unis, apatuula mianda ibaadi eele mu nteko yaye’shi: “Naadi nalungula Yehowa ngikashi yankumiina kupeta kui muntu akuiyibakishena naye. Naadi natekie  buandia kupeta mishindo yandia kufumankana na muntu e buwa. Naadi natekie dingi Yehowa bua’shi ankuashe ngikale na ngikashi ilombene kungikasha bu mulume e buwa.” Tanya, mukuetu mukashi a mu Sri Lanka, amba’shi: “Pa naadi nakimbi muntu e buwa akuiyibakishena naye, natekiele Yehowa bukuashi bua’shi ngikale na lulamato, sha nkatshinkatshi, na sha muloo.” Sunga biekala’shi tue mupete muntu e buwa akuiyibakishena naye pa nsaa ilombane bu bi’okumiinanga, Yehowa akulaa’shi, atungunuka na kukupasukila ku nkalo yobe ya ku mbidi na mu binangu.—Mis. 55:22.

5. Mu mishindo kinyi mulombene bena Nkidishitu be bukupi kupeta muntu e buwa mufule Yehowa? (1 Bena Kodinda 15:58) (Tala dingi kifuatulo.)

⁵ Bible etunyingisha’shi “ikalayi nka na bibungi bia kukita mu mufubo wa Muanana.” (Badika 1 Bena Kodinda 15:58.) Su botungunuka na kuikala na bi bungi bia kukita mu mudimo wa Yehowa, na kukisha nsaa pamune na bakuetu balume na bakashi belekeenelekeene, tokasangeela nka penda kuinyingishena nya, kadi akapete dingi bangi bakuetu be bukupi be na bipatshila bu biobe, batuule binangu biabo nka mu kufubila Yehowa. Na dingi su buekitshisha bua kusankisha Yehowa, okapete muloo wa binyibinyi.

6. Abitungu muina Nkidishitu e bukupi atentekieshe kinyi pa ki’atengiela muntu e buwa a kuiyibakishena naye?

⁶ Dimuka, bua’shi tala kukimba kua muntu e buwa a kuiyibakishena naye kuekala bu kintu ki na muulo ukata mu nshalelo oobe. (Fid. 1:10) Muloo wa binyibinyi t’aufikaa pa muanda wa’shi we muibakile nya, anka aufikaa nka su we mu kipuano ki buwa na Yehowa. (Mat. 5:3) Pokii bukupi, we na nsaa i bungi yodi mulombene kutamisha mudimo obe wa bulungudi. (1 Ko. 7:​32, 33) Fubisha nsaa yobe mu mushindo wi buwa. Jessica mukuetu mukashi a mu États-Unis muibakilue na bipua bikile pa 40 amba’shi: “Naadi na bi bungi bia kukita mu mudimo wa bulungudi, na bino bi baadi binkuashe bua kusanka na biandi nabio sunga binaadi natengiela muntu e buwa a kuiyibakishena naye.”

ATA NSAA YA KUTALUULA

7. Buakinyi abitungu kuata nsaa bua kutaluula muntu e buwa a kuiyibakishena naye? (Nkindji 13:16)

⁷ Bi kuikala naminyi su onangushena’shi muntu kampanda mulombene kuikala muina dibaka e buwa? Obanga kuleesha bi lukalo loobe kui yawa muntu nka musuusa umune su? Bible amba’shi muntu sha binangu ekalaa mudimukie kumpala kua ku kita muanda oso wawa. (Badika Nkindji 13:16.) Biabia abitungu wekale na binangu bia kuata nsaa ya kutaluula yawa muntu mu bufiefie kumpala kua kumulesha bi lukalo loobe. “Aschwin mushaleele mu Pays-Bas amba’shi, lukalo lui kutama bukidibukidi, anka lui kupua dingi’nyi bukidibukidi.” “Biabia, pu’ata nsaa ya kutaluula muntu kalolo, tobanga kuiyidishena na yawa muntu muanda wa lukalo lua kapindi kapeela nya.” Ngi buakinyi, su buata nsaa ya kutaluula bangi bantu kalolo, okatundula’shi yawa muntu ta mu kulombene.

8. Mukuetu e bukupi e kutaluula muntu akiebe kuiyibakishena naye mushindo kinyi? (Tala dingi kifuatulo.)

⁸ We kutaluula muntu okumiina kuiyibakishena naye mu bufiefie mushindo kinyi? P’anutuele mu bisangilo bia kakongie sunga p’anuibungu bua ingi mianda, lamiina bi bikitshino bia yawa muntu bia mu kikudi, bi bumuntu buaye, na muikeelo waye. Bakuuku baye mba nnanyi, na akamba kuakula pabitale mianda kinyi? (Luk. 6:45) Bipatshila biaye mbipushene ba biobe su? We kuipusha bakulu ba mu kakongie sunga bangi bena Nkidishitu banyingie mu kikudi abamuiwuku kalolo. (Nki. 20:18) Abitungu oyipushe bi nkumo na ngikashi ya yawa muntu. (Lut. 2:11) Nsaa y’otaluula bumuntu buaye kalolo, ikala mushinkamishe’shi tue mu mukutshishue muloo. Neemeka bi’apusha, mianda yaye ifuame, na kushi kuisamba naye munkatshi a bantu.

9. Kumpala kua kuisamba na yawa muntu a kuiyibakishena naye, abitungu wekale mushinkamishe kinyi?

 ⁹ Abitungu kuata nsaa bungi kinyi bua kutaluula kumpala kua kumulungula bi lukalo lobe? Su olungula yawa muntu musuusa nka umune, e kunangushena’shi tonangushenaa kalolo kumpala kua kuata bitshibilo. (Nki. 29:20) Ku lungi lupese, su mungi muntu apua kutundula’shi we naye lukalo, anka bokamba kuata nsaa bua kumulungula, e kunangushena’shi okuete kuikoka bua kuata bitshibilo. (Mul. 11:4) Tentekiesha’shi kumpala kua kuisamba na yawa muntu, t’abitungu oshinkamishe’shi anuiyibakishena na yawa muntu. Biabia, shinkamisha’shi we mupue kuilumbuula bua kutuela muiyibakishi na’shi we kupeta muntu e buwa mu kupuandikile a kuiyibakishena naye.

10. We kukita naminyi su muntu kampanda alesha lukalo luaye kodi kadi tue mumusankile?

¹⁰ Bi kuikala naminyi su muntu kampanda akulungula’shi akumiina nuiyibakishene? Su tue mumusankile, ekitshishe bua’shi omuleshe ku bikitshino biobe’shi ta bilombana. Ta bi buwa kupa muntu lukulupilo lua bisumanga aku namu tue mumukumiine.—1 Ko. 10:24; Ef. 4:25.

11. Su babakutekie bua’shi okimbile mulume sunga mukashi muntu e buwa akuiyibakishena naye, abitungu onangushene kalolo bua mianda kinyi?

¹¹ Mu angi ma mbalo, baledi sunga bantu bakulu ngi abasanguilaa bana baabo be bukupi muntu akuiyibakishena naye. Mu angi ma mbalo namu, bena kifuko sunga bakuuku ngi abasanguilaa mukuabo e bukupi muntu e buwa a kuiyibakishena naye na kuata mpango ya’shi mulume na mukashi bafumankane bemoneene bua’shi babangie kuiyidishena. Su bakuteka bua ku kimbila muntu mulume sunga mukashi akuiyibakishena naye, abitungu oso akuabadi akulungule bi’akumiina kui winyi yawa muntu akiebe kuiyidisheena sunga kuiyibakishena naye. Su bosangana’shi winyi abakumiina kuiyibakishena naye e buwa, ipushanga bi bumuntu buaye, bi muikeelo waye, na kintu ki na muulo ngofu su mmunyingie mu kikudi. Kuikala mu kipuano ki buwa na Yehowa nkukile kuikala na makuta, kulonga tulaasa, sunga nshalelo aadi naye. Biabia abitungu kutentekiesha’shi mukuetu mulume na mukuetu mukashi abakumiina kuiyibakishene ngi balombene kuata kitshibilo kia nfudiilo pabitale eyibakishi diabo.—Nga. 6:5.

NUI KUBANGA KUIYIDISHEENA NAMINYI?

12. Su okumiina kubanga kuiyidishena na muntu kampanda, we kumulungala bianka naminyi?

¹² Su okumiina kubanga kuiyidishena na muntu kampanda, we kumulungula bianka  naminyi? e Abitungu wate mpango ya kuisamba na yawa muntu, pa mbalo i bantu be bungi sunga ku telefone. Mulungule bi binangu biobe pa butooka. (1 Ko. 14:9) Su kui mushindo, lekiela yawa muntu nsaa ya kunangushena biadia nkualuula. (Nki. 15:28) Na dingi su yawa muntu bapele nuatungunuka na kuiyidishena, oneemekie mmueneno aaye.

13. Bi kuikala naminyi su muntu kampanda akulesha’shi mmukufule? (Bena Kolose 4:6)

¹³ Bi kuikala naminyi su muntu kampanda akulungula’shi akumiina nuiyibakishene? Abitekaa kuikala n’eshimba dinyingie bua’shi afikie koodi bua nkulungula wawa muanda, biabia ikala na kalolo na kaneemo. (Badika Bena Kolose 4:6.) Su okumiina’shi akulekiele nsaa onangushene bua’shi nubangie kuiyidishena, mulungule. Pa mutue pa biabia, ekitshishe ope mukuenu lualuulo kushi kunyengana. (Nki. 13:12) Su t’okumiina, mulungule na kalolo kooso pa butooka. Tala bibakitshine Hans, mukuetu mulume a mu Autriche, nsaa ibafikile mukuetu mukashi mu kumuyila, amba’shi: “Na mualuluile na kaneemo kooso kadi pa butooka. Na dingi namualuluile nka paapa kushi kunyengakana, muanda ntshi naadi nakumiina kumupa lukulupilo lua bisumanga nya. Bua kaaka kabingilo kamune, naadi dingi mupasukile mushindo wa kumukitshina mianda su tuafumanka naye ungi musuusa kunyima kua paapa.” Su anukumiina kuiyidishena bua kuiwukisheena kalolo, lungula yawa muntu, nuisambe pamune biabia bi’anukumiina booso nsaa y’anuiyidishena. Ooso akuanudi e na mianda y’atengiela kui mukuabo muyile kipikua kia kuenu sunga ingi mianda.

BANGI BE KUKUATSHISHENA BENA NKIDISHITU BE BUKUPI NAMINYI?

14. Tui kukuatshishena bena Nkidishitu be bukupi mu ngakuilo eetu mushindo kinyi?

¹⁴ Mmushindo kinyi ulombene bangi bena kakongie kukuatshishena baaba abakumiina kuiyibakishena? Mushindo umune wa kuibikita mpa kupasukila ngakuilo eetu. (Ef. 4:29) Tui kuiyipusha’shi: ‘Nelaa miseku bu asepe baaba abakiebe kuiyibakishena su? Nsaa y’ammono mukuetu mulume na mukashi be bukupi mbeemane abatentekiesha, natshibaa kiimu musuusa umune’shi bakuete kuiyidishena su?’ (1 Ti. 5:13) Kukatusha biabia, t’abitungu’shi tukitshine bakuetu bena Nkidishitu be bukupi mianda mu mushindo wabadi balombene kuimona bu bashi na  muulo muanda wa’shi ta mbebakile nya. Hans, atudi bateemune kunundu amba’shi: “Bangi bakuetu abangipushaa’shi, ‘Buakinyi tue muibakile? Bopu kukula.’ Mianda bu ino, ayitakulaa bakuetu bena Nkidishitu be bukupi mu kuipusha bu bashi na muulo na bu abebatakula pa bukopo bua’shi bebakile pa nsaa ishalombene.” Biabia tukimbeyi mishindo i buwa ya kutumbula bakuetu bena Nkidishitu be bukupi!—1 Te. 5:11.

15. (a) Muyile mayi a kulonda e mu Bena Loma 15:​2, nkinyi akitungu’shi tutaluule kumpala kua kukuasha muntu kampanda bua kupeta muntu a kuiyibakishena naye? (Tala dingi kifuatulo.) (b) Mmalongiesha kinyi e na muulo abolongo mu video?

¹⁵ Bi kuikala naminyi su tu’anangushena’shi mukuetu mulume kampanda na mukuetu mukashi kankiengie su beyibakishena bi kuikala buwa ngofu? Bible etulungula buatudia kuneemeka abipushaa namu bangi. (Badika Bena Loma 15:2.) Bakuetu be bungi be bukupi t’abakumiiaa muntu ebalesha muntu e buwa a kuiyibakishena naye nya, na abitungu tuneemekie mmueneno aabo. (2 Te. 3:11) Bangi mbalombene kukumiina bukuashi, anka ta tui balombene kuibakimbila muntu a kuiyibakishena naye kushi kuibepusha. f (Nki. 3:27) Bangi bakuetu be bukupi abakumiinaa omuleshe muntu e buwa a kuiyibakishena naye, kadi t’omuisambilanga kui yawa muntu. Lydia, mukuetu mukashi e bukupi a mu Allemagne amba’shi: “P’atukitshi ka musangeelo kampanda, tui kuitanyina bangi bakuetu balume na bakashi be bukupi be bungi, nka penda bua kukimba mushindo wa’shi mukuetu mulume na mukuetu mukashi bafumankane, bemoneene, kubapu abo banabene baate kitshibilo kia bingi bibashaala.”

16. Abitungu muina Nkidishitu e bukupi atentekieshe kinyi?

¹⁶ Atue boso, be bukupi sunga bebakile, tui balombene kupeta muloo mu nshalelo na kusangeela muwa! (Mis. 128:1) Biabia su okumiina kutuela muiyibakishi kadi t’obandile kupeta muntu e buwa a kuiyibakishena naye, tungunuka na kufubila Yehowa na lulamato. Mukuetu mukashi a mu Macao abetanyina bu Sin Yi amba’shi: “P’opuandikisha nsaa bungi y’okakisha na muina dibaka noobe mu mpaladiiso, nsaa yodi bukupi ngipeela ngofu. Ata yaya nsaa yoodi bukupi na muulo na weyifubishe kalolo.” Kadi bi kuikala naminyi su bopete muntu e buwa a kuiyibakishena naye na nubabanga kuiyidishena? Mu muisambo aulondo, atukesambila mushindo ulombene nkukuasha bodia kuata bitshibilo bi buwa p’anuiyidishena.