Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MIISAMBO YA MBANGILO | BIBLE BAADI MUPANDE NAMINYI?

Bible bapandile ku mushikwa

Bible bapandile ku mushikwa

MASAKU: Bakata ba politike na bakata ba bipwilo bebungi babaadi baate kitshibilo kya kushimisha Bible. Misusa ibungi, babaadi abafubisha matalwa aabo bwa kukandika bantu bwa’shi tabekalanga abapete Bible, kumutuusha, sunga kumwaluula. Tubande kutaluula bino bileshesho bibidi:

  • Mu kipwa kya 167 K.B.B.: Antiochus Epiphanes nfumu a mu Seleucid baadi akyebe kukitshisha beena Yuuda lulangwilo lwa beena Greke pabukopo, aye nkutuma eyi bwa’shi balwishe mikanda yooso i na Bifundwe bya kina Ebelu. Na kutuma eyi’shi “saanayi na kushiika mifungofungo yooso ya miiya yanwibasangana nayo kaalo,” ungi mufundi a myanda ya kala abetanyina bu Heinrich Graetz akula’shi; “babadi bayipe muntu ooso ababadi basangane na bukome na ooso baadi ebadikila n’eyi diikye.”

  • Mu moyen âge: Bangi bakata ba beena Katolike, babadi bafitshile bakata ba bingi bipwilo munda’shi bakwete kulongyesha bantu akyamba Bible pamutwe pa kulongyesha bipikwa bya beena Katolike. Babadi abamono mukata ooso a kipwilo e na mikanda ya mu Bible kukatusha penda mukanda wa Misambo ya mu Latin bu mpangano sunga musumbule lukumiino. Mungi mukata a kipwilo kya katolike baadi munyingishe uno mwiya pa kwenda efunyanga na kisaka kya bantu “na katshintshi kooso, na lulamato, bwa kukimba ku mashibo, nkutwela na mu mashibo a muushi mwa nsenga bwa’shi mu nshibo yooso mwabasangana mukata a kingi kipwilo bamwambe’shi sha madimi na kubuula yaya nshibo.”

Su beshikwanyi ba Bible babadya koobesha kumushimisha sunga kumulwisha, mukandu wi mwanka ubadya kushimina namu.

Sunga mbibabadi bashiikye ma Bible a William Tyndale kaalo na kumwipaa aye nabeene mu kipwa kya 1536, Bible abaadi mwaluule mu anglais bapandile

BIBAPANDILE BIBLE: Nfumu antiochus baadi mukite kampanye ka kushimisha Bible mu Isaleele, anka beena Yuuda babaadi bapalakane mu angi maumbo. Byabya, bantu balongye abapwandikisha’shi mu siekele a kumpala B.B., beena Yuuda 60 pa lukama babaadi bakatukye mu Isaleele benda mu angi maumbo. Beena Yuuda babaadi balame mifungofungo mu bitumbwilo byaabo​—ino mifungofungo ya Bifundwe ngi ibaabadi abafubisha kwi bantu ba mu bipungo abilondo, mpa na beena Kidishitu.​—Bikitshino 15:21.

Mu moyen âge, bantu babaadi bafule Bible babaadi bakambile kubingwabingwa na kutungunuka na kumutentula mpa na kumwaluula mu ingi ndimi. Kumpala kwa’shi batuushe byamo bya kutuusha mikanda mu siekele a 15, babaadi basangane bipindji bya Bible mu ndimi ifikye ku 33. Kunyima kwa mafuku, babalulwile Bible na kumutuusha ngofu kukila bibaabadi abakitshi kumpala.

KIPETA: Sunga bibaabadi bamushikwe kwi ba nfumu be na bukome na bakata ba bipwilo, Bible mmukanda upalakane ngofu na wabadi baluule kukila ingi mikanda yooso. Mmukwashe bwa kulumbuula miiya na ndimi ya angi maumbo, mpa na nshalelo a bantu midiyo.