Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Nyingisha lukumiino loobe mu myanda yoodi mukulupile

Nyingisha lukumiino loobe mu myanda yoodi mukulupile

“Lukumino nyi nkishinkamisho kia bintu abikulupilwa.”—BEENA-EBELU 11:1, Kilombeno kipya.

NGONO: 81, 134

1,  2. (a) Bintu byatukwete kukulupila mbilekeene na bintu abikulupila bangi bantu naminyi? (b) Atukamono myanda kinyi mu uno mwisambo?

YEHOWA mmwitupe bintu bibungi abitukwasha bwa kwikala na lukupilo. Mwitulee’shi akyebe kutoosha Eshina dyaye dya kishila na kukita bwa’shi kikyebe ky’Eshimba dyaye kikitshikye mwiyilu na pa nsenga. (Mateo 6:9, 10) Atutengyela kulombana kwa bintu byooso byatudi nabyo lukalo. Yehowa mwitulee muuwa wa Ikalayika mwiyilu sunga pa nsenga. Muloo kinyi watukekala nao! (Yowano 10:16; 2 Mpyeele 3:13) Na dingi atukulupila’shi Yehowa akatungunuka na kuludika na kukwatshisheena mwilo waye mu ano mafuku a nfudiilo.

2 Bible amba’shi lukumiino “nyi nkishinkamisho kia bintu” abikulupilwa. Bino abipushisha’shi muntu ooso e na lukumiino mmushinkamishe kushii mpaka’shi bintu byooso byabadi betulee kwi Yehowa abilombana binyibinyi. (Beena-Ebelu 11:1) Ku lungi lupese, bantu bebungi lelo uno abakupila kupeta bintu by’abalakila, anka ta be bya kushinkamisha’shi bino bintu abikalombana nya. Bu kileshesho, muntu mulombeene kukulupila’shi akapete makuta abalwila na bantu bebungi mu maasha, anka te bya kuuka na kushinkamisha kooso’shi akeapete nya. Mu uno mwisambo, atukamono myanda yatudi balombeene kukita bwa kunyingisha lukumiino lwetu mu milayilo y’Efile Mukulu. Atukesambila dingi mushindo ulombeene kwitukwasha lukumiino lwibukopo kubanga binobino.

3. Bwakinyi atukumiina’shi milayilo y’Efile Mukulu ayikalombana?

3 Ta kwi muntu su ngumune a kwatudi mutandikwe na lukumiino nya. Bwa kupeta lukumiino, abitungu tutadiile kikudi ki selele ky’Efile Mukulu kiludikye mashimba eetu. (Beena-Ngalatea 5:22) Kikudi kiselele nkilombeene kwitukwasha bwa kuuka Yehowa. Nsaa yatupusha’shi nyi Efile Mukulu sha bukome booso, na sha binangu, atushinkamisha’shi e na ngobesha ya kulombasha milayilo yaaye yooso. Yehowa nabeene akula pabitale milayilo yaaye nka bu ipwe kulombana nsaa yakula’shi: “Bibalombana!” (Badika Kibafumbwilwe 21:3-6.) Atuuku’shi Yehowa alombashaa myanda yooso yadi mulee. Aye nyi “Efile Mukulu . . . e na lulamato.” Ngi bwakinyi twi na lukumiino mu myanda yooso yadi mwitulee bwa mafuku aafiki.​—Miiya Ikituulwe 7:9.

BAFUBI B’EFILE MUKULU BA KALA ABAADI NA LUKUMIINO LWIBUKOPO

4. Bafubi b’Efile Mukulu ba lulamato abaadi bakulupile myanda kinyi?

4 Mu shapitre a 11 a mukanda wa Beena-Ebelu mwi mashina a bantu 16 abaadi na lukumiino lwibukopo mu milayilo ya Yehowa. Abemutemuna bangi bantu abaadi basangashe Yehowa “bwa lukumiino lwabo.” (Beena-Ebelu 11:39) Booso bwabo abaadi abatengyela ‘kekulu’ kabaabadi balee kwi Yehowa. Abaadi abauku’shi kano ‘kekulu’ akakabutula beshikwanyi n’Efile Mukulu booso na kwaluula nsenga bu mpaladisu. (Kibangilo 3:15) Na dingi bano bafubi b’Efile Mukulu abaadi na lukulupilo lwibukopo’shi Yehowa akebasangula ku bafwe. Byabya, tababaadi abakulupila kusanguka bwa nkekala na muwa mwiyilu nya, mwanda Yesu tabaadi mubande kufika na kupa bantu luno lukulupilo nya. (Beena-Ngalatea 3:16) Anka, abaadi abakulupila muwa wa ikalaika pa nsenga yalulwe mpaladisu.​—Misambo 37:11; Yeeshaya 26:19; Osea 13:14.

5, 6. Abrahame na kifuko kyaye ibaadi abamono myanda kinyi mu binangu? Abalamine lukumiino lwabo lunyingye naminyi? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

5 Mu mukanda wa beena-Ebelu 11:13 abakula bino bwa bafubi ba Yehowa basha-lulamato: “Ku lukumiino abafwile booso, kushii kumona kulombana kwa milayilo; anka babeyimwene ku bula beyikuukila.” Abaadi bamone nsenga ipya mu binangu na kwipwandikisha bu be mwanka. Umune a kwabadi nyi Abrahame. Yesu bambile’shi Abrahame “baadi na kusepeela pabakulupilanga kumona” kino kipungo. (Yowano 8:56) Sara, Isaake, Yaakobo, na bangi bantu abaadi bamone mu binangu byabo mafuku aakamunana Bufumu bwi “na bibangilo by’Efile Mukulu mwikale mwibaki aabyo,” abukunkusha nsenga ishima.​—Beena-Ebelu 11:8-11.

6 Abrahame na kifuko kyaye abaadi balame lukumiino lwabo lunyingye naminyi? Abatungunukile na kulonga myanda itale Yehowa. Ingi nsaa, Efile Mukulu baadi akula nabo ku bukwashi bwa ba mwikeyilu, bimonwa, sunga bilotwa. Pangi abaadi abalongo myanda ya bantu abaadi na lulamato kumpala kwabo sunga bingi bifundwe bya kala. Abrahame na kifuko kyaye tambayilwankane milayilo y’Efile Mukulu efuku su ndimune nya, na abaadi na muloo wa kunangusheena pa yanka. Ngi pa mwanda kinyi tababaadi na mpaka su ngipeela’shi Yehowa takalombasha milayilo yaaye nya. Na dingi abaadi bashale na lulamato kwadi mpa na nsaa yabadi mu bitompwanga bi bukopo sunga mu kubingwabingwa.

7. Yehowa mmwitupe kinyi akitukwasha bwa kunyingisha lukumiino lwetu, na abitungu tukite kinyi?

7 Nkinyi akiketukwasha bwa kulama lukumiino lwetu lunyingye? Yehowa mmwitupe Bible bwa kwitulongyesha milayilo yaaye ya mu mafuku aafiki. Bible etuleesha myanda yatudi balombeene kukita bwa kwikala na muloo. Ngi bwakinyi bibuwa twikale atubadika Bible efuku dyooso na kulonda buludiki bwi mwanka. (Misambo 1:1-3; Badika Bikitshino 17:11.) Na dingi Yehowa kwete kwitupa “bya kudya pa nguba atungibwa” ku bukwashi bwa “mpika a kishima na mupatulukye.” (Mateo 24:45) Nka bu bafubi b’Efile Mukulu ba kala, abitungu kubadika pabitale milayilo y’Efile Mukulu kushi kukoka na kunangusheena pa yanka. Bino abiketukwasha bwa kushala na lulamato kwi Yehowa na kwikala bapasukye bwa kumona nsaa ayikamunana Bufumu pa nsenga yooso ishima.

Bakwetu be mu kakongye keenu mbalame lukumiino lwabo lunyingye naminyi?

8. Luteko ndulombeene kunyingisha lukumiino lwetu naminyi?

8 Nkingi kintu kinyi kibakwashishe bafubi ba Yehowa ba kala bwabadya kulama lukumiino lwabo lunyingye? Abaadi abatekye bukwashi kwi Yehowa, na pabaabadi abamono kwebaluula ku nteko yaabo, lukumiino lwabo lubaadi alunyingi ngofu. (Neemiya 1:4, 11; Misambo 34:4, 15, 17; Ndanyele 9:19-21) Mu mushindo umune, nsaa yatumono Yehowa byateemesha nteko yetu na kwitupa bintu byatudi nabyo lukalo pa nsaa ilombane, lukumiino lwetu alunyisha kunyinga mwadi. (Badika 1 Yowano 5:14, 15.) Abitungu dingi tuyididiile na ‘kuteka’ Yehowa bwa’shi etupe kikudi kiselele bwatudya kwikala na lukumiino lufiime.​—Luka 11:9, 13.

9. Mbintu kinyi byatudi balombeene kwikala atutekye?

9 Patwele nteko kwi Yehowa, tatutekanga nka penda bintu byatudi nabyo lukalo nya. Abitungu twikale atumutumbula na kumutumbisha efuku dyooso. Kya kumpala, mmwitukitshine bintu bya kukaanya bibungi! (Misambo 40:5) Bafubi ba Yehowa abatekyelaa namu bakwabo be mu nsenga ishima. Bu kileshesho, ‘atutentekyeshaa be mu nkano.’ Atutekyelaa dingi baaba booso ‘abetukunkusha.’ Nsaa yatumono Yehowa byakwete kwaluula nteko yetu, lukumiino lwetu mwadi alunyingi na atunyiisha kwifubwila peepi naye.​—Beena-Ebelu 13:3, 7.

ABASHADILE NA LULAMATO

10. Nkinyi kibakwashishe bangi bantu bwabadya kwikala n’eshimba dinyingye na kushaala na lulamato kwi Efile Mukulu?

10 Mu mukanda wa Beena-Ebelu 11, Mpoolo mutumiibwa bambile’shi: “Bakashi babaatambwile dimo bakwabo abafwile, mwanda babaasangukile. Anka bangi babaadi bakumiine kufwambushiibwa, bapela kupoosodibwa, bwa kupeta kusanguka kukile bukata.” (Beena-Ebelu 11:35) Bantu bebungi abaadi banyingile nkalakashi na kushaala na lulamato kwi Efile Mukulu mwanda abaadi na lukumiino lwi bukopo mu lusangukilo lwabadi balee kwi Efile Mukulu. Abaadi abauku’shi mu mafuku aafiki, Yehowa akebapa muwa dingi, na bakashale bwa ikalayika pa nsenga. Tentekyesha Nabote na Sekadya. Bano bantu abaadi bebayipee ku mabwe pa mwanda wa kukookyela kwabo kw’Efile Mukulu. (1 Banfumu 21:3, 15; 2 Myanda 24:20, 21) Ndanyele abaadi bamwele mu bwina bwa ntambwe i na nsala, na dingi aye na ba kuuku baaye abaadi bebeele mwilungulunugu dya kaalo. Abakuminyine kufwa pamutwe pa kukutwa lulamato kwi Yehowa. Bano bantu abaadi na lukumiino lwi bukopo’shi Yehowa mulombeene kwibapa kikudi kyaye ki selele na kwibakwasha bwabadya kunyingiila makyenga aabo.​—Ndanyele 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Beena-Ebelu 11:33, 34.

Bafubi b’Efile Mukulu be na lulamato kwadi mwanda be na lukumiino lwi bukopo mu lusangukilo lwabadi balee kwi Efile Mukulu

11. Bangi batemuki abaadi banyingiile nkalakashi kinyi pa mwanda wa lukumiino lwabo?

11 Batemuki bebungi, bu Mika na Yeelemiya, abaadi abebasepe sunga kwibeela mu nkano. Bangi namu, bu Eliya “abaadi abalaalakana mu tubaaka na mu myengye mu mpako ya mbwebwe na ya nsenga.” Booso bwabo abaadi banyingiile nkalakashi na kushaala na lulamato kwi Efile Mukulu mwanda abaadi na “kishinkamisho kia bintu abikulupilwa.”​—Beena-Ebelu 11:1, 36-38; 1 Banfumu 18:13; 22:24-27; Yeelemiya 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. Nnanyi mwikale kileshesho kikile buwa atudi balombeene kwambula? Nkinyi kibamukwshishe bwa kunyingiila nkalakashi?

12 Sunga mbibapetele Yesu Kidishitu lukalakashi lukile nkalakashi yooso, bashadile nka na lulamato kwi Yehowa. Nkinyi kibamukwashishe bwadya kunyingiila? Mpoolo bambile’shi: “Pa mwanda wa muloo ubaadi umutuudilwe kumpala, bapesheeshe buufu, dingi mmushaale ku mboko ibalume ya lupuna-nsulu lw’Efile Mukulu.” (Beena-Ebelu 12:2, Kilombeeno kipya 2014.) Mpoolo baadi mukankamikye beena Kidishitu bwabadya “kutala Yesu kanaana.” (Badika Beena-Ebelu 12:3.) Nka bu Yesu, beena Kidishitu bebungi ba mu siekele a kumpala abafwile pa mwanda wa lulamato lwabo kwi Yehowa. Umune a kwabadi nyi Antipase. (Kibafumbwilwe 2:13) Bano beena Kidishitu mbapwe kupeta efuto dyabo, mu kwilekeena na bangi bafubi b’Efile Mukulu babaadi kumpala kwabo abaadi na lukulupilo lwa kupeta muwa pano pa nsenga. (Beena-Ebelu 11:35) Mafuku apeela kunyima kwa Yesu kwikala bu Nfumu mu kipwa kya 1914, beena Kidishitu bediibwe mwimu abaadi bapwe kufwa abasangukile na kupeta muwa ushii bya kufwa mwiyilu, na abakamunu bantu pamune na Yesu.​—Kibafumbwilwe 20:4.

BAFUBI B’EFILE MUKULU BE NA LUKUMIINO LWIBUKOPO LELO UNO

13, 14. Rudolf Graichen baadi munyingiile nkalakashi kinyi, na nkinyi kibamukwashishe bwadya kushaala na lulamato kwi Yehowa?

13 Midiyo na midiyo ya bafubi b’Efile Mukulu bakwete kulonda kileshesho kya Yesu. Abanangushenaa pa milayilo y’Efile Mukulu na kushaala na lulamato kwadi kumpala kwa bitompwanga. Tubande kutala kileshesho kya Rudolf Graichen, baadi mutandikwe mwiumbo dya Allemagne mu kipwa kya 1925. Pabaadi ki nsongwalume, baledi baaye abaadi balamikye bifwanyi bya myanda ya mu Bible mu nshibo. Bambile’shi: “Kimo kifwanyi kibaadi akileesha museu ushaale na mwana a mukooko, mwana a mbushi mushaale na ngye, mwana a ngombe e pamune na ntambwe​—booso bwabyo mbishale mu butaale, na mwana mukinga kwete kwibikunkusha.” (Yeeshaya 11:6-9) Bino bibakwashishe Rudolf bwadya kunangusheena ngofu pabitale mpaladiso akekala pa nsenga na bibaadi binyingishe lukumiino lwaye mu ino myanda. Pa mwanda wa byabya baadi mushale na lulamato kwi Yehowa sunga mbibaadi mupete kubingwabingwa kukata munda mwa bipwa bibungi. Abaadi bamukyengyeshe kwi beena Nazi Gestapo na kwi ba Communist Stasi ba mu Allemagne.

14 Rudolf baadi mufumankane na ingi nkalakashi ibungi. Nyinaye bafwile na maladi a kifoide mu lukano lwa mu Ravensbrück. Nshaye baadi mwele kyala mu mukanda ubaadi mupele kwikala bu Temwe a Yehowa. Kadi Rudolf baadi mulame lukumiino lwaye lunyingye. Kunyima kwa’bo kumutuusha mu lukano, baadi mufube bu mukunkushi a kifunda. Kunyima abamwitanyine ku kalasa ka Gileade abo nkumutuma mu Chili, aye nkufuba dingi bu mukunkushi a kifunda mu dyadya eumbo. Pabaadi mu Chili, bayibakile ungi mukwetu mukashi misionere abetanyina bu Patsy. Mwanda wa malwa, mwana aabo mukashi bafwile. Mafuku apeela kunyima kwa byabya, Patsy namu bafwile naye. Bafwile na bipwa 43. Sunga mbibaadi mupete ino nkalakashi yooso, Rudolf baadi nka mutungunukye na kufubila Yehowa. Mpaa n’aye taadi mununu na mu mafuku aadi na kukumba, baadi nka afubu bu mbala-mashinda na bu mukulu mu kakongye. Twi balombeene kubadika nshaleelo aaye mu Kitenta kya Mulami kya mu 1/8/1997, esaki 20-25 mu Fwalanse. [1] (Tala mayi e kunfudiilo.)

15. Tuusha bileshesho bya bakwetu bakwete kufubila Yehowa na muloo sunga bekala mu kubingwabingwa.

15 Lelo uno, bakwetu bebungi bakwete kufubila Yehowa na muloo ooso sunga mbyabadi munkatshi mwa kubingwabingwa kwibukopo. Bebungi ba kwabadi mbedibwe mu nkano mu Erythrée, mu Singapour, na mu Corée du Sud mwanda mbapele “kutombola kimpulu (lupete lwa ngoshi).” (Mateo 26:52) Bu kileshesho, Isaac, Negede, na Paulos abapu kukita bipwa 20 mu lukano mwiumbo dya Erythrée! Mu lukano bakwete kwibakyengyesha ngofu. Na munda mwa bino bipwa byooso, ta mbapete mushindo wa kwibakila sunga kutala bebatande. Anka mbashale nka na lulamato kwi Yehowa na be na lukumiino lwibukopo. Mpa na ba ndami ba ku nkano yabo binobino bakwete kwibaneemeka. Bifwanyi bya bano bakwetu bi mu site eetu a Internete a jw.org. Sunga bekala mu dikyenga, bakwete kusepa.

Bakwetu be mu kakongye keenu mbalame lukumiino lwabo lunyingye naminyi? (Tala kikoso kya 15, 16)

16. Lukumiino lwibukopo lwi nkukwasha bwa kukita kinyi?

16 Bafubi ba Yehowa bebungi tambediibwe mu nkano sunga kukyengyeshibwa bu bano bakwetu babatukatuka mu kuteemuna nya. Kadi bebungi bakwete kukyenga pa mwanda wa bulanda, na masaku aatuukila ku bintu bipangibwe, sunga ngoshi ya miilo na miilo. Bangi namu mbambule kileshesho kya Abrahame, Isaake, Yaakobo, na Moyiise p’abo kuleka nkumo sunga mapeta aabo na kwipaana ku mudimo wa Yehowa. Nkinyi akikwasha bano bakwetu bwabadya kulama muloo wabo mu mufubo wa Yehowa? Nyi nkifulo kyabadi nakyo bwaye na lukumiino lwibukopo mu milayilo yaaye. Abauku’shi akafutu bafubi baaye basha lulamato pa kwibapa muwa wa ikalaika mu nsenga ipya, mushi’amukekala kukutwa kwa kululama.​—Badika Misambo 37:5, 7, 9, 29.

17. We kulama lukumiino loobe lunyingye naminyi, na atukamono myanda kinyi mu mwisambo aulondo?

17 Mu uno mwisambo, tubamono bikale lukumiino bu “kishinkamisho kia bintu abikulupilwa.” Bwa kwikala na lukumiino lwi bino, abitungu twikale atutekye Yehowa na kutungunuka na kunangusheena pa milayilo yaaye. Su tubakitshi byabya, atukekala na ngobesha ya kunyingiila nkalakashi. Mu mwisambo aulondo atukamono ingi myanda ayipushisha kwikala na lukumiino.

^ [1] (kikoso kya 14) Tala dingi shaleelo a Andrej Hanák a mu Slovaquie mu mwisambo awamba’shi: “Les épreuves n’ont pas terni mon espérance” wi mu Réveillez-vous ! a mu 22/4/2002.