Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Nemekayi kyakya “kibungibwe n’Efile Mukulu”

Nemekayi kyakya “kibungibwe n’Efile Mukulu”

“Muntu talamûnanga kyakya kibungibwe n’Efile Mukulu!” —MAKO 10:9, EEM.

NGONO: 131, 132

1, 2. Mukanda wa Beena-Ebelu 13:4 awitutakula mu kukita kinyi?

ATWE boso atukumina kunemeka Yehowa. Aye nyi atudya kutumbisha, na mmulee’shi etupa kinemo. (1 Samwele 2:30; Nkindji 3:9; Kibafumbwilwe 4:11) Akumina dingi’shi tunemekye namu bangi bantu, bu bakata ba mulamatadi. (Beena-Looma 12:10; 13:7) Kadi kwi ingi mbalo ayitungu’shi tuleshe kinemo kikata. Nyi mwiyibakishi.

2 Mpoolo mutumibwa bafundjile’shi: “Bantu booso baneemekye bulunda, dingi lusala lwa beena-nshibo lwikale lushii kato.” (Beena-Ebelu 13:4) Mpoolo tabadi mwakule uno mwanda mu kibungi pabitale eyibakishi nya. Badi alungula bena Kidishitu’shi be na kya kunemeka eyibakishi, nkwamba’shi bedyate na muulo. Wataa dibaka mu wawa mushindo, bikishekishe su we mu dibaka su?

3. Yesu batushishe elango kinyi di na muulo pabitale eyibakishi? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo.)

3 Su wataa eyibakishi na muulo, okwete kulonda kileshesho kibuwa. Yesu badi munemekye eyibakishi. Bafadisee pababamwipwishe pabitale kutshiba eyibakishi, balesheshe bibambile Efile Mukulu pabitale eyibakishi dya kumpala shi: “Ngi mwanda kinyi mulume alekye nshaaye naa nyinaaye, bwa kulamata mukashi aaye, abo booso abakeekala mbidi imune.” Yesu bakumbeshe dingi’shi: “Muntu talamûnanga kyakya kibungibwe n’Efile Mukulu.”—Badika Mako 10:2-12, EEM; Kibangilo 2:24.

4. Yehowa badi na mpàngo kinyi bw’eyibakishi?

4 Yesu badi mushinkamishe’shi Efile Mukulu nyi bapangile eyibakishi na’shi abitungu eyibakishi dikale kwanka bwa looso. Nsaa ibabakitshine eyibakishi dya kumpala kwi Efile Mukulu, tabadi mulungule Adame na Eeva’shi mbakumbene kutshiba eyibakishi nya. Anka, mpàngo yaaye ibadi ya’shi “abo booso” bekale mu buumune mwiyibakishi bwa looso.

BINTU BIBADI BISHINTUULE EYIBAKISHI BWA KAPINDJI KAPEELA

5. Lufu lwi na bukitshishi kinyi ku eyibakishi?

5 Byabya, ouku’shi pabadi Adame mukite mulwisho, myanda ibungi ibashintulukile. Kushintuluka kwa kumpala nyi mbantu ababangile kufwa, na kuno kushintuluka nkukume eyibakishi. Mpoolo mutumibwa badi mupatulwile bena Kidishitu’shi lufu nyi alufudishaa eyibakishi, na yawa bashaala na muwa e na bulungantu bwa kwibakila dingi.—Beena-Looma 7:1-3.

6. Mwiya wa Moyiise awitulongye kinyi pabitale mweneno e n’ Efile Mukulu bwa eyibakishi?

6 Mwiya ubabadi bape bena Isalele kwi Efile Mukulu ubadi aulesha kantu na kantu koso katale eyibakishi. Kileshesho, mulume mwina Isalele badi na matalwa a kwibakila bakashi bebungi. Kino kipikwa kibadi kwanka mpa na kumpala kwa’shi Efile Mukulu atushe uno Mwiya. Anka, Mwiya ubadi aukalwila bakashi na bana bwashi tabebakyengyeshanga. Kileshesho, su mulume mwina Isalele bebakila mpika na kunyima bata mukashi a kabidi, e nka na kya kulombasha nkalo ya mukashi a kumpala nka bibadi amukitshina kumpala. Efile Mukulu badi mutekye’shi atungunukye na kumulama na kumukalwila. (Efilu 21:9, 10) Lelo uno tatukwete kulonda Mwiya wa Moyiise nya. Anka awitulongyesha’shi Efile Mukulu ataa eyibakishi na muulo. Kushi mpaka bino abitukwasha bwa kunemeka eyibakishi.

7, 8. (a) Mwiya ubadi awamba kinyi pabitale kutshiba eyibakishi muyiile abyamba Miiya Ikituulwe 24:1? (b) Yehowa e na mweneno kinyi pabitale kutshiba eyibakishi?

7 Mwiya ubadi awamba kinyi pabitale kutshiba eyibakishi? Sunga Yehowa tabadi na mpàngo ya’shi mulume na mukashi batshibe eyibakishi, Mwiya ubadi upe mulume mwina Isalele bulungantu bwa kwipelena na mukashi su “amona ku lupese lwaye kito kampanda akimukwatshisha buufu.” (Badika Miiya Ikituulwe 24:1.) Mwiya taubadi upatule kintu ‘akikwatshisha bufu,’ nya. Byabya, nkilombene kwikala kintu kibufu sunga kikile bukata na kushi bu kito kipela. (Miiya Ikituulwe 23:14) Bi malwa mwanda mu mafuku a Yesu, bena Yuuda bebungi babadi abapele bakashi babo “bwa mwanda kampanda ooso.” (Mateo 19:3) Eyendo’shi tatukumina kwikala na binangu bi byabya nya.

8 Mu mafuku a mutemuki Malaki, bantu abadi na kyubishi kya kupela bakashi babo ba kumpala, pangi bwa kwibakila bakashi bakinga bashibadi abafubila Yehowa. Anka Efile Mukulu badi muleshe patoka bibadi mweneno aye pabitale kutshiba eyibakishi. Bambile’shi: “Nyi mushikwe kutshiba kw’ebambo [dibaka]!” (Malaki 2:14-16, EEM) Mweneno a Efile Mukulu pabitale eyibakishi tamushintulukye kubanga ku kibangilo nya, pabakwile’shi mulume ‘alamata mukashi aaye, abo booso abakeekala mbidi imune.’ (Kibangilo 2:24) Yesu badi mukwatshishene mweneno a Nshaaye pabitale eyibakishi pabambile’shi: “Muntu talamûnanga kyakya kibungibwe n’Efile Mukulu.”—Mateo 19:6, EEM.

KABINGILO PENDA KAMUNE KA KUTSHIBA EYIBAKISHI

9. Bishima bya Yesu bi mu Mako 10:11, 12 abipatula kinyi?

9 Bangi bekwiyipusha’shi: ‘Kwi kabingilo kalombene kutakula muntu mu kutshiba eyibakishi na kwibakila dingi?’ Pusha bibambile Yesu: “Su muntu apela mukashi aaye, aibakila ungi, batambuka lusandji kumpala kwa a-kwibedi; na su mukashi apela mulume aaye, akaibakilwa kwi ungi, baapu naamu kutambuka lusandji.” (Mako 10:11, 12; Luka 16:18) Eyendo’shi, Yesu badi anemeka eyibakishi, na badi akumina’shi bangi bedinemekye. Su mulume apela mukashi aye sha lulamato na ebakila mungi, batambuka lusandji. Bi mumune namu su mukashi apela mulume aye e na lulamato. Mwanda ta mpenda kwipelena akwimika eyibakishi nya. Efile Mukulu kwete nka kwata mulume na mukashi bu be “mbidi imune.” Dingi Yesu bambile’shi su mulume bapele mukashi shi musole mwanda, ekala mu masaku a kutambuka lusandji. Mbilombene kwikala naminyi? Mu aa mafuku, mukashi abadi bapele badi na kyatwela dingi ku bulunda pa mwanda wa kukimba ekuta. Eyibakishi di byabya dibadi mumune na kutambuka lusandji.

10. Nkabingilo kinyi penda kamune kalombene kutakula mwina Kidishitu mu kutshiba eyibakishi na kupeta bulungantu bwa kwiyibakishena na mungi?

10 Yesu balongyeshe’shi kwi penda kabingilo kamune kakumbene kutakula muntu mu kutshiba eyibakishi, bambile’shi: “Neenulungula’shi, su muntu abinga mukashi aaye, kukaasha bwa mwanda wa masandji, su aibakila ungi, baatambuka masandji.” (Mateo 19:9) Bakwile wawa mwanda umune mu mwisambo waye wa pa Mwengye. (Mateo 5:31, 32) Misusa yoso, Yesu badi akula pabitale “lusandji.” Mu lusandji mwi kwikala milwisho bu lukyebanokyebano, bu ndumba, kwifikena pepi kwa mulume na mulume, mukashi na mukashi, mpa na kutambuka lusandji na nyema. Bu kileshesho, su muntu mwibakile batambuka lusandji, mukashi aye mmulombene kwata kitshibilo kya kwipelena naye sunga kushala naye. Su mukashi bepelena na mulume aye, Efile Mukulu ta mmulombene kwibamona dingi bu beyibakishene nya.

11. Bwakinyi mwina Kidishitu mmulombene kwata kitshibilo kya kupela kutshiba dibaka sunga mwina dibaka naye atambuka lusandji?

11 Lamina’shi Yesu tabadi mwakule’shi, su muntu batambuka lusandji, mwina dibaka naye shii na mwanda abitungu nka atshibe eyibakishi nya. Bu kileshesho, mukashi mmulombene kukumina kushala na mulume aye sunga mbyadi mutambukye lusandji. Bwakinyi? Pangi e nka mumufule na akumina kumufwila lusa na kwipushena naye bwabadya kulongamisha eyibakishi dyabo. Byabya, su batshibi eyibakishi na ta mwibakilwe dingi, apete nkalakashi. Bu kileshesho, twi kwamba naminyi pabitale kupwa nkalo yaye ya bintu bya ku mbidi na ya kwifikena peepi na mulume? Badi na kya kwipusha bupenka su? Kutshiba dibaka nkulombene kwikala na bukitshishi kinyi kwi baana baye? Mbilombene kwikala bukopo bwa kwibakusha mu bya binyibinyi su? (1 Beena-Kodinda 7:14) Kushi mpaka, mwina dibaka shii musoole bakumina kutshiba dibaka mmulombene kupeta nkalakashi i bungi.

12, 13. (a) Nkinyi kibakitshikile mwiyibakishi dya Osea? (b) Bwakinyi Osea badi mwate dingi Gomere, na eyibakishi dyaye aditulongyesha kinyi?

12 Mwanda wa mutemuki Osea awitulongyesha myanda ibungi pabitale mushindo wabamonaa eyibakishi kwi Efile Mukulu. Efile Mukulu balungwile Osea bwadya kwibakila Gomere, badi mufikye “mukashi atambuka kindumba” na badi mulombene kwikala na “baana ba mu kindumba.” Gomere na Osea babatandile mwana mulume. (Osea 1:2, 3) Kunyima, Gomere batandjile baana babidi mulume na mukashi, babadi mutande na ungi mulume. Sunga mbibadi Gomere mutambukye lusandji misusa ibungi, Osea badi mwiyibakishena nka naye. Kunyima batukile kwa Osea aye nkufika mpika. Osea badi mumwate dingi. (Osea 3:1, 2) Yehowa badi mufube na Osea bwa kulesha mushindo Ubadi mufwile bena Isaleele lusa kunyima kwa mwilo kukutwa lulamato Kwadi na kulangwila bangi b’efile. Kinyi kyatulongyela ku eyibakishi dya Osea?

13 Su mwina Kidishitu mwibakile batambuka lusandji, yawa shii musoole mulombene kwata kitshibilo. Yesu bakwile’shi yawa mwina dibaka shii musoole mulombene kwikala na kabingilo ka kwata kitshibilo kya kutshiba dibaka na kwibakilwa sunga kwibakila mungi. Byabya, su umune akumina kufwila mukwabo lusa ta bibubi nya. Osea badi mukumine kwalusha Gomere. Kunyima kwaye kwaluka kwa Osea, Osea bamulungwile’shi ta mmulombene dingi kwifikena pepi na ungi mulume nya. Kubakidile mafuku Osea “kushii kwifikena pepi” na Gomere. (Osea 3:3) Kadi, Osea badi mukumbene kwifikena dingi pepi na mukashi aaye. Bino bibadi abilesha mushindo ubadi Efile Mukulu mukumine’shi bena Isalele balukiile kwadi na kwalusha kipwano nabo. (Osea 1:11; 3:3-5) Bino abitulongyesha kinyi pabitale eyibakishi lelo uno? Su mwina dibaka shi musole befikena dingi pepi na mwina dibaka naye, bino mbilombene kulesha’shi bapu kumufwila lusa. (1 Beena-Kodinda 7:3, 5) Yaya nsaa te na dingi kabingilo ka kumupela nya. Kunyima kwa byabya, mulume na mukashi be na kya kukita mwabo mooso bwa kwikwashena bwa’shi bekale na mweneno a eyibakishi e mumune na a Efile Mukulu.

NEMEKA EYIBAKISHI SUNGA NWEKALA NA NKALAKASHI IBUKOPO

14. Muyile 1 Beena-Kodinda 7:10, 11, nkinyi kilombene kukitshika mwiyibakishi?

14 Bena Kidishitu boso be na kya kunemeka eyibakishi nka byabedinemekaa kwi Yehowa na Yesu. Anka, kwi nsaa yabashabedinemekaa kwi bangi, mwanda twi bakutwe kupwidika. (Beena-Looma 7:18-23) Byabya ta mbilombene kwitutapa kwishimba pa kuuka’shi bangi bena Kidishitu ba kumpala babadi na nkalakashi mwiyibakishi dyabo. Mpoolo bafundjile’shi, “mwana mukashi telekeenanga na mulume aaye nya.” Kadi byabya bibadi bikitshikye ingi nsaa.—Badika 1 Beena-Kodinda 7:10, 11.

Bena dibaka mbakumbene kukita kinyi bwa kupudisha nkalakashi yabo? (Tala kikoso 15)

15, 16. (a) Abitungu mulume na mukashi bekale na mpàngo kinyi su kubatuku myanda mwiyibakishi dyabo, na bwakinyi? (b) Bino mbitale mwina dibaka mwiyibakishene na muntu shi mufubi a Yehowa naminyi?

15 Mpoolo tabadi mupatule mwanda ukumbene kutakula bena dibaka mu kwilekena nya. Anka atuku’shi ta kubadi mwanda wa’shi, mulume badi mutambukye lusandji nya. Su bibadya kwikala byabya, mukashi badya kwikala na kabingilo ka kutshiba dibaka na kutwela ku dingi. Mpoolo bafundjile’shi mukashi elekena na mulume aaye, “taibakilwanga dimo, anka su baakyebe eepwanyisheene na mulume aaye.” Byabya ku meso kw’Efile Mukulu yawa mulume na mukashi bakii beyibakishene. Mpoolo bambile’shi sunga mulume na mukashi bafumankana na mwanda kinyi su takwi muntu mutambukye lusandji, kyabadi nakyo nkya kwalusha kipwano, nyi nkwamba’shi bapudishe bilumbu byabo na kushala pamune. Mbakumbene kuteka bukwashi kwi bakulu. T’abitungu’shi bakulu bekale lupese kampanda nya, anka abitungu bakulu batushe malango alombane aatukila mu Bible.

16 Byabya, twi kwamba naminyi su mwina Kidishitu mmwiyibakishene na muntu shi mufubi a Yehowa? Su kubatuku myanda munkatshi mwabo, mbalombene kwilekena su? Nka bu byatubebimono kumpala, Bible amba’shi kutambuka lusandji nyi kabingilo penda kamune kalombene kutshiba eyibakishi. Kadi Bible talesha tubingilo twa kutakula mulume na mukashi bwabadya kwilekena nya. Mpoolo bafundjile’shi: “Su mukashi ee na mulume shii mwina lukumiino, aye naamu mukumiine kushaala naaye, tamupelanga nya.” (1 Beena-Kodinda 7:12, 13) Bino mbitale ano mafuku atudi.

17, 18. Bwakinyi bangi bena Kidishitu mbashale mwiyibakishi sunga kwekala nkalakashi ibukopo?

17 Anka, kwi ingi myanda ayilesha’shi “mulume shii mwina lukumiino” ‘takumina kushaala’ na mukashi aaye. Kileshesho, mmukumbene kwikala amukyengyesha ku mbidi, mpa na byapusha’shi muwa waye wi mu masaku. Mukumbene kutusha mushindo wa kukwasha kifuko na bintu bya ku mbidi sunga kumukutshishwa kufubila Efile Mukulu. Yaya nsaa mukashi mwina Kidishitu mukumbene kwiatshila kitshibilo, sunga mulume aaye amba kinyi, ‘takumina kushaala’ naaye bibuwa belekene. Anka bangi bena Kidishitu be kumpala kwa mwanda wi byabya mbakumbene kwata kitshibilo kya kushala na bantu babadi beyibakishene nabo. Mbanyingiile na kutompa kwitatshisha bwa kulongamisha eyibakishi dyabo. Bwakinyi mbate kitshibilo kya kukita byabya?

18 Su beyibakishene bata kitshibilo kya kwilekena mu wawa mushindo, abashala’nka beyibakishene na kupeta nkalakashi i mumune na yatwisambilanga kumpala. Mpoolo mutumibwa batushile kangi kabingilo kalombene kutakula beyibakishene bwa kushala pamune. Bafundjile’shi: “Mwanda mulume shii mwina lukumino alongamiin’Efile kwi mukashi aaye, mukashi shii mwina lukumiino naamu alongamiin’Efile kwi mulume aaye. Su bibady’a kwikala bii biingi, baana beenu babaadya kwikala mu bubi aku namu mbasampiibwe.” (1 Beena-Kodinda 7:14) Bena Kidishitu bebungi babadi bate kitshibilo kya kushala na bena dibaka nabo bashibadi abafubila Yehowa sunga nkalakashi yabo ibadi bukopo. Babadi na muloo mwanda wa kwata kino kitshibilo pa kumona mwina dibaka nabo taadi Temwe a Yehowa.—Badika 1 Beena-Kodinda 7:16; 1 Mpyeele 3:1, 2.

19. Bwakinyi kwi bantu bebungi bakwete koobesha mwiyibakishi dyabo munkatshi mwa kakongye ka bena Kidishitu

19 Yesu batushishe elango pabitale kutshiba eyibakishi, na Mpoolo namu batushishe elango pabitale kwilekena. Boso bwabo babadi abakumina’shi bafubi b’Efile Mukulu banemekye eyibakishi. Mu nsenga ishima lelo uno, mwi bantu bebungi bakwete koobesha mwiyibakishi dyabo munda mwa kakongye ka bena Kidishitu. Pangi okwete kumona balume na bakashi be na muloo mu kakongye kenu, mwi balume basha lulamato bafule bakashi babo na bakashi abanemeka balume babo. Boso bwabo bakwete kulesha’shi eyibakishi ndya kunemeka. Byabya twi na muloo, mwanda bantu midiyo balume na bakashi bakwete kulesha ano mayi Efile Mukulu’shi nga binyibinyi, aamba’shi: “Nyi mwanda kinyi muntu alekye nshaaye na nyinaaye, alamate mukashi aaye, na booso babidi abeekala’nka mbidi imune.”—Beena-Efeso 5:31, 33.