Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Nkonko ya bantu ababadikaa

Nkonko ya bantu ababadikaa

Bakitshi ba bibuwa babaabadi besambile kwi Yesu ku kyolwa kya muladilo wa lufu lwaye babadi bantu kinyi, na bwakinyi babadi abebetanyina mu uno mwasu?

Ku kyolwa kya muladilo wa lufu lwaye, Yesu badi mulangye batumibwa baye bwabadya kupela kukimba ma mbalo akata munkatshi mwa bakwabo bena Kidishitu. Bebalungwile’shi: “Milopwe ya bisamba ayileeshaa matalwa aayo kwi bantu, na kwileesha bu baa-sha kalolo. Bwenu’nwe, tabiikalanga byabya nya.”—Luka 22:25, 26.

Bakitshi ba bibuwa babadi besambile kwi Yesu mbantu kinyi? Myanda yabadi bafunde ku mabwe, ku makuta a bitshele, na mu mikanda ayilesha’shi mu Grèce na mu Looma a kala, bantu babadi abapa bantu bakata kineemo na bakunkushi babo pa kwibetanyina mu mwasu wa bu Euergetes, sunga bu ba Nkitshishi ba bibuwa. Babadi abebeetanyina uno mwasu mwanda bano bantu babadi abafubisha midimo ayikwasha bantu bebungi.

Ba nfumu bebungi abadi na uno mwasu wa bu Nkitshishi a bibuwa. Munkatshi mwabo mwi Nfumu a bena Ejiipitu ababadi abetanyina bu Ptolémée III Euergetes (c. 247-222 K.B.B.) na Ptolémée VIII Euergetes II (c. 147-117 K.B.B.). Nfumu a bena Looma ababadi abetanyina bu Jules César (48-44 K.B.B.) na Oguste (31 K.B.B.–14 B.B.) naye namu badi na uno mwasu, nka bu bibabadi nao kwi Erode mukata, nfumu a mu Yudea. Pabitale Erode, pangi badi mupete uno mwasu nsaa ibadi mu kaule bya kudya ku dingi eumbo bwa kupudisha mwanda wa nsala ibatwelele mwi bantu na pabadi mwabile balanda bilamba.

Muyile abyamba Adolf Deissmann muntu mulongye myanda ya mu Bible, mwasu wa bu Nkitshishi a bibuwa ubadi upalakane ngofu. Bafundile’shi: “Su okimba dino eshina mu bifundwe, we kwidipeta misusa ikile pa lukama munda mwa nsaa ipeela.”

Byabya, Yesu badi akyebe kwamba naminyi nsaa ibalungwile balongi baye’shi: “Bwenu’nwe, tabiikalanga byaya nya”? Yesu badi mulungule balongi baye bwabadya kupela kukwatshishena midimo ayikwasha bwa’shi bantu bebungi bebeefunyishe bekale bibuwa su? Ta mbyabya nya. Mwanda aumweneka bu ubabadi abesambila kwi Yesu nyi nkabingilo kabadi akatakula bano bantu bwabadya kukita kano kalolo.

Mu mafuku a Yesu, ba mpeta babadi abakimbi bya kwikala abo banabene na nkumo ibuwa pa kukwatshishena myanda ya maasha na ingi midimo i byabya ayikitshika mu ma mbalo, mu mashibo a bantu bebungi na mu ma ntempelo. Anka babadi abakitshi bino na kepatshila ka’shi bebelele nkasa, bebakumine kwi bantu bebungi, sunga bwabadya kwibelela mikanda. Ungi mukanda awamba’shi: “Sunga mbyakudi bileshesho bya bantu abadi abapa bantu bintu na kalolo koso, bantu bebungi abadi abakitshi bino bwa myanda yabo ya politike.” Bino binangu bya kukimba bya kwenda nkumo na kudila kwisankisha ngi bibadi Yesu mupeleshe balongi baye bwa’shi tabekalanga nabyo.

Kunyima kwa bipwa bipeela, Mpoolo mutumibwa badi mushimikye kasele pa uno mwanda umune pabitale kupaana na binangu bibuwa. Balungwile bena kukumina naye ba ku Kodinda’shi: “Muntu atuushe muyiile kitshibilo kya mwishimba dyaaye, kushii kinyongwa sunga pa bukopo, mwanda Efile Mukulu mmufule apaana na muloo.”—2 Beena-Kodinda 9:7.