Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

”[Ula bya] biinyibiinyi, kushii kwibipaana”

”[Ula bya] biinyibiinyi, kushii kwibipaana”

“[Ula bya] biinyibiinyi, kushii kwibipaana, . . . binangu, elango na kapatupatu.”—NKINDJI 23:23.

NGONO: 94, 96

1, 2. (a) Nkintu kinyi ki na muulo ukata mu muwa obe? (b) Mbya binyibinyi kinyi abitungu twibyate na muulo, na bwakinyi? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo.)

NKINTU kinyi ki na muulo ukata mu muwa obe? Atwe bafubi ba Yehowa, kintu ki na muulo ukata kwatudi nyi nkipwano kyetu naye. Ta twi balombene kusunga nakyo ku kintu sunga nkimune. Na dingi binyibinyi bya mu Bible bi na muulo, mwanda abitupa mushindo wa kwikala ba kuuku ba Yehowa.—Beena-Kolose 1:9, 10.

2 Yehowa mmulongyeshi eetu Mukata, kwete kwitulongyesha bya binyibinyi bi na muulo ukata bi mu Bible, Eyi dyaye. Etulongyesha muulo wi na eshina dyaye na dingi etulungula ngikashi yaye ibuwa. Etulungula’shi mmwitufule ngofu mu kipaso kyadi mutushe mpa na Mwana aaye bwetu. Yehowa etulongyesha pabitale Bufumu bwa Mesiya. Etupa lukulupilo bwa mu mafuku aafiki, muwa mwiyilu bwa bedibwe mwimu sunga muwa wa ikalaika pa nsenga bwa “ingi mikoko.” (Yowano 10:16) Yehowa etulongyesha mushindo watudi balombene kwikala na nshalelo e buwa. Tukwete kumona bino bya binyibinyi bu bupeta mwanda, abitukwasha bwa kwifubwila peepi na Mupangi eetu na kwitwikasha na nshalelo e buwa.

3. Yehowa etutekaa makuta bwatudya kulonga bya binyibinyi su?

3 Yehowa nyi Efile Mukulu sha kalolo. Mmuleshe kalolo paaye kulambula Mwana aaye pa mwanda wetu. Nsaa ayimono Yehowa’shi muntu kampanda akimbi bya binyibinyi, amukwasha bwadya kwibipeta. Na dingi tetutekaa makuta bwatudya kulonga bya binyibinyi nya. Ungi muntu ababadi abetanyina bu Simone bapeele Mpyele makuta bwadya kupeta matalwa a kupa bangi kikudi kiselele. Mpyeele badi mulungule uno muntu’shi badi na binangu bibubi, ngi aye nkumwalula’shi: “Mmono yobe n’obe namwinyi nushimine, mwanda bopwandjikisha’shi we mulombene kûla kya buntu ky’Efile Mukulu na mmono yobe.” (Bikitshino 8:18-20, EEM) Byabya, ‘kuula bya binyibinyi’ akupatula kinyi?

“[KUULA] BYA BINYIBINYI” AKUPUSHISHA KINYI?

4. Mu uno mwisambo, atukyebe kulonga kinyi pabitale bya binyibinyi?

4 Badika Nkindji 23:23. Abitungu kwikitshisha bwa kulonga bya binyibinyi bya mu Bible. Abitungu kuleka bingi bintu bwa kulonga bya binyibinyi. Na dingi kunyima kwa ‘[kuula bya binyibinyi],’ nkwamba’shi kulonga bya binyibinyi, abitungu twikale badimukye bwa kupela ‘kwibipaana,’ nkwamba’shi kwibishimisha. ‘Atulaa’ bya binyibinyi bya mu Bible naminyi? Bino bya binyibinyi bi na muulo kinyi? Ngaluulo ya ku ino nkonko ayiketukwasha bwatudya kunyisha kwikala atwata bya binyibinyi na muulo na ayiketwatshisha kitshibilo kya kupela kwibishimisha. Atukapusha bwakinyi bya binyibinyi bya kwi Yehowa bi na muulo kukila bingi bintu byoso.

5, 6. (a) Twi kuula bya binyibinyi kushi kutusha makuta naminyi? Patuula. (b) Bya binyibinyi abitupetesha myabi naminyi?

5 Sunga betupa kintu kya bisumanga, bino tabilesha’shi kino kintu ta ki na muulo nya. Kishima kya mu kina Ebelu kyabadi baluule bu “kuula” mu mukanda wa Nkindji 23:23 nkilombene kupushisha dingi “kupeta.” Bino bishima byoso abilesha’shi abitungu muntu ekitshishe sunga’shi esumine kingi kintu bwa kupeta kingi kyamono bu ki na muulo ukata. Bwa kwitukwasha bwatudya kushinguula mushindo watudi balombene kuula bya binyibinyi, banda kunangushena’shi bakwete kwabila makonde a buntu ku kisalwe. Twi kukulupila’shi makonde efikile ao anabene ku mesa eetu su? Nya, abitungu twende mu kisalwe akupu twiasemune bwa kwenda nao ku nshibo. Byabya sunga byekala’shi ano makonde ta nga kuudisha ku makuta, abitungu twikitshishe bwatudya kwiapeta. Mu mushindo umune, ta twi na lukalo lwa kutusha makuta bwa kulonga bya binyibinyi nya, anka bwatudya kwibipeta abitungu twikitshishe na kwisumina bingi bintu.

6 Badika Yeeshaya 55:1-3. Bibakwile Yehowa abitukwasha bwatudya kushinguula akipushisha ‘[kuula bya] binyibinyi.’ Na dingi Yehowa apwandikisha eyi dyaye dya binyibinyi na mema, mabeele, na nfinyo. Nka bu mema e mashika aatadishaa eshimba dya muntu e na nyota, bya binyibinyi abitutadishaa mashimba. Na dingi nka bi mabeele aakwashaa mwana bwadya kukula na bukome, bya binyibinyi bya mu Bible abinyingishaa kipwano kyetu na Yehowa. Yehowa apwandikisha dingi eyi dyaye na nfinyo. Bwakinyi? Bible amba’shi nfinyo ayisangashaa bantu. (Misambo 104:15) Byabya nsaa yabetulungula kwi Yehowa bwatudya kuula “nfinyo,” etuukisha’shi nsaa yatulondo bukunkushi bwaye mu muwa wetu, atukekala na muloo. (Misambo 19:8) Yehowa mmupwandikishe ino myanda bwa kwitukwasha bwatudya kupusha myabi yatupete nsaa yatulongo na kutumikila bya binyibinyi. Binobino, tubandeyi kwisambila bintu bitano byatudi balombene kuleka bwa ‘kuula bya binyibinyi.’

MMYANDA KINYI YOODI MULEKYE BWA KUULA BYA BINYIBINYI?

7, 8. (a) Bwakinyi abitungu kwata nsaa ibungi bwa kulonga bya binyibinyi? (b) Ungi mulongi badi mwisumine myanda kinyi, na bino bibadi bitushe bipeta kinyi?

7 Nsaa. Abitungu nsaa ibungi bwashi muntu apushe mukandu wa Bufumu, abadikye Bible na ingi mikanda ayipatuula myanda ya mu Bible, alongye Bible na ba Temwe ba Yehowa, elumbuule ku bisangilo byetu, na kutwela mu mwanka. Bwa kukita ino myanda yoso, abitungu tufubishe nsaa yetu ibatudya kufubisha mu kukita ingi myanda i na muulo upeela. (Badika Beena-Efeso 5:15, 16.) Bwa kulonga malongyesha a kitako a mu Bible abitungu nsaa bungi kinyi? Ino nsaa ngilekene muyile abilongaa muntu na muntu. Kulonga pabitale binangu bya Yehowa, mashinda aaye, na bintu byadi mupangye ta kwi na nfudilo nya. (Beena-Looma 11:33) Jurnale a kumpala a Kitenta kya Mulami badi mupwandikishe bya binyibinyi na “kilongo kibuwa” na bambile’shi: “Su bwekipete, tabitungu oyimene nka penda pa kyakya kilongo kimune kya binyibinyi nya. Abitungu otungunukye na kukimba bodya kupeta bingi bilongo bibungi.” Byabya twi balombene kwiyipusha’shi: ‘Mmyanda bungi kinyi yandi mupwe kulonga pabitale Yehowa?’ Sunga twekala na muwa wa ikalaika, akukekala nka myanda ibungi yatudya kulonga pabitale Yehowa. Byabya, lelo uno bi na muulo bwatudya kufubisha nsaa yetu yatudi nayo bwatudya kulonga myanda ibungi muyile ngobesha yetu. Banda kutala kino kileshesho kya muntu bakitshine bino.

8 Mariko, * ungi nsongwakashi a mu Japon, bayile mu États-Unis bwadya nkalonga kalasa mu kibundji kya New York. Dingi efuku, ungi mukwetu mukashi mbala-mashinda badi mumulungule mukandu wibuwa pabadi kwaye ku nshibo. Mariko badi mupwe kwikala mu kingi kipwilo, anka kunyima babangile kulonga Bible na uno mukwetu mukashi. Badi mufule ngofu myanda ibadi mulongye ngi bwakinyi batekyele bwabadya kulonga naye misusa ibidi ku lubingo. Sunga mbibadi Mariko na myanda ibungi ya kukita ku kalasa na bibadi afubu munda mwa mafuku apeela ku lubingo, babangile kwenda mu bisangilo bya mu kakongye nka mususa umune. Badi mupeeleshe nsaa ibadi akisha kapapi bwa’shi amone bya kupeta nsaa ibungi ya kulonga bya binyibinyi. P’aye kwisumina ino myanda, Mariko badi munyishe kwifubwila pepi na Yehowa, na kunyima kwa myeshi ipeela, badi mubatshishibwe. Kunyima kwa myeshi isamombo, mu 2006, baatshile mudimo wa bu mbala-mashinda, na mpa na lelo uno ki nka mbala-mashinda.

9, 10. (a) Kulonga bya binyibinyi akushintulaa mushindo watunangushenaa pabitale bintu bya ku mbidi naminyi? (b) Ungi nsongwakashi badi mulekye kinyi, na kwete kupusha naminyi pabitale uno mwanda?

9 Bintu bya ku mbidi. Bwatudya kulonga bya binyibinyi, bi kwitutunga’shi tulekye mudimo wetu wabetufutu makuta ebungi sunga mudimo ukata mu uno ndumbulwilo. Bu kileshesho, Mpyeele na Andree babadi ba ndobeshi ba mishipa, anka nsaa ibabadi bebetanyine kwi Yesu bwabadya kwikala balongi baye, abalekyele mudimo wabo wa kuloba mishipa. (Mateo 4:18-20) Bino tabipushisha’shi nsaa yolongo bya binyibinyi abitungu olekye mudimo oobe nya. Muntu oso e na lukalo lwa kufuba mudimo bwadya kulombasha nkalo ya ba mu kifuko kyaye. (1 Timote 5:8) Anka nsaa yolongo bya binyibinyi, mushindo onangushena pabitale bintu bya ku mbidi aushintuluka. Oshinguula myanda i na muulo ngofu mu muwa obe. Yesu bambile’shi: “Tanwibumbilanga bupeta pa nsenga.” Anka badi mwitukankamikye’shi: “Wungwishaayi bupeta mwiyiilu.” (Mateo 6:19, 20) Bino ngi bibakitshine nsongwakashi abetanyinaa bu Maria.

10 Maria badi akumina kwasha maasha a ndundo abetanyinaa bu golf kubanga ku bukinga bwaye. Pabadi ku kalasa kakata, badi mulongamishe ngashilo aaye a ano maasha ngofu. Badi aasha ano masha kalolo mu kipaso kibabamupeele mpa na mukanda bwa kwenda mu kulonga buntu ku kilongyelo kikata. Maria badi na kepatshila ka’shi mu muwa waye ekale muntu mukata mu kwasha kwa ano maasha a golf na badi akyebe kupeta makuta ebungi. Kunyima, babangile kulonga Bible. Badi mufule myanda ibadi alongo na babangile kwiyifubila mu nshalelo aaye. Bambile’shi: “Panadi nende na kushintuula binangu na nshalelo ande bwa’shi ekale mwipushene na miya ya mu Bible, nadi napete muloo wibungi.” Maria bamwene’shi bi bukopo bwadya kulama kipwano kyaye na Yehowa na mudimo waye wa kwasha ndundo. (Mateo 6:24) Ngi bwakinyi batshile kitshibilo kya kuleka kepatshila ka kufika muntu mukata mu kwasha maasha a golf bwadya kupeta kintu ki na muulo ukata. Lelo uno, kwete kufuba bu mbala-mashinda na akula’shi e na “nshalelo a muloo, na ebuwa bukalabale.”

11. Nsaa yatulongo bya binyibinyi, nkinyi kilombene kukitshika pankatshi petu na bangi bantu batudi nabo mu kipwano?

11 Kipwano kyetu na bangi. Nsaa yatubanga kutumikila myanda yatulongo mu Bible, kipwano kyetu na bakuuku na bena kifuko n’etu nkilombene kushintuluka. Yesu badi mwitukwashe bwatudya kupusha kabingilo ka uno mwanda nsaa ibadi mutekyele balondji baye. Bambile’shi: “Ebatooshe ku eyendo, eyi dyoobe [nyi] eyendo.” (Yowano 17:17, Esambi dipya 2015) ‘Kutoosha’ nkulombene kupushisha “kulamuuna” sunga kutuula ku lupese. Nsaa yatubanga kutumikila bya binyibinyi mu nshalelo eetu, atwikala balamuunwe na uno ndumbulwilo mwanda atubanga kulonda miya ya mu Bible. Sunga twatungunuka na kwikala mu kipwano kibuwa na bakuku na bakwetu ba mu kifuko, bangi mbalombene kubanga kupeelesha kifulo kyabekalanga betufule kumpala na pangi mbalombene kubanga kwitushikwa pa mwanda wa malongyesha atulondo binobino. Bino tabitukemesha nya. Yesu bambile’shi: “Muntu ayikala mu ngo na bantu ba mu kifuko kyaaye.” (Mateo 10:36) Yesu balayile dingi’shi sunga twaleka bintu bi bungi bwi naminyi pa mwanda wa bya binyibinyi, atukapete bingi bikile paapa!—Badika Maako 10:28-30.

12. Ungi mwana mulume mwina Yuuda badi mulekye myanda kinyi bwadya kulonga bya binyibinyi?

12 Mu muwa waye oso, ungi mwina Yuuda ababadi abetanyina bu Aaron badi akumina’shi bibubi kuteemuna eshina dy’Efile Mukulu. Kadi badi na lukalo lwa kuuka bya binyibinyi pabitale Efile Mukulu. Dingi efuku, Temwe a Yehowa bamulesheshe’shi su alombasha maleta ashikukye abetanyinaa bu ma voyelle ku maleta ashikale a mu kina Ebelu aalesha eshina dy’Efile Mukulu, mulombene kwiabadika bu “Yehowa.” Aaron p’aye kulonga ino myanda, bapushishe muloo wibungi, aye nkwenda mu sinagoge mu kulungula mulambukishi ino myanda ibadi mulongyele! Badi anangushena’shi nabo namu abakekala na muloo wa kulonga bya binyibinyi pabitale eshina dy’Efile Mukulu, anka ntambeyisankile nya. Pamutwe pa byabya, abadi bamwase mata na kumubinga. Mpa na bakwabo na Aaron ba mu kifuko abadi bamufiitshile munda. Anka ta mutadile bino bwa’shi bimukutshishwe kutungunuka na kulonga myanda ibungi itale Yehowa nya. Aaron bafikile umune a ku ba Temwe ba Yehowa na batungunukile na kufubila Yehowa mu muwa waye oso. Natwe namu tukulupile’shi kipwano kyetu na bangi nkilombene kushintuluka nsaa yatulongo bya binyibinyi.

13, 14. Nkunshintuluka kinyi akutungu kumwenekye kwatudi mu binangu na bikitshino nsaa yatulongo bya binyibinyi? Tusha kileshesho.

13 Binangu na bikitshino bi butete. Nsaa yatulongo bya binyibinyi na kubanga kutumikila miya ya mu Bible, abitungu tukumine kushintuula ngyelelo eetu a binangu na bikitshino byetu. Mpyeele mutumibwa bafundile’shi: “Ikalayi anukôkyela Efile Mukulu, tanulondanga ngabyabi ya nubádi nayo kwibedi kwa kwiuka Kidishitu.” Kunyima bambile’shi: “Nwikale belamûne ku bubi boso mu mwikêlo wenu oso.” (1 Mpyeele 1:14, 15, EEM) Mu kibundji kya Kodinda a kala, bantu bebungi abadi bepaane mu kutambuka lusandji. Bantu babadi bashale mwanka abadi na lukalo lwa kushintuluka ngofu bwabadya kwikala batookane ku meso kwa Yehowa. (1 Beena-Kodinda 6:9-11) Lelo uno, bantu bebungi bakwete kukita kuno kushintuluka nsaa yabalongo bya binyibinyi. Mpyeele badi mupatuule uno mwanda nsaa ibafundile’shi: “Kala nubadi anukamba kukita byabya [abisankisha] bantu bashi bakumine Efil’etu. Nubadi anutambuka mu bukitekite na lukyebanokyebano mpà na mu bunkodi’ bwa mâlwa na budyafi, . . . myanda i bufu, nubadi anulangwila mankishi.”—1 Mpyeele 4:3, EEM.

14 Devynn na Jasmine babadi ba nkodi ba maalwa munda mwa bipwa bibungi. Sunga mbibadi Devynn afubu bu muntu alamaa makuta ku mudimo (comptable), badi mushimishe mudimo waye pa mwanda wa bunkolwenkolwe bwaye. Jasmine badi aukibwa bu muntu e na nsungu na ntomboshi. Dingi efuku, pabadi atomo maalwa, bafumankene na ba Temwe ba Yehowa babidi, ba misionere. Abamutekyele bwa kulonga naaye Bible. Anka nsaa ibabafikile kwaye mu lungi lubingo, Jasmine na Devynn mbakolwe maalwa. Tababadi abapwandikisha’shi bano ba misionere mbalombene kwikitshisha bwa kufika mu kwibatala nya. Ungi mususa ubafikile bano ba misionere, abebasangene mu nshalelo mwilekene na a kumpala. Jasmine na Devynn abadi na lukalo lwa kubanga kulonga bya binyibinyi bya mu Bible, na ababangile kutumikila myanda ibabadi abalongo. Abalekyele kutoma maalwa kunyima kwa myeshi ifikye ku isatu, kunyima kwa mafuku abayile mu kufundjisha eyibakishi dyabo ku mbulamatadi. Bantu bebungi ba mu kibundji kyabo abamwene mushindo ubadi ushintulukye Jasmine na Devynn, na ababangile nabo namu kulonga Bible.

15. Mmwanda kinyi ulombene kwikala bukopo bwa’shi muntu ashintuule bwadya kukumina bya binyibinyi, na bwakinyi?

15 Bipikwa na bikitshino bish’abisankisha Efile Mukulu. Kimune kya ku bintu abikalaa bukopo bwa kushintuula nyi nkuleka bipikwa na bikitshino bishyabisankisha Yehowa. Bangi sunga kunyima kwa’bo kulonga bi mweneno a Yehowa pabitale bino bintu, abibekelaa nka bukopo babadya kwibileka. Abeyipusha byababanga kwibamona kwi bakwabo ba mu kifuko, bena mudimo nabo, na bakuuku sunga balole babo. Abauku’shi misusa ibungi bantu abekalaa balamate ngofu ku bingi bipikwa byabo, bu kipikwa kya kunemeka bakwabo bapwe kufwa. (Miiya Ikituulwe 14:1) Byabya, nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kunshintuula myanda ayitungu? Twi balombene kulongyela bino ku bileshesho bya bantu ba kala babadi bashintulukye nsaa ibabalongyele bya binyibinyi, bu bena Kidishitu ba kumpala ba mu Efeso.

16. Bangi bantu ba mu Efeso abadi balekye bintu kinyi?

16 Mu kibundji kya Efeso a kala, bantu bebungi babadi na kyubishi kya kupaka manga. Bano bantu babadi abapaka manga babakitshine naminyi nsaa ibabafikile bena Kidishitu? Bible apatuula’shi: “Bantu beebungi babatwelakeene mu malenganyi bababungile mikanda yaabo, abo nkwiyishiika kaalo munkatshi’a bantu. Pabababadikile muulo wayo, babamwene’shi ibaadi ya bitadi binunu makumi ataano bya nfwalanga. Byabya ku bukome bwa mwanana, Eyi dya Yehowa dibendanga na kupalakana na kulesha bukome bwadyo.” (Bikitshino 19:19, 20) Bano bena Kidishitu babadi na lukumino ngi bwakinyi abakuminyine bwa kusumbula mikanda yabo ibadi ya nfwalanga ibungi, na Yehowa namu badi mwibelele myabi bwa bino bibabakitshine.

17. (a) Mbintu kinyi bibatudi balekye pa mwanda wa bya binyibinyi? (b) Nkonko kinyi yatukaluula mu mwisambo aulondo?

17 Mbintu kinyi byodi mushimishe bodya kulonga bya binyibinyi? Boso bwetu twi bashimishe nsaa yetu. Bangi ba kwatudi mbashimishe mishindo ibabadi nayo ya kufika ba mpeta. Kipwano kibatudi na bangi bantu nkilombene kushintuluka. Bebungi ba kwatudi mbashintuule mushindo ubabadi abanangushena kumpala na kuleka bingi bikitshino na twi basumbule bipikwa na bikitshino bishi’abisankisha Yehowa. Twi bashinkamishe’shi bya binyibinyi bya mu Bible bi na muulo ngofu kukila bingi bintu byoso byatudi balekye. Bya binyibinyi bya mu Bible abitupetesha mushindo wa kwikala mu kipwano na Yehowa, na kino ngi kintu ki na muulo ukata mu muwa wetu. Nsaa yatunangushena pabitale myabi yatudi nayo pa mwanda wa bya binyibinyi, abitukemesha nsaa yatupusha’shi muntu ‘bebipaana.’ Bino mbilombene kukitshika naminyi? Na twi kupela kukita kino kilubilo kikata naminyi? Atukaluula ino nkonko mu mwisambo aulondo.

^ par. 8 Mu uno mwisambo angi mashina mbeashintuule.