Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MU BINTU BYETU BYA KALA

“Efuku kinyi dyatukekala na kingi kikongeeno?”

“Efuku kinyi dyatukekala na kingi kikongeeno?”

KU NFUDILO kwa mweshi wa 11/1932 mu kibundji kya Mexico City; kumpala kwa lubingo lumune, babadi beele kaalo ka nsembwe akakunkushaa bantu abatambusha myotoka mu kino kibundji kikata mwi bantu bakile pa mudiyo umune. Anka binobino, bantu tababadi abata mwanda wa kano kaalo ka nsembwe bu upya nya. Bantu boso ba mu kino kibundji abakobolaa myanda ipya bwa kwiyilesha ku bisashi abayile mu kukobola ungi mwanda upya ubadi ukitshikye mu luno lubingo. Babayile na ma kamera aabo ku mbalo ayimenaa mashuwa a ndjandja, mu kutengyela kufika kwa mwenyi mukata—Joseph F. Rutherford, badi prezida a sosiete a Watch Tower mu aa mafuku. Ba Temwe ba mu kino kibundji babadi na muloo ku mashimba wa kukuukila mukwetu Rutherford, bafikile mu kutwela nabo mu kikongeeno kyabo kya mafuku asatu.

Jurnale a L’Âge d’Or bambile’shi, “Kino kikongeno akikashala bu umune wa ku myanda ikata mu kupalakana kwa bya binyibinyi mu eumbo dya Mexique.” Byabya nkinyi kibadi kikashe kino kikongeno kibabatwelele kwi penda bantu 150 bu mwanda ukata?

Kumpala kwa kino kikongeno, mu Mexique mubadi balungudi ba Bufumu bapeela ngofu. Kubanga mu kipwa kya 1919, kubadi kukitshikye bikongeno bya kifunda, anka bungi bwa tukongye bubadi abwende na kupeela mu bipwa bibalondele. Pababafungwile biro bya filiale a mu kibundji kya Mexico City mu kipwa kya 1929 kubamwenekyele bu bungi abwende na kukaamina. Anka, kubadi nkalakashi ibungi. Nsaa ibabadi bebalungule bwa kuleka kusanga mudimo wa busunga na mudimo wa bulungudi, ungi colporteur (binobino abebayitanyina bu ba mbala-mashinda) bafiitshile munda enda akabanga kaye kasaka ka Balongi ba Bible. Mu aa mafuku, mukunkushi a filiale babangile kukita myanda ikutwene na Bifundwe abo nkumukatusha. Ba Temwe basha lulamato ba mu Mexique babadi na lukalo lwa kwikala banyingye mu kikudi.

Pabafikile mu kino kibundji, mukwetu Rutherford badi munyingishe bano bakwetu ngofu, ku bukwashi bwa miisambo ibidi ya kibobo ibadi mukite ku kikongeno na ingi itano ibadi mukite ku kisaashi. Uno ngi musango wa kumpala ubabadi bapalakashe mukandu wibuwa ku bisaashi bya mu Mexique mwiumbo dishima. Kunyima kwa kikongeno, mukunkushi a filiale mupya ababadi batuule badi mulumbuule mudimo, na ba Temwe nkwenda kumpala na mudimo wa bulungudi ku bukwashi bwa kunyingishibwa na myabi ya Yehowa ibabadi bapete.

Kikongeno kya mafuku asatu kya mu kipwa kya 1941, mu Mexico City

Kipwa kibalondele, pamutwe pa kikongeno kimune, kubakitshikile bikongeno bibidi mu dino eumbo, kimune kibakitshikile mu kibundji kya Veracruz na kya kabidi mu kibundji kya Mexico City. Mudimo wibukopo ubabadi bakite mu bulungudi ubabangile kutusha bipeta. Mu kipwa kya 1931 kubadi penda balungudi 82. Kunyima kwa bipwa ekumi, bungi bwa balungudi bubadi bukaamine misusa ekumi kukila kumpala! Mu kikongeno kya mu kipwa kya 1941 kibakitshikile mu Mexico City, kubafikile bantu 1 000.

“BANTU ABAPALAKANA MU MISESE”

Mu kipwa kya 1943, ba Temwe abafwadile bilamba bifunde pa kyadi na mu mongo na kwenda mu kulungula bantu pabitale kikongeno akyamba’shi, “Mwilo wi mu bulungantu.” Kibadi kikitshikye mu bibundji 12 bya mu Mexique. * Babadi banyine bipese bibidi bya kilama na myoshi na kwibipudika ku mapampa, kipese kimune ki kumpala kingi ki ku mongo. Ano nyi mayele a kulungula mukandu wibuwa ababadi bafube nao kwi ba Temwe ba Yehowa kubanga mu kipwa kya 1936.

Kifwatulo kya jurnale a mu kipwa kya 1944 akilesha kupalakana kwa bantu bapulame bilamba bifunde myanda mu kyadi na mu mongo mu Mexico City

Jurnale a La nación badi muleshe bibabadi bobeshe kupalakasha mukandu wibuwa ku bukwashi bwa bilamba byabadi bafunde mu kibundji kya Mexico City. Akula’shi: “Efuku dya kumpala [dya kikongeno], babadi bakankamikye [ba Temwe] bwabadya kwitanyina bantu bebungi. Efuku dibalondele, babadi bauule mu misese.” Buno bungi bwa bantu babadi bapalakane mu misese ta mbusankishe bakata ba kipwilo kya Katolike nya, ngi bwakinyi babakitshine kabo kampanye ka kulwisha ba Temwe. Sunga mbibabadi bafumankane na kuno kubingwabingwa, bakwetu balume na bakashi basha katshintshi abatungunukile na kutambuka mu misese kushi kutshina. Jurnale a La Nación badi mwakule dingi’shi: “Bantu boso ba mu kibundji babebamwene . . . balume​—na bakashi—​babadi bealule bu balungudi bapulame ‘bilamba bifunde mu kyadi na mu mongo.’” Uno jurnale badi na kifwatulo kya bakwetu be mu musese wa mu Mexico City. Kuushi kwa kino kifwatulo kubadi mwaku awamba’shi: “Bantu abapalakana mu misese.”

“NSALA IBOFULE NA I KIBOBO KUKILA MU SIMA”

Mu byabya bipwa, ba Temwe bebungi babadi besumine myanda ibungi bwabadya kutwela mu bikongeno bibadi abikitshika mu Mexique. Bantu bebungi ba mu misoko i mbwipi babafikile, ku bukwashi bwa mashuwa a ndjandja sunga lwa ngwa. Bakwetu ba mu kangi kakongye abafundile’shi: ‘Mu mbalo yatudi bashale ta kwi mashuwa a ndjandja aakilaa panka nya.’ Ngi bwakinyi bibadi abitungu’shi bantu batambukye bilometre bibungi bwabadya kufika mbalo i mashuwa a ndjandja alombene kwibatwala mu kibundji akikitshika kikongeno.

Ba Temwe bebungi babadi balanda, babadi nka na penda makuta a kufuta eshinda dya kwenda ku kikongeno. Pababafikile, bebungi abakashalele ku mashibo a bakwabo ba Temwe, babadi bakumine kwibatambula ku mashibo aabo. Bamo ba kwabadi abadi abalala mu Mashibo a Bufumu. Ungi musango, bantu bafikye ku 90 abakashalele ku biro bya filiale, pababadi kwakwa “babadi abalala ku ma karton a mikanda 20, mu mulongo.” Mukanda wa Annuaire aulesha’shi bano benyi babadi na lutumbu lwibungi na babadi abamono ino nsala ya kuladila bu “nsala ibofule na i kibobo kukila mu sima.”

Bwa bano ba Temwe basha lutumbu, kwibunga mu kikongeno kya bena Kidishitu kubadi na muulo kukila ingi myanda yoso ibabadi besumine. Lelo uno, bu bibaakamina bungi bwa balungudi mu Mexique bubakidi mpa na pa mudiyo umune, bakwetu bebungi be nka na kino kinangu kya kwisumina ingi miloo. * Mu lwapoolo lwa filiale a mu Mexique lwa mu kipwa kya 1949 mbakule bino pabitale bano bakwetu: “Bipungo bibukopo tabibofushaa kunyinga kwabo kwa mu kikudi nya mwanda, myanda yabalongaa mu kikongeno kyoso abatungunukaa na kwiyisamba munda mwa mafuku ebungi kunyima kwa kikongeno, na lukonko lukata lwabatungunukaa na kwiyipusha ndwa’shi, Efuku kinyi dyatukekala na kingi kikongeeno?” Myanda yabadi bafunde mu ino rapore ikwete kumweneka lelo uno nka bu bibayidi mu mafuku a kala.​—Mwisambo wa mu bintu byetu bya kala mu Amérique a pankatshi.

^ par. 9 Muyiile mukanda wa Annuaire wa mu kipwa kya 1944, kino kikongeeno “kibadi kiukishe ba Temwe ba Yehowa mu Mexique.”

^ par. 14 Mu Mexique, bantu 2 262 646 mbatwele mu Kitentekyesho mu kipwa kya 2016.