Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

NSHALEELO A MUNTU

Kukita myanda yabetutekye kwi Yehowa akwitupetesha myabi

Kukita myanda yabetutekye kwi Yehowa akwitupetesha myabi

“Atwikakitshi!” Bino nyi bibatudi bambe na mulume ande, pamune na mukwetu mulume na mukashi aye pababadi betutekye bwa kukita mudimo. Bwakinyi tubadi beukumine, na Yehowa badi mwitwelele myabi naminyi? Kumpala kwa byoso imanayi nenulungule kwandi mutukile.

NE MUTANDIKWE mu 1923 mu Hemsworth kibundji kya mu Yorkshire mu Angletere. Nadi na tutu ande umune eshina dyaaye Bob. Panadi pepi na kulombasha bipwa kitema, nshetu shibadi akumina bulamalama bwa bipwilo, bapetele ingi mikanda ayilesha bipwilo bya madimi patoka. Bibadi mubadikye bibamukanyishe ngofu. Kunyima kwa bipwa bipela, Bob Atkinson bafikile ku nshibo yetu aye nkwela mwisambo wa mukwetu Rutherford wi mu ka fono. Tubatundwile shi uno mwisambo ngwa kisaka kya bano bantu batushe ino mikanda! Baledi bande abatekyele mukwetu Atkinson bwashi ekale afiki mu kudya kidibwa kya kyolwa kyoso kwetu bwashi ekale alula ku nkonko yetu yoso pabitale myanda ya mu Bible. Abadi betwitamine ku bisangilo mu nshibo ya ungi mukwetu kipindji kya bilometre bipela. Tubayile atwe nkukita kakongye kapeela, mususa umune mu Hemsworth. Mafuku apela tubadi betamine mufubi a zone (abetamina lelo bu mukunkushi a kifunda) na bangi ba mbala mashinda ku kya kudya. Kwibunga pamune nabo kubetulekyele na mweneno ebuwa bwabo.

Tubabangile kukita busunga, anka Papa balungwile tutu shi: “Su okumina kwikala mbala-mashinda, atwimika uno mudimo.” Bob bakuminyine, aye nkukatuka ku nshibo bwadya kwikala mbala-mashinda pabadi na bipwa 21. Kuyima kwa bipwa bibidi, panalombeshe bipwa 16, nadi mwate mudimo wa bu mbala-mashinda. Angi mafuku ku mpwilo kwa lubingo, nadi nafubu bupenka, na karte ka bukamonyi na fono. Anka Yehowa badi mungyelele mwabi nalonga Bible na bantu abadi bende kumpala. Bebungi ba mu bifuko byabo abakuminyine bya binyibinyi. Kipwa kibalondele, abadi bantule bu mbala-mashinda a nsaa yoso, na Mary Henshall. Tubayile ku teritware abashafubile mu Cheshire.

Tubadi munkatshi mwa Ngoshi ya Kumpala ya Nsenga ishima, bana bakashi abadi abakwasha be mu ngoshi. Bu byatubadi bafubi ba nsaa yoso, tubadi atukulupila shi abetwata nka byabateya bangi bafubi ba mu bipwilo. Anka ku tumiladi tababadi bakumine, abadi bantshibile lukano lwa mafuku 31. Kipwa kibalondele panalombeshe bipwa 19, abadi banfude shi napele kukokyela mwanda wa kondo kande k’eshimba. Abayile nami ku tumiladi tubidi, anka kilumbu kyande abadi bekimikye. Ino myanda yoso yandi mumone, nginkwashe bwa kuka shi kikudi kiselele kibadi kinkwashe na, Yehowa badi moolole mboko yaye bwa kunkwata, anyingisha na ampa bukome.​—Yesh. 41:10, 13.

MWINA MUDIMO NAMI MUPYA

Tubadi bemonene na Arthur Matthews mu 1946. Aye bapu kufuba munda mwa myeshi isatu mu lukano bwa kupela kutupwilwa kondo kande k’eshimba, Arthur bayile kwi mukwabo Dennis, mbala-mashinda a nsaa yoso mu Hemsworth. Abadi bebalongyeshe myanda ya Yehowa pababadi bakinga kwi nshabo, na abo nkubatshishibwa pababadi na bipwa ekumi. Mafuku apela abatumine Dennis mu Irlande, aleka Arthur bupenka. Pa kumona bibadi mwikelo wa uno nsongwa mbala-mashinda, baledi bande abalungwile Arthur bwashi afikye mu kushala kwetu ku nshibo. Panadi nende mu kutala baledi bande, ami na Arthur tubadi atukwasha mu kusula kwa malonga kunyima kwa kudya. Akupu tubabangile kwifundjishena mikanda. Mu 1948, abelele Arthur mu lukano bwa myeshi isatu. Tubadi beyibakishene mu mweshi wa Kumpala mu 1949 na mpàngo ya kushaala mu mudimo wa nsaa yoso pakudi mushindo. Ku bukwashi bwa Yehowa na bwa kwilumbula kalolo, tubadi atwata mafuku etu a kwikisha bwa kukimba ndambo ya makuta, bibadi bitukwashe bwa kutungunuka na bu mbala-mashinda.

Mu Hemsworth mafuku apela kunyima kwa dibaka dyetu 1949

Kunyima kwa kipwa, abetutekyele bwatudya kwenda kunundu kwa Irlande, kumpala tubayile ku Armagh, akupu twenda ku Newry, byabya bibundji byoso bya ba Katolike. Kubadi nkalakashi ibungi, na bibadi abitungu kwikala na budimu na kuuka nsaa ya kwisamba na bantu. Bisangilo bibadi abitwele mu nshibo ya mukwetu mulume na mukashi aaye ibadi mu bilometre 16 na ku nshibo yetu. Bantu pepi mwanda abatwelele mu bisangilo. Su abetutekye bwa kulala, tubadi atulala pashi na kudya kidibwa kya munakashika. Twi na muloo wa kuuka shi binobino mu yaya mbalo mwi ba Temwe bebungi.

“ATWIKAKITSHI!”

Mukwetu mulume na mukashi aye Lottie, babadi bapwe kubanga kufuba kunundu kwa Irlande bu ba mbala-mashinda ba nsaa yoso, na mu 1952 atwe boso bananka tubatwelele mu kikongeno kya distrike mu Belfast. Ungi mukwetu badi mwitukukile mwaye na kalolo koso, pamune na Pryce Hughes, badi mufubi a filiale mu Grande-Brégagne. Dingi efuku bufuku tubadi besambe pabitale kutuka kwa mukanda wa La voie de Dieu est une voie d’amour, ubabadi batushe na myanda itale mu Irlande. Mukwetu Hughes badi mwisambile nkalakashi ibadi kwanka bwa kwisamba na bena Katolike ba mu République d’Irlande. Bakwetu abadi abebatusha mu mashibo abo kwi kisaka kya bantu bababadi abatumu kwi ba mumpele. Mukwetu Pryce bambile shi: “Atukimbi mulume na mukashi be na motoka balombene kukita kampanye ka pabwako ka kwabila uno mukanda mwiumbo dishima.” * Tubalulwile mususa umune shi: “Atwikakitshi!” Nka bi mayi e ku mbangilo kwa uno mwisambo.

Na ba mbala-mashinda netu ku ntukutu

Kubadi penda mbalo imune ibadi ilombene ba mbala-mashinda kushala mu Dublin, nyi nkwa Ma Rutland, mukwetu mukashi badi mwishe mu mudimo wa nsaa yoso. Kunyima kwa kushala panka na kwa kuudisha tungi ntuntu, atwe boso bananka tubakamine ku ntukutuku a Bob atwe nkwenda mu kukimba kwa kuula motoka. Tubapetele ungi motoka wibuwa wa muntu atwe nkulungula shanao bwashi etudishe wanka, bu bibadi munkatshi mwetu ta mwi muntu auku kutambusha. Kyakya kyolwa kishima Arthur badi nka mushale ku lusala, kwete kwela binangu na kusanyisha mukolo bu atambusha motoka. Pabubatoko kunamashika pabadi atompo kutusha motoka ubadi mu garaje, Mildred Willett misionere (ababadi bebakile kwi John Barr kumongo) bafikile. Auku kutambusha! Binobino tubadi belumbule bwa kutwela mwishinda nkwenda!

Motoka wetu na kashibo k’epema

Akupu, tubadi na lukalo lwa mbalo ya kushala. Bibadi abitungu shi tudimukye tatutwelanga mu tushibo twa ma mapema mwanda beshikwanyi mbalombene kwitwela kalo, nyi atwe nkukimba nshibo tatwi bapete. Bwabwa bufuku atwe boso bananka tubalele mu motoka. Pabubatoko, tubapetele kashibo kapela ke na nsala ipela ibidi. Ako nkufika kashibo ketu. Mwanda wa kukanya, tatubadi na lukalakashi lwa mbalo ya kutula kotoka ketu mwifuba dya ungi kidime. Tubadi balungule mu teritware mushima badi kipindji kya bilometre 16 sunga 24. Kunyima kwa kukatuka, bibadi abitungu shi twalukile mu kutala bantu ba mu ma mbalo atwikele bemane.

Tubalukile mu kutala mashibo oso e kushi kweumbo kushii lukalakashi, twabila mikanda 20 000, twatuma ku biro bya filiale a mu Grande-Brétagne mashina a bantu abadi bakumine. Twi na muloo wa kwikala na ba Temwe nkama mwanka lelo uno!

KWALUKIILA MU ANGLETERE, NA KWENDA KU ÉCOSSE

Akupu, abadi betutume ku lupese lwa kushi kwa Londre. Munda mwa mbingo ipela ku biro bya mu Grande-Brétagne, abetamine Arthur bamulungula shi, abitungu abangye mudimo wa bu mukunkushi a kifunda mwifuku adilondo! Kunyima kwa kulongyeshibwa munda mwa lubingo tubayile mu kufuba mu kifunda kya mu Écosse. Arthur tabadi na nsaa ibungi ya kulumbula miisambo nya, anka mushindo ubadi mwilumbule bwa kupudisha nkalakashi yafumankana nayo mu mudimo wa Yehowa, ubadi unyingishe kwishimba. Tubadi basankile mudimo wetu wa kutala kifunda. Abadi betutume mu teritware shibadi mufubibwe munda mwa bipwa, binobino bibadi bu mwanda wa muloo wa kwikala munkatshi mwa bakwetu balume na bakashi bebungi.

Arthur bapatele lwitanyino lwa kutwela mu Kalasa ka Gileade bwa myeshi 10 mu kipwa kya 1962, nkitshibilo kikata kibadi akitungu shi twate. Tubamwene shi sunga abitungu shi nshale, bibadi buwa bwashi Arthur akumine kwenda. Bu byabibadi abitungu shi nshale bupenka, abantumine ku Hemsworth bu mbala-mashinda a nsaa yoso. Pabalukile Arthur kunyima kwa kipwa, abetutumine bwa kufuba mu distrike twefunya mu Écosse mushima, kunundu kwa Angletere, na kunundu kwa Irlande.

MUDIMO UPYA MU IRLANDE

Mu 1964, Arthur abamupele mudimo wa kwikala bu mufubi a filiale a mu République d’Irlande. Tubadi basangele mudimo wa kutala tukongye ngofu, kumpala napushishe bubi bwa kwakwa kushintuluka kwa mudimo. Pangalusha binangu kumongo, nena lutumbu pa’mi kupeta kinemo kya kufuba ku Betele. Nashingula shi su bokumina mudimo sunga wepusha bu shii mukumbene kwiobesha, opete myabi ya Yehowa. Efuku dyoso nadi na mudimo wa mu biro, kulonga mikanda, kuteka na kusula mu nshibo. Mu angi mafuku tubadi atufubu mu distrike na tubadi na mushindo wa kwimonena na bakwetu be mwiumbo. Bino byoso, na kumona bi bantu batulongo nabo Bible abende kumpala, mbinyingishe kipwano kyetu na kifuko kyetu kya mu kikudi mu Irlande. Mmwabi ukata!

MWANDA UKATA UBADI UKITSHIKYE MU MYANDA YA BA TEMWE BA MU IRLANDE

Kikongeno kya kumpala kibungye maumbo ebungi mu Irlande kibadi kikitshikye mu Dublin mu 1965. * Sunga mbyakubadi mushikwa ukile bungi, kikongeno kibadi kikitshikye. Bantu boso abadi batwele abadi 3948, na dingi bantu 65 abadi babatshishibwe. Muntu oso badi mutushe mbalo ya kutambula bantu 3500 abafikile ku kikongeno abadi bamutumine mukanda wa kumutumbula. Baba abadi bebakukile, abakanyishe mwikelo wa bena kikongeno. Nyi mwanda ukata ubadi ukitshikye mu Irlande.

Arthur ayimuna Nathan Knorr pabafikile ku kikongeno mu 1965

Arthur alesha kutuka kwa Mukanda awitulondela myanda ya mu Bible mu ludimi lwa Gaelic mu 1983

Mu 1966 bipindji byoso bya kunundu na kushi kwa Irlande bibadi bibungye ku bukunkushi bwa filiale a mu Dublin—nkwilekena kukata na kwitshibula kubadi mu myanda ya politike na ya bipwilo mu kisangi kya mema. Tubadi na muloo wa kumona bena Katolike bebungi abafiki mu bya binyibinyi na kufuba pamune na bakwetu abadi mu Mishonyi.

KUSHINTULUKA KUKATA KWA MUDIMO

Nshalelo etu bashintulukile ngofu mu 2011 pabadi filiale a mu Grande-Brétagne na a mu Irlande ibungibwe pamune abo nkwitutuma mu kufubila ku Betele a mu Londre. Wawa mukandu ubafikile mu mafuku anadi mukalakashwe na Arthur badi na kukumba. Abamukwatshile na mukumbo wabetamina bu Pakinson. Mu 20/05/2015, mwinami atubadi naye munda mwa bipwa 66 bafwile.

Mu bipwa bipela bishale, ne mukalakashwe kwishimba na kukyenga ngofu. Kala Arthur badi nka kwanka bwande. Namupusha bushiye! Kadi nsaa yodi na myanda i bino, wefubwila pepi na Yehowa ngofu. Mwanda wa muloo ukata pa kumona mushindo ubabadi bafule Arthur. Ne mupete mikanda ya mu Irlande, Grande-Brétagne, mpa na ya mu États-Unis. Ino mikanda ibafikile pamune na mayi akunyingisha nao abatumine Denni mukwabo na Arthur, mukashi aye Mavis, na ruth na Judy bana ba nkashanami abadi ankwashe ngofu byanshii su mbya kwakula.

Verse munyingishe ngofu nyi Yeeshaya 30:18. Amba shi: “Yehowa mmutengyele kipungo kilombeene kwinufwila lusa; akeebwo bwa kwinulesha kalolo kaaye, mwanda Yehowa nyi Efile Mukulu a bululame, bee na mwabi mbano booso abakulupila mwadi.” Kuuka shi Yehowa kwete kutengyela na lwishinko loso bwa kulumbula myanda na kwitupa mudimo wa muloo mu nsenga ipya akunyingisha ngofu.

Pangalusha binangu ku mongo, namono shi mushindo wi Yehowa mukunkushe na kwelela mudimo wetu myabi mu Irlande! Napusha muloo ukata wa kukwasha mu kwakwa kukula kwa mu kikudi. Kushi mpaka, kukita kikyebe ky’eshimba dya Yehowa akufwishaa myabi.

^ par. 12 Tala Annuaire de Témoins de Jéhovah a mu 1988 esak. 101-102.

^ par. 22 Tala Annuaire a mu 1988, esak.  109-112.