Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Mukwetu Rutherford kwete kwela mwisambo ku kikongeno kya ku Cedar Point Ohio mu 1919

1919​—Takudi Bipwa Lukama

1919​—Takudi Bipwa Lukama

Mu kipwa kya 1919 ngoshi ikata (ibabadi betamine kunyima bu Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima), ibaadi ikite bipwa bikile pa binanka, ibapwile. Ku nfudiilo kwa 1918 ngoshi ibemene, na mu 18/1/1919, abaadi batweshe kisangilo kyabetamina bu Conférence de paix de Paris. Kimune kya ku bipeta bya ku kyakya kisangilo nyi kitshibilo kyabetamina bu Traité de Versailles kibaadi kimikye ngoshi ya ba alliés na basalayi ba mu Allemagne. Abaadi bele kyala ku kyakya kitshibilo mu 28/6/1919.

Kyakya kitshibilo kibatushile ndumbulwilo mupya abetamina bu Ligue des Nations. Uno ndumbulwilo mupya baadi na kepatshila ka “kukwatshishena kwipushena kwa maumbo na kutuula kufukama na kukalwilwa.” Bipwilo bibungi bya madimi bibaadi bikwatshishene yawa ndumbulwilo. Bakata ba bipwilo bya madimi bya mu Amerique abambile’shi, “bino abilesha mpala ya Bufumu bw’Efile Mukulu pa Nsenga mu myanda ya politike.” Bano bakata ba bipwilo abaadi bakwatshishene yawa ndumbulwilo pa kutuma bantu mu Conférence de paix de Paris. Umune a ku baaba bantu bababadi batume bambile’shi, kyakya kisangilo “nyi mbangilo a nshalelo mupya mu nsenga ishima.”

Nyi mbangilo a nshalelo mupya, kadi ta mbantu abaadi bafwishe yawa nshalelo mu kisangilo kyabo kya kutuula butaale nya. Mu 1919 nshalelo mupya babangile mu mudimo wa bulungudi, pabaadi Yehowa mupe mwilo waye bukome bwa kulungula mukandu wibuwa ngofu kukila bipwa bishale. Kadi, kumpala kwa byabya, kubaadi akutungu kushintuluka kampanda kukata kwi balongi ba Bible.

KITSHIBILO KI BUKOPO KWATA

Joseph F. Rutherford

Mu dya Mpooso 4/1/1919, nyi efuku dibaabadi balumbuule kwi balongi ba Bible bwa kusangula mukunkushi a ku kipwa a Sosiete a Watch Tower. Aa mafuku, Joseph F. Rutherford aye baadi mukunkushi a sosiete, na bangi bakwetu musambo, abaadi bebele mu lukano mu kibundi kya Atlanta mwiumbo dya Géorgie mu Etats-Unis kushi mwanda. Bakwetu babaadi na kya kutala su abasangula baaba be mu lukano sunga kusangula bangi bakunkushi.

Evander J. Coward

Pabaadi mu lukano, mukwetu Rutherford baadi ekalakasha bikata pabitale abikekala ndumbulwilo mu mafuku aafiki. Baadi auku’shi, bangi bakwetu bakwete kunangushena’shi abitungu kusangula ungi mukunkushi. Pamwanda wa byabya, bafundjile mukanda, alungula bakwetu bwabadya kusangula Evander J. Coward. Aye nkulesha mu mukanda’shi Coward “mmumiine,” “mmupatulukye,” na “mmwipane” ngofu kwi Mwanana. Kadi, bakwetu bebungi abaadi na ungi mweneno, abaadi batentuule efuku dya kusangula, bwa kwibikita kunyima kwa myeshi isamombo. Kasaka kabaadi akakwila bakwetu be mu lukano, kabaadi kakumiine kyakya kitshibilo. Nsaa ibaabadi abekakena pabitale wawa mwanda, bangi bakwetu abafitshile munda.

Richard H. Barber

Paapa, ako nkukitshika mwanda ubaadi mukwetu Richard H. Barber mwitamine kunyima bu ‘kilumbu kikile bukopo.’ Umune a ku bakwetu abaadi bebungye dyadya efuku, b’ebwele aye nkwakula’shi: “Ntanguku bibungi pabitale miiya ya mbulamatadi nya, kadi nauku kwikala muntu sha lulamato kyakutekye. Lulamato nyi lwabetutekye kwi Efile Mukulu. Kipaso kikile buwa kyatudi balombene kulesha lulamato kwi Efile Mukulu, nyi mpa kusangula mukwetu Rutherford bu mukunkushi.”​—Mis. 18:26.

Alexander H. Macmillan

Mafuku kunyima, ungi mukwetu baadi mu lukano A. H. Macmillan, baadi mutentekyeshe’shi, efuku dibalondele, mukwetu Rutherford bafikile na mukanda ubaabadi bamutumine kwi bakwetu pabitale bipeta bya bantu babadi basangule, eupa mukwetu Macmillan. Macmillan baukile musango umune kyabilesha. Mayi abadi mu mukanda abadi aalesha’shi, bakunkushi booso babadi bebasangule dingi na’shi Joseph Rutherford, Charles Wise, Na William Van Amburgh abebalama bu bakunkushi. Anka, mukwetu Rutherford atungunuka na kwikala bu prezida.

KUTEKA BWA KWIBATUUSHA!

Pabaadi baaba bakwetu 8 mu lukano, Balongi ba Bible basha lulamato abatekyele bantu bwabadya kwela kyala ku mukanda wa kuteka mbulamatadi, bwadya kutusha bakwetu mu lukano. Kuteka bantu bashi Balongi ba Bible bwabadya kwela kyala ku wawa mukanda, kubadi akutungu kwikala n’eshimba dinyingye. Anka bantu bakile pa 700 000 babaadi bele kyala ku wawa mukanda. Mu dya Kasatu 26/03/1919, kumpala kwa kutuma wawa mukanda, mukwetu Rutherford na bangi bakunkushi abadi bebafungule.

Mu mwisambo ubadi mukitshine bantu abafikile mu kwibakuukila, mukwetu Rutherford bambile’shi: “Nashinkamisha’shi uno mwanda ubatufumankana nao mpenda kintu akitulumbuula ku myanda ibukopo ayikafiki kumpala . . . ngoshi yenu tayikalanga penda bwa’shi bakwenu batukye mu lukano nya. Kaaka ta mpenda kabingilo kaayo nya . . . anulwanga ngoshi bwa kutumbisha Yehowa, na booso abeyilwanga mbapete myabi ikile buwa.”

Myanda ibadi ikitshikye mu kilumbu kya bakwetu ibadi ishinkamishe’shi Yehowa nyi kwete kukunkusha byoso. Mwifuku dya 14/05/1919, tumiladi twa kabidi tubatshibile kilumbu’shi: “Bano babasambishanga kino kilumbu tababaadi . . . na kululama akutunganga’shi kumwenekye mwabadi nya, nyi bwakinyi abekalanga basambishe kilumbu mu ungi mushindo.” Babadi batshibile bakwetu kilumbu’shi mbakite bibeshi bikata, kino kitshibilo kibadi kikumbene kushala kibalamate anka su bebafwila lusa sunga kupeelesha kibawe kyabo. Takubadi kushaale kingi kitshibilo kya kwata. Pa mwanda wa byabya, Nsushi Rutherford balamine matalwa aaye a kusambila mwilo wa Yehowa ku Tu miladi Tukata twa mu États-Unis, badi mukite byanka misusa ibungi kunyima kwaye kwa kutuka mu lukano.

ABAADI NA KITSHIBILO KYA KULUNGULA MUKANDU WIBUWA

Mukwetu Macmillan atentekesha’shi: “Tatubadi bakumbene kushaala bisumanga kushi na kintu kya kukita nsaa y’atutengyela Mwanana bwashi etwate twende mwiyilu nya, tubamwene’shi, abitungu tukite kintu kampanda bwa kushinguula akikyebe Mwanana.”

Anka bakwetu babaadi ku biro bikata tababadi bakumbene kutungunuka na mudimo ubaabadi bakite munda mwa bipwa nya. Bwakinyi? Mwanda nsaa ibaabadi bebakwate, bintu byoso bibaadi abafubu nabyo bwa kutusha mikanda babaadi bebilwishe. Bino bibadi bibabofushe na bangi ba kwabadi babaadi abeyipusha su mudimo wa bulungudi ubapu.

Kwi bantu babaadi abasangeela mukandu wa Bufumu ubaabadi abalungula kwi Balongi ba Bible su? Bwa kwalula ku lwalwa lukonko, mukwetu Rutherford batshile kitshibilo kya kukita mwisambo. Babaadi betamine bantu. Mukwetu Macmillan bambile’shi: “Su ku kyakya kisangilo ta nkufikye muntu, paapa atushinkamisha’shi mudimo wa bulungudi ubapu.”

Jurnale akwila pabitale mwisambo wa mu kwetu Rutherford awamba’shi: “Un espoir pour l’humanité affligée” mu Los Angeles mu Californie mu 1919

Bibakitshikile bino, mu dya Lubingo 4/05/1919, sunga mbibadi na mukumbo wi bukopo, mukwetu Rutherford bakitshiine mwisambo awamba’shi, “Un espoir pour l’humanité affligée” mu Los Angeles, mu Californie. Bantu peepi na 3 500 abatemeeshe mwisambo, na bangi nkama abalukiile ku mashibo aabo mwanda takubaadi dingi mbalo. Efuku dibalondele, kubafikile bangi bantu 1 500. Bakwetu abapetele lwalulo​—bantu abaadi na lukalo lwa mukandu wibuwa!

Kibakitshine bakwetu kumongo nkutungunuka na mudimo wa bulungudi winao ba Temwe ba Yehowa mpa na lelo.

ABAADI BELUUMBULE BWA KWENDA KUMPALA MU MAFUKU AAFIKI

Kitenta kya Mulami kya mu 1/08/1919, kibadi kileshe’shi ku mbangilo kwa mweshi wa Kitema, bibadi abitungu kukita kisangilo kikata mu Cedar Point, mu Ohio. Clarence B. Beaty mungi nsongwa Mulongi a Bible a mu Missouri, atentekyesha’shi, “muntu oso bamwene’shi abitungu atwele mwanka. Bantu bakile pa 6 000 abatwelele mu kyakya kikongeno, bungi bukile bwatushibaadi atupwandjikisha. Kingi kintu kibadi kya muloo ukata ku kikongeno nkumona bantu bakile pa 200 abaadi babatshishibwe peepi n’Eshiba dya Erie.

Kipusu kya kumpala kya jurnale a L’âge d’or, a mu 1/10/1919

Mwifuku dya 5/09/1919, efuku dya katano dya kikongeno, mu mwisambo ubadi mukitshine ba “Colporteurs,” mukwetu Rutherford balesheshe kutuka kwa jurnale mupya e na mutwe wa mwanda awamba’shi L’âge d’or. * Ayikala esambila “mikandu ipya yoso i na muulo ayipatuula abilesha Bifundwe bwa kulesha bwakinyi ino myanda ikwete kukitshika.”

Balongi ba Bible booso babaadi bebanyingishe bwa kwipaana mu bulungudi na uno mukanda upya. Kubadi mukanda ubadi aupatula bya kulumbuula uno mudimo ubadi awamba’shi: “Muntu oso mwipaane [mubatshishibwe] atentekyeshe’shi nyi mbushito bukata bwa kufuba, kwata nsaa binobino ya kutuusha bu kamonyi ngofu kwi bantu ba mu nsenga ishima.” Bantu bebungi abakuminyine lwitamino lwa kwenda mu bulungudi! Mu mweshi w’Ekumi na wa kabidi, balungudi ba Bufumu baasha kisumi babapetele bantu bakile pa 50 000 abakuminyine’shi bekale abebalekyela uno jurnale mupya.

Bakwetu ba ku Brooklyn, New York, mbatwale jurnale a L’âge d’or mu motoka

Ku mpwilo kwa kipwa kya 1919, mwilo wa Yehowa ubadi wilumbuule na upetuule bukome. Dingi matemuki ebungi pabitale mafuku a nfudiilo abadi alombane. Kutompa na kulongamisha mwilo w’Efile Mukulu, kubaabadi baleshe mu Malaki 3:1-4, kubadi kulombane, mwilo wa Yehowa ubadi utushibwe mu bupika bwa mu kifwanyi mu “Babilone Mukata,” na Yesu badi mutuule “mpika a kishima na mupatulukye. * (Kibaf. 18:2, 4; Mat. 24:45) Paapa Balongi ba Bible abadi belumbuule bwa mudimo ubadi Yehowa akumina’shi bakite.

^ par. 22 L’âge d’or babadi bamwitamine dingi bu Consolation mu 1937 na bu Réveillez-vous! Mu 1946.