1-2. (a) Muyiile Beena-Efeso 6:16, bwakinyi twi na lukalo lwa “ngabo a lukumiino”? (b) Atwaluula ku nkonko kinyi?

WENA “ngabo a lukumiino” su? (Badika Beena-Efeso 6:16.) Kushi mpaka we naye. Nka bu bibaadi ngabo akalwila kipindji kikata kya mbidi, lukumiino lobe lukwete nkukalwila ku myanda ibubi ya mu uno ndubulwilo, bu mwikelo wi butete, bu ntomboshi, na ingi myanda ikutwene na miiya y’Efile Mukulu.

² Bu byatudi mu “mafuku a nfudiilo” lukumiino lwetu alutungunuka nka na kutompibwa. (2 Tim. 3:1) Mushindo kinyi odi mulombene kutaluula ngabo obe a lukumiino bwa kushinkamisha’shi ebuwa? Na nkinyi kyodi mulombene kukita bwa kumukwata bibukopo? Tubandeyi kutaluula ino nkonko.

3. Basalayi abaadi abakitshi kinyi na ngabo yabo, na bwakinyi?

³ Mu mafuku a kala, basalayi abaadi abalamika musokya ku ngabo. Abaadi abashingi mwimu bwa kubamba musokya na bwa’shi tala nkongolo a kwata ku kilonda. Su musalayi amona’shi ngabo aye balwila, amulumbula kumpala kwa kwenda ku ingi ngoshi. Kino kileshesho ki nkukwasha naminyi?

4. Bwakinyi abitungu otaluule ngabo oobe a lukumiino, na mbikunyi abitungu’shi webikite?

⁴ Nka bu basalayi ba mu mafuku a kala, abitungu wekale otaluula na kubamba ngabo oobe a lukumiino nsaa yoso, paapa wekala mwiluumbule bwa ngoshi. Atwe bena Kidishitu tukwete kulwa ngoshi ya mu kikudi na bikudi bibi. (Ef. 6:10-12) Muntu su ngumune ta mulombene kubamba ngabo obe pa mbalo yobe. Nkipaso kinyi kyodi mulombene kushinkamisha’shi ngabo obe ebuwa nsaa y’otompibwa? Kya  kumpala, abitungu otekye Efile Mukulu bwa’shi akukwashe. Abitungu ofubishe Eyi dy’Efile Mukulu bwa kutaluula su lukumiino lobe lwi mu mushindo aukumiina Yehowa. (Eb. 4:12) Bible amba’shi: “Kulupila kwi Yehowa n’eshimba dyoobe dyooso, olekye kulonda binangu byoobe’be nabeene.” (Nki. 3:5, 6) P’onangushena byabya, twe mulombene kutaluula bingi bitshibilo byobe byodi mwate binobino su? Bu kileshesho, we na lukalakashi lwa makuta su? Okwete kunangushena pabitale mulayilo wa Yehowa wi mu Beena-Ebelu 13:5 awamba’shi: “Ntankakuleka sunga nkakusuumbusheena” su? Uno mulayilo aukupa lukulupilo lwa’shi Yehowa akakukwasha su? Su mbyabya, olesha’shi ngabo oobe a lukumiino ebuwa.

5. Nkinyi kyodi mulombene kupeta nsaa y’otaluula ngabo obe a lukumiino?

⁵ We kukanya bintu byodya kupeta nsaa y’otaluula kalolo ngabo obe a lukumiino. We kutundula kubofula kampanda koshoukanga. Bu kileshesho, we kutundula’shi kwikalakasha kukilekile, madimi na kubofula kwishimba bikwete kubofusha lukumiino lobe. Su bino bikwete nkukitshikila, mushindo kinyi oodi mulombene kubamba lukumiino lobe ku ino mikyetwe?

6. Mishindo kinyi ya kwikalakasha ibuwa?

⁶ Bibuwa kwikalakasha pabitale ingi myanda. Bu kileshesho, abitungu twikalakashe bwa kusankisha Yehowa na Yesu. (1 Kod. 7:32) Su twakita mulwisho, abitungu twikalakashe bwa kwalusha kipwano kyetu n’Efile Mukulu. (Mis. 38:19) Twi kwikalakasha dingi bwa kusankisha mwina dibaka netu, kupasukila kifuko kyetu na bakwetu bena Kidishitu.​—1 Kod. 7:33; 2 Kod. 11:28.

7. Muyiile Nkindji 29:25, bwakinyi tabitungu tutshine bantu?

⁷ Anka, kwikalakasha kukilekile nkulombeene kubofusha lukumiino lwetu. Bu kileshesho, Twi balombene kwikalakasha ngofu pabitale kwikala na byakudya na bilamba bibungi. (Mat. 6:31, 32) Bwa kupelesha kwakwa kwikalakasha, twi kupwandikisha’shi abitungu twipaane mu kukimba bintu bya ku mbidi. Na kubanga kutamisha kifulo kyetu bwa makuta. Su twalekyela’shi bino bitukitshikile, lukumiino lwetu mwi Yehowa alubofula na kipwano kyetu naye akilwila. (Mak. 4:19; 1 Tim. 6:10) Sunga’shi twi balombene kwikalakasha bikilekile pabitale akinangushena bantu bwetu. Twi balombene kupusha moo wa kwishibwa milongo sunga wa kubingwabingwa kukila byatutshinyi Yehowa. Bwa kwikalwila ku ano masaku, abitungu twisendele Yehowa bwa’shi etupe lukumiino n’eshimba dinyingye bwa kukambila moo wa bantu.​—Badika Nkindji 29:25; Luk. 17:5.

8. Mushindo kinyi watudi balombene kwaluula ku madimi?

⁸ Satana “nshaye na madimi,” kwete kufubisha boso be ku matalwa aye bwa kupalakasha madimi pabitale Yehowa na bakwetu bena Kidishitu. (Yo. 8:44, Kilombeeno kipya 2014) Bu kileshesho, bantu basumbule lukumiino bakwete kwakula myanda ya madimi pabitale ndubulwilo a Yehowa ku Internete, ku televizion, ku bisashi na mu ma jurnale. Ano oso madimi e bu “kaalo ka mikyetwe” ya Satana. (Ef. 6:16) Twi kukita kinyi su muntu abanga kwitulungula ano madimi? Abitungu tupele kumutemesha! Bwakinyi? Mwanda twi na lukumiino mwi Yehowa na twi bakulupile bakwetu bena Kidishitu. Na dingi abitungu twikale kula na bantu basumbule lukumiino. Tatutadiilanga muntu sunga kintu kampanda, mpa na kukimba  kuuka myanda ya bantu basumbule lukumino bwashi bitukakye kwabadi.

9. Kubofula kwishimba kwi kwitukitshisha kinyi?

⁹ Kubofula kwishimba nkulombene kubofusha lukumiino lwetu. Ingi nsaa twi balombene kubofula kwishimba mwanda wa nkalakashi. Eyendo’shi nkalakashi inka kwanka. Anka tabitungu twikale atunangushena pabitale nkalakashi yetu nsaa yoso. Su twekala atwikalakasha nsaa yoso, twi kwilwankana myanda yoso ibuwa itulee Yehowa. (Kibaf. 21:3, 4) Kubofula kwishimba nkulombene kwitutakula mu kuleka kufubila Yehowa. (Nki. 24:10) Bino tabitukitshikilanga nya.

10. Nkinyi kibolongyela ku mayi a uno mukwetu mukashi?

¹⁰ Tala bibaadi ungi mukwetu mukashi a mu États-Unis mulame lukumiino lwaye pabaadi mulume aye na mukumbo wi bukopo. Mu mukanda ubaadi mufundjile biro byetu bikata bya nsenga ishima, bambile’shi: “Ingi nsaa nshalelo etu abofusha kwishimba, anka lukulupilo lwetu ndunyingye. Natumbula Yehowa bikata bwa bintu byoso byakwete kwitupa abitukwasha bwa kwikala na lukumiino n’eshimba dinyingye. Twi na lukalo lwa malango na kunyingishibwa. Abitukwasha bwa kutungunuka na kufubila Yehowa na kunyingila nkalakashi yoso aifubisha Satana bwa kwitubofusha.” Mayi a uno mukwetu mukashi aetulesha’shi twi balombene kukambila kubofula kwishimba. Mushindo kinyi? Mona nkalakashi yobe bu kutompibwa akufiki kwi Satana. Kulupila’shi Yehowa akunyingisha. Na ikala na lutumbu bwa bidibwa bya mu kikudi byakwete kwitupa.

11. Bwa kwiuka’shi lukumiino lwetu lwibuwa, nkonko kinyi ayitungu’shi twiyipushe atwe banabene?

¹¹ Bomono mbalo kampanda ku ngabo obe a lukumiino ayitungu kulumbuula? Mu myeshi ipeela ikile’mu, wekele mobeshe kukambila kwikalakasha kukilekile su? Wekele mupele kutemesha na kukwatshishena bantu basumbule lukumiino pabitale madimi abakwete kupalakasha su? Wekele mukambile kubofula kwishimba su? Su mbyabya, lukumiino lobe  lwibuwa. Anka abitungu twikale badimukye mwanda Satana kwete kufubisha ingi miteo. Tubandeyi kutaluula umune wa ku yanka.

12. Bintu bya ku mbidi mbilombene kwitutakula ku kinyi?

¹² Lwabi lwa bintu bya kumbidi ndulombene kwitutakula mu kubepula ngabo etu a lukumiino. Mpoolo mutumibwa bambile’shi: “Musalai e mu mufubo wê, su akyebe kusangasha yawa mumwate busalai, t’atwelâ mu myanda ishi ya mu busalai ooo.” (2 Tim. 2:4) Musalayi mwina Looma tabaadi akitshi ingi midimo nya. Nkinyi kibaadi akikitshika nsaa ibaadi musalayi alubu miiya?

13. Bwakinyi tabitungu’shi musalayi atwelakane mu myanda ya busunga?

¹³ Banda kupwandikisha. Kisaka kya basalayi abelongyela na mpete yabo, anka umune a kwabadi te nabo. Yawa musalayi e mu kisalwe mu kuudisha bidibwa. Ku kyolwa, basalayi abakisha nsaa yabo mu kulumbula bina ngoshi na kunona mpete yabo. Kadi yawa ungi kwete kulumbuula bintu bya kudya bya kuudisha butokye. Nakashika, beshikwanyi abebatuku ngoshi mu kabasamushi. Nanyi a ku basalayi ekala mwilumbule bwa kulwa ngoshi kalolo na nnanyi asankisha mukata aye? Na okumiina kwikala ku lupese lwa nanyi​—lwa yawa mwilumbuule, su lwa yawa akitanga myanda yaye?

14. Bu byatudi basalayi ba Kidishitu, nkinyi kyatwataa na muulo?

¹⁴ Nka bu basalayi be buwa, tabitungu twikale na kapungakanyi ku kepatshila ketu ka kumpala​—ka kusankisha Yehowa na Yesu, bakata betu. Bino bi na muulo kukila kintu kyoso kyatudya kupeta mu uno ndumbulwilo a Satana. Abikyebe tushinkamishe’shi twi na nsaa na bukome bwa kufubila Yehowa, na kulama ngabo etu a lukumiino, na bingi bina ngoshi byetu bya mu kikudi kalolo.

15. Nkinyi kibaadi Mpoolo mudimushe, na bwakinyi?

¹⁵ Abitungu twikale nka nsaa yoso badimukye! Bwakinyi? Mpoolo mutumibwa baadi mudimushe’shi: “bano abakyebe kuwina . . . abende kula na lukumiino” (1 Tim. 6:9, 10)  Kishima ‘kwenda kula’ akilesha’shi twi balombene kutwela mu kapungakanyi pa kukimba bya kupeta bintu bishi na muulo. Twi balombene kwikala na “ndakalaka ingi-ingi ishii na kinangu naa ii bubi.” Byabya abitungu tutentekyeshe’shi Satana kwete kufubisha yaya ndakalaka bu muteo bwa kubofusha lukumiino lwetu.

16. Mwisambo wi mu Maako 10:17-22 awitutakula bwa kunangushena ku nkonko kinyi?

¹⁶ Pwandjikisha’shi wena makuta alombane bwa kuula bintu bi bungi. Su twaula bintu byatukumiina kadi byatushi nabyo lukalo binobino, bibubi su? Nya, tabi bubi. Kadi banda kunangushena ku ino nkonko: Su naula kino kintu, nekala na nsaa na bukome bwa kwikifubisha na kwikilumbuula su? Ne kubanga kufula bintu byande bya ku mbidi ngofu su? Kifulo kyande kya bintu bya ku mbidi ki ku ntakula mu kukita bu bibakitshine yawa nsongwalume bapelele lwitamino lwa Yesu lwa kukita bibungi mu mufubo w’Efile Mukulu? (Badika Maako 10:17-22.) Su twekala na nshalelo mupelepele bwa kukisha nsaa na bukome bwetu mu mufubo w’Efile Mukulu, nyi mmwanda wibuwa bukile!

17. Nkinyi kyatusha kuluba?

¹⁷ Tabitungu tulube’shi twi mu ngoshi na’shi abitungu twikale belumbuule efuku dyoso  bwa kwiyilwa. (Kibaf. 12:17) Bakwetu bena Kidishitu ta mbalombene kwitutwadila ngabo etu a lukumiino nya. Abitungu tutungunukye na kumutwala atwe banabene.

18. Bwakinyi kala, basalayi abaadi abalama ngabo yabo bibukopo?

¹⁸ Kala, musalayi baadi apete kinemo mwanda wa katshintshi kaye ku ngoshi. Kadi su aluka ku nshibo kushi ngabo aye, bibaadi mwanda wi bufu bukile. Muntu auku myanda ya kala a mu Looma abetamina bu Tacite bafundile’shi: “Su musalayi aleka ngabo yaye, bibaadi mwanda wi bufu bukata.” Nyi bwakinyi bibaadi abitungu’shi musalayi alame ngabo aaye bibukopo.

19. Mbikunyi byatudya kutungunuka na kwikala balame ngabo eetu a lukumiino?

¹⁹ Atushaala bakwate ku ngabo eetu a lukumiino bibukopo pa kutwela misusa yoso mu bisangilo na kwakula pabitale eshina dya Yehowa na Bufumu bwaye kwi bangi bantu. (Eb. 10:23-25) Na dingi, pa kubadika Eyi dy’Efile Mukulu efuku dyoso na kuteka Yehowa bwadya kwitukwasha tutumikile byadyamba mu byoso byatukitshi. (2 Tim. 3:16, 17) Yaya nsaa, kina ngoshi kyoso akifubisha Satana bwa kwitulwisha takitukitshi kintu nya. (Yesh. 54:17) “Ngabo a lukumiino” etukalwila. Atushala banyingye, na atutungunuka na kufuba pamune na bakwetu bena Kidishitu. Atupete bibungi kukila penda kutshokola ngoshi​—atwikala na mwabi wa kwikala ku lupese lwa Yesu nsaa yakatshokola Satana na bantu baye.​—Kibaf. 17:14; 20:10.