Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 9

Ba nsongwalume​—nwi kukita kinyi bwa’shi bangi benukulupile?

Ba nsongwalume​—nwi kukita kinyi bwa’shi bangi benukulupile?

“We na kisaka kya ba nsongwa ki bu lume.”​—MIS. 110:3, NWT.

LOONO 39 Twikaleyi na nkumo ibuwa ku meso kw’Efile Mukulu

KY’ABAKWILA MWANKA *

1. Atuuku kinyi pabitale ba nsongwalume?

BAKWETU bansongwalume, nwina bi bungi bya kukita mu kakongye. Be bungi ba kwanudi, be na bukome bwi bungi. (Nki. 20:29) Nukwete kukwasha bakwenu balume na bakashi ngofu. Pangi anukumina kwikala bu bafubi ba midimo. Anka, anupwandjikisha’shi bangi abenumono bu’shi nuki bakinga na tanwalombene bya kupeta mashito e na muulo. Sunga nwekala ba nsongwa, kwi myanda yanudya kukita kubanga binobino, bwa’shi bena kakongye benukulupile na kwinunemeka.

2. Nkinyi kyatutalula mu uno mwisambo?

2 Mu uno mwisambo, atwisambila ngofu pabitale nshalelo a Mfumu Davide. Na dingi atwisambila myanda ipela pabitale nshalelo a Asa na Yoshafate ba mfumu babidi ba mu Yuda. Atutalula nkalakashi ibadi ipete bano bantu basatu, kibabadi bakite na kya kulongyela ba nsongwalume ku bileshesho byabo.

LONGYELA KWI MFUMU DAVIDE

3. Mushindo kinyi ulombene ba nsongwa kukwasha bantu banunu mu kakongye?

3 Pabadi ki nsongwalume, Davide badi na ngobesha ibabadi abata na muulo kwi bangi. Abimweka patoka’shi badi muntu munyingye mu kikudi, na badi mufube ngofu bwa kwikala kayimba ke buwa. Badi mufubishe ino ngobesha bwa kukwasha Saule mfumu ababadi basangule kwi Efile Mukulu. (1 Sam. 16:16, 23) Ba nsongwalume be bungi be na ngobesha ya kukwasha bangi mu kakongye su? Be bungi be nayo. Bu kileshesho, we kumona pangi’shi, muntu mununu kampanda e na lukalo lwa muntu a kumulesha mushindo wa kufubisha kalolo tablete sunga kangi kamo bwa kwilongyela, na bwa kulumbuula bisangilo. Kiukilo kyobe kya tuno twamo, kikukwasha bano bantu banunu.

Davide badi muntu a kukulupila nsaa ibadi alama mikooko ya nshaye, mpa na pakwiyikalwila ku nyema i bukyelo (Tala kikoso 4)

4. Nka bu Davide, nyikashi kinyi ayitungu’shi ba nsongwalume bekale nayo? (Tala kifwatulo kya ku kipusu.)

4 Mu nshalelo aaye, Davide badi muleshe’shi mmuntu a kukulupila. Bu kileshesho, pabadi ki nsongwa, Davide badi mufube ngofu bwa kupasukila mikooko ya nshaye. Uno mudimo ubadi masaku. Davide balungwile Mfumu Saule’shi: “Mufubi oobe baadi mulami a mikooko kwa nshaaye. Pabaafikanga ntambwe, sunga urse bwa kukwata mikooko mu kisaka kyaa nyema, neendanga mu kwibingena naaye, namwipaa, sunga naamumaana nyema ku lubanga.” (1 Sam. 17:34, 35) Davide badi auku’shi ena kya kupasukila mikooko, na badi eyikalwila n’eshimba dinyingye. Ba nsongwalume mbalombene kwambula Davide, pa kukumbasha n’eshimba dyoso mudimo oso w’abebapa.

5. Muyile Misambo 25:14, mwanda kinyi wi na muulo autungu’shi bakwetu balume ba nsongwa bakite?

5 Pabadi ki nsongwa, Davide badi munyingishe kipwano kyaye na Yehowa. Kyakya kipwano kibadi na muulo kukila kunyinga kwaye kw’eshimba na ngobesha yaye ya kwimba kindala. Yehowa ta badi penda Efile a Davide, badi dingi kuuku aye​—kuuku aye a p’eshimba. (Badika Misambo 25:14.) Bakwetu balume ba nsongwa, mwanda wi na muulo wanudya kukita, nyi nkunyingisha kipwano kyenu na Nshenu e mwiyilu, na su nwakita bino, anupete angi mashito mu kakongye.

6. Mmweneno kinyi e bubi badi naye bangi bantu pabitale Davide?

6 Davide badi munyingile mweneno e bubi badi naye bangi pabimutale. Bu kileshesho, nsaa ibadi mukumine kwenda mu kulwa ngoshi na Golyate, Mfumu Saule badi akyebe kumubofusha kwishimba, pa kumulungula’shi: “Okii mwana-mukinga.” (1 Sam. 17:31-33) Kumpala, mukwabo mulume badi mumwambe’shi, ta kumbene. (1 Sam. 17:26-30) Anka, Yehowa ta badi amono Davide bu mwana mukinga na’shi ta kumbene. Badi amuuku kalolo. Na pa kukulupila kwi kuuku aye Yehowa bwa kupeta bukome, Davide bayipayile Golyate.​—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Bolongyela kinyi ku mwanda wa Davide?

7 Nkinyi kibatulongyela ku mwanda wa Davide? Tubalongo’shi abitungu twikale na lwishinko. Abitungu nsaa i bungi bwa’shi bantu abadi abakumono bu mwana mukinga, babangye nkumona bu nsongwalume bapu kunyinga. Anka, ikala mushinkamishe’shi, Yehowa t’atalaa penda mpala nya. Akuuku kalolo na auku’shi we na ngobesha ya kukita kintu kampanda. (1 Sam. 16:7) Nyingisha kipwano kyobe n’Efile Mukulu. Davide badi mwibikite pa kunangushena ku bintu bipangye Yehowa. Badi munangushene pa kyabidi bilombene kumulongyesha pabitale Mupangi. (Mis. 8:3, 4; 139:14; Lom. 1:20) Kingi kintu kyodya kukita, nyi nkuteka Yehowa bwa’shi akupe bukome. Bu kileshesho, bena kalasa nobe, bakwete nkusepa mwanda wa’shi we Temwe a Yehowa? Su nabyo, teka Yehowa akukwashe bwa’shi onyingile luno lukalakashi. Na otumikile malango opete Mwiyi dyaye, mu mikanda ayipatula Bible, na mu ma video. Nsaa yoso y’omono abikukwasha Yehowa bwa kunyingila lukalakashi, onyisha kumukulupila. Na dingi, nsaa ayimono bangi’shi we mukulupile mwi Yehowa, abakukulupila namu.

Ba nsongwalume, mbalombene kukwasha bangi mu mishindo i bungi na kwiyisha koso (Tala kikoso 8-9)

8-9. Nkinyi kibakwashishe Davide bwa kutengyela na lwishinko mpa na pababangile kukunkusha bu mfumu, na ba nsongwalume be kulongyela kinyi ku kileshesho kyaye?

8 Tala lungi lukalakashi lubadi lupete Davide. Kunyima kwaye kwedibwa mwimu bu mfumu, Davide badi mutengyele bipwa bi bungi kumpala kwa’shi abangye kukunkusha bu Mfumu mu Yuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Munda mwa aa oso mafuku, nkinyi kibadi kikwashe Davide bwa kutengyela na lwishinko? Pamutwe pa kubofula kwishimba, Davide badi mutule binangu byaye ku kibadi mulombene kukita. Bu kileshesho, pabadi musukile mwiumbo dya bena Filistine, Davide badi mufubishe yaya nsaa bwa kulwa na beshikwanyi ba bena Isaleele. Pa kukita bino, badi mukalwile mikalo ya nsenga ya bena Yuda.​—1 Sam. 27:1-12.

9 Nkinyi kilombene kulongyela bakwetu ba nsongwalume ku kileshesho kya Davide? Fubisha nsaa yodi nayo bwa kufubila Yehowa na bakwenu bena Kidishitu. Banda kutala mwanda wa mukwetu mulume abetaminaa bu Ricardo. * Patabadi alombasha bipwa ekumi, badi akumina kwikala mbala-mashinda a myeshi yoso. Anka bakulu abakwile’shi talombene. Kadi, pamutwe pa kubofula kwishimba sunga kufiita munda, Ricardo badi munyishe kwipana mu mudimo wa bulungudi. Amba’shi: “Pantentekyesha mafuku akile, namo’shi nadi mukite kalolo p’ami kwela matabula a mu kikudi. Nadi nakitshi mwande moso bwa kwalukila bantu abadi abalesha lukalo mu bulungudi, na nadi nelumbula bwa muntu oso anadi nalukila mu nkatala. Nadi mpa na mubangye kulonga Bible na muntu bwa musango wa kumpala. Mwenda kulungula mukandu wibuwa, moo ubadi awende na kunkatuka.” Binobino, Ricardo kwete kufuba bu mbala-mashinda a myeshi yoso na bu mufubi a midimo mu kakongye.

10. Nkinyi kibadi kikite Davide kumpala kwa kwata kitshibilo ki na muulo?

10 Banda kutala ungi mwanda wa mu nshalelo a Davide. Pabadi ende na kusuka Saule, aye na bantu baye abalekyele bifuko byabo benda mu kulwa ngoshi. Pabakatukile bana balume boso, beshikwanyi abatwelele mu mashibo aabo, nkupaula bintu na nkukwata bifuko byabo, nkwenda nabyo mu bupika. Bu bibadi kilobo kya ngoshi, Davide badi na mayele e bungi abadya kufubisha bwa nkafungusha bifuko byabo ku bupika. Anka, Davide badi mukimbe bukunkushi bwa Yehowa. Na bukwashi bwa tshite-mwakwidi Abiatare, Davide bepwishe Yehowa’shi: “Ne kwilondena na bano bantu su?” Yehowa balungwile Davide’shi, elondene nabo na amushinkamisha’shi okafungusha baba babadi bende nabo. (1 Sam. 30:7-10) Nkinyi kyodya kulongyela ku uno mwanda?

Abitungu ba nsongwalume bakimbe malango kwi bakulu (Tala kikoso 11)

11. Nkinyi kyodya kukita kumpala kwa kwata bitshibilo?

11 Teka malango kumpala kwa kwata bitshibilo. Esambe na baledi bobe. We kupeta dingi malango e buwa kwi bakulu mu kakongye. Yehowa mwibakulupile, nobe namu ebakulupile. Yehowa kwete kwibamona bu “bya buntu” mu kakongye. (Ef. 4:8) Bi nkukwasha su wambula lukumino lwabo na kutemesha malango aabo e buwa. Binobino, tutaluleyi kyatudya kulongyela kwi Mfumu Asa.

LONGYELA KWI MFUMU ASA

12. Nyikashi kinyi ibadi nayo Asa ku mbangilo kwa bufumu bwaye?

12 Pabadi ki nsongwa, Mfumu Asa badi mwiyishe na munyingye eshimba. Bu kileshesho, kunyima kwaye kupyana nshaye Abiya, babangile kampanye ka kulwisha lulangwilo lwa ma nkishi. Dingi, “baalungwile beena-Yuuda bwabady’a kukimba Yehowa Efile Mukulu a baamashaabo, naa bwa kukumbasha bishila na mayi.” (2 Mya. 14:1-7) Na nsaa ibadi Zera mwina Etshopi mufikye na basalayi 1 000 000, bwa kulwa na bena Yuda, Asa balesheshe binangu pa kuteka Yehowa bukwashi. Beyayile kwi Yehowa Efile Mukulu, aye nkwamba’shi: “Yehowa, kukaash’obe takwi muntu sunga umune mulombeene kutshiba kiimu pankatshi paa eebukome na mubofule. Etukwashe, Yehowa Efile Mukulu eetu! Mwanda koodi ngi kwatudi bakulupile.” Ano mayi e buwa aalesha mushindo ubadi Asa mukulupile mu ngobesha ya Yehowa ya kwibapasha. Asa badi mukulupile mwi Nshaye e mwiyilu na, “Yehowa baatshyokwele bena Etshopi.”​—2 Mya. 14:8-12.

13. Nkinyi kibadi kikitshikile Asa kunyima, na bwakinyi?

13 Kulwa na kino kilwilo kya basalayi 1 000 000, kubadi akutshinyisha, anka bu bibadi mukulupile mwi Yehowa, Asa badi mwi kitshimune. Anka mwanda wa malwa, nsaa ibadi Mfumu e bubi Baasha a mu Isaleele amufunyina bwa kulwa naye, Asa tabadi mutekye Yehowa bukwashi. Kadi, badi mutekye bukwashi kwi mfumu a bena Sirii. Kyakya kitshibilo kibamufwishishe nkalakashi! Ku bukwashi bwa mutemuki Hanani, Yehowa balungwile Asa’shi: “Pamwanda bopele kwema kwi Yehowa Efile Mukulu ôbe, bwema kwi mfumu a bena Sirii, byabya, bwekutshishwa kukambila bena ngoshi bê.” Nyi bwakinyi kubanga nka paapa, Asa badi nka mu ngoshi. (2 Mya. 16:7, 9, EEM; 1 Bf. 15:32) Bino abikulongyesha kinyi?

14. Mushindo kinyi odya kukulupila mwi Yehowa, na muyile 1 Timote 4:12, su bokitshi byabya wekala naminyi?

14 Ikala nka mwiyishe na otungunukye nka na kukulupila mwi Yehowa. P’obatshishibwa, olesha’shi we na lukumino lwi bukopo na we mukulupile mwi Yehowa. Na Yehowa e na muloo wa nkutwesha mu kifuko kyaye. Kyodi mulombene kukita binobino, nyi nkutungunuka na kumukulupila. Bi kumweka’shi mbibofule bwa kukulupila Yehowa nsaa ywata bitshibilo bi na muulo, anka we kukita kinyi ingi nsaa? Bi na muulo kukulupila mwi Yehowa nsaa yokyebe kwata bitshibilo, mpa na bitshibilo bitale bintu bya kukisha nabyo kapapi, mudimo wa ku mbidi na bingi bitshibilo bya mu nshalelo. Tokulupilanga binangu byobe’be nabene. Anka, kimba mayi a kulonda a mu Bible bwa kwata bitshibilo bi buwa, na w’eatumikile. (Nki. 3:5, 6) Su bokitshi byabya, osankisha Yehowa na bena kakongye abakunemeka.​—Badika 1 Timote 4:12.

LONGYELA KWI MFUMU YOSAFATE

15. Muyile 2 Myanda 18:1-3; 19:2, Mfumu Yosafate badi mukite bilubilo kinyi?

15 Eyendo’shi, nka’bu atwe boso, nobe namu we mukutwe kupwidjika, na ingi nsaa we mulombene kukita bilubilo. Anka, bino ta mbilombene nkukutshishwa bwa’shi w’epane ku mufubo wa Yehowa. Banda kutala kileshesho kya Mfumu Yosafate. Badi na ngikashi i buwa i bungi. Pabadi ki nsongwa, “bakimbanga Yehowa Efile Mukulu a nshaaye, baafubilanga mayi aaye.” Na dingi, batumine bakata ba mwiumbo, bwabadya kwifunya mu lupata lwa Yuda, bwa kulongyesha mwilo pabitale Yehowa. (2 Mya. 17:4, 7) Sunga bibadi muntu mululame, ingi nsaa Yosafate badi mwate bitshibilo bi bubi. Pabadi mwate kingi kitshibilo ki bubi, babafikile bamupa elango kwi mufubi a Yehowa. (Badika 2 Myanda 18:1-3; 19:2.) Uno mwanda aukulongyesha namu kinyi?

Ba nsongwalume abepana ku mufubo na ba kukulupila, abapete nkumo i buwa (Tala kikoso 16)

16. Mwanda wa Rajeev ubakulongyesha kinyi?

16 Kumina elango dyabakupa na weditumikile. Pangi, anka bi ba nsongwalume be bungi, abikwikelaa bukopo bwa kutula mudimo wa Yehowa pa mbalo ya kumpala mu nshalelo obe. Bino tabikubofushanga kwishimba. Tubande kutala kileshesho kya ungi mukwetu nsongwalume abetaminaa bu Rajeev. P’atentekyesha nsaa ibadi na bipwa ekumi na bungi, akula bino: “Ingi nsaa ntshinadi nauku kyandya kukita mu nshalelo ande mu byabya bipwa nya. Anka bi bangi ba nsongwa be bungi, nadi mukumine maasha pe kwenda mu bisangilo sunga kwenda mu bulungudi.” Nkinyi kibadi kikwashe Rajeev? Ungi mukulu sha kalolo, bamupele elango. Rajeev amba bino: “Bankwashile bwandya kunangushena kwiyi dya kulonda di mu 1 Timote 4:8.” Rajeev badi mutumikile elango na kwiyisha koso na aye kutalula myanda i na muulo mu nshalelo aye. Amba’shi: “Natshile kitshibilo kya kutula myanda ya mu kikudi pa mbalo ya kumpala.” Bipeta kinyi bibapetele? Rajeev apatuula’shi: “Bipwa bipela kunyima kw’ami kupeta elango, nadi mulombashe myanda itekibwe bwa kwikala bu mufubi a midimo.”

SANKISHA NSHOBE E MWIYILU

17. Bantu banunu, abapushaa naminyi pabitale ba nsongwa abafubila Yehowa?

17 Bantu banunu abekalaa na muloo p’abenumono anwe ba nsongwa, anufubila Yehowa na katshintshi “kaamumune” nabo! (Sef. 3:9) Mbafule katshintshi k’anufubu nako mudimo wabadi benupe. Nwi na muulo ku meso kwabo.​—1 Yo. 2:14.

18. Muyile Nkindji 27:11, Yehowa apushaa naminyi pabitale ba nsongwa abamufubila?

18 Anwe ba nsongwalume, tanulubanga’shi Yehowa mwinufule na mwinukulupile. Badi mutemukye’shi mu mafuku a ku nfudilo, akukekala kisaka kya ba nsongwa akiketukila bwa kumufubila. (Mis. 110:1-3) Auku’shi we mumufule, na’shi okumina kumufubila mupunda ngobesha yobe. Ikala na lwishinko kodi obe nabene, na kwi bangi. Nsaa yokitshi bilubilo, kumina dilongyesha na dinyoka dy’abakupa, w’edyate bu adifiki kwi Yehowa. (Eb. 12:6) Kita mobe moso bwa kulombasha mudimo wabadi bakupe. Na dingi, mu byoso byokitshi, sankisha Nshobe e mwiyilu.​—Badika Nkindji 27:11.

LOONO 135 Yehowa’shi: “Ikala na binangu mwana ande”

^ par. 5 Ba nsongwalume banyingye mu kikudi, abakumina kufubila Yehowa mu mishindo i bungi. Su abakumina kwikala bu bafubi ba midimo, abitungu bakite bya’shi bena kakongye bekale abebanemeka. Byabya, myanda kinyi ayitungu’shi bakite?

^ par. 9 Angi mashina mbeashintule.