Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 19

Kifulo na kululama kumpala kwa bubi

Kifulo na kululama kumpala kwa bubi

“Obe t’w’Efile asangalâ na bubi, nyâ! Bantu babi t’abakamono mbalo kobe, ooo.”—Mis. 5:5, EEM.

LOONO 142 Tukwate lukulupilo lwetu pepoo

MYANDA I MWANKA *

1-3. (a) Muyiile Misambo 5:4-6, Yehowa apushaa naminyi pabitale bubi? (b) Bwakinyi twi balombene kwamba’shi kulwisha mwana na myanda ibutete nkwikutwene na “mwiya wa Kidishitu”?

YEHOWA Efile Mukulu mmushikwe bubi boso. (Badika Misambo 5:4-6.) Mmushikwe bikishekishe kulwisha bana na myanda ibutete—mwanda nyi kibeshi kikile bukata! Mwanda tukwete kwambula Yehowa, atwe ba Temwe ba Yehowa twibashikwe kulwisha bana na myanda ibutete na tatutadiilaa sunga kukalwila muntu akitshi uno mwanda mu kakongye ka bena Kidishitu nya.—Lom. 12:9; Eb. 12:15, 16.

2 Kulwisha bana na myanda ibutete mu bipaso byayo byoso, nkwikutwene na “mwiya wa Kidishitu”! (Nga. 6:2) Bwakinyi atwamba byabya? Nka bu byatwikalanga balongye mu mwisambo ushaale, mwiya wa Kidishitu—aulesha, byoso bibaadi Yesu mulongyeshe mu bishima na mu bikitshino—na ngwimene pa kifulo na kululama. Mwanda bakwete kutumikila uno mwiya, bena Kidishitu ba binyibinyi bakwete kukitshina bana myanda mu kipaso akilesha shi, bakwete kwibakalwila na mbebafule ngofu. Kadi, kulwisha bana na myanda ibutete nkukimba penda kwisangasha na, kwi bubi. Akutakula mwana mu kunangushena shi tabakwete kumukalwila na ta mbamufule.

3 Bya malwa, kulwisha bana na myanda ibutete nyi nkipupa kipalakane mu nsenga ishima, mpa na bena Kidishitu ba binyibinyi mbafumankane na uno mwanda. Bwakinyi? Mwanda “bantu beebubi na bansesa” bakwete kufwima, na bangi be mpa na mu kakongye. (2 Tim. 3:13) Dingi, bangi abeamba bu bena kakongye mbapone mu luno lwabi lwa mbidi, abo nkulwisha bana bakinga na myanda ibutete. Tubandeyi kutala bwakinyi kulwisha bana na myanda ibutete nyi mulwisho ukile bukata. Akupu atukatalula kyabadi balombene kukita kwi bakulu su muntu a mu kakongye bakitshi mulwisho ukata, mpa na kulwisha bana na myanda ibutete, na bilombene baledi kukalwila bana babo. *

MULWISHO UKILE BUKATA

4-5. Mushindo kinyi wi kulwisha mwana na myanda ibutete nkumukitshina bibubi?

4 Kulwisha bana na myanda ibutete, akwibenyongosha munda mwa bipwa bibungi. Akukalakasha bantu babadi balwishe na boso abebalama, bena kifuko nabo na bakwabo balume na bakashi bena Kidishitu. Kulwisha mwana na myanda ibutete nyi mulwisho ukile bukata.

5 Kulwisha mwana na myanda ibutete nyi nkumukitshina bibubi. * Kutapa bangi ku mashimba na kwibakyengesha nyi mulwisho. Anka byatwibimono mu mwisambo aulondo, muntu alwisha mwana na myanda ibutete, atapaa mwana kwishimba mu mushindo ukile bubi. Sunga mwana mmumukulupile, amukitshina bibubi nsaa yakatusha lukulupilo lwa mwana lwa kwikala mu bulungantu kwadi, akitshisha mwana myanda yashi mulombene kukita pa bukopo. Abitungu tukalwile bana kwi bantu be byabya, na boso babadi balwishe abitungu twibakwashe na kwibanyingisha.—1 Tes. 5:14.

6-7. Kulwisha mwana na myanda ibutete, nkwikale kusoola ku meso kwa mbulamatadi naminyi?

6 Kulwisha mwana na myanda ibutete nyi nkukitshina kakongye mulwisho. Mwina kakongye alwisha mwana na myanda ibutete akayisha kakongye. (Mat. 5:16; 1 Mp. 2:12) Tatwi balombene kutadiila muntu mulwishe mwana na myanda ibutete mu kakongye, mwanda’shi kwi midiyo ya bena Kidishitu bakwete kwitatshisha bwa kutumbisha Yehowa. (Yu. 3) Tatutadilaa muntu bwa’shi ashaale mu kakongye aku namu mmukite mulwisho ukata kushii kwilanga kwishimba na asabulusha nkumo ya kakongye.

7 Kulwisha mwana mukinga na myanda ibutete nyi nkusoola ku meso kwa mbulamatadi. Abitungu bena Kidishitu ‘bakookyele banfumu be na matalwa.’ (Lom. 13:1) Atulesha kukookyela kwetu nsaa yatunemeka miiya ya mwiumbo dyetu ngofu. Su mwina kakongye batupilwa mwiya pa kukita kibeshi bu, kulwisha mwana na myanda ibutete, balwishisha bakata ba mbulamatadi. (Tala byabidi bipushene na Bikitshino 25:8.) Bakulu ta be na matalwa a kunyoka muntu batupilwa mwiya w’eumbo nya. Anka t’abakalwilaa muntu balwisha mwana na myanda ibutete bwa shi tala mbulamatadi amunyoka. (Lom. 13:4) Yawa mukite mulwisho aumbula kyadi mukune.—Nga. 6:7.

8. Yehowa amonaa milwisho yabadi bakitshine bantu naminyi?

8 Kulwisha mwana na myanda ibutete nyi nkukitshina bikishekishe Efile Mukulu mulwisho. (Mis. 51:4) Su muntu bakitshina mungi mulwisho, balwishisha Yehowa dingi. Banda kutala kileshesho kya Mwiya ubadi Efile Mukulu mupe Isaleele. Mwiya ubadi awamba’shi muntu ayibi sunga kudimba mwinaaye, badi mukutwe ‘kululama kumpala kwa Yehowa.’ (Mb. 5:6) Eyendo’shi, mwina kakongye alwisha mwana na myanda ibutete—akutshishwa mwana kwikala mu bulungantu—mmukutwe kululama ku meso kw’Efile Mukulu. Muntu aukibwa’shi mmulangwidi a Yehowa na alwisha mwana na myanda ibutete, alwisha nkumo ya Yehowa. Nyi bwakinyi, abitungu kumunyoka bwa kyakya kibakitshi—mulwisho ukata ku meso kw’Efile Mukulu.

9. Mmyanda kinyi yabadi batushe kwi ndumbulwilo a Yehowa munda mwa bipwa bibungi na bwakinyi?

9 Munda mwa bipwa bibungi, ndumbulwilo a Yehowa mmutushe mikanda ibungi imene pa Bible ayakwila wawa mwanda wa kulwisha bana na myanda ibutete. Bu kileshesho, miisambo ya mu Kitenta kya Mulami na mu Réveillez-vous ! mbaleshe kilombene kukita baaba babadi balwishe na myanda ibutete, bwa kukambila kenyongoshi akatukila ku wawa mwanda, bilombene bangi kwibakwasha na kwibanyingisha, na bilombene ba nambutwile kukalwila bana babo. Bakulu mbebalongyeshe myanda yoso itale bya kukila na mulwisho wa muntu mulwishe mwana na myanda ibutete. Ndumbulwilo kikwete nka kutaluula mushindo ulombene bena kakongye kukila na mulwisho wa muntu mulwishe mwana na myanda ibutete. Bwakinyi? Bwa kuuka su kipaso kyatukidi na mulwisho wa muntu mulwishe mwana na myanda ibutete, nkipushene na mwiya wa Kidishitu.

BYA KUSAMBISHA MYANDA ITALE MULWISHO UKATA

10-12. (a) Nkinyi akitungu’shi bakulu batentekyeshe nsaa yabataluula mwanda oso utale mulwisho ukata, na mbipatshila kinyi byabadi nabyo? (b) Muyile Shake 5:14, 15, bakulu abetatshishaa bwa kukita kinyi?

10 Nsaa i bakulu abataluula mwanda wa muntu mukite mulwisho ukata, abituntu batentekyeshe shi mwiya wa Kidishitu awibatekye bwabadya kukitshina mikooko myanda na kifulo na kukita myanda ilulame ku meso kw’Efile Mukulu. Byabya, nsaa yabebalungula shi muntu bakitshi mulwisho ukata, abitungu bataluule myanda ibungi. Kepatshila ka kumpala ke nako bakulu, nka kwikasha eshina dy’Efile Mukulu di selele. (Lv. 22:31, 32; Mat. 6:9) Kangi kepatshila ke na muulo ukata, nka kukwasha bakwabo bena Kidishitu mu kakongye, bwabadya kwifubwila peepi na Yehowa, kunyingisha na kukwatshishena baaba babadi balwishishe.

11 Dingi, bakulu mbalombene kutaluula su muntu mukite mulwisho ukata belanga kwishimba, na kukimba byabadya kumukwasha bwa’shi alushe kipwano kyaye na Yehowa. (Badika Shake 5:14, 15.) Mwina Kidishitu akitshi mulwisho ukata penda bwa kupudisha malaka aaye a mbidi, kwete kukumba mu kikudi. Bino abilesha shi, te mu kipwano kibuwa na Yehowa nya. * Bakulu be nka bu ba munganga. Bakwete kwitatshisha bwa ‘kupasha e na mukumbo [sunga yawa mukite mulwisho].’ Malango aabo aatukila mu Bifundwe ngalombene kumukwasha bwadya kulumbuula kipwano kyaye n’Efile Mukulu, kadi bi kukitshika byabya nka su belanga kwishimba ngofu.—Bik. 3:19; 2 Kod. 2:5-10.

12 Eyendo, bakulu be na bushito bukata. Bakwete kupasukila loombe lwa mikooko yabadi bebape kwi Efile Mukulu. (1 Mp. 5:1-3) Abakumiina shi bakwabo bena Kidishitu baukye shi mu kakongye nyi mbalo yabebakalwila. Nyi bwakinyi, nsaa yabebalungula’shi kwi muntu bakitshi mulwisho ukata mpa na mulwisho wa kulwisha mwana na myanda ibutete, tabanyengakanaa. Tala nkonko yabadi beele ku mbangilo kwa kikoso  13,  15, na  17.

13-14. Bakulu abanemekaa mwiya w’eumbo pabitale kuukisha mbulamatadi kilumbu kya muntu mulwishe mwana su? Patuula.

 13 Bakulu abanemekaa mwiya w’eumbo pabitale kuukisha mbulamatadi kilumbu kya muntu mulwishe mwana su? Oolo. Mu maumbo mwabafubisha yaya miiya, bakulu mbalombene kwiyikokyela. (Lom. 13:1) Yaya miiya ta ngitupishene na mwiya w’Efile Mukulu nya. (Bik. 5:28, 29) Byabya, nsaa yabebalungula kilumbu kya muntu balwisha mwana, abitungu bakulu bakimbe bukunkushi pabitale byabadi balombene kuukisha kilumbu ku mbulamatadi.

14 Abitungu bakulu balungule mwana abadi balwishe, baledi baye na bangi abauku wawa mwanda’shi, be na matalwa a kuukisha kilumbu kya muntu mulwishe mwana na myanda ibutete ku mbulamatadi. Kadi be kukita kinyi su muntu mulwishe mwana mmwina kakongye na su mwanda ubapalakana mbalo yadi mushale? Mwina Kidishitu mwakule uno mwanda mmulombene kwamba shi balwisha nkumo y’eshina dy’Efile Mukulu su? Nya. Yawa mulwishe mwana nyi balwisha nkumo y’eshina dy’Efile Mukulu.

15-16. (a) Muyiile 1 Timote 5:19, bwakinyi abitungu kwikale tumonyi tubidi sunga twibungi kumpala kwa’shi bakulu bakite komite a kusambisha? (b) Bakulu abakitaa kinyi nsaa yabauku’shi, mwina kakongye balwisha mwana na myanda ibutete?

 15 Bwakinyi abitungu kwikale tumonyi tubidi sunga twibungi kumpala kwa’shi bakulu basambishe muntu mukite mulwisho ukata? Bino nyi byabadi baleshe mu Bible’shi mbibuwa kukita. Nsaa yabamba’shi muntu bakitshi mulwisho ukata, anka apele kwiukumina, bibuwa kwikale tumonyi tubidi sunga twibungi kumpala kwa’shi bakulu bakite komite a kusambisha. (Miy. 19:15; Mat. 18:16; badika 1 Timote 5:19.) Bino abilesha’shi abitungu kwikale tumonyi tubidi sunga twibungi kumpala kwa’shi muntu eukishe bakata ba mbulamatadi pabitale muntu balwisha mwana na myanda ibutete su? Nya. Kino kitungo ta nkitale bakulu sunga bangi bantu nsaa ayitungu kulungula mbulamatadi pabitale kino kibeshi.

16 Nsaa ayipusha bakulu’shi kwi mwina kakongye balwisha mwana, abakitaa mwabo mooso bwa kukookyela mwiya wa mbulamatadi pabitale kwibaukisha uno mwanda, akupu abakimbuula abyamba Bifundwe. Su muntu bapele kukumina mulwisho waye, bakulu abatala abyamba tumonyi tubidi. Su kubamweka bantu babidi—yawa afundu kilumbu, na mungi muntu mbakumbene kushinkamisha mwanda sunga bitabaadi mulwishe mungi mwana kala, paapa bakulu be na bishinkamisho abibapa matalwa a kukita komite a kusambisha. * Kukutwa kwa kamonyi ka kabidi t’akulesha’shi yawa ebalungula mwanda badimbi. Sunga takwi tumonyi tubidi atushinkamisha’shi muntu mmulwishe mwana na myanda ibutete, bakulu abauku’shi yawa muntu abadi bafunde mukumbene kwikala mukite kintu kibubi kibatapa bangi kwishimba ngofu. Bakulu abatungunuka na kukwasha na kunyingisha yawa abekalanga balwishe. Dingi bakulu abashala bapasukye bwa’shi, tala yawa muntu abekalanga bafunde alwisha mungi mwana mu kakongye.—Bik. 20:28.

17-18. Patuula mudimo winao komite a kusambisha.

 17 Komite a kusambisha e na mudimo kinyi? Kishima “kusambisha” takilesha’shi bakulu abasambishaa bu ba nsushi, sunga kutshiba’shi abitungu bakata ba mbulamatadi batshibile yawa balwisha kibawe mwanda batupilwa mwiya. Bakulu t’abatwelakanaa mu bitshibilo bya mwiya w’eumbo; abalekaa myanda ya bibeshi mu maasa a bakata ba mbulamatadi. (Lom. 13:2-4; Tt. 3:1) Anka, bakulu abasambishaa bwa kuuka su muntu mmulombene kushaala mu kakongye sunga kukutwa.

18 Bakulu pabadi mu komite a kusambisha, abasambishaa penda myanda itale kipwano kya muntu n’Efile Mukulu mpa na balangwidi nabo. Abafubaa na Bible bwa kwata kitshibilo su yawa mulwishe mwana belanga kwishimba sunga’shi ta mwilangye kwishimba. Su ta mwilangye kwishimba, abamutusha mu kakongye, na abaukisha kakongye’shi takii dingi Temwe a Yehowa. (1 Kod. 5:11-13) Su belanga kwishimba binyibinyi, mmulombene kushaala mu kakongye. Anka bakulu abamulungula’shi ta mulombene dingi kupeta mashito mu kakongye munda mwa bipwa bibungi, pangi mu muwa waaye ooso. Pa mwanda bakulu be na lukalo lwa kukalwila bana, mbalombene kudimusha baledi be na bana bakinga mu kakongye pa bupenka’shi, abitungu bekale badimukye nsaa i bana peepi na yawa muntu. Bakulu p’abalungula baledi, bibuwa bekale badimukye bwa kupela kutemuna eshina dya yawa abadi balwishe na myanda ibutete.

MUSHINDO WA KUKALWILA BANA BOBE

Baledi bakwete kukalwila bana babo ku kwibalwisha na myanda ibutete pa kwibalongyesha myanda itale kwifikena peepi kwa ba mulume na mukashi. Bwa kukita byaya, bakwete kufubisha bintu byabadi bebatushile kwi ndumbulwilo a Efile Mukulu. (Tala kikoso 19-22)

19-22. Nkinyi kilombene ba nambutwile kukita bwa kukalwila bana babo? (Tala kifwatulo ki ku kipusu.)

19 Mba nnanyi be na bushito bwa kukalwila bana? Mbaledi. * Bana nyi nkya buntu kya kishila akifiki kwi Efile Mukulu, “nkya buntu kya Yehowa.” (Mis. 127:3) Nwi na bushito bwa kwibakalwila. Abitungu nukite kinyi bwa kukalwila bana bwashi tabebalwishanga na myanda ibutete?

20 Wa kumpala, Longa myanda itale kulwisha bana na myanda ibutete. Kimba bya kuuka kalolo bantu abalwishaa bana na myanda ibutete na mayele abafubishaa bwa kwibadimba. Ikala mupasukye bwa kutundula bantu babi. (Nki. 22:3; 24:3) Tentekyeshayi’shi, bantu abakambaa kulwisha bana na myanda ibutete, mbantu babauku kwi bana na babadi baubiile.

21 Wa kabidi, Ikala wesamba na bana bobe kalolo. (Miy. 6:6, 7) Byabya abitekye kwibateemesha kalolo. (Shak. 1:19) Uuka shi, mwana abadi balwishe na myanda ibutete takumiinaa kulungula muntu. E kwikala atshinyi’shi takwi muntu e kukumiina shi byakula mbya binyibinyi, sunga’shi muntu mumulwishe e kwikala mumulungule’shi, su alungula muntu amukitshi kintu kibubi. Su opusha bu’shi nkukitshikye mwanda wi bubi, mwele nkonko na kalolo koso na omuteemeshe kalolo kyoso ky’akula.

22 Wa kasatu, Longyesha bana bobe. Muyile bipwa byabo, ebalungule myanda ayitungu’shi bekale baukye pabitale bipindji bya mbidi bya bufu. Ebalungule kyabadi balombene kwakula na kukita su muntu atompa kwibakuma mu kipaso kishii buwa. Fubisha myanda yabadi bakupe kwi ndumbulwilo a Yehowa pabitale kipaso kya kukalwila bana bobe.—Tala kashibo akamba shi: “ Longa obe nabene na olongyeshe bana bobe.”

23. Atumonaa kulwisha bana na myanda ibutete naminyi, na mwisambo aulondo aukaluula lukonko kinyi?

23 Bu byatudi ba Temwe ba Yehowa, atumonaa kulwisha bana na myanda ibutete bu mulwisho ukile bukata na wi bubi bukile. Bu byatukwete kukokyela mwiya wa Kidishitu, tatukalwilaa muntu mulwishe mwana ku kunyokibwa bwa mulwisho waye nya. Kadi, nkinyi kyatudi balombene kukita bwa kukwasha mukwetu mwina Kidishitu ababadi balwishe na myanda ibutete? Mwisambo aulondo awaluula luno lukonko.

LOONO 103 Balami—mbantu bekale bya buntu

^ par. 5 Uno mwisambo aulesha byatudi balombene kukalwila bana kwi bantu abakimbi kwibalwisha na myanda ibutete. Atukyebe kulonga kilombene bakulu kukita bwa kukalwila kakongye na bilombene ba nambutwile kukalwila bana babo.

^ par. 3 BISHIMA BYABADI BAPATUULE: Kulwisha mwana na myanda ibutete akukitshikaa, nsaa i muntu mukulu aata mwana mukinga bwa kupudisha malaka aaye a kwifikena peepi na mulume sunga na mukashi. Nkutale kulala na mwana ku muswa, mukanwa, kunyima, kufinafina muswa waye, mabele, matako sunga ingi myanda ibutete. Sunga bantu bebungi babadi balwishe na myanda ibutete bekala bana bakashi, bana balume bebungi mbebalwishe dingi. Sunga byekala’shi bebungi abalwishaa bana, mbana balume bangi bana bakashi namu bakwete kulwisha bana bakinga.

^ par. 5 KISHIMA KYABADI BAPATUULE: Mu uno mwisambo na mu aulondo, mwaku “muntu abadi balwishe” ngutale muntu ababadi balwishe pabaadi ki mukinga. Atufubu na uno mwaku bwa kulesha’shi mwana mbamulwishishe, mbaashe naye, na’shi te na mwanda.

^ par. 11 Su muntu akita mulwisho ukata mwanda’shi mmubofule mu kikudi, kaaka ta nkabingilo ka kupela kumunyoka bwa mulwisho waye nya. Muntu mukite mulwisho ayimuka mwanda wa bikitshino byaye bibubi na akayimuka kumpala kwa Yehowa.—Lom. 14:12.

^ par. 16 Bakulu ta mbalombene kuteka mwana bwa’shi ekale panka nsaa yabakwete kusambisha muntu ayikalanga mumulwishe nya. Muledi sunga mungi muntu abadi bakulupile kwi mwana mulombene kushinkamiisha bakulu’shi, abyakula mwana mbya binyibinyi. Kukita bino, ta nkulombene kukalakasha mwana ngofu nya.

^ par. 19 Ino myanda yabadi bafundjile baledi, ngitale dingi muntu oso e na matalwa a kukusha mwana sunga shii aaye.