Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 18

Kifulo na kululama mu kakongye ka bena Kidishitu

Kifulo na kululama mu kakongye ka bena Kidishitu

“Esemusheneeyi mashito, na bino nukumbashe mwiya wa Kidishitu.”—NGA. 6:2.

LOONO 12 Efile mukata, Yehowa

MYANDA I MWANKA *

1. Mmyanda kinyi ibidi ayitungu shi tuukye?

YEHOWA Efile Mukulu mmufule balangwidi baye. Mmwibafule na ekala nka mwibafule. Na mmufule dingi kululama. (Mis. 33:5) Byabya, abitungu twikale baukye ino myanda ibidi: (1) Nsaa yabakitshina bafubi baye myanda ya kukutwa kululama, Yehowa enyongolaa. (2) Mmulee shi tabakakitshina dingi bafubi baye myanda na kukutwa kululama nya, na akanyoko boso abebakitshina myanda na kukutwa kululama. Mu mwisambo wa kumpala wa mu ino miisambo, * tulongyele shi Mwiya ubaadi Efile Mukulu mwelele bena Isaleele ku bukwashi bwa Moyiise, ubaadi wimene pa kifulo. Ubaadi autekye mwilo bwaudya kukitshina bantu boso myanda na kululama—bikishekishe kwi baaba bashibadi na a kwibakwila. (Miy. 10:18) Mwiya ubaadi alesha shi Yehowa kwete kupasukila balangwidi baye ngofu.

2. Nkonko kinyi y’atukyebe kwaluula?

2 Mwiya wa Moyiise ubapwile mu 33 B.B. pabaadi kakongye ka bena Kidishitu katuukye. Bena Kidishitu abadya kwikala kwanka kushi mwiya awibakalwila, wimene pa kifulo na aukwatshishena kululama su? Nya! Bena Kidishitu abapetele mwiya upya. Mu uno mwisambo atubanda kwakwila akipushisha wawa mwiya. Kunyima, atwaluula ku ino nkonko ayamba shi: Bwakinyi atwamba shi uno mwiya ngwimene pa kifulo? Bwakinyi atwamba shi ukwete kukwatshishena kululama? Bwa kukokyela uno mwiya, mbikunyi abitungu shi baaba be na matalwa bakitshine bangi myanda?

“MWIYA WA KIDISHITU” NKINYI?

3. “Mwiya wa Kidishitu” wabadi baleshe mu Ngalatea 6:2 ngutale kinyi?

3 Badika Beena-Ngalatea 6:2. (Kilombeeno kipya 2014) Bena Kidishitu bakwete kukokyela “mwiya wa Kidishitu.” Yesu ta mufunde mulongolongo wa miiya bwa balongi baye nya, kadi baadi mwibape malango, mikamiko, na mayi a kulonda bwa kwibakunkusha. “Mwiya wa Kidishitu” ngutale myanda yoso ibaadi Yesu mulongyeshe. Bwa kupusha uno mwiya kalolo, tutaluleyi bikoso abilondo.

4-5. Mmu mishindo kinyi mubaadi Yesu alongyesha, na nsaa kinyi ibaadi mulongyeshe?

4 Mmu mishindo kinyi mubaadi Yesu mulongyeshe? Wa kumpala, baadi mulongyeshe bantu ku bibaadi akula. Bishima byaye bibaadi na bukome mwanda baadi akula bya binyibinyi pabitale Efile Mukulu, pabitale kepatshila ka muwa, na kulesha shi nka penda Bufumu bw’Efile Mukulu nyi abukapudisha makyenga a bantu. (Luk. 24:19) Yesu baadi mulongyeshe na bileshesho. Nshalelo aaye, baadi alesha balongi baye mwikelo autungu shi bekale nao.—Yo. 13:15.

5 Nsaa kinyi ibaadi Yesu mulongyeshe? Yesu baadi mulongyeshe mu mufubo waye wa bulungudi pano pa nsenga. (Mat. 4:23) Baadi dingi mulongyeshe balongi baye nsaa ipeela kunyima kw’aye kusanguka. Bu kileshesho, badi mumwenekyele kisaka kya balongi baye—pangi bakile pa 500—na aye nkwibatumina eyi dya ‘kwikasha bantu bu balondji.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Kod. 15:6) Bu byadi nfumu a kakongye, Yesu batungunukile na kulongyesha balongi baye kukatukila mwiyilu. Bu kileshesho, bu mu kipwa kya 96 B.B., Kidishitu baadi mukunkushe Yowano mutumibwa bwadya kunyingisha na kulanga bena Kidishitu bedibwe mwimu.—Kol. 1:18; Kibaf. 1:1.

6-7. (a) Nkunyi kwatusangana malongyesha a Yesu? (b) Mbikunyi byatudya kukokyela mwiya wa Kidishitu?

6 Nkunyi kw’atusangana malongyesha a Yesu? Mu ma Evanjile mbafunde myanda ibungu ibaadi Yesu mwakule na mukite pabaadi pa nsenga. Bingi Bifundwe bya mu kina Greke—byabadi bafunde kwi bantu bayokyelwe na kikudi ki selele na abaadi na “kinangu kya Kidishitu”—abitukwasha bwa kupusha bibaadi Yesu anangushena mu ingi myanda.—1 Kod. 2:16.

7 Malongyesha: Malongyesha a Yesu aetukwasha mu myanda ibungi ya mu nshalelo. Byabya, mwiya wa Kidishitu, ngutale byoso byatukitshi ku nshibo, ku mudimo, ku kalasa, na mu kakongye. Atulongo uno mwiya nsaa yatubadika Bifundwe bya bena Kidishitu bya mu kina Greke na kunangushena pa byanka. Atukokyela uno mwiya nsaa yatutumikila malango, mikamiko, na mayi a kulonda atupete mu Bible. Nsaa yatukokyela mwiya wa Kidishitu, tukwete kukokyela Yehowa, Efile Mukulu eetu sha kifulo, aye Nsulo ya byoso bibaadi Yesu mulongyeshe.—Yo. 8:28.

MWIYA WIMENE PA KIFULO

8. Mwiya wa Kidishitu ngwimene pa kitako kinyi?

8 Bantu bashale mu nshibo yabadi bebakye na kitako ki bukopo, abepushaa bu be mu kukalwilwa. Mu mushindo umune, bantu abakokyela mwiya wimene pa kitako ki bukopo, abepushaa bu be mu kukalwilwa. Mwiya wa Kidishitu ngwimene pa kitako kibuwa bukile—kifulo. Bwakinyi atwamba byabya?

P’atuleesha bangi kifulo, atukokyela ku “mwiya wa Kidishitu” (Tala kikoso 9-14) *

9-10. Mbileshesho kinyi abitulesha’shi Yesu badi na kifulo, na mushindo kinyi watudya kumwambula?

9 Kya kumpala, kifulo nyi kibadi akitakula Yesu bwa kukita myanda yooso. Lusa, sunga kalolo kakile bukata, abilesha kifulo. Lwalwa lusa nyi lubaadi lutakule Yesu bwa kulongyesha bibumbu bya bantu, kubuka basha mikumbo, kudiisha be na nsala, na kubusha bafwe. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mak. 6:34; Luk. 7:11-15) Sunga shi kukita byabya kubaadi akumwata nsaa na bukome bwibungi, Yesu baadi akumiina kutula nkalo ya bangi kumpala kwa yaye. Kukila byoso, balesheshe kifulo kikata pa kutuusha muwa waye bwa kupasha bangi.—Yo. 15:13.

10 Malongyesha: Twibalombene kwambula Yesu pa kutula nkalo ya bangi kumpala kwa yetu. Twibalombene dingi kumwambula pa kukimba ngikashi bu kalolo kakile bukata kwi bantu ba mu teritware eetu. Nsaa i kalolo kakile bukata aketutakula bwa kulungula na kulongyesha mukandu wibuwa, atulesha shi tukwete kukokyela ku mwiya wa kidishitu.

11-12. (a) Nkinyi akilesha shi Yehowa etupasukilaa ngofu? (b) Mbikunyi byatudi balombene kwambula kifulo kya Yehowa?

11 Kya kabidi, Yesu badi muleshe kifulo kya Nshaye. Mu mudimo waye, Yesu baadi muleshe abitatshishaa Yehowa bwa balangwidi baye. Mu myanda ibaadi mulongyeshe, Yesu balesheshe shi muntu oso e na muulo ukata kwi Nshetu e mwiyilu. (Mat. 10:31) Yehowa e peepi bwa kukukila mukooko oso ushimine awilanga kwishimba na kwalukiila mu kakongye. (Luk. 15:7, 10) Yehowa baadi mwituleshe kifulo kyaye pa kwitupa Mwan’aye bu mulambu wa nkuulo bwa kwitupasha.—Yo. 3:16.

12 Malongyesha: Mbikunyi byatudi balombene kwambula kifulo kya Yehowa? (Ef. 5:1, 2) P’atumono bakwetu boso bu be na muulo na p’atukukila “mukooko ushimine” ubalukiila kwi Yehowa na muloo oso. (Mis. 119:176) Atulesha shi twi bafule bakwetu pa kutusha nsaa na bukome bwetu bwa kwibakwasha. (1 Yo. 3:17) Nsaa yatukitshina bangi myanda na kifulo, atulesha shi tukwete kukokyela mwiya wa Kidishitu.

13-14. (a) Bu byabadi bebileshe mu Yowano 13:34, 35, Yesu baadi mutekye balongi baaye bwa kulesha kinyi, na bwakinyi wawa nyi mwiya upya? (b) Mbikunyi byatulesha shi tukwete kukokyela mwiya upya?

13 Kya kasatu, Yesu balungwile balongi baye bwabadya kwikala na kifulo kya kwipana. (Badika Yowano 13:34, 35.) Mwiya wa Kidishitu ngupya mwanda awitutekye bwa kulesha kifulo mu kipaso kyabashibadi batekye mu Mwiya ubaadi Efile Mukulu mupe bena Isaleele. Awitutekye bwa kufula bakwetu bena Kidishitu bu byabadi betufule kwi Yesu. Byabya abitekye kifulo kya kwipana. * Abitungu tufule bakwetu bena Kidishitu kukila byatudi befule atwe banabene. Abitungu twibafule mu kipaso kyatudi balombene kutusha muwa wetu bwabo, bu bibakitshine Yesu.

14 Malongyesha: Mbikunyi byatudya kukokyela mwiya upya? Penda pa kwipana bwa bakwetu bena Kidishitu. Tatukumiina penda kwipana mu myanda ikata bu kutusha muwa wetu bwa kwibapasha nya kadi, atwipana dingi na mu tu myanda tupeela. Bu kileshesho, nsaa yatwitatshisha bwa kwenda mu kwata mukwetu mulume sunga mukashi bapu kununupa bwa kwenda naye ku bisangilo, nsaa yatwikutshishwa bingi bintu byatudi bafule bwa kusankisha muntu atudi bafule, sunga nsaa yetu yatushii ku mudimo bwa kukwasha baaba bapete masaku, atulesha shi tukwete kukokyela mwiya wa Kidishitu. Atukwasha dingi bwa kwikasha kakongye ketu bu mbalo i muntu oso epusha bu e mu kukalwilwa.

MWIYA AUKWATSHISHENA KULULAMA

15-17. (a) Mbikunyi bibaadi bikitshino bya Yesu bileshe’shi e na kululama? (b) Twi kwambula Yesu naminyi?

15 “Kululama,” bu byabadi bekufubishe mu Bible, akulesha kukita kyakya kyabamono kwi Yehowa shi nkilulame na kwikikita kushi ntondo. Bwakinyi atwamba shi mwiya wa Kidishitu ukwete kukwatshishena kululama?

Yesu badi na kalolo na kanemo kwi bana bakashi, mpa na baba babaabadi ababepuula kwi bangi (Tala kikoso 16)) *

16 Kya kumpala, tubande kunangushena bibaadi bikitshino bya Yesu bileshe shi e na kululama. Mu mafuku aaye, bakata ba bipwilo bya bena Yunda abaadi bashikwe bantu ba bingi bisamba mpa na bena Yunda bashibadi balongye, dingi tababaadi abanemeka bana bakashi. Kadi Yesu, baadi akitshina bantu boso myanda na kululama na tabaadi na ntondo nya. Baadi mukumiine bantu bashibaadi bena Yunda bwabadya kumulonda. (Mat. 8:5-10, 13) Baadi alungula mukadu wi buwa kwi bantu boso kushi ntondo, balanda na ba mpeta. (Mat. 11:5; Luk. 19:2, 9) Tabaadi atapa bana bakashi ku mashimba sunga kwibalwishisha. Anka baadi ebanemeka, baadi ebakitshina myanda na kalolo, mpa na baaba bababadi ababepula kwi bangi.—Luk. 7:37-39, 44-50.

17 Malongyesha: Twi kwambula Yesu pa kukitshina bangi myanda kushi ntondo na kulungula mukandu wibuwa kwi baaba abakumiina kuteemesha—kushi kutala nshalelo abadi naye sunga kipwilo kyabo. Bana balume bena Kidishitu abalondo kileshesho kyaye p’abo kunemeka bana bakashi. Nsaa yatukitshi byabya, atulesha shi tukwete kukokyela mwiya wa Kidishitu.

18-19. Nkinyi kibaadi Yesu mulongyeshe pabitale kululama, na myanda kinyi ibatulongo mu malongyesha aaye?

18 Kya kabidi, tubandeyi kutaluula bibadi Yesu mulongyeshe pabitale kululama. Badi mulongyeshe mayi a kulonda abaadi na kya kukwasha balongi baye bwabadya kukitshina bangi myanda na kululama. Bu kileshesho, banda kungushena pabitale Mwiya Ukata. (Mat. 7:12) Atwe boso atukumiina shi betukitshine myanda na kululama. Byabya, abitungu’shi atwe namu tukitshine bangi myanda na kululama. Su twakita byabya, abo namu abetukitshina myanda na kululama. Kadi twi kukita kinyi su abaadi betukitshine myanda na kukutwa kululama? Yesu baadi mulongyeshe balongi baye bwabadya kukumiina shi Yehowa ‘akatshibi biimu bya [baaba] abamwididi kaanya na bufuku.’ (Luk. 18:6, 7) Ano mayi nyi mulayilo aulesha shi: Efile Mukulu eetu auku kalolo nkalakashi yatukwete kufumankana nayo mu ano mafuku a ku nfudilo, na shi pa kipungo kilombane akatshibi biimu bwetu.—2 Tes. 1:6.

19 Dilongyesha: Nsaa yatulondo mayi a kulonda abaadi Yesu mulongyeshe, atukakitshina bangi myanda na kululama. Na su abaadi betukitshine myanda na kukutwa kululama mu uno ndumbulwilo a Satana, twi kupeta kunyingishibwa pa kuuka shi Yehowa akumiina kufwishila baaba abetukyengyesha kiimu.

MBIKUNYI ABITUNGU SHI BAABA BE NA MATALWA BAKITSHINE BANGI MYANDA?

20-21. (a) Mbikunyi abitungu shi baaba be na matalwa bakitshine bangi myanda? (b) Mulume mmulombeene kulesha kifulo kya kwipana naminyi, na mbikunyi abitungu shi nshe bana akitshine bana baye myanda?

20 Mbikunyi abitungu shi bano be na matalwa na abakokyela mwiya wa Kidishitu bakitshine bantu myanda? Bu byabidi shi kifulo ndjo kitako kya mwiya, abitungu baaba be na matalwa bekale abanemeka bano babakwete kukunkusha na kwibakitshina myanda na kifulo. Abitungu batentekyeshe shi Kidishitu akumiina shi tuleshe kifulo mu byoso byatukitshi.

21 Mu kifuko. Abitungu mulume afule mukashi aaye “buu abikitshina Kidishito kipwilo kyaaye.” (Ef. 5:25, 28, 29) Abitungu mulume ambule kifulo kya kwipana kya Kidishitu pa kutula nkalo ya mukashi aaye pa mbalo ya kumpala. Bangi bantu bekumona bu bibukopo bwa kulesha kyakya kifulo, pangi mwanda mbakudile mbalo i bantu bashi’abataa na muulo kukitshina bangi myanda na kifulo na kululama. Bi kwikala bukopo bwabadya kushintuula yawa mweneno, kadi abitungu bamushintuule bwa kukokyela mwiya wa Kidishitu. Mulume alesha kifulo kya kwipana, abamunemeka kwi mukashi aaye. Nshe baana mufule bana baye, tamulombene kwibatapa ku mashimba mu ngakwilo sunga mu bikitshino byaye. (Ef. 4:31) Kadi, alesha bana baye shi mmwibafule na kwibakumiina bwashi bepushe bu be mu kukalwilwa. Nshe bana e byabya, abamukulupila na kumufula kwi bana.

22. Bu byabadi bebileshe mu 1 Mpyeele 5:1-3, “mikooko” ngyanyi, na mbikunyi abitungu shi beyikitshine myanda?

22 Mu kakongye. Abitungu bakulu batentekyeshe shi “mikooko” ta ngyabo nya. (Yo. 10:16; Badika 1 Mpyeele 5:1-3.) Bishima “mikooko y’Efile Mukulu,” “abikyebe Efile Mukulu,” na “baaba babadi beenupe kulama” abitentekyesha bakulu’shi mikooko ngya Yehowa. Akumiina’shi bakitshine mikooko yaye myanda na kifulo na kalolo. (1 Tes. 2:7, 8) Bakulu abalombasha mashito aabo a bu balami ba mikooko na kifulo, Yehowa ebakumiina. Bakulu be byabya, abekala abebanemeka kwi bakwabo bena Kidishitu.

23-24. (a) Mmudimo kinyi winao bakulu nsaa yabataluula mwanda wa muntu mukite mulwisho ukata? (b) Nsaa yabataluula ino myanda, nkinyi akitungu shi bakulu batentekyeshe?

23 Mmudimo kinyi winao bakulu nsaa yabataluula mwanda wa muntu mukite mulwisho ukata? Mudimo wabo ngwilekene na wa ba nsushi na bakulu ba mu kipungo kibaadi Efile Mukulu mwelele bena Isaleele Mwiya. Mu wawa Mwiya, bantu bababadi basangule tababaadi abataluula penda myanda ya mu kikudi nya kadi abaadi abasambisha mpa na myanda itale bibeshi. Kadi, mu mwiya wa Kidishitu, mudimo wa bakulu ngwa kutala penda myanda ya mu kikudi itale milwisho. Abauku shi, Efile Mukulu, mmulekyele bena mbulamatadi matalwa a kusambisha bilumbu bitale bibeshi na ingi myanda. Bino mbitale na matalwa a kutshibila bantu bibawe na kwibela mu lukano.—Lom. 13:1-4.

24 Bakulu abataluulaa myanda ya mu kikudi itale mulwisho ukata naminyi? Ababadikaa Bifundwe bwa kutaluula mwanda na kwata bitshibilo. Abatentekyeshaa shi kifulo nyi nkitako kya mwiya wa Kidishitu. Kifulo akitakula bakulu bwa kutaluula: Akitungu kukita bwa kukwasha muntu oso e mu kakongye ababadi balwishishe. Pabitale muntu mukite mulwisho, kifulo akitakula bakulu bwa kutaluula su yawa muntu belanga kwishimba na su kwi mushindo wa kumukwasha bwadya kwalusha kipwano kyaye na Yehowa.

25. Mwisambo aulondo aukesambila mwanda kinyi?

25 Twi na lutumbu lukata lwa kwikala na mwiya wa Kidishitu! Nsaa yatwiukokyela atwe boso, atukwasha bantu boso bwabadya kumona mu kakongye bu mbalo yabadi bebafule, yabebata na muulo, na yabadi mu kukalwilwa. Anka, twi mu ndumbulwilo mwi “bantu babi” bakwete kwenda ku mpala mu “kukita kwa bubi.” (2 Tim. 3:13, EEM) Abitungu twikale bapasukye. Kakongye ka bena Kidishitu nkalombene kulesha kululama kw’Efile Mukulu naminyi, nsaa yakadi kumpala kwa mwanda wa muntu balwisha mwana na myanda ibutete? Mwisambo aulondo awaluula lwalwa lukonko.

LOONO 15 Tumbishayi Mwana mbedi a Yehowa!

^ par. 5 Uno mwisambo na ingi isatu ayilondo, nyi yaya ya mu miisambo inanka ayakwila bwakinyi abitungu twikale bakulupile shi Yehowa nyi Efile Mukulu sha kifulo na kululama. Akumiina shi bakitshine bafubi baye myanda na kululama na akumiina kunyingisha baaba babadi bakitshine myanda na kukutwa kululama mu uno ndumbulwilo e bubi.

^ par. 1 Tala mwisambo awamba shi: “Kifulo na kululama mu Isaleele a kala” mu Kitenta kya Mulami kya Mweshi wa Kabidi 2019.

^ par. 13 KISHIMA KYABADI BAPATUULE: Kifulo kya kwipana akitutakula bwa kutula nkalo ya bangi kumpala kwa yetu. Abitungu tukumiine kwipana sunga kwisumina kintu kampanda bwa kukwasha bangi.

^ par. 61 BI MU BIFWATULO : Yesu kwete kutala mukashi kilele bafwisha mwan’aye eeleka. Lusa lubamukwata, babusha mwana.

^ par. 63 BI MU BIFWATULO : Yesu kwete kudya mu nshibo ya Mufadisee abetamina bu Simone. Mwana mukashi, pangi ndumba, batopesha ngwa ya Yesu na mpolo yaye, beyikumuna na nyene yaye, na beyishingi malaashi. Simone atopeka yawa mwana mukashi bwa byabya bibakitshi, kadi Yesu bamwakwila.