Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Mufungofungo wa kala “ubafungulwa”

Mufungofungo wa kala “ubafungulwa”

Kipese kya mufungofungo wa ku Ein Gedi takubaadi mushindo wa kwikibadika kasha bekipeta mu 1970. Pababadi ba skane uno mufungofungo, abamwene shi wi na bifundwe bya mukanda wa Bena-Leevi, mpa n’eshina dy’Efile Mukulu

MU KIPWA kya 1970, bantu abakimbuulaa bintu bya kala abaadi bapete mufungofungo utaate ku Ein Gedi, mu Isaleele, peepi na kyese kya kutunduka-nguba kwa Kalunga kafwe. Abapetele wawa mufungofungo nsaa ibaabadi abakimbuula mu sinagoge ababashiikile kaalo pa kumubutula, pangi mu siekele a kasamombo B.B. Mwanda uno mufungofungo ubaadi utaate bibubi, takubaadi mushindo wa kubadika myanda i mwanka; takubaadi sunga mushindo wa kwiufungula kushii kwiulwisha. Anka, ku bukwasha bwa mayele a 3-D, abaadi “bafungule” uno mufungofungo. Na ku bukwashi bwa mayele a kutamisha nao bifundwe, abaadi babadikye myanda i mwanka.

Nkinyi kyabadi bemupete? Mufungofungo wi na bifundwe bya mu Bible. Myanda i mu kipese kishale kya mufungofungo, nyi ma verse a mu mukanda wa bena-Leevi. Mu ano ma verse, mbemufunde Tetagrame a eshina dy’Efile Mukulu mu kina Ebelu. Abimweka’shi, uno mufungofungo abeufundjile mu kipindji kya kabidi kya siekele a kumpala na ku siekele a kananka B.B., na ngwikale bu mufungofungo ukulu wa mu Bible wa mu kina Ebelu wabadi bapete, kubanga kasha bapeta bifundwe bya Qumrân. Gil Zohar mmufunde mu mukanda wa The Jerusalem Post, shi: “Kumpala kwa kupeta bipese bya mufungofungo wa mukanda wa Bena-Leevi wa ku Ein Gedi, abaadi bapwe kupeta ungi mufungofungo ukulu mu Kalunga kafwe, takudi bipwa pangi 1000, wa mu kipungo kibabadi bebakye Ntempelo a kabidi, na ungi mufungofungo wabetamina bu Codex d’Alep ubaabadi bafunde mu siekele a ekumi B.B.” Muyile bantu abakimbulaa, bifundwe bya mu uno mufungofungo abilesha shi bifundwe bya ba Masorete bya mu Torah “abaadi bebilame kalolo munda mwa bipwa bibungi, na bilema bya mu kufunda bya bantu abaadi bafunde ta mbishintuule kintu nya.”