Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Oukanga su?

Oukanga su?

Mu mafuku a Yesu, mbitadi kinyi bibadi abitungu’shi bantu bafute?

KUBANGA nka kala, bena Isaleele abadi abatusha makuta bwa kukwatshishena lulangwilo lwa binyibinyi. Anka, kubanga mu mafuku a Yesu, bibadi abitungu’shi bena Yuda bafute bitadi bi bungi, na bino bibadi abikasha nshalelo abo bukopo.

Bwa kukwatshishena lulangwilo lwa mu tabernakele, na kunyima mu tempelo, bibadi abitungu mwana mulume oso mwina Yuda ena bipwa 20 sunga kukila paapa afute kipindji kya sikele (ndalakume ibidi). Mu siekele a kumpala, abadi abeafubisha bwa midimo ya mu tempelo badi mwibakye Erode. Bangi bena Yuda, abadi bepushe Mpyele bi mweneno a Yesu pabitale uno mwanda, anka Kidishitu ta badi mwakule’shi kufuta bitadi kwi bubi. Nyi bwakinyi, balungwile Mpyele kwadya kupeta lufwalanga lwa kufuta kitadi.​—Mat. 17:24-27.

Dingi, mwilo w’Efile Mukulu ubadi na kya kufuta kingi kitadi, ky’abetamina bu ky’ekumi kya ku byumbulwanga byabo sunga kya ku midimo yabo. (Lv. 27:30-32; Mb. 18:26-28) Bakata ba bipwilo abadi bakamikye’shi, abitungu bantu bafute ky’ekumi kya bisakisaki bu kya “minte na kia anete na kia kumini.” Yesu ta badi mwambe’shi bi bubi kufuta ky’ekumi, anka badi mutopekye bu nsesa bwa Bafundji na Bafadisee.​—Mat. 23:23, Kilombeeno kipya 2014.

Anka mu aa mafuku, bena Yuda abadi na kya kufuta bitadi bi bungi bya bena Loma, abadi abebakunkusha. Bu kileshesho, bantu abadi na kipindji kya nsenga, abadi na kya kufuta kitadi kya makuta sunga byumbulwanga. Abimweka’shi abadi bakamishe bungi bwa makuta, kukatuka ku pourcentage 20 nkufika mu 25. Bibadi abitungu’shi mwina Yuda oso afute kitadi. Bafadisee abadi bele Yesu lukonko pabitale kino kitadi. Yesu badi muleshe mweneno atudya kwikala naye pabitale kufuta bitadi pabakwile’shi: “Paayi Keezare bya Keezare, by’Efile Mukulu nwibip’Efile Mukulu.”​—Mat. 22:15-22.

Kubadi kitungo pabitale kufuta makuta bwa bintu abitwele na abituku. Abadi abafutshisha kitadi p’efwa, pa kitala, pa mmasanka, ku ntwelelo a bibundji sunga mu bisalwe.

Bitadi byoso bibabadi abebatekye kwi bena Loma bibadi bikile bukopo. Ungi muntu auku myanda ya kala ya bena Loma abetamina bu Tacite amba’shi, mu bufumu bwa Emperere Tibère, pabadi Yesu pa nsenga, “Bena Sirii na bena Yudeya abadi bebesendele bwa’shi su abapelesha bitadi, mwanda t’abadi abobesha kwibifuta.”

Mushindo ubabadi abatekye bitadi nyi ubadi wibikashe bukopo. Bantu abadi na makuta e bungi nyi bababadi abapa matalwa a kufutshisha bitadi. Yawa badi na makuta, badi ata bangi bantu ku mudimo bwa’shi nabo namu bafutshishe bitadi bwa kupeta dyabo ekuta pa kukamisha muulo wa bitadi. Abimweka’shi Zakaayi badi mwate bantu bwabadya kufutshisha bitadi. (Luk. 19:1, 2) Nyi bwakinyi, mwilo ubadi ushikwe bantu abadi abebafutshisha bitadi.