1. Anka bu Davide, bangi ba kwatudi be kwiyipusha naminyi?

ATWE boso, atukumiinaa kwikala na butaale mu nshalelo etu. Na muntu su ngumune t’akumiinaa kwikala na twinyongoshi. Sunga mbyabya, ingi nsaa twi kukalakashwa. Bangi bafubi ba Yehowa be kwiyipusha nka bibadi Mfumu Davide mwipushe Yehowa’shi: “Nakekala’nka na kukalakashwa na kenyongoshi mwishimba kwifuku n’efuku mpâ na pa kipindji kinyi?”​—Mis. 13:2, EEM.

2. Nkinyi ky’atutaluula mu uno mwisambo?

² Sunga’shi atwe boso atwikalaa na twinyongoshi, kwi myanda yatudya kukita bwa kupela kukamba kwinyongola. Mu uno mwisambo, atubanda kutundula ingi myanda ilombene kwitwinyongosha. Akupu, atutaluula myanda isamombo ilombene kwitukwasha bwa kulama butaale nsaa yatudi na nkalakashi.

3. Myanda kinyi ayitwinyongoshaa, na mushindo kinyi watudya kwiyikambila?

³ Kwi myanda i bungi ilombene kwitwinyongosha, anka ta twi na bukome bwa kwiyimika. Bu kileshesho, ta twi balombene kwimika myulo ya bintu ayikamina bu bya kudya, bilamba, na kufutshila kwa nshibo; sunga kuuka nsaa ilombene bena mudimo, sunga bena kalasa netu, kwitutompa bwa kudimba sunga bwa kukita myanda i butete. Na ta twi balombene  kwimika buntomboshi bukwete kukitshika ma mbalo atudi. Tukwete kupeta ino nkalakashi, mwanda twibashale mu nsenga mwi bantu bash’abele binangu muyile miiya ya mu Bible. Satana, efile a ino nsenga auku’shi bantu be bungi mbalombene kwimika kufubila Yehowa mwanda wa ‘nkalakashi ya mûwa wa pano pa nsenga.’ (Mat. 13:22, EEM; 1 Yo. 5:19) Nyi bwakinyi t’abitukanyisha pa kumona’shi nsenga ngyule na myanda ayitwinyongosha.

4. Nkinyi kilombene kukitshika su twakamba kwiyongola?

⁴ Twi balombene kwikalakasha pabitale myanda kampanda mu mushindo watushi balombene kunangushena pabitale kingi kintu. Bu kileshesho, twi kwikalakasha’shi ta tupete makuta e kulombasha nkalo yetu, na’shi twi kukumba, kukutwa mudimo sunga kwiushimisha. Twi balombene kwikalakasha dingi’shi nsaa y’atupete myanda ayitompo lukumiino lwetu, twi kukutwa kukokyela miiya y’Efile Mukulu. Binobino, Satana akatakula baba be ku matalwa aaye, bwa kulwa na mwilo wa Yehowa, nyi bwakinyi twi balombene kwikalakasha pabitale byatukakitshi yaya nsaa. We kwiyipusha’shi, ‘bi bubi n’ekalakashe pabitale ino myanda su?’

5. Yesu badi akyebe kwamba kinyi nsaa ibakwile’shi: ‘Tanwikalakashanga’?

⁵ Atuuku bi badi Yesu mulungule balongi baye’shi: ‘Tanwikalakashanga.’ (Mat. 6:25, EEM) Yesu badi akyebe kwamba’shi tatwikalakashanga bwa kintu su nkimune? Nya! Bangi ba ku bafubi ba Yehowa ba sha lulamato ba kala, abadi bakalakashwe na twinyongoshi, anka Yehowa tabadi mwibasumbushene. * (1 Bf. 19:4; Mis. 6:3) Yesu kwete etukankamika. T’akumiina’shi twinyongole bwa kupeta bintu bya uno nshalelo na kwibyata na muulo kukila kufubila Yehowa. Binobino, mmyanda kinyi ayitungu’shi tukite nsaa yatudi benyongole?​—Tala kashibo akamba’shi: “ Bya kwibikita.”

6. Muyile Bena-Fidipe 4:6, 7, nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kwikala na butaale?

⁶ (1) Sambila nsaa yoso. Nsaa yodi mukalakashwe bwa mwanda kampanda, teka Yehowa bukwashi. (1 Mp. 5:7) Yehowa mulombene kwalula nteko yobe pa nkupa “butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso bya [bantu].” (Badika Bena-Fidipe 4:6, 7.) Yehowa akupa bwabwa butaale ku bukwashi bwa kikudi kyaye kiselele.​—Nga. 5:22.

7. Nkinyi akitungu’shi tutentekyeshe nsaa y’atutekye Efile Mukulu?

⁷ Nsaa ywele luteko kwi Yehowa, mufungwile eshimba dyobe. Mulungule bi mwanda obe na omupatulwile bywepusha pabiutale. Su kwi mushindo wa kwiupwa, mutekye akupe kinangu na bukome bwa kwiukita. Su ta kwi bya kwiupwa, teka Yehowa bwa’shi akukwashe tokambanga kwinyongola. Nsaa y’olungula Yehowa myanda yobe patoka mu nteko, omono kalolo myaluulo yayo. Su kunyima k’obe kuteka ta kwi lwaluulo bukidibukidi, tokookanga. Yehowa t’akumiinaa penda’shi tumulungule myanda yetu patoka nsaa y’atumutekye nya, kadi akumiina’shi tutungunukye na kuteka.​—Luk. 11:8-10.

8. Twi kwakula kinyi mu nteko yetu?

⁸ Nsaa y’atulungula Yehowa kinyongwa kyetu mu luteko, tatulubanga kumutumbula. Bi buwa tunangushene ku myabi yadi mwitwelele sunga nsaa yatudi na myanda. Ingi nsaa, su twakutwa bishima bwa kumulungula bukata  bwa kinyongwa kyetu, tutentekyeshe’shi su twa muteka nka penda’shi ‘Nkwashe namu,’ Yehowa etwaluula.​—2 Mya. 18:31; Lom. 8:26.

9. Kukalwilwa kw’eyendo twi kwikupeta naminyi?

⁹ (2) Kulupila mu binangu bya Yehowa, kushi kwikulupila. Mu mafuku a mutemuki Yeshaya, mu siekele a mwanda kumpala kwa bino bipungo byetu (K.B.B.), bena Yuuda abadi abatshinyi bena Asirii’shi abafiki mu kulwa nabo ngoshi. Bu bibabadi abapele kwikala ku bupika bwa bena Asirii, abatekyele bena Ejipitu bukwashi. (Yesh. 30:1, 2) Yehowa badi mwibadimushe’shi, kukulupila bena Ejipitu kwi kwibatwadila masaku. (Yesh. 30:7, 12, 13) Ku bukwashi bwa Yeshaya, Yehowa badi mulungule mwilo mushindo waudya kupeta kukalwilwa. Bambile’shi: ‘Bukome bwenu bwi mu kunyinga kw’eshimba na mu kukulupila’ Yehowa.​—Yesh. 30:15b.

10. Mu myanda kinyi mwatudi balombene kulesha’shi twi bakulupile mwi Yehowa?

¹⁰ Mushindo kinyi watudya kulesha’shi twi bakulupile mwi Yehowa? Tubandeyi kutaluula bingi bileshesho. Pwandjikisha’shi abakyebe nkupa mudimo w’abakufutu kalolo, anka abakutekye bwa’shi ofube na nsaa ikile na aukukutshishwa mpa na bwa kufubila Yehowa. Pwandjikisha dingi’shi ku mudimo kwi muntu akukitshina myanda ya kifulo, aku namu ta mufubi a Yehowa mubatshishibwe. Sunga’shi we kukita kinyi su mwina kifuko nobe akulungula’shi: “T’atwipushena su otungunuka na kufubila Yehowa.” Mu ino yoso myanda, bi nkwelela bukopo bwa kwata kitshibilo ki buwa, anka mu mwanda oso, Yehowa mmulombene nkukwasha bwa kwata kitshibilo. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kod. 7:39) Lukonko lwi’shi, Okulupila mwi Yehowa na kukumiina bukunkushi bwaye su?

11. Mbileshesho kinyi bya mu Bible byodya kulonga bwa kunying’eshimba kumpala kwa mushikwa?

¹¹ (3) Longyela ku bileshesho bi buwa na bi bubi. Bible e na bileshesho bi bungi abilesha’shi kunying’eshimba na kukulupila Yehowa kwi na muulo ngofu. Nsaa y’olongo ino myanda, lamiina kibadi kikwashe bafubi ba Yehowa bwa kunying’eshimba kumpala kwa mushikwa. Bu kileshesho, nsaa ibadi tumiladi tukata twa mu Yuuda tulungule batumiibwa bwabadya kwimika kulungula mukandu wibuwa, batumiibwa tababadi batshine. N’eshimba dinyingye, abakwile’shi: ‘Abitungu tukôkyele Efile Mukulu pê bantu.’ (Bik. 5:29) Sunga kunyima kwabo kwibakupila, batumiibwa tababadi bapangayikye. Bwakinyi? Mwanda abadi abauku’shi Yehowa e nabo. Na’shi badi na muloo pa mwanda wabo. Nyi bwakinyi abatungunukile na kulungula mukandu wibuwa. (Bik. 5:40-42) Mu mushindo umune, nsaa ibadi mulongi Etshene kumpala kwa lufu, badi mushale munyingye eshimba mu mushindo ubadi lukyebo lwaye “alumweka bu lwa ba mikeyilu.” (Bik. 6:12-15) Bwakinyi? Mwanda badi mushinkamishe’shi kwete asankisha Yehowa.

12. Muyile 1 Mpyeele 3:14 na 4:14, bwakinyi twi kwikala na muloo nsaa y’abetubingabinga?

¹² Batumiibwa abadi na bishinkamisho abilesha’shi Yehowa badi n’abo. Badi mwibape bukome bwa kukita bilengyeleshi. (Bik. 5:12-16; 6:8) Lelo uno, Yehowa ta kwete kwitupa bukome bwa kukita bilengyeleshi nya. Sunga mbyabya, Yehowa kwete kwitushinkamisha Mwiyi dyaye’shi, sunga betubingabinga mwanda wa kululama atumusankisha na kikudi kyaye ki netu. (Badika 1 Mpyeele 3:14; 4:14.) Sunga mbyabya, t’abitungu tutshine pabitale ky’atukakitshi su betubingabinga mu mafuku aafiki. Anka abitungu  tukite mwetu moso bwa kunyingisha lukulupilo lwetu mwi Yehowa’shi aketukwasha na kwitupasha. Anka bu bibakitshine balongi ba kumpala, abitungu tukulupile mu mulayilo wa Yesu wa’shi: “Mwanda’mi nakenupa binangu bya kwakula bishyabikamono sunga ngumune a ku baba benushikwe bya kushidîla sunga kwela mpaka.” Yesu bambile’shi: ‘Ikalayi banyingamane mwanda mu kyakya kipaso anukalama myuwa yenu.’ (Luk. 21:12-19) Na toyilwanga’shi Yehowa auku ka mwanda koso pabitale bafubi baye bafwe na lulamato. Kino kiukilo akimukwasha bwa nkebasangula.

13. Mushindo kinyi watulongyela ku bileshesho bya baba bashi’badi banyingye eshimba na kukulupila mwi Yehowa?

¹³ Twi kulongyela dingi ku bileshesho bya baba abadi bakutwe kunying’eshimba na kukulupila mwi Yehowa. Kulonga bino bileshesho bi bubi, akwitukwasha bwa kupela kukita bilubilo bibabadi bakite. Bu kileshesho, ku mbangilo kwa bufumu bwaye, Mfumu Asa a mu Yuuda badi mukulupile mwi Yehowa nsaa ibadi basalayi be bungi bamutukye ngoshi. Na Yehowa badi mumukwashe bwa kutshokola. (2 Mya. 14:9-12) Anka, nsaa ibadi imutukye kilwilo kya basalayi bapeela ba Mfumu Baasha a mu Isaleele ngoshi, Asa badi mutekye bena Sirii bukwashi pamutwe pa kukulupila mwi Yehowa bwa kupashibwa bu bibadi mwibikite kumpala. (2 Mya. 16:1-3) Na ku nfudilo kwa muwa waye, nsaa ibadi na mukumbo wi bukopo, tabadi mukulupile mwi Yehowa bwa’shi amukwashe.​—2 Mya. 16:12.

14. Nkinyi kyatulongyela ku bilubilo bya Asa?

¹⁴ Ku mbagilo, Asa badi akulupila kwi Yehowa pabadi apete nkalakashi. Anka, kunyima bakutshilwe kukulupila mwi Yehowa na aye nkubanga kwikitshina myanda. Kumpala, binangu bya Asa bya kuteka bukwashi kwi bena Sirii bwa kulwa na bena Isaleele, bibadi abimweka bu bi buwa. Anka, butaale bwa bena Yuuda bu badi bwa kapindji kapeela. Ku bukwashi bwa mutemuki, Yehowa balungwile Asa’shi: “Pamwanda bopele kwema kwi Yehowa Efile Mukulu ôbe, bwema kwi mfumu a bena Sirii, byabya, bwekutshisha ku kambila bena ngoshi bê.” (2 Mya. 16:7, EEM) Abitungu twikale badimukye tala twanangushena’shi, twi kwipwila myanda yetu atwe banabene kushii kukimba bukunkushi bwa Yehowa bwi Mwiyi dyaye. Sunga byatunga’shi twate bitshibilo bukidibukidi, abitungu tukulupile mwi Yehowa, na aye etukwasha bwa kwata bitshibilo bi buwa.

15. Twi kukita kinyi nsaa y’atubadika Bible?

¹⁵ (4) Lamiina bifundwe bya mu Bible. Su bopete bifundwe bya mu Bible abilesha muulo wa kunying’eshimba na kukulupila mwi Yehowa, kita mobe moso bwa kwibilamiina. Bwa kwibilamiina, ebibadikye n’eyi di bukopo na kwibifunda mbalo kampanda bwa kwibitaluula nsaa yoso. Yehowa badi mulungule Yoshwa bwa kubadika mukanda wa Miiya efuku dyoso n’eyi diikye bwa kukita myanda na kinangu. Byabya bibadi abadika mu mukanda wa Miiya, bibadya dingi kumukwasha bwa’shi t’ekalanga na moo, anka bwa’shi akunkushe mwilo wa Yehowa n’eshimba dinyingye. (Yos. 1:8, 9) Mwiyi dy’Efile Mukulu, mwi ma verse e bungi alombene nkukwasha bwa kunying’eshimba mu myanda i nkwinyongosha sunga nkutshinyisha.​—Mis. 27:1-3; Nki. 3:25, 26.

16. Yehowa kwet’afubisha kakongye naminyi bwa kwitukwasha bwa’shi tunyingy’eshimba na kukulupila mwadi?

¹⁶ (5) Ebungye pamune na mwilo w’Efile Mukulu. Yehowa kwete afubisha bakwetu balume na bakashi bwa kwitukwasha bwa kwikala n’eshimba dinyingye na kukulupila mwadi. Mu bisangilo byetu, atupete malongyesha aatukila  ku miisambo y’abele, myaluulo ayitusha bakwetu na miisambo ayinyingisha y’atwisamba nabo. (Eb. 10:24, 25) Twi balombene dingi kunyingishibwa ngofu nsaa y’atulungula kuuku etu a p’eshimba a mu kakongye by’atwipusha. “Eyi dya kalolo” dya kuuku etu ndilombene kwitukwasha bwa kupela kukamba kwinyongola.​—Nki. 12:25.

17. Muyile Bena-Ebelu 6:19, lukulupilo lwetu lwa Bufumu alwitunyingisha naminyi mu nkalakashi?

¹⁷ (6) Lama lukulupilo lobe lunyingye. Lukulupilo lwetu lwa Bufumu lwi nka bu ‘nyindo a mashuwa bwa myuwa yetu,’ etukwasha bwa kwikala banyingye mu nkalakashi. (Badika Bena-Ebelu 6:19.) Nangushena pabitale milayilo ya Yehowa bwa mafuku aafiki. Mu aa mafuku, t’akukekala kintu su nkimune akiketwinyongosha. (Yesh. 65:17) Emone mu nsenga ipya mwi butaale, mush’amukekala mwanda su ngumune wi bubi. (Mik. 4:4) We mulombene dingi kunyingisha lukulupilo lobe, nsaa ywesamba na bangi pabitale nsenga ipya. Epaane mu mudimo wa bulungudi na wa kwikasha bantu bu balongi. Su bokitshi bino, we mulombene kwikala na “kishinkamisho kya lukulupilo mpaa na ku nfudiilo.”​—Eb. 6:11, Esambi dipya 2015.

18. Nkalakashi kinyi yatudi balombene kupeta mu mafuku aafiki, na mushindo kinyi watudya kwiyikambila?

¹⁸ Bu bi tatudi ku nfudilo kwa uno ndumbulwilo, myanda aitutwadila nkalakashi ikwete ayende na kufwima. Kifundwe kyetu kya kino kya 2021 akitukwasha bwa kukambila ino yoso nkalakashi na kunying’eshimba kushi mu bukome bwetu’twe banabene, anka mu kukulupila Yehowa. Munda mwa kino kyoso kipwa, tuleshe ku bikitshino byetu’shi, twi na lukumiino mu mulayilo wa Yehowa awamba’shi: “Bukome bwenu bwi mu kunyinga kw’eshimba na mu lukulupilo.”​—Yesh. 30:15.