Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 46

Nying’eshimba—Yehowa nyi mukwashi obe

Nying’eshimba—Yehowa nyi mukwashi obe

“Ami ntankakuleka sunga nkukusuumbusheena nya.”​—EB. 13:5, Kilombeeno kipya 2014.

LOONO 55 Tanwibatshinanga!

KYABAKWILA MWANKA *

1. Nsaa yatwipusha bupenka, na’shi ta twibalombene kunyingila nkalakashi yetu, nkinyi kikwitukwasha? (Misambo 118:5-7)

TOBWEPUSHISHE bu e bupenka, na’shi ta kwi muntu su ngumune mulombene nkukwasha bwa kunyingila lukalakashi su? Be bungi tababepushishe namu nka byabya, mpa na bafubi ba sha lulamato ba Yehowa. (1 Bf. 19:14) Su bino byakukitshikila, ntentekyesha mulayilo wa Yehowa awamba’shi: “Ami ntankakuleka sunga nkukusuumbusheena nya.” Twi kwakula na kushinkamisha koso’shi: “Yehowa nyi mukwashi ande dingi ntankeekala na moo.” (Eb. 13:5, 6, Kilombeeno kipya 2014) Mpoolo badi mufundjile bena Kidishitu abadi mu Yudeya ano mayi pangi mu kipwa kya 61 bino bipungo byetu (B.B). Mayi aye aetuntentekyesha e mu Misambo 118:5-7.​—Badika.

2. Nkinyi kyatutaluula mu uno mwisambo, na bwakinyi?

2 Nka bu mufundji a Misambo, Mpoolo badi auku’shi Yehowa nyi mukwashi aye mwanda tabadi mupwe kumukwasha kumpala. Bu kileshesho, bipwa bibidi kumpala kwa’shi afundjile bena Ebelu mukanda, Mpoolo badi mwende lwendo lwa masaku mwanda wa bipapi bi bukopo bibadi mu kalunga ka mema. (Bik. 27:4, 15, 20) Kipwa kimune kumpala kwa luno lwendo, Yehowa badi muleshe’shi nyi mukwashi a Mpoolo mu mishindo ilekene. Atutaluula isatu yakuyanka. Yehowa badi mumukwashe kukiila kwi Yesu na kwi ba mikeyilu, bakata ba mbulamatadi, na bakwetu bena Kidishitu. Kutaluula ino myanda ikitshikile Mpoolo, akunyingisha lukulupilo lwetu mu milayilo ya Yehowa’shi, aluula ku nteko yetu bwa kwitukwasha.

BUKWASHI BWA YESU NA BWA BA MIKEYILU

3. Lukonko kinyi lubadi pangi Mpoolo mwiyipushe, na bwakinyi?

3 Mpoolo badi na lukalo lwa bukwashi. Pangi mu kipwa kya 56 B.B., kibumbu kya bantu kibadi kimukakile pasha pa ntempelo mu Yeelusaleme bwa kumwipaa. Efuku dibalondele, nsaa ibabadi bamutwale kwi bena Sanedrine, abadi bamwifunyishe nka kwi beshikwanyi naye. (Bik. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Yaya nsaa, Mpoolo badi pangi eyipusha’shi, ‘Nanyingila mushikwa mpa na mafuku kinyi?’

4. Mushindo kinyi ubadi Yehowa mukwashe Mpoolo kukiila kwi Yesu?

4 Bukwashi kinyi bu badi Mpoolo mupete? Bufuku kunyima kwabo kukwata Mpoolo, “Mfumu,” Yesu bayimene kulupese lwê amulungula’shi: “Nyinga eshimba! Bopu kwakula bu kamonyi pa mwanda wande muno mu Yelusalema, abitungu nyi okebwakule mpâ na ku kibalo kya Loma.” (Bik. 23:11, EEM) Uno mulayilo ubadi unyingishe Mpoolo ngofu! Yesu baadi mutumbule Mpoolo bwa bukamonyi bubadi mutushe mu Yeelusaleme. Na ba mulayile’shi akafiki na muwa ku Looma bwa kukemutusha dingi bukamonyi. Kunyima kwaye kupeta uno mulayilo, Mpoolo badi mwipushe mu kukalwilwa nka bu mwana e mu maboko a nshaye.

Nsaa ayele kipapi ki bukopo mu kalunga ka mema na mpeshi, mwikeyilu ashinkamisha Mpoolo’shi boso be mu bwato, abapanda (Tala kikoso 5)

5. Mushindo kinyi ubadi Yehowa mukwashe Mpoolo kukiila kwi mwikeyilu? (Tala kifwatulo kya ku kipusu.)

5 Ndungi lukalakashi kinyi lubadi Mpoolo mupete? Bipwa bibidi kumpala kwa ino myanda kukitshika mu Yeelusaleme, kipapi ki bukopo kibelele nsaa ibadi Mpoolo mu bwato ende ku Italie. Bantu abaadi naye, ababangile kutshina’shi t’abafu. Anka Mpoolo ta badi atshinyi. Bwakinyi? Balungwile babadi nabo mu bwato’shi: “Mu buno bufuku, Efile Mukulu, andangwilâ na kufubila, ntuminanga umune aku ba mwikeyilu bê, bandungula’shi: ‘Mpolo, leka kutshîna! Mwanda abikutungu’shi okasambe kumpala kwa nfumu a bena Loma. Dingi, Efile Mukulu pa mwanda wa kukufwila lusa, apâsha baba boso bodi n’abo mu masuwa.’” Yehowa badi mufubishe dingi mwikeyilu bwa kunyingisha Mpoolo nka bu bibadi mumunyingishe ku bukwashi bwa Yesu. Na Mpoolo bafikile ku Looma nka bu bibadi bile Yehowa.​—Bik. 27:20-25, EEM; 28:16.

6. Mulayilo kinyi wa Yesu awitunyingisha, na bwakinyi?

6 Bukwashi kinyi bwa tukwete kupeta? Yesu etunyingisha nka bu bibadi munyingishe Mpoolo. Bu kileshesho, Yesu badi mulee boso abamulondo’shi: “Nyi nenu mafuku oso mpâ na ku nfudîlo ya nsenga.” (Mat. 28:20, EEM) Mayi a Yesu aetunyingisha. Bwakinyi? Mwanda, angi mafuku bi kwitwelela bukopo bwatudya kunyingila. Bu kileshesho, nsaa yatufwisha muntu atudi bafule, twi balombene kunyingila kinyongwa kushi penda munda mwa mafuku apela, anka pangi munda mwa bipwa bi bungi. Bangi abanyingila nkalakashi ya bununu. Bangi namu be na kenyongoshi kakilekile. Sunga mbyabya, twi na bukome bwa kunyingila, mwanda atuuku’shi Yesu e netu “mafuku oso” mpa na aa e bubi bukile.​—Mat. 11:28-30.

Ba mikeyilu abetukwasha na kwitukunkusha nsaa yatudi mu bulungudi (Tala kikoso 7)

7. Muyile Kibafumbwilwe 14:6, mushindo kinyi ukwete Yehowa kwitukwasha lelo uno?

7 Eyi dy’Efile Mukulu aditushinkamisha’shi Yehowa kwete kwitukwasha kukiila kwi ba mikeyilu. (Eb. 1:7, 14) Bu kileshesho, ba mikeyilu bakwete kwitukwasha na kwituludika nsaa yatulungula “mukandu wibuwa wa Bufumu” kwi “eumbo dyooso, kisamba, mwakulo na mwilo ooso.”​—Mat. 24:13, 14; badika Kibafumbwilwe 14:6.

BUKWASHI BWA BAKATA BA MBULAMATADI

8. Mushindo kinyi ubadi Yehowa mukwashe Mpoolo kukiila kwi mukata a basalayi?

8 Bukwashi kinyi bu badi Mpoolo mupete? Mu kipwa kya 56 B.B., Yesu badi mushinkamishe Mpoolo’shi akafiki mu Looma. Anka, bangi bena Yunda ba mu Yeelusame abadi bamudile lukuku bwa kumwipa. Nsaa ibadi Klodyuse Lisiyase mukata a basalayi ba bena Looma mupushe luno lukuku, badi mukwashe Mpoolo. Kushi kunyengakana, Klodyuse badi mutumine kisaka kya basalayi eyi bwakidya kulama Mpoolo mpa na ku Kezaree, peepi na bilometre 105 kukatukila ku Yeelusaleme. Mu Kezaree, Mukunkushi Felixe batumine eyi dya “kumulama mwibalasa dya Eroode.” Mwamwa, bena Yunda abaadi abakyebe kwipa Mpoolo, tababadi dingi na bya kumukitshina bi bubi.​—Bik. 23:12-35.

9. Mushindo kinyi ubadi mukunkushi Festuse mukwashe Mpoolo?

9 Kunyima kwa bipwa bibidi, Mpoolo badi nka mu lukano mu Kezaree. Felixe abadi bamupyane kwi mukunkushi Festuse. Bena Yunda abadi batekye Festuse bwa’shi ebatumine Mpoolo ku Yeelusaleme bwabadya kumusambisha, anka aye nkupela. Pangi abadi bapwe kumudimusha’shi bena Yunda abadi ‘bapwe kubeleka muteo bwa’shi bamwipee mwishinda.’​—Bik. 24:27–25:5.

10. Nkinyi kibadi Festuse mukite nsaa ibadi Mpoolo mumutekye bwa nkasambishwa kwi Kesaala?

10 Kunyima, kilumbu kya Mpoolo kibakafikile ku Kezaree. Bu bibadi Festuse akumiina “kwipushena [kusangasha] bena Yuda,” bepwishe Mpoolo’shi: ‘Okyebe kwenda ku Yelusalema munkakusambisha kumpala kwande pabitale ino myanda su?’ Mpoolo badi auku’shi mbalombene nkamwipa ku Yeelusaleme, na badi auku kyadi mulombene kukita bwa kwipasha na nkafika ku Looma na kutungunuka na mudimo waye. Balulwile’shi: “Nakyebe kwenda kwi Kesaala!” Kunyima kwaye kuteka malango, Festuse bamwalulwile’shi: “Botekye kwenda kwa Kesaala, wende kwa Kesaala.” Lwalulo lwa Festuse lubadi lupashe Mpoolo kwi beshikwanyi naye. Mu kapindji kapela, Mpoolo bayile ku Looma​—kula na bena Yunda abadi abakyebe kumwipa.​—Bik. 25:6-12, Esambi dipya 2015.

11. Mayi kinyi a mutemuki Yeeshayi abadi anyingishe Mpoolo?

11 Pabadi Mpoolo atengyela bwa kwenda ku Italie, abimweka’shi badi mutentekyeshe mayi ayokyelwe a mutemuki Yeeshayi, abadi aadimusha baba abadi bashikwe Yehowa. Aamba’shi: “Anwe bapwandjikishe kyakukita, akilwishiibwa. Anwe baakule mwanda, taaukumbana nya, mwand’Efile Mukulu ee neetu.” (Yesh. 8:10) Mpoolo badi auku’shi Efile Mukulu amukwasha, na bino bibadi bimunyingishe bwa kunyingila nkalakashi ibadya kupeta.

Nka bu bibadi mwibikite kala, Yehowa mulombene kutakula bakata ba mbulamatadi bwabadya kukalwila bafubi baye lelo uno (Tala kikoso 12)

12. Mushindo kinyi ubadi Juliuse mukitshine Mpoolo myanda, na kinyi kibadi pangi Mpoolo mutundule?

12 Mu kipwa kya 58 B.B., Mpoolo babangile lwendo lwa ku Italie. Bu bibadi mwina lukano, abadi abamulama kwi musalayi mwina Looma ababadi abetamina bu Juliuse. Yaya nsaa, Juliuse badi na matalwa a kumukyengyesha sunga kwikala naye kalolo. Mushindo kinyi ubadi na kya kufubisha matalwa aye? Efuku dibalondele nsaa ibabafikile ku Sidone, “Juliuse baadi na Mpolo kalolo kemoo. Bamupeele buluñantu bwa kwenda kwi bakuku bê mu kumukwasha ku byoso byadi nabyo lukalo.” Kunyima, Juliuse badi dingi mupashe Mpoolo. Mushindo kinyi? Bangi basalayi abadi abakyebe kwipaa boso bena lukano abadi mu bwato, anka Juliuse nkwibatosha. Bwakinyi? “Badi akyebe kupasha Mpolo.” Abimweka’shi Mpoolo badi mutundule’shi, Yehowa kwete kufubisha uno musalayi sha kalolo bwa kumukwasha na kumukalwila.​—Bik. 27:1-3, 42-44, Kilombeeno kipya.

Tala kikoso 13

13. Mushindo kinyi ulombene Yehowa kufubisha bakata ba mbulamatadi?

13 Bukwashi kinyi bwa tukwete kupeta? Nsaa y’abipushena na mpángo yaye, Yehowa mulombene kufubisha kikudi kyaye kiselele bwa’shi, bakata ba mbulamatadi bakite kikyebe ky’eshimba dyaye. Tala bibadi bifunde Mfumu Salomone: “Eshimba dya mfumu dii mu maasa a Yehowa; eediludika ku kyooso akimusankisha buu mwela wa meema.” (Nki. 21:1) Luno lukindji alupushisha kinyi? Bantu mbalombene kubundula mikola bwa kuyisha mema koso kwabakyebe. Mu mushindo umune, Yehowa mulombene kufubisha kikudi kyaye bwa kukunkusha binangu bya bakata ba mbulamatadi muyile mpángo yaye. Nsaa ayikitshika bino, bakata ba mbulamatadi abatakulwa bwa kwata bitshibilo bi buwa bwa mwilo w’Efile Mukulu.​—Pwandjikisha na Esela 7:21, 25, 26.

14. Muyile Bikitshino 12:5 twi kuteka bwa myanda kinyi?

14 Nkinyi kyatudi balombene kukita? Twi kutekyela “milopwe na booso bee na matalwa” nsaa y’abata bitshibilo bi kwikala na bukitshi bwi bubi mu nshalelo etu a bwina Kidishitu. (1 Tim. 2:1, 2; Ne. 1:11) Nka bu bibadi bibikite bena Kidishitu ba mu siekele a kumpala, natwe namu abitungu tutekyele bakwetu balume na bakashi be mu nkano n’eshimba dyetu dyoso. (Badika Bikitshino 12:5; Eb. 13:3) Twi kutekyela dingi baba bakwete kulama bakwetu balume na bakashi be mu nkano. Twi kwisendela Yehowa bwadya kutakula baba bantu bwabadya kwikala bu Juliuse, na kukitshina bakwetu be mu lukano myanda na “kalolo.”​—Bik. 27:3.

BUKWASHI BWA BAKWETU BENA KIDISHITU

15-16. Mushindo kinyi ubadi Yehowa mukwashe Mpoolo kukiila kwi Aristarke na Luka?

15 Mpoolo badi mupete bukwashi kinyi? Pabadi ende ku Looma, Mpoolo badi mupete bukwashi bwa Yehowa nsaa yoso kukiila kwi bakwabo bena Kidishitu. Tutaluuleyi bingi bileshesho.

16 Ba kuuku babidi ba Mpoolo ba sha lulamato, Aristarke na Luka, abadi bakumiine kwenda naye ku Looma. * Bible ta lesha mbalo su ngimune’shi, Yesu badi mulee Aristarke na Luka’shi abakafiki ku Looma na muwa. Sunga mbyabya, abadi bakumiine kushimisha muwa wabo nsaa ibabadi bende lwalwa lwendo lwi masaku. Anka abadi bakumiine kwibikita bwa kukwasha Mpoolo. Kunyima abo be mu lwendo, abaukukile’shi abakafiki na muwa. Nyi bwakinyi nsaa ibadi Aristarke na Luka batwele mu bwato bwa kwenda ku Kezaree, Mpoolo badi mutekye Yehowa n’eshimba dyaye dyoso, amutumbula bwa bukwashi bwadi mupete kukiila kwi bano bena Kidishitu babidi ba sha mashimba anyingye.​—Bik. 27:1, 2, 20-25.

17. Mushindo kinyi ubadi Yehowa mukwashe Mpoolo kukiila kwi bakwabo bena Kidishitu?

17 Mu lwalwa lwendo, babadi bakwashe Mpoolo misango i bungi kwi bakwabo bena Kidishitu. Bu kileshesho, pababafikile ku Sidone, Juliuse bamupele bulungatu bwa “kwenda kwi bakuku bê mu kumukwasha ku byoso byadi nabyo lukalo.” Kunyima, mu kibundji kya Puteoli, Mpoolo na benaye ‘abasangene bakwetu babebatekyele’shi bashale nabo lubingo lushima.’ Nsaa ibadi bano bakwetu bena Kidishitu ba mu ano ma mbalo abakumbasha nkalo ya Mpoolo na ya benaye, Mpoolo badi ebalondela myanda ibadi ayibasankisha na ibadi ayibanyingisha. (Pwandjikisha na Bikitshino 15:2, 3.) Kunyima kwabo kunyingishibwa, Mpoolo na benaye, abatungunukile na lwendo lwabo.​—Bik. 27:3; 28:13, 14.

Nka bu Mpoolo, Yehowa kwete kwitukwasha kukiila kwi bakwetu bena Kidishitu (Tala kikoso 18)

18. Nkinyi kibatakwile Mpoolo bwa kutumbula Efile Mukulu na kunyinga eshimba?

18 Nsaa ibadi Mpoolo ende ku Looma, badi mutentekyeshe bibadi mufundjile kakongye ka mu kyakya kibalo bipwa bisatu kumpala’shi: “Kubanga bipwa bibungi nekalanga na lukalo lwa kwinutembela.” (Lom. 15:23, Kilombeeno kipya) Anka, ta badi atengyela’shi akekufiki bu mwina lukano. Badi munyingishibwe ngofu pa bamwene bakwetu ba mu Looma abamutengyela mwishinda bwa kumutundayila! “Pabebamwene, Mpoolo baatumbwil’Efile Mukulu, eshimba nkumunyinga.” (Bik. 28:15) Lamina’shi Mpoolo batumbwile Efile Mukulu bwa bakwetu babadi musangane. Bwakinyi? Mwanda, Mpoolo bamwene dingi bukwashi bwa Yehowa kukiila kwi bakwetu bena Kidishitu.

Tala kikoso 19

19. Muyile 1 Mpyeele 4:10, Yehowa mulombene kwitufubisha naminyi bwa kukwasha baba be na lukalo?

19 Twi kukita kinyi? Ouku bakwetu balume sunga bakashi be na kinyongwa mwanda wa maladi sunga ingi nkalakashi? Pangi mbafwishe muntu abadi bafule. Su twapusha’shi kwi muntu e na lukalo lwa bukwashi, twi balombene kuteka Yehowa bwa’shi etukwashe twakule sunga kumukitshina kintu kampanda ki buwa. Mukwetu mulume sunga mukashi mulombene kwikala na penda lukalo lwa mayi etu sunga byatumukitshina bwa kunyingila. (Badika 1 Mpyeele 4:10.) * Su tubebakwasha, mbalombene dingi kukulupila mu mulayilo wa Yehowa awamba’shi: “Ami ntankakuleka sunga nkukusuumbusheena nya.” Bino ta mbilombene nkusankisha su?

20. Bwakinyi twi kwakula na kushinkamisha koso’shi: “Yehowa nyi mukwashi ande”?

20 Nka bu Mpoolo na benaye, natwe namu twi kupeta nkalakashi. Nsaa yayitufwila atuuku’shi twi kunying’eshimba mwanda Yehowa e netu. Etukwasha kukiila kwi Yesu na kwi ba mikeyilu. Na dingi, su bi mukwipushena na kikyebe ky’eshimba dyaye, Yehowa mulombene kwitukwasha kukiila kwi bakata ba mbulamatadi. Nka bu bipwe kwibimona be bungi ba kwatudi, Yehowa kwete kufubisha kikudi kyaye kiselele bwa kutakula bafubi baye bwabadya kukwasha bakwabo bena Kidishitu. Byabya, nka bu Mpoolo, twi na kabingilo ke buwa ka kwakula na kushinkamisha’shi: ‘Yehowa nyi mukwashi ande dingi ntankeekala na moo: akikaankitshi muntu nkinyi?’​—Eb. 13:6, Kilombeeno kipya 2014.

LOONO 38 Akakunyingisha

^ par. 5 Uno mwisambo aulesha mishindo isatu ibadi Yehowa mukwashe Mpoolo mutumiibwa bwadya kunyingila nkalakashi ibadi mupete. Kutaluula mushindo ubadi Yehowa mwikale bu mukwashi kala, akunyingisha lukulupilo lwetu’shi, etukwasha lelo uno nsaa yatupete nkalakashi.

^ par. 16 Aristarke na Luka abadi bapwe kushindikila Mpoolo mu ingi ngyendo. Bano balume babidi ba sha lulamato, abadi dingi batungunukye na kwikala na Mpoolo nsaa ibadi mu lukano mu Looma.​—Bik. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14.