Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Oukanga uno mwanda su?

Oukanga uno mwanda su?

Yesu badi mukayishene nsaa ibadi mutushe kileshesho kya “tubwa” su?

Nkishi e bu mwana a mu Greke sunga a mu Looma e na kabwa alesha mwana kwete kwasha nako (mu siekele a kumpala K.B.B. na ku siekele a kabidi B.B.)

Ungi musango, pabadi Yesu pasha pa mikalo ya nsenga ya bena Isaleele mu provinse a bena Looma ababadi abetanyina bu Sirii, ungi mwana mukashi badi akula kina Greke bafikile amuteka bukwashi. Mu lwalulo lwa Yesu, batushishe kileshesho kibadi akipwandikisha bantu bashi bena Yuuda na “tubwa.” Mu miiya ya Moyiise, mbwa ibadi bu nyema ishi itookane. (Beena-Levi 11:27) Byabya twi kwamba’shi Yesu badi mukee uno mwana mukashi mwina Greke na bangi bantu boso bashi bena Yuuda su?

Ta mbyabya nya. Nka bu bibadi mwibipatulwile balongi baye, mweneno a Yesu badi a’shi mu aa mafuku badi mubande kwipana mu kukwasha bena Yuuda. Ngi bwakinyi badi mutushe kino kileshesho pabadi esamba na mwana mukashi mwina Greke. Bambile’shi: “Tabibuwa kwata mukate wa bana bwa kwiwelela tubwa.” (Mateo 15:21-26; Maako 7:26) Kwi bena Greke na bena Looma, mbwa badi bu nyema ababadi bafule na ababadi abamunu ku mashibo kwabo, na bana abadi abaasha nayo maasha. Byabya kino kishima “tubwa” kibadi bu kileshesho kibuwa, na kibabadi abauku kalolo. Uno mwana mukashi mwina Greke batwelele nka mwinyi mu kileshesho kya Yesu aye nkumwalula’shi: “Eyendo mwanana mbyabidi, [anka,] tubwa atudiyaa tupese atupono ku meesa a ba nfumwato.” Yesu badi mumukampule bwa lukumino lwaye na kumupashisha mwan’aye mukashi.​—Mateo 15:27, 28.

Mpoolo mutumibwa badi mutushe elango dibuwa nsaa ibadi mwakule bwa kwimika lwendo lwabo lwa mu meema su?

Kipese kya mashuwa akata a kusemuna bintu (kya mu siekele a kumpala B.B.)

Mashuwa ababadi batwele kwi Mpoolo bwa kwenda ku Italii abadi aafumankana na lupunga lwi bukopo. Nsaa ibabadi bemane pa mbalo ya kwikisha, Mpoolo mutumibwa badi mutushe elango dya’shi babande kwimika lwendo lwabo. (Bikitshino 27:9-12) Badi na kabingilo ka kutusha dino elango su?

Bantu babadi abatambusha ma mashuwa mu mafuku a kala abadi abauku’shi kutambuka mu meema a kalunga ka Mediteranee mu mafuku a mpeshi kubadi masaku. Kubanga mu mweshi w’Ekumi na umune na pankatshi pa mweshi wa Kasatu, babadi abafungu nyendo ya mu meema. Anka luno lwendo lwabadi bakule kwi Mpoolo lubadi mu mweshi wa Kitema sunga w’Ekumi. Vegetius ungi mufundi a mu Looma (badi kwanka mu siekele a kananka B.B.) bafundile mu ungi mukanda waye (Epitome of Military Science), na badi mupatuule bino pabitale nyendo ya mu meema: “Kwi myeshi ibuwa bukile, imo ibuwa kadi ayitungu kutambuka na budimu, ingi myeshi ibashala ta kwi mushindo wa kutambuka mu meema.” Vegetius bambile’shi, kutambuka mu meema kwi buwa kubanga mu mafuku 27 a mweshi wa Katano na ku mafuku 14 a mweshi wa Kitema. Anka kipungo akitungu kutambuka na budimu, sunga ki masaku kutambuka mu meema nkubanga mu mafuku 15 a mweshi wa Kitema na ku mafuku 11 a mweshi w’Ekumi na umune; na kubanga mu mafuku 11 a mweshi wa Kasatu mpa na ku mafuku 26 a mweshi wa Katano. Mpoolo badi mupwe kutambuka nyendo ibungi, ngi bwakinyi badi auku ino myanda yoso kalolo. Muntu badi atambusha mashuwa na sha mashuwa abadi abauku nabo namu ino myanda, anka abapelele kutemesha elango dya Mpoolo. Kadi mashuwa aabo abakafudidile mu kwiyina mu meema.​—Bikitshino 27:13-44.