Nsaa yoso yatulongo ngikashi ya muntu, atuku yawa muntu kalolo, na bu kuuku bwetu naye abutama. Bi mumune, nsaa yoso yatuuku ngikashi ya Yehowa, atushinguula byadi kalolo, na byabya abinyingisha bu kuuku bwetu. Ku ngikashi yoso ibuwa y’Efile Mukulu, inanka ayimwenekaa ngofu: bukome bwaye, binangu, kululama, na kifulo.

“Mwanaan’Efile Mukulu, nnoobe mukite eyilu na nsenga ku bukome bwobe bukata.”​—YEELEMIYA 32:17.

Bukome bw’Efile Mukulu abumwenekyela mu bipangwa byaye. Kileshesho, nsaa ywemana pashamu kaanya ke bukopo, opushaa naminyi mu kikoba kyobe? Kibobo kya nguba. Yaya nsaa, opusha bi bukome bwa kupanga bwa Yehowa. Nguba e na bukome bwi naminyi? Abalesha’shi, bukome bwa kibobo kyaye bwi pepi na degré Celsius 15 000 000 (bukome bukile bwa mema e pa kaalo misusa 150 000). Mu sekonde oso, nguba atusha kibobo ki mumune na kutanyika kwa nkama ya binunu bya ma bombe a luwa.

Aku namu nguba etu mupela nsaa yatumupwandikisha na binunu bya nyenyenyi i mwiyilu. Bena sianse abapwandikisha’shi lwenyenyi lumune lukile bukata ku yoso lwabetamina bu UY Scuti su belutula pa mbalo ya nguba, ndulombene kushikiila nsenga lwakafika mpa na kwi planete a Jupiter. Pangi bino abitukwasha  bwatudya kupusha kalolo mayi a Yeelemiya aamba’shi Yehowa Efile Mukulu bapangile eyilu na nsenga ku bukome bwaye.

Bukome bw’Efile Mukulu abwitukwasha naminyi? Muwa wetu wi kwanka ku bukwashi bwa bipangwa by’Efile Mukulu, bu nguba na bingi bintu bibuwa bi pa nsenga. Na dingi, Efile Mukulu afubaa na bukome bwaye bwa kukwasha muntu na muntu oso. Mushindo kinyi? Mu siekele a kumpala Efile Mukulu bapele Yesu bukome bwa kukita bilengyeleshi. Atubadika’shi: “Ba mpofu abamono, balemane abatambuka balulame, baa-sha-kifwi [nsudi] abapaashiibwa, baa-sha-kitwi abapusha, bafwe ababuuku.” (Mateo 11:5) Kadi namu ano mafuku etu? Bible amba’shi: “Apa bapungile bukome,” akula dingi’shi: “Abakulupila mwi Yehowa abapetuula bukome bwabo.” (Yeeshaya 40:29, 31) Efile Mukulu mukumbene kutusha “bukome bushii bwa kupwandikisha nabo kintu” bwa kwitukwasha tumone bya kupudisha nkalakashi na bitompwanga. (2 Beena-Kodinda 4:7) Tomono’shi bibuwa twikale mu kipwano n’Efile Mukulu mwitufule ngofu kwete kutusha bukome bwaye bwa kwitukwasha patudi na myanda su?

“Mifubo yoobe mbyaidi bungi byaabya, Yehowa! We mwiyikite yooso na binangu.”​—MISAMBO 104:24.

Nsaa yatulongo pabitale bintu byabadi bapangye kwi Efile Mukulu, binangu byaye abitukanyisha ngofu. Kwi kilongyelo kyabetamina bu biomimétique, mwanka bena sianse abataluula bipangwa bya Yehowa na kwambula byadi mwibikite bwabadya kukita byabo bintu. Bino bintu abakitshi nabyo bintu abisuuku lubilo ngofu bu ma ndekye.

Kileshesho kya kukaanya kya binangu by’Efile Mukulu nyi mbidi ya muntu. Banda kutala abibangaa mbidi ya muntu. Ayibangaa na ka selile kamune, kena bintu byoso munda. Kaka ka selile aketshibula mu tu ma selile twi bungi. Anka mususa umune tu ma selile atubanga kwibumba mishindo ilekene, bwa kutusha tu ma selile twi bungi, bu selile a mase, a bongo, na a mifufwa. Musango umune bipindji bya mbidi abituku na kubanga kufuba. Penda munda mwa myeshi kitema, yawa selile a mbangilo afiki mbidi ya muntu. Binangu abimwenekyela mu uno mushindo, abitakula bebungi mu kwakula mumune na mufundji a Bible bambile’shi: “Nkwete nkusâmuna pa mwanda wa kumpanga mu kino kipaso kya kukânywa kukata!”​—Misambo 139:14, EEM.

Binangu by’Efile Mukulu abitukwasha naminyi? Mupangi auku bintu byatudi nabyo lukalo bwa kwikala na muloo. Bu byadi na kiukilo na mpushisho mukata, etupa malango ebuwa e Mwiyi dyaye Bible. Bu kileshesho, etulungula’shi: ‘Ikalaayi .  .  . anwifwileena lusa ku muntu na muntu.’ (Beena-Kolose 3:13) Dino elango dibuwa su? Oolo. Ba munganga mbasangane’shi kufwilanga bantu lusa akukwasha bwa kulala kalolo na kupelesha lubilo lwa mase. Nkulombene dingi kupelesha nkalakashi ya mu binangu na ingi mikumbo. Efile Mukulu e nka bi kuuku sha binangu shakokaa kwitupa malango aetukwasha. (2 Timote 3:16, 17) T’okumina kwikala na kuuku e byabya su?

‘Yehowa mmufule kululuma.’​—MISAMBO 37:28.

Efile Mukulu akitaa nka myanda ilulame. Byabya, “Efile Mukulu tamulombeene kwikala na kifita, sha-Bukome tee kukutwa bululame nya!” (Yoobo 34:10) Atshibaa bimu na kululama, anka bibadi mufundji a misambo mwambe pabitale Yehowa’shi: “Akunkusha miilo mu bululame.” (Misambo 67:4) Pa mwanda “Yehowa atalaa eshimba,” ta mbalombene kumudimba na bulamalama nya kadi e na mushindo wa kumona bya binyibinyi na kutshiba kiimu mu kululama. (1 Samwele 16:7) Na dingi, Efile Mukulu kwete kumona myanda yoso ya kukuta kwa kululama na kutshiba kwa milomo bi pa nsenga, na mmulee’shi kubashala mafuku apela “bantu babi abakatushibwa pa nsenga.”​—Nkindji 2:22.

Byabya, Efile Mukulu ta nsushi ebubi akuminaa’nka kunyooka bantu nya. Afwilaa bantu lusa nsaa yabitungu. Bible amba’shi: “Yehowa nsha-lusa na kalolo,” mpa na kwi bantu be bubi abelanga ku mashimba. Kuno ta nkululama su?​—Misambo 103:8; 2 Mpyeele 3:9.

Mushindo kinyi awitukwasha kululama kw’Efile Mukulu? Mpyeele mutumibwa bambile’shi: “Efile Mukulu tee na ntondo, na’shi mu kisamba kyooso muntu ooso a mutshiinyi naa akitshi myanda ya bululame apokyeelwa kwadi.” (Bikitshino 10:34, 35) Kululama kw’Efile Mukulu akwitukwasha mwanda aye taleshaa ntondo sunga kusangula mapala a bantu. Mmukumbene kwitukumina akupu twafika balangwidi baaye sunga twekala n’ekoba kinyi, eumbo kinyi, balongye naminyi, sunga na nshalelo e naminyi.

Mwanda Efile Mukulu akumina’shi tupushe na tupete bukwashi bwa kululama kwaye, mmwitupe kondo k’eshimba. Bifundwe abitamina kondo k’eshimba bu mwiya ‘ufundwe mu mashimba etu,’ autusha ‘bu kamonyi’ bwa kulesha su nshalelo etu e buwa sunga’shi e bubi. (Beena-Looma 2:15) Mmushindo kinyi wabitukwasha? Kondo k’etu k’eshimba kalongyeshibwe kalolo aketutakula mu kushikwa  bikitshino bibubi sunga bishi bya kululama. Na su tubakitshi kilubilo, nkalombene kwitutakula mu kwilanga kwishimba na kushintuula nshalelo etu. Byabya, kupusha bi kululama kw’Efile Mukulu akwitukwasha bwa kwifubwila pepi naaye!

“Efile Mukulu nyi nkifulo.”​—1 YOWANO 4:8.

Efile Mukulu e na bukome, binangu, na kululama, anka Bible t’amba’shi Efile Mukulu nyi mbukome, binangu sunga kululama nya. Amba’shi aye nyi nkifulo. Bwakinyi? Mwanda twi balombene kwamba’shi bukome bw’Efile Mukulu abumukwasha bwa kukita kintu na kululama kwaye na binangu abikunkusha bikitshino byaye. Anka kifulo kya Yehowa akimutakula mu kukita myanda. Bintu byoso byakitaa ebikitaa mwanda wa kifulo.

Sunga Yehowa tabadi mukutwe kintu kampanda, kifulo kyaye kibamutakwile bwadya kupanga bipangwa bi na binangu, bi mwiyilu na pa nsenga, bilombene kupeta bukwashi bwa kifulo kyaaye na bulami bwaye bwa kifulo. Balumbulwile nsenga bwayidya kwikala mbalo ibuwa bwa’shi bantu bashale panka. Na atungunuka na kulesha kifulo kwi bantu mwanda “atundushaa nguba aaye bwa babi na bebuwa; dimo anokyesha mpeshi bwa balulame na bashii-balulame.”​—Mateo 5:45.

Dingi, “Yehowa ee n’eshimba dya-kalolo na nsha-lusa.” (Shake 5:11) Aleshaa kifulo kwi baba abata kitshibilo kya kwifubwila kwadi na mashimba abo oso. Efile Mukulu amonaa baba bantu bu baaye. Dingi, “aye kwete kwinulama.”​—1 Mpyeele 5:7.

Kifulo ky’Efile Mukulu a kitukwasha naminyi? Atusangelaa kumona nguba patwele. Atusankaa kupusha abisepe mwana tooka. Atusangelaa kifulo kya bena kifuko netu. Bino mbintu ta bi na muulo ukile nya, anka abitupeyaa muloo mu nshalelo.

Tukwete kupeta bukwashi bwa kingi kintu akilesha kifulo ky’Efile Mukulu: luteko. Bible etulungula’shi: “Tanwikalanga mashimba kwiyilu pa kintu su nkimune, anka, nguba ooso, mu nteko, mu kwiyaaya na mu ntumbu ukishayi Efile Mukulu nkalo yeenu.” Anka abikalaa nsha bana e na kifulo, akumina’shi twende kwadi bwadya kwitukwasha mu myanda yetu. Dingi, Yehowa ku kifulo kyaye kikata alaa bwa kutusha “butaale bw’Efile Mukulu abo butabukile binangu byooso.”​—Beena-Fidipe 4:6, 7.

Kutaluula kwa ino ngikashi y’Efile Mukulu bu bukome, binangu, kululama, na kifulo​—kubakukwasha bwa kuuka bi Efile Mukulu su? Bwa kutamisha kiukilo kyobe bw’Efile Mukulu, atukutekye bwashi olongye myanda yadi mukite na yakakitshi bwa nkukwasha.