Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

‘Efuleneeyi kifulo munkatshi mwenu’

‘Efuleneeyi kifulo munkatshi mwenu’

‘Efuleneeyi kifulo munkatshi mwenu’

“Ami nenupa mwiiya upya, eshi, nwifuleene kifulo muntu na muntu; bu binanenufulu kifulo, anwe namu nwifuleene kifulo muntu na muntu. Ku bino booso abakashinguula’shi nwi balongi bande, su nwi na kifulo munkatshi mwenu.”​—YOWANO 13:34, 35.

Akilesha ano mayi: Kidishitu balunguile balongi baye buabadia kuifulena ku muntu na muntu nka bu bibaadi muibafule namu. Yesu baadi muibafule naminyi? Baadi mufule bantu booso, sunga biekala’shi mu mafuku aye babaadi abakamba kufula nka bantu banudi nabo kabila kamune, na tababaadi abakamba kuata bakashi na muulo. (Yowano 4:7-10) Kifulo nyi kibaadi akitakula Yesu bua kutuusha nsaa na bukome buaye na kuisumuna ingi mianda bua kukuasha bangi bantu. (Maako 6:30-34) Mfudiilo a bioso, Kidishitu baadi muleshe kifulo mu mushindo ukile bukata. Bakuile’shi “Nee mulami eebuwa: mulami a mikooko eebuwa apaanaa muuwa waye bwa mikooko yaaye.”​—Yowano 10:11.

Bibaadi bena Kidishitu ba mu siekele a kumpala bebileshe: Mu siekele a kumpala, bena Kidishitu babaadi abeyitanyishena bu “mukuetu mulume” sunga “mukuetu mukashhi.” (Filemone 1, 2) Babaadi abakukila bantu ba miilo yoso mu kakongie ka bena Kidishitu, muanda babaadi abakumina’shi “takwi kwilekeena munkatshi mwa mwina-Yuuda na mwina-greke: booso bee na Mwanaana umune.” (Bena-Loma 10:11, 12) Kunyima kua Pantekote a mu kipua kia 33 Bino Bipungo bietu, balongi ba mu Yelusalema “babaadi abaudisha nsenga yaabo na bintu byaabo, bwa kwiabisheena kamono munkatshi mwabo booso, muyiile dikyenga dya muntu ooso.” Buakinyi babaadi abakitshi biabia? Mbua’shi baaba bantu bapia babaadi babatshishibue bamone bia kushala mu Yelusalema na buashi batungunukie na ‘kwipaana ku bulambukukishi bwa batumibwa.’ (Bikitshino 2:41-45) Nkinyi kibaadi kibatakule bua kukita biabia? Kunyima kua bipua pepi na 200 kunyima kua lufu lua batumibua, Tertullian baadi muambuule bishima bibaadi bangi bantu bakule pabitale bena Kidishitu’shi “tala biabadi befulene . . . na biabakuminaa mpa na kufua bua bakuabo.”

Ba nnanyi bakuete kulonda kiakia kileshesho lelo uno? Ungi mukanda (The History of the Decline and Fall of the Roman Empire [1837]) aulesha’shi, munda mua bipua nkama, bantu babaadi abeyitanyina bu bena Kidishitu “babaadi bekitshishene mianda i bubi i bungi munkatshi muabo kukila ibaadi bampangano [bantu bashaa balanguilla] bebakitshine.” Mianda yabadi bakimbuule binobino mu États-Unis ayilesha’shi, bantu be bungi abakulaa’shi abasambila, na abeyitanyinaa bu bena Kidishitu ​—mbashikue bantu ba dingi ekoba. Misusa ibungi balanguidi ba mu kipuilo kampanda tabepushenaa na bena kulanguila naabo bashale mu dingi eumbo, nyi buakinyi tabe na mushindo na tabauku bia kukuasha baaba bakuabo su be mu dikienga.

Mu 2004, pabaadi peele kipapi kikata muiumbo dia Floride misango inanka munda mua mieshi penda ibidi, mukunkushi (prezida) a mudimo wa ku kuasha bantu bapete masaku, baadi mukite muaye moso bua kuuka su biakudia na bingi bintu mbifubishue mu mushindo autungu kufubisha. Baadi muakule’shi takubaadi kisaka kibaadi kilumbuule kalolo bu ba Temue ba Yehowa nya, na aye nkutuma eyi buashi bape ba Temue ba Yehowa bioso biabadi nabio lukalo. Mu 1997, kisaka kia ba Temue ba Yehowa kibaadi kituale manga, bidibua, na bilamba mu eumbo dia République démocratique du Congo bua kukuasha bakuabo bena Kidishitu na bangi bantu babaadi mu lukalo. Ba Temue ba Yehowa be mu Europe babaadi batuushe bintu bi na muloo wa mudiyo wa dolare