Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Ndambukisho ya Yehowa ngya kukulupila

Ndambukisho ya Yehowa ngya kukulupila

“Ndambukisho ya Yehowa . . . ngipwandjikile kukulupilwa, aipeyâ binangu kwi bashi n’abyo.” —MIS. 19:8, Ñono na malango.

1. Mmiisambo kinyi yabakambaa kutaluula kwi mwilo w’Efile Mukulu, na mmushindo kinyi watudi balombeene kupeta mwabi patwiyitaluula?

NSAA yokwete kulumbuula Kitenta kya Mulami bwa kulonga lubingo alufiki, we mulombeene kwela binangu shi ‘abimweneka shi uno mwisambo tatubeulongyele dingi.’ Su ingi nsaa webungaa pamune na beena Kidishitu mu kakongye, we mulombeene kumona shi, ingi miisambo tanubapwile kwiyitaluula misusa ibungi. Kulonga pabitale Bufumu bw’Efile Mukulu, nkuulo, mudimo wa kufwisha bantu balongi, na ingi ngikashi bu kifulo na lukumiino mbikale ndambo ya ku bidiibwa bya mu kikudi by’efuku dyooso. Kutaluula kwa ino miisambo, akwitukwasha bwa kushaala banyingye mu lukumiino na bwa ‘kwikala atukumbasha eyi dy’Efile Mukulu; t’anka penda bu bateemeshi’ nya.—Ja. 1:22.

2. (a) Ndambukisho ya Yehowa ayilesha kinyi? (b) Mushindo kinyi wi ndambukisho ya Yehowa ngilekeene na ya bantu?

2 Kishima kya mu kina Ebreeyi kyabadi baluule bu “ndambukisho” misusa ibungi akilesha miiya, na mayi a Efile Mukulu apeeya mwilo waye. Mu kwilekeena na miiya ya baana ba bantu, yaaya ayitungu kulumbuula sunga kushintuula, miiya ya Yehowa na mayi aaye ayikalaa ya kukulupila. Sunga mbyabidi shi ingi miiya mbeyituushe bwa kipungo sunga bwa mwanda kampanda, ta nkwamba shi tayikii na muulo dingi bwetu nya. Mufundji a misambo bambile shi: “Bitshibilo byoobe mby’eyendo bwa looso.”—Mis. 119:144.

3, 4. (a) Ndambukisho ya Yehowa ngitale dingi kinyi? (b) Beena Isaleele abaadi balombeene kupeta kinyi su abaadi bateemeshe?

3 Pangi we mumone shi ndambukisho ya Yehowa ngitale dingi mayi a kudimusha nawo bantu. Nsaa yooso, mwilo wa Isaleele ubaadi aupete mayi a kwibadimusha nawo ku bukwashi bwa batemuki b’Efile Mukulu. Bu kileshesho, mafuku apeela kumpala kwa kutwela mu Nsenga ya Mulayilo, Moyise baadi mudimushe beena Isaleele shi: “Elameeyi kalolo tala beenulubisha mu mashimba eenu; bee kwinupambula, benukakila mu kulangwila bangi beefile, na kwiyela paashi kumpala kwabo: Mwanda paapa nsungu ya Yehowa ngilombeene kwinutembela buu kaalo.” (Miy. 11:16, 17) Bible alesha shi Efile Mukulu bapeele mwilo waye ndambukisho ibungi bwa kwibakwasha.

4 Misusa ibungi, Yehowa baadi atekye beena Isalele bwa kumutshiina, kumuteemesha, na kutumbisha eshina dyaye. (Miy. 4:29-31; 5:28, 29) Efile Mukulu baadi mwibalee shi, mmulombeene kwibeelela myabi anka su bateemesha ino ndambukisho.—Lv. 26:3-6; Miy. 28:1-4.

BIBAADI BEENA ISALELE BAKITE PABITALE NDAMBUKISHO Y’EFILE MUKULU

5. Bwakinyi Yehowa baadi mukwashe Nfumu Ezekyase?

5 Muyile abilesha myanda ya kala ya beena Isaleele, Efile Mukulu baadi mulame mulayilo waye. Bu kileshesho, nsaa ibaadi Senakeribe nfumu a mu Asiriya mukwate Yuuda na kukita mwaye mooso bwa kuponesha Nfumu Ezekyase, Yehowa batumine mwikeeyilu bwa kukwasha mwilo waye. Penda mu bufuku bumune mwikeeyilu w’Efile Mukulu nkwipaa “biimakinda bya ngoshi byooso” munkatshi mwa basalayi ba beena-Asiriya, paapa Senakeribe nkwalukiila kwaye lubilo na buufu. (2 Mya. 32:21; 2 Bf. 19:35) Bwakinyi Efile Mukulu baadi mukwashe Nfumu Ezekyase? Mwanda “Ezekyase baatuudile lukulupilo lwaye mwi Yehowa . . . basheele mulamate Yehowa kushii kumufutaala. Balamine mayi abaadi Yehowa mufundile Moyiise.”​—2 Bf. 18:1, 5, 6.

Ndambukisho ya Yehowa ibaadi itakule Yosyase mu kukalwila lulangwilo lwa binyibinyi (Tala paragrafe 6)

6. Nfumu Yosyase baadi mutuule lukulupilo mwi Yehowa mu mushindo kinyi?

6 Ungi muntu baadi mukokyele miiya ya Yehowa nyi Nfumu Yosyase. Kubanga pabaadi kii na bipwa mwanda, “bekeele na myanda iibuuwa ku meeso a Yehowa . . . Kushii kutupankana mu mwanda su ngumune.” (2 Mya. 34:1, 2) Yosyase baadi muleeshe lukupilo lwaye mwi Yehowa nsaa ibaadi mukaashe lulangwilo lwa ma nkishi aye nkwalusha lulangwilo lwa binyibinyi. Yosyase pabaadi mukite bino, ta mufwishe myabi penda kwadi aye nabeene nya, anka beyifwishishe kwi mwilo ushima.—Badika 2 Myanda 34:31-33.

7. Pabaadi beena Isaleele bakutwe kukookyela ku ndambukisho ya Yehowa, kubatukile bipeta kinyi?

7 Byabya, bi malwa mwanda mwilo w’Efile mukulu taubaadi autuulu lukulupilo lwao looso mu ndambukisho ya Yehowa nya. Munda mwa bipwa nkama, kubaadi misusa ibabadi abakokyela na yabashibaadi abakookyela. Pabaadi lukumiino lwabo lubofule, abaadi misuusa ibungi nka bu bino abilesha Mpoolo shi, abaadi “abakunkushibwa aku na aku, kukakiibwa kwi mpapi yooso ya ndambukisho.” (Ef. 4:13, 14) Na dingi, anka bu bibabidi bileshibwe, nsaa ibabadi bakutwe kutuula lukulupilo lwabo ku ndambukisho y’Efile Mukulu, kubaadi akutuuku bipeta bi bubi.—Lv. 26:23-25; Yel. 5:23-25.

8. Kileshesho kya beena Isaleele nkilombeene kwitukwasha mu mushindo kinyi?

8 Kileshesho kya beena Isaleele nkilombeene kwitukwasha mu mushindo kinyi? Anka bu bibaadi beena Isaleele, bafubi b’Efile Mukulu lelo uno bakwete kupeta malongyesha na malango aaye. (2 Mp. 1:12) Tukwete kutentekyeshanga miiya y’Efile Mukulu nsaa yooso yatubadika Bible. Na Yehowa kwete kwitupa bulungantu bwa kwisangwila kukokyela miiya yaaye sunga kukita kyakya kyatumono bu ki buwa. (Mye. 14:12) Tubande kutala ingi myanda ayilesha bwakinyi abitungu shi, tutuule lukulupilo lwetu mu ndambukisho ya Yehowa na kyatudi balombeene kupeta su atwiyiteemesha.

KOOKYELA EFILE MUKULU BWASHI WEKALE NA MUWA

9. Beena Isaleele pababaadi mu kabaaka mushindo kinyi ubaadi Yehowa muleshe shi baadi kwete kwibakwasha?

9 Kumpala kwa kubanga lwendo lwabo lwa mafuku 40 mu kabaaka, Yehowa ta baadi mupatulwile beena Isaleele mushindo w’akyebe kwibakunkusha, kwibalama, na kulombasha nkalo yaabo nya. Anka baadi muleshe mu mishindo ibungi shi mbalombeene kupeta myabi su batuula lukulupilo mwadi na kukookyela miiya yaaye. Bu bibaadi afubu n’ekumbi mu kaanya na kaalo bufuku bwa kwibakunkusha, Yehowa baadi ebatentekyesha shi e nabo mu lwalwa lwendo lwabo lwi bukopo. (Miy. 1:19; Efi. 40:36-38) Baadi akitshi mwaye mooso bwashi bapete byooso byabadi nabyo lukalo. “Bilamba byabo ta mbisanukye, dingi ngwa yaabo ta ngiule.” Eyendo, “ta mbakutwe kintu.”—Ne. 9:19-21.

10. Yehowa kwete kukunkusha mwilo waaye naminyi lelo uno?

10 Lelo uno bafubi b’Efile Mukulu be pepi na kutwela mu nsenga ipya ya kululama. Tukwete kukulupila mwi Yehowa bwashi etupe byabya byatudi nabyo lukalo bwa kupanda apafiki “mpombo ikata” su? (Mat. 24:21, 22; Mis. 119:40, 41) Eyendo shi, Yehowa takwete kwitukunkusha ku bukwashi bw’ekumbi sunga bwa kaalo bwashi tutwele mu nsenga ipya nya. Anka kwete kutumika na ndumbulwilo aaye bwa kwitukwasha bwashi tushaale bapasukye. Bu kileshesho, ndumbulwilo mutuule binangu byaye ngofu mu kwibaka kipwano kyetu na Yehowa ku bukwashi bwa kubadikanga Bible, kukita kwa Lulangwilo lwa mu kifuko, mpa na mu kutwelanga mu bisangilo byooso bya ku lubingo na kwendanga mu mudimo wa bulungudi. Twi bashintuule ingi myanda bwa kulonda ano malango su? Kukita kwa byabya akukyebe kwitukwasha bwa kunyingisha lukumiino lulombeene kwitukwasha bwa kutwela mu ndumbulwilo mupya na muwa.

Kulonda kwa ndambukisho ya Yehowa akwitukwasha bwa kubamba mashibo etu a Bufumu bwashi ekale bi buwa (Tala paragrafe 11)

11. Efile Mukulu kwete kwitatshisha bwetu mu mishindo kinyi?

11 Kukaasha kwitukwasha bwashi twikale bapasukye mu kikudi, malongyesha atudi bapete aetukwasha mu myanda yetu ya kwifuku n’efuku. Kileshesho bu kwikala na mweneno ebuwa pabitale kukimba kwa bintu bya ku mbidi na kwikala n’eyiso dibuwa bwa kumona mushindo wa kupeelesha twinyongoshi. Twi bapete dingi malongyesha pabitale mushindo wa kufwala na kutshibisha nyene, kusangula mushindo wibuwa wa kukisha kapapi, na pabitale kitshibilo kya kwata nsaa yatudi na lukalo lwa kulonga tulaasa. Banda kunangwila ku ndambukisho yatudi bapete pabitale mushindo wa kubamba mashibo etu, myotoka yetu, Mashibo etu a Bufumu, na mushindo wa kwikala belumbuule nsaa ayifiki masaku. Ano malango aalesha shi Efile Mukulu kwete kwitatshisha bwa buwa bwetu.

NDAMBUKISHO IBAADI IKWASHE BEENA KIDISHITU BA KUMPALA BWABADYA KUSHAALA BALULAME

12. (a) Misusa ibungi Yesu baadi alungula balondji baaye pabitale mwanda kinyi? (b) Nkileshesho kinyi kya kwiyisha kibaadi mulekyele Mpyeele, na mushindo kinyi wakidi kilombeene kwitukwasha?

12 Mu siekele a kumpala, mwilo w’Efile Mukulu ubaadi aupete ndambukisho ibungi. Misusa ibungi Yesu baadi alungula balondji baaye shi, abitungu bekale beyishe. Byabya, tabaadi penda mwibalungule akilesha kwikala muntu mwiyishe nya—bebalesheshe mushindo wabadi balombeene kwikala beyishe. Mwifuku dyaaye dya nfudiilo pano pa nsenga, Yesu babungile batumibwa bwa kukita Kidibwa kya Lukilo. Pabaadi batumibwa baaye abadi, Yesu bebwele aye nkutumpa mikoolo yaabo—mudimo ubaadi aukitshi beena mudimo. (Yo. 13:1-17) Kwakwa kwiyisha kubaadi kulekyele balondji baaye kileshesho kikata kyabashibaadi balombeene kwilwankana. Bipwa 30 kunyima, Mpyeele mutumibwa baadi panka, bapeele balangwidi naaye elango pabitale kwiyisha. (1 Mp. 5:5) Kileshesho kya Yesu nkilombeene kwitutakula mu kwikala beyishe nsaa yatudi na bakwetu.—Fid. 2:5-8.

13. Yesu baadi mutentekyeshe balondji baaye bwa kwikala n’eyikashi kinyi di na muulo?

13 Lukalo lwa kwikala na lukumiino lwi bukopo, ngungi mwanda ukata ubaadi Yesu mwisambe na balongi baaye. Nsaa ibaabadi bakutwe koobesha kutuusha kikudi kibi kibaadi mwi nsongwalume, balondji abepwishe Yesu shi: “Atwe naamu, mbwakinyi tatwi bamone bya kwikibinga?” Yesu bebalulwile shi: “Nyi mmwanda wa bupeela bwa lukumiino lwenu. Mwanda, eyendo neenushikwila’shi, su efuku kampanda lukumiino lwenu lwayikala lwifwane lutete lwa kifumbe, . . . takwakwikala kintu kyanushy’akwobesha.” (Mat. 17:14-20) Yesu pabaadi mu mudimo wa bulungudi, balongyeeshe balondji baaye shi, lukumiino nkintu ki na muulo. (Badika Mateo 21:18-22.) Tukwete kupeta bukwashi abutuukila ku mishindo i kwanka bwa kunyingisha lukumiino lwetu ku bukwashi bwa malongyesha atukwete kupeta ku bikongeno bya distrike na bya kifunda mpa na mu bisangilo bya beena Kidishitu su? Bino byooso tabi kwanka penda bu bisangilo bya kwitusangasha nya; bi kwanka bwa kwitukwasha bwashi tutuule lukulupilo kwi Yehowa.

14. Bwakinyi bi na muulo bwashi twikale na kifulo kya beena Kidishitu lelo uno?

14 Bifundwe bya kina Greke bi na ndambukisho ibungi ayitukwasha bwa kwifulena. Yesu bambile shi mwiya wa kabidi wi na muulo ukata aulesha shi, “ofule muntu-noobe buu’be nabeene.” (Mat. 22:39) Bi mumune, na bibambile Jaake mukwabo na Yesu shi, kifulo nyi “eyi dya bufumu.” (Ja. 2:8) Yowano mutumibwa bafundjile dingi shi: “Anwe bande ba kifulo kikata, ta mmwiya upya wanneenufundjila nya, anka nyi mmwiya wa kala, ubaanutambwile byatshiile ku mbangilo.” (1 Yo. 2:7, 8) Yowano pabaadi mwakule shi, “mwiya wa kala” baadi akula pabitale kinyi? Baadi akula pabitale mwiya wa kifulo. Ubaadi “wa kala” mwanda Yesu baadi mwiwele takubaadi kupwe kukila bipwa makumi, “byatshiile ku mbangilo.” Anka ubaadi dingi “upya” mwanda ubaadi autekye kwikala na kifulo kya kwipaana, balondji abaadi nakyo lukalo nsaa yabafumanka na nkalakasho. Lelo uno, twi na lutumbu mwanda twi bapete malango alombeene kwitukwasha bwa kupela kwikala na binangu bya uno ndumbulwilo bya kukimba penda buwa bwetu. Pamutwe pa kwikala na byabya binangu, twi na kifulo kya kwipaana.

15. Mudimo ukata wa Yesu pano pa nsenga ubaadi mmudimo kinyi?

15 Yesu baadi etatshisha ngofu bwa nkalo ya bantu. Bino byooso abimwekyela ku mushindo ubaadi mupaashe baasha bilema na maladi mpa na nsaa ibaadi musangushe bantu ku lufu. Byabya, mudimo ukata wa Yesu taubaadi penda wa kupaasha bantu ku mikumbo ya ku mbidi nya. Kadi ngwa kulungula mukandu wibuwa na kulongyesha, wawa mudimo ubaadi na muulo ukata mu muwa wa bantu. Mu mushindo kinyi? Atuuku shi baaba babaadi Yesu mupaashe na mubuushe ku lufu mu mafuku a batumibwa, abanunupile abo nkufwa, anka baaba abaadi batambule mukandu ubaadi ebalongyesha abekeele mu mulongo wa bantu balombeene kupeta muwa wa looso.—Yo. 11:25, 26.

16. Mushindo kinyi ukwete kukitshika kulungula kwa mukandu wibuwa wa Bufumu na kufwisha bantu bu balongi lelo uno?

16 Mudimo wa bulungudi ubabangile Yesu kukita mu mafuku a batumibwa ukwete kukitshika ngofu ano mafuku etu. Yesu baadi mutumine balondji baaye eyi shi: “Byaabya ndaayi: mu miilo yooso, nwibeekashe buu balondji.” (Mat. 28:19) Beena Kidishitu ba mu mafuku a batumibwa abaadi batungunukye na wawa mudimo ubabangile Yesu, na atwe naamu lelo uno atulambukisha bantu mu ma mbalo e bungi kukila kumpala. Batemwe ba Yehowa pepi na midiyo mwanda bakwete kulungula mukandu wi buwa wa Bufumu bw’Efile Mukulu mu maumbo akile pa 230, na bakwete kulonga Bible na midiyo ya bantu. Kuno kulungula kwa mukandu wibuwa akulesha shi twi mu mafuku a nfudiilo.

TUULA LUKULUPILO MWI YEHOWA KUBANGA LELO UNO

17. Mpoolo na Mpyeele abaadi batuushe elango kinyi?

17 Eyendo, ndambukisho ya Yehowa ibaadi ikwashe beena Kidishitu ba kumpala bwabadya kushaala banyingye mu lukumiino. Banda kunangwila ku elango dibapetele Timotee nsaa ibaadi imutentekyeshe Mpoolo mutumibwa pabaadi mu lukano shi: “Lama bishima biibuuwa biboopushiishe kwandji.” (2 Tim. 1:13) Aye baapu kunyingisha beena Kidishitu naaye bwabadya kwikala na ngikashi bu kunyingiila, kwifuleena, na lwishinko, Mpyeele mutumibwa bambile shi: “Nee na lukalo lwa kwinutentekyesha byaabya bintu misuusa yooso, sunga nwekala bapwe kwibyuuka, na kwikala baashaale banyingye mu biinyibiinyi.”—2 Mp. 1:5-8, 12.

18. Beena Kidishitu ba mu mafuku a batumibwa abaadi abamono ndambukisho naminyi?

18 Eyendo, mikanda ibaadi Mpoolo na Mpyeele bafunde ibaadi ayilesha “bishima bibaabadidiile kubwela batemuki beselele.” (2 Mp. 3:2) Bakwetu ba mu mafuku a batumibwa abaadi beyongole pa mwanda wa aa malongyesha su? Nya, mwanda abaadi aalesha kifulo ky’Efile Mukulu, kibaadi kibakwashe bwashi ‘banyingye mu buntu na mu kuuka kwa Nfumuwetu na Mupaashi Yesu Kidishitu.’—2 Mp. 3:18.

19, 20. Bwakinyi abitungu shi, tutuule lukulupilo lwetu mu ndambukisho ya Yehowa, na mmiloo kinyi yatudi balombeene kupeta su twakita byabya?

19 Lelo uno, twi na kya kutuula lukulupilo lwetu mu ndambukisho ya Yehowa i mu Bible, Eyi dyaaye dya kukulupila. (Badika Yooshwa 23:14.) Mwanka, atusangana mushindo ubaadi Efile Mukulu akitshina bantu bakutwe kupwidika myanda munda mwa bipwa binunu. Ino myanda ya kala ibaadi ifundjibwe bwa buwa bwetu. (Lom. 15:4; 1 Kod. 10:11) Twi bamone kulombana kwa butemuki bwa mu Bible. Butemuki twi balombeene kwibupwandikisha na ndambukisho yabadi betulongyeshe kumpala kwa nsaa. Bu kileshesho, midiyo ya bantu ikwete kukunkushibwa mu lulangwilo lwa Yehowa lwiselele, bu bibabidi bitemukibwe shi, abikakitshika mu “mafuku a ku nfudîlo.” (Yesh. 2:2, 3EEM) Kulwila kwa myanda ya uno ndumbulwilo dingi akulombasha butemuki bwa mu Bible. Anka bu bibabidi bileshibwe, kampanye kakata ka bulungudi kakwete kukitshika mu nsenga ishima akalombasha mayi a Yesu.—Mat. 24:14.

20 Mupangi etu mmwitupe myanda ayilesha shi abitungu tutuule lukulupilo mwadi. Tukwete kupeta bukwashi bwa yaaya myanda su? Abitungu tutuule lukulupilo mu ndambukisho yaaye. Byabya ndjo bibakitshine Rosellen. Bambile shi: “Panabangile kutuula lukulupilo lwande looso mwi Yehowa, nabangile kumona patooka bibaadi anyingisha na kunkwasha na kifulo kyooso.” Atwe namu twi na kya kupeta muloo mu kulama kwa ndambukisho ya Yehowa.