Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Mbushito kinyi bwi nabo baana beena Kidishitu kwi baledi baabo abapu kununupa?

Mbushito kinyi bwi nabo baana beena Kidishitu kwi baledi baabo abapu kununupa?

“Nunêmekye bantu banunu.”​—LV. 19:32, EEM.

1. Bantu be mu malwa kinyi?

YEHOWA tabaadi na lukalo lwashi bantu bakyenge na nkalakasho ya mbidi mwanda wa kununupa nya. Anka, mpàngo yaaye ibaadi ya’shi balume na bakashi bekale na mbidi ipwidikye mu Mpaladiso. Kadi bwa binobino “bipangwa byooso bi mu mitanyo, bikii mu kufwambuka.” (Lom. 8:22) Efile Mukulu mukumbeene kupusha naminyi nsaa yamono bantu abakyengye mwanda wa mulwisho? Na dingi, bi malwa pa kumona bantu banunu abebalenguula aku namu mu kino kipungo kya muwa wabo be na lukalo lukata lwa bukwashi.​—Mis. 39:5; 2 Tim. 3:3.

2. Bwakinyi beena Kidishitu be na muloo wa kwikala na bantu banunu mu tukongye twabo?

2 Bafubi ba Yehowa be na muloo wa kwikala na bantu banunu mu tukongye twabo. Binangu byabo na kileshesho kyabo kya lukumiino bikwete kwitukwasha. Bebungi ba kwatudi be na muntu mununu umune sunga bebungi mu kifuko. Anka, byatwikala mu kifuko kimune sunga kukutwa kwikala na bano bakwetu balume na bakashi bapwe kununupa, atukumiina kwibamona na mbidi bukome. (Gal. 6:10; 1 Mp. 1:22) Kutaluula mweneno a Efile Mukulu pabitale bantu banunu akukyebe kukwasha ooso a kwatudi. Atukyebe dingi kutaluula kilombeene kukita beena kifuko na beena kakongye pabitale bano bakwetu banunu batudi bafule ngofu.

“TONSUMBUSHEENANGA”

3, 4. (a) Nduteko kinyi lukata lubaadi lwele mufundji a Misambo 71 kwi Yehowa? (b) Bakwetu banunu be mu kakongye mbakumbeene kuteka kinyi kwi Efile Mukulu?

3 Ku bukwashi bwa kikudi kiselele, mufundji a Misambo 71:9 baadi musendeele Efile Mukulu shi: “Tonsumbusheenanga bino bitandji mununu; apapeele bukome bwande tondenguulanga.” Uno musambo aupushika bu kutungunuka kwa Musambo 70, wabadi baleshe mu mayi e kunundu shi “Wa Daavide.” Abimweneka shi Daavide ndjo baadi mwele luno luteko lwatusangana mu Misambo 71:9. Baadi mufubile Efile Mukulu ku bukinga bwaye mpa na mu mafuku aaye a bununu, na Yehowa baadi mufube naaye mu mishindo ya kukanya. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Bf. 2:1-3, 10) Sunga mbyabya, Daavide baadi mupushe lukalo lwa kuteka Yehowa bwashi atungunukye na kumukwasha.​—Badika Misambo 71:17, 18.

4 Bebungi lelo uno be nka bu Daavide. Sunga mbyabakwete kununupa na be mu “mafuku e bubi,” bakwete kutungunuka na kutumbisha Efile Mukulu muyiile bukome bwabadi nabo. (Mul. 12:1-7) Bebungi ba kwabadi ta be na mushindo wa kukita byooso bibaabadi abakitshi mu myanda ilekeene ya mu nshalelo abo, mpa na mu bulungudi. Anka mpa na abo namu mbalombeene kusendeela Yehowa bwashi ebakumiine na ebakwashe. Bano bantu banunu mbalombeene kushinkamisha shi Efile Mukulu aluula nteko yaabo. Na dingi, ino nteko yooso ngipusheene na myanda ikata ibaadi Daavide mufunde ku bukwashi bwa kikudi kiselele.

5. Yehowa amonaa bantu banunu baasha kululama naminyi?

5 Bifundwe abilesha patooka shi Yehowa ateyaa bantu banunu na muulo na akumiina shi bafubi baaye bebanemekye. (Mis. 22:24-26; Mye. 16:31; 20:29) Mukanda wa Beena-Levi 19:32 awamba shi: “Ebwee kumpala kwa sha nyeene itooka, dingi ikala na kanemo bwa muntu mununu, byabya ngi byodya kulesha moo w’Efile Mukulu oobe. Naami Yehowa.” Oolo, kunemeka bantu banunu mu kakongye kubaadi bu mwanda wa muulo ukata nsaa ibaabadi bafunde bino bishima, na kwi na muulo mpa na ano mafuku. Kadi, twi kwamba naminyi pabitale kwibalama na kwibakwasha? Uno mmudimo wa nanyi?

MUDIMO WA BEENA KIFUKO

6. Yesu baadi mulekye kileshesho kinyi pabitale kukwasha baledi?

6 Eyi dy’Efile Mukulu aditulungula shi: “Nêmekayi benutande.” (Efi. 20:13; Ef. 6:2) Yesu baadi muleshe muulo wi nawo uno mwiya nsaa ibaadi atopeka Bafadisee na bafundji babaadi abapele kukwasha baledi baabo. (Mak. 7:5, 10-13) Yesu namwinyi baadi mulekye kileshesho ki buwa. Bu kileshesho, pabaadi pepi na kufwa ku mutshi, Yesu baadi mulekye nyinaaye baadi mulombeene kwikala pangi mukashi kilele aa mafuku kwi mulondji aaye Yowano bwashi ekale amutala.​—Yo. 19:26, 27.

7. (a) Mpoolo mutumibwa baadi mutuushe eyi kinyi dya kulonda pabitale kukwasha baledi? (b) Mpoolo bakwile pabitale kinyi?

7 Mpoolo mutumibwa ku bukwashi bwa kikudi kiselele baadi mufundjile beena Kidishitu naaye bwabadya kwikala abakwasha ba mu nshibo yaabo. (Badika 1 Timotee 5:4, 8, 16EEM.) Banda kutala myanda ibaadi itakule Mpoolo bwashi afundjile Timotee. Mpoolo baadi muleshe shi mmulombeene kupeta bukwashi bw’ekuta mu kakongye. Baadi muleshe patooka shi bana beena Kidishitu na bekulu, mpa na beena kifuko kimune na mukashi kilele taadi mununu ndjo bantu ba kumpala balombeene kumukwasha. Byabya, takwi bushito bwa makuta bubaadi abutungu kutenteka kakongye nya. Bi mumune mpa na lelo, umune wa ku mishindo i beena Kidishitu abalesha shi “abasangasha Efile Mukulu” nkukwasha kwa beena kifuko nabo bafudiile.

8. Bwakinyi Bible ta mmutushe malango kampanda pabitale mushindo wa kukwasha baledi bapwe kununupa?

8 Twi kwamba shi, bana beena Kidishitu abaapu kukula be na kitungo kya kukwasha baledi baabo. Mpoolo baadi akula pabitale ‘beena Kidishitu beena kifuko,’ kadi tabitungu kulenguula baledi bashii mu kakongye ka beena Kidishitu nya. Eyendo shi mishindo ayituusha bana bukwashi ngilekene. Myanda yooso tayi mumune nya. Nkalo, binangu, na mbidi bukome ya baaba abatungu kukwasha ngilekeene. Bangi bantu banunu be na bana bebungi bangi naamu, be na penda mwana umune. Bangi mbalombeene kukulupila shi mbulamatadi ebakwashe, bangi naamu tabakulupila byabya nya. Na dingi, muntu ooso abakwasha e na kyakuminaa shi bamukitshiine. Byabya, ta mbilombeene kwikala buwa kutopeka mushindo ukwete kwitatshisha muntu bwa kukwasha beena kifuko naaye bapwe kununupa. Mu byooso, Yehowa mukumbeene kwela mwabi ku kitshibilo kyooso akyatshibwa muyiile Bifundwe na kukita bwashi kyobelekye, anka bu bibaabidi bikitshikye mu mafuku a Moyiise.​—Mb. 11:23.

9-11. (a) Bangi mbalombeene kufumankana na nkalakasho kinyi? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo kwa mwisambo.) (b) Bwakinyi tabitungu shi bana abaapu kukula baate kitshibilo kya kuleka mudimo wa nsaa yooso bukidibukidi? Tuusha kileshesho.

9 Nsaa i baledi na bana ta mbashaale mbalo imune, mbilombeene kwikala bukopo bwa kukwasha baledi abapu kununupa nsaa yabadi na lukalo lwa bukwashi. Mwanda kampanda wa kimpulunkamba ngulombeene kutuuka, pangi muledi mmupone atshokoka mufufwa kampanda, sunga ingi mikumbo, bino mbilombeene kutunga bwashi mwana ende lubilo mu kutala nshaye sunga nginaye. Akupu, baledi mbalombeene kwikala na lukalo lwa bukwashi​—pangi munda mwa kapindji kapeela sunga bwa mafuku ebungi. *

10 Bafubi ba nsaa yooso babadi batume mu kufubila kula na mashibo aabo, mbalombeene kwikala kumpala kwa bitshibilo bi bukopo abitungu kwata. Baaba bakwete kufuba ku ma Betele, bu misionere, na bu bakunkushi ba bifunda booso bwabo abateyaa mudimo wabo na muulo, abeumonaa bu mwabi wa kwi Yehowa. Kadi, su baledi baabo bakwete kukumba, binangu bya kumpala mbilombeene kwikala bya’shi: ‘Twi balombeene kuleka mudimo wetu bwa kwalukiila mu kukwasha baledi beetu.’ Anka, mbilombeene kwikala buwa kunangwila pabitale uno mwanda mu luteko na kutala su byabya nyi bi lukalo lwa baledi. Muntu su ngumune takumanga kuleka mudimo wabadi bamupe kwi Yehowa bukidibukidi, na pangi tabitungu nka kwiuleka bwa kwibakwasha nya. Lukalakasho lwa mbidi ndwa kapindji kapeela lwabadi balombeene kupudisha kwi beena kakongye kaabo su?​—Mye. 21:5.

11 Banda kutala kino kileshesho kya bana ba muntu babidi babaadi abafubila kula na kwabo. Umune baadi afubu bu misionere mu Amerike a kuushi, ungi namu baadi afubu ku biro byetu bikata mu Brooklyn, New York. Baledi ba bano bakwetu abaadi na lukalo lwa bukwashi. Baaba bakwetu babidi na bakashi baabo abayiile mu kutala baledi baabo kula ku lupese lwa Kutunduka bwa kutala bukwashi abutungu kwibapa na mushindo wa kwibakwasha. Mu aa mafuku, mwana baadi afubu na mukashi aaye mu Amerike a kuushi baadi anangusheena su mmulombeene kuleka mudimo waaye bwa kwalukiila kwabo. Akupu mukunkushi a kasaka ka bakulu ka mu kakongye ka baledi baabo bamwitanyiine ku telefone. Baaba bakulu abaadi bataluule mwanda na abo nkumona shi ba misionere mbalombeene kutungunuka na mudimo wabo mbalo yabadi bebatume. Bakulu abaadi abaata mudimo wa bano ba misionere na muulo na abaadi baate kitshibilo kya kukita mwabo mooso bwa kukwasha baledi baabo. Booso beena kyakya kifuko abaadi bapushe muloo wi kashaa!

12. Abitungu shi kifuko kya beena Kidishitu kikale na binangu kinyi pabitale kwata kwa mpàngo ya kukwasha baledi bapwe kununupa?

12 Sunga kifuko kya beena Kidishitu kyata mpàngo kinyi ya kukwasha baledi baabo bapwe kununupa, binangu byabo byooso abitungu bimwenekye kalolo shi abitumbisha eshina dy’Efile Mukulu. Tatukumanga kwikala bu bibaadi bakata ba bipwilo ba mu mafuku a Yesu. (Mat. 15:3-6) Lukalo lwetu ndwa’shi bitshibilo byetu bipe Efile Mukulu na kakongye kinemo.​—2 Kod. 6:3.

MUDIMO WA BEENA KAKONGYE

13, 14. Bwakinyi twi balombeene kushinkamisha ku bukwashi bwa Bifundwe shi tukongye atwitatshishaa bwa bantu banunu be mwanka?

13 Ta mbooso balombeene kukwasha bafubi ba nsaa yooso mu mushindo utubakatuka mu kwisambila nya. Kadi, abimweneka patooka ku mwanda ubaadi utuukye mu kakongye ka mu siekele a kumpala shi tukongye atwitatshishaa bwa kukwasha bakwetu balume na bakashi basha kululama bafudiile abapu kununupa. Bible akula pabitale kakongye ka mu Yeelusaleme shi “tamubaadi muntu mufudiile sunga ngumune.” Ta nkwamba shi booso abaadi bampeta nya. Eyendo shi bangi babaadi na ndambo ya bintu, kadi “ababilanga beena kukumiina mupunda lukalo lwa muntu na muntu.” (Bik. 4:34, 35EEM) Kunyima kwa mafuku, kubatuukile mwanda ukata mu kakongye. Abaadi baleshe shi “kwifuku n’efuku, p’abâbilanga bakashi kilele bintu [bya kudya], abapunganyanga [bangi] bakashi kilele.” Paapa batumibwa abatekyele bwashi basangule balume balombane bwa kutala bwashi bakashi kilele booso bapete bukwashi bwi mumune. (Bik. 6:1-5) Eyendo shi mudimo wa kwabila kwifuku n’efuku ubaadi bu mpàngo ya kapindji kapeela bwa kukwasha baaba abafikile beena Kidishitu mu Pentekote a mu kipwa kya 33 kunyima kwa Yesu Kidishitu (K.Y.K.) na babaadi bashaale mu Yeelusaleme bwa kunyingisha lukumiino lwabo. Sunga mbyabya, bibakitshine batumibwa abilesha shi kakongye nkalombeene kukwasha bakwabo bafudiile.

14 Anka bu bibatukatuka mu kwibimona, Mpoolo batumiine Timotee mayi aalesha kalolo nsaa ayitungu shi beena Kidishitu bakashi kilele bapete bukwashi bwa kakongye. (1 Tim. 5:3-16) Jaake, ungi mufundji a Bible bambile shi beena Kidishitu be na kya kukwasha bana ba nshiye, bakashi kilele, na bangi be mu nkalakasho sunga bafudiile. (Ja. 1:27; 2:15-17) Yowano mutumibwa baadi munangushene uno mushindo: “Su muntu kampanda ekala na bintu bya pano pa nsenga, aye mumone mukwabo mu dikyenga, anka akutwa kumupusha lusa, mbii-kunyi bilombeene kifulo ky’Efile Mukulu kwikala munda mwaye?” (1 Yo. 3:17) Su mwina Kidishitu ooso e na kino kitungo kwi bantu bafudiile, kakongye ta nkalombeene kwikala nakyo su?

Su kubamweka masaku, mushindo kinyi ulombeene kakongye kukwasha? (Tala paragrafe 15, 16)

15. Myanda kinyi ayitungu kutaluula pabitale kukwasha kwa bakwetu balume na bakashi bapwe kununupa?

15 Mu angi maumbo, bakata ba mbulamatadi abapeyaa bantu banunu pasio, kukita ingi myanda bwashi bekale bibuwa, na kufuta bantu ba kwibalama ku mashibo abo. (Lom. 13:6) Mu angi maumbo namu tamwi bino byooso nya. Byabya, mushindo ulombeene beena kifuko na kakongye kukwasha bano bakwetu balume na bakashi ku mbidi ngwilekeene mupunda mbalo yabadi. Su bana beena Kidishitu be kula na baledi baabo, mbilombeene kwikala bukopo bwabo kutuusha bukwashi mu mushindo ulombane. Bana mbalombeene kwisamba kalolo na bakulu ba mu kakongye ka baledi baabo bwa kuuka su booso abauku bi nkalakasho ya kifuko. Bu kileshesho, bakulu mbalombeene kukwasha baledi bwabadya kupeta bukwashi bwabadi balumbuule kwi mbulamatadi mu yaaya mbalo. Mbalombeene kutala myanda ayitungu kuukisha bana, bu mikanda yabadi bebatumine yabashii babande kubuula sunga manga abashi babande kutoma kwi baledi. Su bana abesamba kalolo na bakulu ba kakongye, mbalombeene kupeta bipeta bibuwa na kukita bwashi myanda tayilwilanga. Nsaa yakudi muntu e pepi bwa kukwasha, sunga muntu mulombeene kwikala bu “meso” a beena kifuko be kula bwa kwibaukisha myanda kumpala kwa nsaa, mbilombeene kukwasha bwashi takwikalanga lukalakasho lukata na dingi beena kifuko ta mbalombeene kwikalakasha ngofu nya.

16. Mmushindo kinyi wi bangi beena Kakongye abakwashaa bakwabo banunu mu kakongye?

16 Pa mwanda wa kifulo kyabadi nakyo bwa bakwabo bapwe kununupa, bangi beena Kidishitu abepanaa na nsaa na bukome bwabo bwa kutuusha bukwashi abutungiibwa mupunda byabadi nabyo. Abetatshishaa ngofu bwa bakwabo beena kakongye abapu kununpa. Bangi abeyabishenaa midimo na bangi beena kakongye na kwikomboshena bwa kulama bakwabo banunu. Bu byabamono shi myanda yabadi nayo tayibapa mushindo wa kukita mudimo wa nsaa yooso, be na muloo wa kukwasha bana bwabadya kutungunuka na mudimo waabo kushii lukalakasho. Bino nyi mbinangu bibuwa bwikashaa bi nabyo bakwetu! Eyendo shi, kalolo kaabo takakutshisha bana bwabadya kwata bushito bwabo bwa kukwasha baledi nya.

NEMEKAYI BANUNU NA MAYIA KWIBAKANKAMIKA

17, 18. Binangu bi na mudimo kinyi patukwete kukwasha bantu banunu?

17 Bantu bakwete kukwasha banunu mbalombeene kwitatshisha bwa kubofusha myanda. Su abitungu shi okwashe, kita mobe mooso bwa kulama binangu bibuwa. Mu ingi nsaa, bununu abufwisha twinyongoshi mpa na kukutwa kwa muloo. We mulombeene kwitatshisha bwa kunemeka na kunyingisha bakwetu balume na bakashi banunu mu kwisambanga nabo miisambo ayibakankamika. Bano bakwetu ba kifulo mbashale balamate kwi Yehowa na mba kutumbula. Yehowa tayilwankanaa byabadi bakite bwa kumukwasha nya, mpa na bakwetu beena Kidishitu tabayilwankana nya.​—Badika Malakii 3:16; Beena-Ebreeyi 6:10.

18 Na dingi, nkalakasho ya kwifuku dyooso ngilombeene kubofula nsaa i bantu banunu na baaba abebakwasha abeele miseku ingi nsaa. (Mul. 3:1, 4) Bantu banunu bebungi abakitaa mwabo mooso bwa kupela kwikala na myanda i bukopo. Abauku shi mbalombeene kupeta bantu bebungi ba kwibatala na kwibakwasha su be na binangu bibuwa. Misusa ibungi bantu abendaa mu kutembela bantu banunu abakulaa shi, “Nnendanga mu kukankamika mukwetu mununu, anka napusha shi nakankamishibwa ngofu.”​—Mye. 15:13; 17:22.

19. Bakulu na bakinga be na kya kwikala na mweneno kinyi pabitale mafuku e kumpala?

19 Atukulupila efuku dishy’adikala dingi mukumbo sunga myanda ya kukutwa kwa kupwidika. Anka bwa binobino, abitungu shi bafubi b’Efile Mukulu batuule lukulupilo lwabo ku mafuku aafiki kumpala. Atushinguula shi lukumiino mu milayilo y’Efile Mukulu alwitunyingisha mu nsaa ya nkalakasho na ya bitompwanga. Pa mwanda wa lwalwa lukumiino, “tatubofula ku mashimba nya, dingi sunga mbidi yetu ya bu muntu yenda na kubutuka ku kapeelakapeela, muwa wetu wa munda awikituula kwifuku n’efuku.” (2 Kod. 4:16-18; Eb. 6:18, 19) Nkinyi kilombeene kukwasha baaba be na bushito bwa kukwasha bantu banunu? Angi malango ebuwa atukyebe kwiataluula mu mwisambo aulondo.

^ par. 9 Mwisambo aulondo aukyebe kutaluula bungi bukwashi bulombeene kwikala na muulo kwi bantu banunu na kwi bana baabo.