Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Muntu su ngumune ta mulombeene kufubila banfumu babidi

Muntu su ngumune ta mulombeene kufubila banfumu babidi

‘Takwi muntu mulombeene kwikala mpika a banfumu babidi. . . . Tanwi balombeene kwikala lupese nwi bapika b’Efile Mukulu, lungi nwi bapika ba mmono.’​—MAT. 6:24EEM.

1-3. (a) Nkalakasho kinyi itale makuta yikwete kufumankana nayo bantu bebungi lelo, na mushindo kinyi wi bangi abakimbi bya kwiyipudisha? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo kwa mwisambo.) (b) Nkalakasho kinyi ikwete kutuuka pabitale kukusha baana?

MARILYN amba shi: “James, mulum’ande baadi aluka ku mudimo mukookye ngofu, anka efuto dyaaye dibaadi dipeele na tadibaadi adikumbasha nkalo yetu nya. * Naadi na lukalo lwa kumwata bungi bushito na kuudila mwana etu mulume, Jimmy, bingi bintu bi na beena kalasa naaye.” Marilyn baadi dingi na lukalo lwa kukwasha bangi beena kifuko kyaaye na lwa kulama ingi mmono ikumbeene kumukwasha mu mafuku e kumpala. Balole baaye bebungi abaadi bende mu kutumika mu angi maumbo bwa kupeta makuta ebungi. Kadi pabaadi mwele binangu pabitale lwendo lwi byabya, binangu bibaadi bimupalakane. Bwakinyi?

2 Marilyn baadi atshinyi kuleka kifuko kyaaye na myanda ya mu kikudi yabakwete kukita mu kifuko. Sunga mbyabya, baadi ele binangu shi bangi mbende mu angi maumbo bwa mafuku apeela, na bifuko byaabo abimweneka bu bishaale nka bibuwa mu kikudi. Anka baadi eyipusha mushindo wadi mulombeene kukusha Jimmy ku bula. Mukumbeene eyendo kobesha kukusha mwan’aye mulume ‘na kumupa malango a kwi Yehowa’ ku bula ku Internet?​—Ef. 6:4.

3 Marilyn baadi mukimbe bukwashi. Mulume aaye tabaadi mukumiine bwashi ende nya, sunga byekala shi tabaadi mwambe shi akyebe kumutosha nya. Bakulu na bangi beena kakongye abaadi bamupe malango bwashi tendanga, kadi bakwetu bakashi bebungi abaadi bamulungule bwashi ende. Abamulungwile shi: “Su we mufule kifuko kyoobe, okyebe kwenda. We mulombeene kutungunuka na kufubila Yehowa.” Sunga mbibaadi na kwialashena, Marilyn baadi mukwate James na jimmy kipa bwa kwibaladika na kwenda mu kufuba mu dingi eumbo. Aye nkwibalaa shi: “Nende bwa mafuku apeela.”

MASHITO A MU KIFUKO NA MIIYA YA MU BIBLE

4. Bwakinyi bantu bebungi abendaa mu angi maumbo, kadi, mbantu kinyi abashalaa abalama bana baabo?

4 Yehowa takumiinaa bwashi bafubi baye bekale mu bulanda bukilekile nya, na kwenda mu dingi eumbo ngungi mushindo wa kutompa kupudisha bulanda. (Mis. 37:25; Mye. 30:8) Bwa kupela nsala, Yaakobo baadi mutume baana baye mu Ejiipitu bwa nkaula byakudya. * (Kib. 42:1, 2) Lelo, bantu bebungi bakwete kwenda mu angi maumbo tabasuku kwabo pamwanda wa nsala nya. Anka, mbalombeene kwikala na mabaasa akilekile. Bangi abakimbi nkapenda kulumbuula nshalelo a bifuko byabo. Bwa kulombasha kyabakyebe mu maumbo mwi myanda ya makuta ikwete kulwila, bebungi bakwete nkashala kula na kifuko kyabo mwiumbo dimune sunga kwenda mu dingi eumbo. Nsaa ibungi bakwete kuleka bana babo baki bakinga na muledi umune, kwi ba tuutu sunga ba taata babo, ba nkambwa, na bangi beena kifuko, sunga ba kuuku. Sunga byekala shi baaba abendaa mu angi maumbo, abapushaa bubi kuleka mwina dibaka nabo sunga bana, bebungi abamona nka bu shi tabe na ungi mushindo wa kukita.

5, 6. (a) Yesu baadi mulongyeshe kinyi pabitale muloo na butaale? (b) Yesu baadi mulongyeshe balongi baaye bwa kuteka bwa bintu kinyi? (c) Mushindo kinyi ukwete Yehowa kwitwelela myabi?

5 Mu mafuku a Yesu, bantu bebungi abaadi balanda na bakutwe mushindo wa kupeta bingi bintu, na pangi abaadi abamono shi mbalombeene kwikala na muloo na butaale nka su be na makuta ebungi. (Mak. 14:7) Kadi Yesu baadi akumiina shi bantu batuule lukulupilo lwabo kungi. Baadi akumiina shi bakulupile kwi Yehowa​—Nsulo ya bupeta bwa looso. Mu mwisambo wa Yesu ubakitshine pa Mwengye, baadi mupatuule shi muloo na butaale tabifikaa ku bintu bya ku mbidi sunga mu kwitatshisha kwetu’twe banabeene nya, anka abifikaa ku kipwano kibuwa na Nshetu e mwiyilu.

6 Mu luteko lwa Yaay’etu, Yesu tabaadi mwitulongyeshe bwa kuteka bupeta bukile bungi nya, kadi baadi mulongyeshe bwa kuteka bintu byatudi nabyo lukalo kwifuku n’efuku. Balongyeshe bwa kuteka shi: “Etupe lelo kya kudya kyetu ky’efuku dya lelo.” Baadi mulungule bantu abaadi abamuteemesha shi: “Lekayi kwibungila bupeta pa nsenga. . . . Anka ungwishayi bupeta mwiyilu.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20NW) Twi balombeene kukulupila shi Yehowa akyebe kwitwelela myabi bu byakwete kwitulaa. Myabi ayitwelela Efile Mukulu ta mpenda kwitukumiina nya; kwete kwitatshisha ngofu bwa kwitupa kyoso kyatudi nakyo lukalo. Byabya, mushindo wibuwa wa kupeta muloo na butaale nyi nkutuula lukulupilo mwi Nshetu sha kalolo pamutwe pa mu makuta.​—Badika Mateo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Mudimo wa kukusha bana Yehowa mmwiupe nnanyi? (b) Bwakinyi abitungu shi ba nambutwile booso babidi bepane mu kulongyesha bana baabo?

7 ‘Kukimba bululame bw’Efile Mukulu kumpala’ nkutale dingi kwata kwa mashito a mu kifuko na muulo awiataa Yehowa. Miiya ya Moyiise ibaadi na dino eyi ditale mpa na beena Kidishitu: Baledi be na kya kulongyesha bana baabo myanda ya mu kikudi. (Badika Miiya Ikituulwe 6:6, 7.) Buno bushito Efile Mukulu bebupeele penda ba nambutwile; ta mbwa ba nshabo na ba nyinabo kulu sunga ungi muntu nya. Nfumu Salomone bambile shi: “Mwana ande, lama abikulambukisha nshobe, tolenguulanga elango dya nyino’be.” (Mye. 1:8) Yehowa baadi alesha shi ba nambutwile booso babidi be na kya kwikala panka bwa kukunkusha na kulongyesha bana. (Mye. 31:10, 27, 28) Myanda ibungi ya mu kikudi ayilongaa bana kwi baledi baabo, abeyilongaa pabebapusha abesamba pabitale Yehowa kwifuku n’efuku na pabamono kileshesho kyabo.

MYANDA YABASH’ABAKAMBAA KWELELA BINANGU

8, 9. (a) Mmyanda kinyi ayikitshika misango ibungi su baledi be kula na kifuko? (b) Nkalakasho kinyi ya kwishimba na itale mwikeelo ikumbeene kutuuka pa mwanda wa kukutwa kwikala pamune?

8 Kumpala kwa kwenda mu dingi eumbo, bantu abatompaa kutala masaku na nkalakasho ikumbeene kutuuka, kadi bebungi tabakambaa kumona myanda yooso ikumbeene kutuuka pa mwanda wa kuleka kifuko nya. (Mye. 22:3) * Mafuku apeela kunyima kwa’ye kwenda, Marilyn babangile kukumba pa mwanda wa bushiye bwa kwikala kula na kifuko kyaaye. Mpa na mulume aaye na mwana aaye mulume. Mwan’aye Jimmy baadi nsaa yooso amwipusha shi: “Bwakinyi we mundekye?” Kunyima kwa myeshi na bipwa, baadi mumone mushindo ubaadi kifuko kyaaye akyende na kulwila. Eshimba dya Jimmy dibaadi adyende na kwiselele kula naaye. Na kinyongwa kyooso, atentekyesha shi: “Kifulo kyaaye bwa’mi kibaadi kitshimbe.”

9 Nsaa i baledi na bana ta mbashale mbalo imune bu kifuko, mbakumbeene kupeta nkalakasho ku mashimba mpa na mu mwikeelo wabo. * Kuleka bana baki bakinga munda mwa mafuku akile bungi kwi masaku akile bukata. Marilyn baadi mupatulwile Jimmy shi baadi mukite byabya bwa buwa bwaaye. Anka Jimmy baadi amono nka bu’shi nyina’ye mumusumbusheene. Ku mbangilo baadi apusha bubi pa kukutwa kumumona. Kadi kunyima, pabaadi aluka mu kumutala, baadi apusha bubi pa kumumona. Anka abikalaa bana bebungi babadi balekye, Jimmy baadi amono shi nyina’ye mmupwe kushimisha matalwa aaye a kukokyelwa na kufudibwa na’ye.​—Badika Myeele 29:15.

Twe mulombeene kukwata mwana oobe kiipa ku Internet nya (Tala paragrafe 10)

10. (a) Kupa mwana ma kado pamutwe pa baledi kwikala kwanka nkulombeene kukita kinyi kwi bana? (b) Nkinyi akikutshikwa su nambutwile atompo kukusha mwana aaye ku bula?

10 Sunga byekala shi Marilyn baadi etatshisha bwa kutuminanga mwana aaye makuta na ma kado bu byashibaadi kwanka, baadi mufikye mu kumona shi baadi nka atungunuka na kwenda kula na mwana aaye mulume mpa na kumulongyesha bwa kutuula bintu bya ku mbidi kumpala kwa myanda ya mu kikudi na kipwano kyaaye na beena kifuko. (Mye. 22:6) Jimmy baadi nka amulungula shi: “Twalukilanga. Tungunuka na kuntumina ma kado.” Marilyn babangile kushinguula shi ta mukumbeene kukusha mwana aye “ku bula” ku bukwashi bwa mikanda, kumwitanyina ku telefone, sunga ku Internet nya. Amba bino: “Ku Internet, twe mulombeene kukwata mwana oobe kiipa sunga kumufifya ku milomo bwa kumuladisha.”

Poodi kula na mukashi sungu mulume oobe, mmasaku kinyi oodi mukumbeene kufumankana nao? (Tala paragrafe 11)

11. (a) Mushindo kinyi wi kwenda kula mu kufuba nkulombeene kulwisha dibaka? (b) Mushindo kinyi ubaadi ufikye mukwetu mukashi umune mu kushinguula shi abitungu alukiile kwi kifuko kyaaye?

11 Kipwano kya Marilyn na Yehowa mpa na mulum’aye James, kibaadi akyende na kulwila. Ku lubingo baadi apete nkapenda efuku dimune bwa bisangilo bya kakongye na mudimo wa bulungudi sunga kukisha lubingo lushima; na dingi baadi na kya kulwa ngoshi na bitombwanga bya mukata aaye a mudimo baadi amukimbi bulunda. Kukutwa kwa mulume sunga mukashi aaye aadi mulombeene kwemena mu nkalakasho i byabya, Marilyn na James abaadi booso babidi babangye kutwela mu kipwano na bangi bantu, na abo nkukyeba mpa na kukita myanda i butete. Marilyn baadi mufikye mu kumona shi sunga byekala shi aye na mulume aaye ta mbakite lusandji, pabaabadi kulakula ooso a kwabadi tabaadi mulombeene kulombasha eyi dya mu Bible dya kukumbasha nkalo ya kwishimba na ya ku mbidi ya mwinaye nya. Tababaadi balombeene kwilungushena tu myanda twa bisumanga nya, kwitalena, kusepa, kwikumeena ku masa, kwikwateena biipa, byooso abilesha ‘kifulo kikile buwa,’ sunga kukitshina mulume sunga mukashi “byooso abitungu kumukitshina.” (Ll. 1:2; 1 Kod. 7:3, 5) Na tababaadi balombeene kulangwila Yehowa kalolo pamune na mwana aabo mulume nya. Marilyn atentekyesha shi: “Panapushile ku kikongeno shi kukita kwa lulangwilo lwa mu kifuko kwi na muulo ukata bwashi tupande mwifuku dikata dya Yehowa, namwene shi abitungu ngalukye ku nshibo. Abitungu mbangye dingi kwibakuula nshalelo ande a mu kikudi na a mu kifuko.”

ELANGO DIBUWA N’ELANGO DIBUBI

12. Elango kinyi adifiki mu Bifundwe aditungu kupa baaba abende mu kushaala kula na bifuko byaabo?

12 Kitshibilo kya Marilyn kya kwalukiila ku nshibo bangi abaadi bekikumiine, bangi namu abaadi bekipele. Bakulu ba mu kakongye kabo abaadi bamutumbule bw’eshimba dinyingye na lukumiino lwaye. Kadi bangi bantu abaadi balekye bakashi na bifuko byabo tababaadi bamunyingishe nya. Pamutwe pa kulonda kileshesho kyaye kibuwa, ababangile ku mutosha. Abaadi abamulungula shi: “Okalukila dingi kuno mu mafuku apeela. Mushindo kinyi okyebe kupeta makuta su bwaluka ku nshibo?” Pamutwe pa kwakula ano mayi a kubofusha kwishimba, bibaadi abitungu shi bakwetu beena Kidishitu “balangye bakashi bakinga bwabadya kufula balume baabo na bana babo, bwa kwikala . . . abafubila ku mashibo,” ku mashibo aabo, “bwashi tala muntu âkula mukandu w’Efile Mukulu bi bubi.”​—Badika Tite 2:3-5EEM.

13, 14. Bwakinyi abitungu kwikala na lukumiino bwa kutuula Yehowa kumpala pamutwe pa kutala akikyebe beena kifuko? Tuusha kileshesho.

13 Bantu bebungi abendaa mu angi maumbo mbakule mu mbalo yabanemeka bingi bipikwa na i na bantu kitungo kya kwata bushito bwa bangi beena kifuko, bikishekishe bebatande. Bwa mwina Kidishitu, kupela kulonda bipikwa kampanda sunga kupela kwa kukita muyile akikyebe kifuko bwa kusangasha Yehowa nyi mmwanda aulesha lukumiino.

14 Twate kileshesho kya Carin: “Pabatandjikile mwan’ande mulume Don, ami na mulume ande tubaadi atutumika mu dingi eumbo, na naadi mupwe kubanga kulonga Bible. Muntu ooso mu kifuko kyande baadi atengyela shi ntume Don ku nshibo bwashi bakamukushe kwi baledi bande mpa na patupete makuta ebungi.” Pabaadi Carin mwambe shi akyebe kukusha Don aye nabeene, bakwabo ba mu kifuko, mpa na mulume aye, abaadi bamwambe shi e na ntshimba na abaadi bamusepe. Carin amba shi: “Kushi mpaka, yaaya nsaa, ntshinaadi nashinguula kalolo shi kuleka Don kwi baledi bande munda mwa bipwa kwi bubi nya. Anka naadi nauku shi Yehowa mwitupe atwe ba nambutwile mudimo wa kukusha mwana etu mulume.” Pabapetele Carin dingi eyimi, mulume aaye shi mwina Kidishitu baadi mumulungule bwa kwidikaasha. Kitshibilo kya kumpala kibaadi kyate Carin kibaadi kinyingishe lukumiino lwaye, na aye nkushaala dingi mululame ku meso kwa Yehowa. Binobino aye, mulume aaye, na bana baabo be na muloo wa kushaala pamune. Su Carin baadi mutume mwana umune sunga booso bwashi bebakushe kwi bangi, tabibadya kwikala mumune nya.

15, 16. (a) Esambe pabitale mushindo wi myanda ibaadi mukwetu mukashi umune mumone bukinga ngikite kwadi. (b) Bwakinyi mwate kitshibilo kya kukita ungi mushindo na mwana aaye mukashi?

15 Vicky, Temwe umune mukashi akula shi: “Munda mwa ndamo ya bipwa, naadi mukule mu maasa a nyina’mi kulu, anka baledi bande abaadi balame mwinande mukashi kwabadi. Pabangalukiile kwi baledi bande ntshinaadi dingi napusha binaadi napusha bwabo nya. Mwina’nde mukashi baadi amono shi mmulombeene kwibalungula wadi nao, kwibakwata kiipa, na kwikala mu kipwano kibuwa naabo. Naadi nepusha kula naabo, na dingi mpa na ku bukulu, ta mbibofule bwashi nebaleshe kyandji nakyo kwishimba nya. Ami na mwina’nde atulungulaa baledi betu shi atukyebe kwibalama kalolo ku bununu bwabo. Anka nakebikitshi nka mwanda shi nyi nkitungo, aku namu mwina’nde akyebe kwibikita pa mwanda wa kifulo.

16 Vicky amba shi: “Binobino taabo akyebe shi mmutumine mwana’nde mukashi bwashi amukushe, anka bu bibaadi muntume kwi nyina’ye. Napele na mayele ooso. Ami na mulume ande atukyebe kukusha mwana etu mu mashinda a Yehowa. Tankyebe kulwisha kipwano kyande na mwana ande mukashi mu mafuku e kumpala nya.” Vicky mumone shi mushindo penda umune wa kobesha ngwa kutuula Yehowa na mayi aye kumpala kwa kukimba kwa makuta sunga kusankisha beena kifuko. Yesu baadi mupatuule kalolo shi: “Takwi muntu mulombeene kwikala mpika a banfumu babidi.”​—Mat. 6:24EEM; Efi. 23:2.

BYOOSO BYATUKITSHI YEHOWA “EBIYISHA KU MPALA”

17, 18. (a) Nsaa yooso beena Kidishitu b’eyendo be na kitshibilo kya kwata mu myanda kinyi? (b) Nkonko kinyi yatukyebe kutaluula mu mwisambo aufiki?

17 Nshetu, Yehowa mmwate kitshibilo kya kwitukwasha bwa kupeta bintu byooso byatudi nabyo lukalo su atukimbi Bufumu na bululame bwaye kumpala. (Mat. 6:33) Byabya, nsaa yooso beena Kidishitu b’eyendo be na kitshibilo kya kwata. Sunga twafumankana na bitompwanga kinyi, Yehowa kwete kwitulaa bwa kwitupa “kipaso kya kwimutuuka” kishy’akitungu kutupilwa mayi a mu Bible. (Badika 1 Beena-Kodinto 10:13.) Su ‘atutengyela [Yehowa] na lwishinko,’ na su ‘atukulupila mwadi’ pa’twe kuteka bukunkushi na binangu na kulonda mayi na mukandu, ‘ê namu aketukwasha.’ (Mis. 37:5, 7EEM) Akyebe kwitwelela myabi mu kwitatshisha kwatukwete kwitatshisha bwa kumufubila nkapenda aye bu Nfumu a binyibinyi. Su tubamutuulu pa mbalo ya kumpala, byooso byatukitshi “ebiyisha ku mpala.”​—Tala byabidi bipushene na Kibangilo 39:3.

18 Nkinyi akitungu kukita bwa kulumbuula myanda na nkalakasho ayifiki mu kwilekeena? Nkinyi kyatudi balombeene kukita bwa kukumbasha nkalo ya kifuko kyetu kushi kwenda mu kushaala kula? Na mushindo kinyi watudi balombeene na kifulo kyooso kunyingisha bangi bwa kwata bitshibilo bibuwa pabitale uno mwanda? Mwisambo aulondo aukyebe kutaluula ino nkonko.

^ par. 1 Angi mashina mbeashintuule.

^ par. 4 Mu ngyendo yooso ibabadi abakitshi mu Ejiipitu, bana ba Yaakobo tababaadi abakisha mbingo isatu kula na bifuko byabo nya. Pabaadi Yaakobo na bana baye balume bende mu Ejiipitu abaadi batwale bakashi na bana babo.​—Kib. 46:6, 7.

^ par. 8 Tala mwisambo wa “Émigration​—Rêves et réalités” mu Réveillez-vous! a mweshi wa Kabidi 2013.

^ par. 9 Ma rapore aafiki mu maumbo ebungi aalesha shi kushaala kula na mwina dibaka sunga bana bwa nkafuba mu dingi eumbo nkutuushe myanda ikile bungi. Twi kutemuna kukutwa kwa kishima kwi mwina dibaka umune sunga booso babidi, kwiateena kwa mulume na mulume sunga mukashi na mukashi, kwiateena kwa beena kifuko; kadi kwi bana namu kwi myanda itale ngikashi na mwikeelo ku kalasa, kulwishibwa, binyongwa, sunga kukyeba kwa kwiyipa.