Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

“Anwikala Tumonyi twande”

“Anwikala Tumonyi twande”

“[Yesu] nkwibalungula shi: ‘. . . Anwikala tumonyi twande . . . mpa na kufudiile nsenga.’”​—BIK. 1:7, 8.

1, 2. (a) Nnanyi mwikale kamonyi kakata ka Yehowa? (b) Eshina Yesu adipatuula kinyi, na mmushindo kinyi ubaadi mwana a Efile Mukulu mukite myanda ipushene n’eshina dyaye?

“KINATANDJIÎLWE na ki nafikîle pano pa nsenga nkwakula patôka bya bînyibînyi.” (Badika Yowano 18:33-37.) Yesu bakwile ano mayi pabaadi asamba kumpala kwa guvernere a mu Yuudeya baadi mwina Looma. Yesu baadi mwileshe patooka bu Nfumu. Bipwa kunyima, Mpoolo mutumibwa baadi mutentekyeshe kino kileshesho kya eshimba dinyingye dya Yesu pabambile shi: “Bashinkamiishe bu kamonyi kumpala kwa Mpooso Pilaato.” (1 Tim. 6:13) Oolo, bwa kwikala “kamonyi ka kishima na ka binyibinyi” mu ndumbulwilo a Satana muule na mushikwa, abitungu kwikala n’eshimba dinyingye!​—Bif. 3:14.

2 Bu bibaadi mwina Yuuda, Yesu baadi kamonyi ka Yehowa ka ku butandwa. (Yesh. 43:10) Oolo, belesheshe bu kamonyi kakata kabaadi Efile Mukulu mwate bw’eshina dyaye. Yesu baadi mwate na kinemo kikata eshina dibaadi dimupe Efile Mukulu. Pabaadi mwikeyilu mulungule Yozefe, nshaye na Yesu baadi mumukushe shi kyakya kifumbukye munda mwa Mariya akifiki kwi kikudi ki selele, baadi mwakule dingi shi: “Atanda mwana mulume, omudikye eshina dya bu Yesu, mwanda nnaye akasha mwilo waye ku milwisho yawo.” (Mat. 1:20, 21.) Bantu abapatuula Bible abalesha shi eshina Yesu adifiki ku eshina Yeshua dya mu kina Ebreeyi, na di na eshina dy’Efile Mukulu mu kikoso; adipatuula shi “Yehowa nkipandjilo.” Mu kwipushena na akipatuula eshina dyaye, Yesu baadi mukwashe “mikooko ishimine ya mu nshibo ya Isaleele” bwa kwilanga ku milwisho yabo bwashi Yehowa ebakumiine. (Mat. 10:6; 15:24; Luk. 19:10) Ngi bwakinyi Yesu baadi mwakule bwa bufumu bw’Efile Mukulu na kishima kyooso. Maako mufundi a evanjile amba shi: “Yesu bafikile mu ngalileeya, baadi alambukisha mukandu wibuwa w’Efile Mukulu, pa kwamba shi: ‘Nguba balombana, bufumu bw’Efile Mukulu tabudi peepi; aluulayi mashimba, nukumiine mukandu wibuwa.’” (Maako 1:14, 15) Yesu baadi mwele dingi bakata ba bipwilo beena Yuuda patooka n’eshimba dinyingye, abo abaadi bakite bwashi bamwipe ku mutshi.​—Maako 11:17, 18; 15:1-15.

“MYANDA YA KUKANYA Y’EFILE MUKULU”

3. Nkinyi kibaadi kikitshikye mwifuku dyakasatu kunyima kwa kusanguka kwa Yesu?

3 Mwanda wa kukanya wi kashaa! Mwifuku dyakasatu kunyima kwa lufu lwa Yesu lwa makyenga, Yehowa baadi mumusangushe, kadi bu kipangwa kya mukudi kishi bya kufwa dingi. (1 Mp. 3:18) Bwa kwibishikamisha, Nfumu Yesu baadi aata mbidi ya bu muntu na kulesha shi baadi musangukye. Mu dyadya efuku dya kumpala kunyima kwa kusanguka kwaye, baadi mumwenekye misusa itano kwi balongi belekenelekene.​—Mat. 28:8-10; Luk. 24:13-16, 30-36; Yo. 20:11-18.

4. Nkisangilo kinyi kibaadi Yesu mukite efuku dya kusanguka kwaye, na mbushito kinyi bubaadi mupe balongi patooka?

4 Yesu baadi mumwekye mususa wakatano bwa kwilesha kwi balongi baye na kwi bangi abaadi bebungye nabo. Mu yaya nsaa, baadi mukunkushe kulonga kw’Eyi dy’Efile Mukulu. Akupu “aye nkwibabuula kinangu, bwabadya kupatuula bifundwe.” Byabya abaadi bapushe shi lufu lwaye ku masa kwa beshikwanyi b’Efile Mukulu na kusanguka kwaye kwa mu kipaso babaadi bebitemukye mu Bifundwe. Ku nfudilo kwa kyakya kisangilo kibaadi mukite mwifuku dya kusanguka kwaye, Yesu baadi muleshe balongi baye bushito bwabadi nabo patooka. Baadi mwibalungule shi “abalambukisha mwishina dyaye, mwanda wa kwaluluka na kulekyelwa kwa milwisho mu bisamba byooso​—kubangila ku Yeelusaleme.” Baadi mukumbashe shi: “Anwe anukakula bukamonyi bwa yaya myanda.”​Luk. 24:44-48.

5, 6. (a) Bwakinyi Yesu baadi mwambe shi: “Anwikala tumonyi twande”? (b) Nkitundwilo kinyi kipya kya mpàngo ya Yehowa kyabakyebe kuukisha kwi balongi ba Yesu?

5 Byabya mafuku 40 kunyima, nsaa ibaadi Yesu mumwekye kwi balongi bwa mususa wa nfudiilo, balongi baye abaadi balombene kupusha kibaadi akyebe kwamba kukiila ku uno mwiya ubofule kadi aulesha matalwa wa shi: “Anwikala tumonyi twande ku Yeelusaleme, mu Yuudeya mushima na mu Samariya, mpa na kufudiile nsenga.” (Bik. 1:8) Bwakinyi Yesu bambile shi: “Anwikala tumonyi twande,” kushi Tumonyi twa Yehowa? Yesu badya kwamba byabya, kadi bano babaadi mulungule abaadi beena Isaleele na abaadi bapwe kwikala Tumonyi twa Yehowa.

Anka bu balongi ba Yesu atutungunuka na kuukisha mpàngo ya Yehowa bwa mafuku aafiki (Tala paragrafe 5, 6)

6 Binobino balongi ba Yesu abaadi na kya kuukisha kitundwilo kipya kya mpàngo ya Yehowa​—kintu kikata ngofu kukila kupososhwa kwa beena Isaleele ku bupika mu Ejiipitu na kunyima bwa beena Babilone. Lufu na kusanguka kwa Yesu bibaadi bituushe kitako kya kupeta bulungantu ku bupika bukile bubi, kwambashi, bupika bwa milwisho na lufu. Mu Pantekote 33 K.Y.K., Balongi ba Yesu bashingwe mwimu abaadi balungule bantu “myanda ya kukanya y’Efile Mukulu,” na bebungi abaadi beyipushe abaadi bakumiine. Ngi bwakinyi ku mboko ibalume ya Nshaye mwiyilu, Yesu babangile kumona eshina dyeye adyata mkumo ikata ngofu nsaa ibabanga binunu bya bantu kwilanga na kukumiina mwadi bu mushindo autuusha Yehowa kipandilo.​—Bik. 2:5, 11, 37-41.

“NKUULO YA BANTU BEBUNGI”

7. Myanda ibaadi ikitshikye mwifuku dya Pantekote a mu 33 K.Y.K. ayilesha kinyi?

7 Myanda ibaadi ikitshikye mwifuku dya Pantekote 33 K.Y.K. ayilesha shi Yehowa baadi mukumiine na kalolo kooso muulo wa mulambu wa muwa wa Yesu upwidikye bu kintu kya kufuta, sunga kubwikila mulwisho. (Eb. 9:11, 12, 24) Anka bu bibaadi muleshe, Yesu bafikile “kushi bwa kufubilwa, anka bwa kufubila bantu na kupana muwa waye bwa kukuula mwilo wa bantu.” (Mat. 20:28) Uno “mwilo” aukapete mwabi kukiila ku nkuulo ya Yesu taubaadi na kya kwimena nkapenda pa beena Yuuda bapwe kwilanga nya. Anka, kikyebe ky’eshimba dy’Efile Mukulu nkya shi “bantu booso bapande,” mwanda nkuulo “ayishimisha milwisho ya ba pano pa nsenga!”​1 Tim. 2:4-6; Yo. 1:29.

8. Balongi ba Yesu abaadi balungule mukandu wibuwa mu mbalo kinyi, nkinyi kibaadi kibakwashe?

8 Bano balongi ba Yesu ba kumpala abaadi lukalo n’eshimba dinyingye bwa kwakula mwanda waye su? Oolo, kadi tababaadi balombene kupeta eshimba dinyingye mu’bo banabene nya. Bukome bwa kikudi kiselele kya Yehowa bubaadi bwibatakule na kwibapa bukome bwa kutungunuka na kwakula. (Badika Bikitshino 5:30-32.) Bipwa 27 kunyima kwa Pantekote a mu 33 K.Y.K., twibya kwamba shi ‘eyi dya binyibinyi dya mukandu wibuwa’ dibaadi difikye kwi beena Yuuda na Bantu ba ingi miilo mpa na “kwi bipangwa byooso bi kuushi kweyilu.”​—Kol. 1:5, 23.

9. Anka bu bibaabadi batemukye, nkinyi kibaadi kikitshikile kakongye ka beena Kidishitu kabaadi kwanka kumpala?

9 Anka kakongye ka beena Kidishitu kabaadi kwanka kumpala kababangile kulwila ku kapelakapela. (Bik. 20:29, 30; 2 Mp. 2:2, 3; Yu. 3, 4) Anka bu bibaadi Yesu muleshe, ino ndambukiisho ya bantu basumbule lukumiino, ibaadi ayituuku kwi “mulwishi,” Satana, ayikyebe kupalakana na kulwisha bwina Kidishitu bwa binyibinyi mpa na “ku nfudiilo aa bya pano.” (Mat. 13:37-43) Akupu Yehowa akatuula Yesu bu Nfumu panundu pa miilo yooso ya bantu. Bino bibaadi bikitshikye mu mweshi w’Ekumi 1914, bwa kulesha mbangilo a “mafuku a nfudiilo” a ndumbulwilo mubi a Satana.​—2 Tim. 3:1.

10. (a) Nkipwa kinyi ki pa bwakyo kibaabadi bapwe kulesha kwi beena Kidishitu bashingwe mwimu ba lelo uno? (b) Nkinyi kibaadi kikitshikye mu mweshi wekumi 1914, na mmushindo kinyi watuuku uno mwanda?

10 Beena Kidishitu bashingwe mwimu ba lelo uno abaadi bapwe kwakula pabitale mweshi wekumi 1914 bu kipwa ki pa bwakyo. Buno butemuki babaadi bebwate mu mukanda wa Danyele pabitale mutshi ukata ubabaadi batshibe na aukyebe kukula dingi kunyima kwa “bipungo musambo.” (Dan. 4:16) Mu butemuki butale kufika kwaye na kwa “nfudiilo a bya pano,” Yesu baadi mwakule bwa kino kipungo kimune bu “kipungo kitshibibwe bwa bantu ba ingi miilo.” Kubanga mu kipwa kya 1914, “kitundwilo kya kufika kwa [Kidishitu]” bu Nfumu mupya a nsenga kibaadi kibangye kumweka kwi bantu booso. (Mat. 24:3, 7, 14; Luk. 21:24) Byabya “myanda ya kukanya y’Efile Mukulu” ibaadi Yehowa mukite nyi nkutuudibwa kwa Yesu bu Nfumu panundu pa miilo yooso ya bantu.

11, 12. (a) Nkinyi kibaadi Nfumu mupya a nsenga mubangye kukita kunyima kwa kipwa kya ngoshi ya mu 1919? (b) Mmwanda kinyi ubaadi umwekye patooka kubanga munkatshi mwa kipwa kya 1930? (Tala kifwatulo ki kumbangilo kwa mwisambo.)

11 Bu Nfumu mupya a nsenga, Yesu Kidishitu babangile musango umune kukatusha balongi baye bashingwe mwimu ku bupika bwa “Babilone mukata.” (Bif. 18:2, 4) Kunyima kwa ngoshi ya mu 1919, babaadi bapete mushindo wa kulungula mukandu wibuwa pa senga ishima pabitale mushindo aukyebe Efile Mukulu kupasha bantu na mukandu wibuwa wa kutuudibwa kwa Bufumu. Beena Kidishitu bashingwe mwimu abaadi baate kino kipungo bu kya kulungula mukandu wibuwa, na binunu bibungi bya bashingwe mwimu bibaadi bikumbashe bwa kwikala bu bampyanyi pamune na Kidishitu.

12 Kubanga munkatshi mwa kipwa kya 1930 na kukamina, bibaadi bimwenekye patooka shi Kidishitu babangile kusangisha midiyo ya “ingi mikooko” yaye, ayikyebe kufika bu “kibumbu kikata kikile” kya bantu belekenelekene. Ku bukunkushi bwa Beena Kidishitu bashingwe mwimu, kino kibumbu kikata kikile akilondo dingi kileshesho ky’eshimba dinyingye kya Yesu na abaukisha patooka shi kipandilo kyabo akifiki kwi Efile Mukulu na kwi Yesu. Pabanyingiila mu uno mufubo wa kulungula mukandu wibuwa bwa kukumiina mu nkuulo ya Yesu, bano bakwetu abapete mwabi wa kupanduka ku “kupombeshibwa kukata,” akukyebe kufwisha ndumbulwilo a Satana ku nfudiilo.​—Yo. 10:16; Bif. 7:9, 10, 14.

‘IKALA NA KISUMI BWA KULUNGULA MUKANDU WIBUWA’

13. Bu byatudi Tumonyi twa Yehowa, twibate kitshibilo kya kukita kinyi, na mushindo kinyi watudi balombene koobesha?

13 Tutungunukyeyi na kubamba mwabi wetu wa kwikala Tumonyi twa “myanda ya kukanya” yabadi bakite kwi Yehowa na milayilo yaye bwa mafuku aafiki. Eyendo kwikala Tumonyi ta nkubofule nya. Bakwetu bebungi bakwete kufuba mu mbalo i bantu bashy’abakyebe kutemesha, abebasengye, sunga kwibakyengyesha. Twibalombene kukita nka bu Mpoolo na batumibwa naye. Bakwile shi: “Efile Mukulu betunyîshîshe mashimba byatudya kwinulungula mukandu wê wibuwa, sunga tubádi munkatshi mwa bebungi abádi betushikwe.” (1 Tes. 2:2EEM) Byabya tatukumanga kuleka nya. Kadi twate kitshibilo kya kulombasha mutshipo wetu bu bi ndumbulwilo a Satana kwete kwenda mu kubutudibwa. (Yesh. 6:11) Tatwibalombene kukita byabya mu’twe banabene, kadi bwa kulonda kileshesho kya beena Kidishitu ba kumpala, abitungu tutekye Yehowa bwashi ku bukwashi bwa kikudi kyaye etupe “bukome bushi bwa kupwadjikisha nabo kintu.”​—Badika 2 Beena-Kodinto 4:1, 7; Luk. 11:13.

14, 15. (a) Mushindo kinyi ubaabadi abamono beena Kidishitu mu siekele a kumpala K.Y.K., na nkinyi kibaadi mutumiibwa Mpyeele mwakule bwabo? (b) Abitungu kwikala na kinyi su abetukyengyesha mwanda wa shi twi Tumonyi twa Yehowa?

14 Lelo uno, midiyo ya bantu bakwete kwiamba bu beena Kidishitu, “anka mu bikitshino byabo abamutunu, mbantu babi na ba kubenda, batombokye, bashi balombene kukita mwanda wibuwa.” (Tt. 1:16) Bibuwa tutentekyeshe shi mu siekele a kumpala, abaadi bashikwe beena Kidishitu kwi bantu bebungi​—sunga ta mbantu booso—​ba mu mafuku aabo. Nyi bwakinyi Mpyele mutumibwa bafundjile shi: “Su abenukaa bw’eshina dya Kidishitu nwi basha mwabi mwanda . . . kikudi ky’Efile Mukulu akiiki panudi.”​—1 Mp. 4:14.

15 Ano mayi afundjibwe ku bukwashi bwa kikudi ngalombene Tumonyi twa Yehowa lelo uno su? Oolo, mwanda tukwete kwakula pabitale bufumu bwa Yesu. Kadi, su abetushikwa mwanda w’eshina dya Yehowa bi nka bu “kwitukaa bw’eshina dya Yesu Kidishitu,” baadi mulungule beshikwanyi baye shi: “Ne mufikye mwishina dya Nshyami, anwe namu anupele kuntambula.” (Yo. 5:43) Byabya, su bopete bulwishi mu mudimo oobe wa bulungudi, ikala n’eshimba dinyingye. Buno bulwishi abulesha shi Efile Mukulu mukukumiine na kikudi kyaye ‘kii poodi.’

16, 17. (a) Myanda kinyi ayifumankanaa nayo bafubi ba Yehowa mu bipindji bibungi bya nsenga? (b) Nkitshibilo kinyi kyoodi nakyo?

16 Mu yaya nsaa, tentekyesha shi bantu bebuwa bakwete kufiima mu bipindji bibungi bya nsenga. Sunga mu teritware mwabakambaa kulungula mukandu wibuwa, twikupeta dingi bantu abakumiina kwitutemesha na batudi bakumbene kwisamba nabo mukandu wa kipandjilo. Abitungu twalukiile mu kutala bantu batwisamba nabo na su kwi mushindo nkulonga nabo Bible, kwibakwasha bwa badya kwilambula na kutambula. Kushi mpaka, wekupusha nka bu bibaadi bipushe Sarie a mu Afrique du Sud, baadi mulungule mukandu wibuwa munda mwa bipwa bikile pa 60. Amba shi: “Ne na lutumbu lukata pakumona shi kukiila ku mulambu wa Yesu, ne mukumbene kwikala mu kipwano kibuwa na Yehowa, Nfumu a eyilu na nsenga, na ne na muloo wa kuukisha eshina dyaye dikata.” Aye na mulume aaye, Martinus, mbakwashe bantu bebungi, mpa na bana babo basatu bwa kufika balangwidi ba Yehowa. Sarie alombasha shi: “Takwi ungi mudimo, awitutwadila muloo bu uno, na kubukwashi bwa kikudi kyaye kiselele, Yehowa kwete kwitupa atwe booso bukome bwa kutungunuka na mudimo waye aupasha miuwa.”

17 Sunga twekala bapwe kubatshishibwa anyi tukwete kulonga bwashi tubatshishibwe, twi na kya kwikala na lutumbu bwa mwabi wa kwikala mu kakongye ke mu nsenga ishima ka Tumonyi twa Yehowa. Byabya, tungunuka na kulungula mukandu wibuwa na kutungunuka na kwilama ku ndumbulwilo a Satana ebubi. Pa kukita byabya, okyebe kupa Nshetu sha kifulo e mwiyilu ntumbo, aye sh’eshina dyatudi na mwabi wa kwikala nadyo.