1. (a) Bwakinyi kulwa kwetu na Satana kwi na muulo ukata binobino? (b) Atuuku naminyi shi twi bya kukambila Satana?

SATANA kwete kulwa na bashale ba ku bashingwe mwimu na “ingi mikooko.” (Yo. 10:16) Kitshibilo kya Satana nkya kuponesha bafubi bebungi ba Yehowa bu byadi mwikale na kapindji kapeela kabamushadila. (Badika Bifumbulwe 12:9, 12.) Twi bakumbeene kutshokola mu ngoshi yetu na Satana su? Oolo! Bible etulungula shi: “Bindwilai kafilefile, ê namu akenusûku kula.”—Ja. 4:7, EEM.

2, 3. (a) Bwakinyi Satana akyebe shi bantu tabaukanga shi e kwanka? (b) Ouku naminyi shi Satana e kwanka?

² Bantu bebungi bakwete kupela shi Satana te kwanka. Kwabadi, abamono Satana na bademo bu bifwatulo bisumanga abiikalaa mu mikanda, mu ma filme a myanda ayikwatshisha moo na mu maasha a ma video. Baaba bantu abamonaa shi su we muntu sha binangu twe mukumbeene kukumiina shi bikudi bibi abikalaa kwanka. Binobino, opwandikisha shi abikalakashaa Satana na bademo baaye pa kuuka abibamono bantu shi tabekwanka? Ta bi byabya nya! Kadi, mbipeelepeele kwi Satana bwa kudimba baaba bantu abeele mpaka shi te kwanka.  (2 Kod. 4:4) Kwela binangu shi bikudi bibi tabi kwanka ngumune wa ku mishindo ibungi ikwete kutumika nayo Satana bwa kulubisha bantu.

³ Bu byatudi bafubi ba Yehowa, ta twi munkatshi mwa bantu babakwete kulubisha kwi Satana nya. Atuuku shi Diabulu e kwanka, mwanda Satana nyi baadi mwisambe na Eeva ku bukwashi bwa nyoka. (Kib. 3:1-5) Satana baadi mubepuule Yehowa pa mwanda wa Yoobo. (Yob. 1:9-12) Satana nyi baadi mutompe Yesu. (Mat. 4:1-10) Na dingi, kunyima kwa kutandikwa kwa Bufumu bw’Efile Mukulu mu 1914, Satana nyi baadi mubangye “looshi” kwi bashale ba ku bashingwe mwimu. (Bif. 12:17) Bu bi Satana akimbi bwadya kushimisha lukumiino lwa bashale ba ku bantu 144 000 na lwa ingi mikooko, yaaya ngoshi ikwete kutungunuka. Bwatudya kutshokola ino ngoshi, abitungu tushinamine Satana na kushala banyingye mu lukumiino. Uno mwisambo aukyebe kulesha mishindo isatu ya kwibikita.

4. Satana mmwileeshe naminyi shi e na kwitatula?

⁴ Satana te na kwiyisha su nkupeela. Byabya, kwitatula na kwimona kukile nyi kubaadi kusukume kyakya kipangwa kya mu kikudi bwa kulwila matalwa a kumunana a Yehowa na kwikala bu mwishikwanyi a Efile Mukulu. Mushindo umune watudi bakumbeene kukambila Satana nkushikwa kwitatula na kwikala beyishe. (Badika 1 Mpyeele 5:5.) Kadi, muntu e kubanga kwitatula naminyi? Pa kwitumbisha bikilekile.

5, 6. (a) Kwitumbisha nkinyi, kwi bubi su? (b) Nsaa kinyi yakudi kulombeene kwikala bubi, na mbileshesho kinyi bya mu Bible abileesha shi kwitatula kwi bubi?

⁵ Dingi diksionere adileesha kwitumbisha bu “kwiata na kineemo na kwinemeka” na “kwikala na muloo mwanda obe nabeene sunga bantu bweukeena nabo abakitshi mwanda wibuwa sunga kwikala na kintu kibuwa.” Yaaya nsaa kwitumbisha takwi bubi nya. Mpoolo mutumiibwa baadi mulungule Beena Tesalonika shi: “Tukwete kwitumbisha pa mwanda wenu munkatshi mwa tukongye tw’Efile Mukulu, ku mwanda wa katshintshi keenu na lukumiino lwanudi nalo mu mpombo na mu bitompwa byabenufwambusha nabyo.” (2 Tes. 1:4) Byabya, kwikala na binangu bibuwa pabitale midimo ya bangi sunga twekala na kwitumbisha, nkulombeene kwitunyingisha. Tabitungu shi tupushe buufu pa mwanda wa kifuko kyetu, kabila keetu sunga kibundji kyatudi bakudile nya.—Bik. 21:39.

⁶ Byabya, kwitumbisha kukilekile nkulombeene kufika kwitatula na kulwisha kipwano kyetu na bangi, mpa na bu kuuku bwetu na Yehowa. Kwitatula nkulombeene kwitutakula mu kushikwa na mu kupela malango abeetupa pamutwe pa kwiakokyela na kwiyisha. (Mis. 141:5) Kwitatula abekuleesha bu “kwiata na kineemo kikilekile” sunga “binangu bya kwikaamisha abikalaa nabyo bantu ba tubila kampanda abapwandjikisha shi mbakile bangi.” Yehowa mmushikwe kwitatula. (Ez. 33:28; Am. 6:8) Kadi, Satana akumiina kumona bantu abaleesha kwitatula mwanda akutumbisha buntomboshi bwaye. Banda kunangusheena bibaadi bisangale Satana nsaa ibaadi Nimerode, Faraone na Absalome—bapete masaku abaadi atukile mu kwitatula kwabo! (Kib. 10:8, 9; Ef. 5:1, 2; 2 Sam. 15:4-6) Kwitatula kubaadi dingi kufube mudimo ukata mu buntomboshi bwa Kaina. Efile Mukulu baadi mumulangye, kadi, aye nkuleesha kwitatula na kupela kumukookyela. Baadi muleeshe mutwe bukopo pa kupela bibaadi bimudimushe Yehowa na kupela kwikanda bwa kukita mulwisho.—Kib. 4:6-8.

7, 8. (a) Ntondo y’ekoba ayileesha kinyi, na mmushindo kinyi wayidi bu kwitatula? (b) Patuula bikumbeene kwitatula kulwisha butaale bwa kakongye.

⁷ Lelo, bantu bakwete kuleesha kwitatula mu mishindo ibungi. Ingi nsaa kwitatula akutambukaa pamune na ntondo y’ekoba. Dingi diksionere adileesha ntondo y’ekoba bu “kwikala na nangunangu ibubi sunga kyutu bwa bantu ba kangi  kabila” na “kumona shi bantu ba mu tungi tubila be na ngikashi na ngobesha ikile sunga ishaadile pe yabo, n’ashi tungi tubila twi kunundu sunga kuushi kwa tungi.” Kwitatula bwa kabila keetu akufwishaa bu ntomboshi, ngoshi na kwiyipayisheena mu bisamba.

⁸ Byabya, ino myanda tayi na mbalo su ngipeela mu kakongye ka beena Kidishitu nya. Anka, kwikutwena munkatshi mwa beena Kidishitu kwi kubanga na kwitatula, akupu kwi kufwisha mushikwa mwabadi. Nyi bibaadi bikitshikye kwi beena Kidishitu ba mu siekele a kumpala nsaa ibaadi Jaake mwibafundile luno lukonko shi: “Ngoshi na kwikutwena bi munkatshi mwenu abifiki kunyi?” (Ja. 4:1, EEM) Eyendo, kwikala na binangu bya kyutu na kwimona bu mukile bangi kwi kulwisha ngakwilo na bikitshino byetu na kupa bangi kinyongwa ku mashimba. (Mye. 12:18) Mu kwakula kwa kalolo, kwitatula kwi kulwisha butaale bwa kakongye.

9. Bible etukwasha naminyi bwa kulwa na ntondo y’ekoba na kwitatula? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

⁹ Su atumono shi twi na binangu bya kukimba kwimona bu bakile bangi, abitungu tutentekyeshe shi “sha kwitatula ooso, Yehowa mmumushikwe.” (Mye. 16:5) Abitungu tutaluule dingi kalolo mweneno eetu bwa bantu ba dingi ekoba, kangi kabila sunga be na bingi bipikwa. Su twi na binangu bya kwikala na ntondo y’ekoba sunga y’eumbo, tukwete kuluba mwanda ukata wa’shi Efile Mukulu ‘bapangile miilo yooso ya bantu ku mase a [muntu] umune.’ (Bik. 17:26, Kilombeno kipya 2009) Mu wawa mushindo, kwi penda ekoba dimune mwanda atwe booso twibatukile kwi nkambwa eetu umune, Adame. Byabya, kwakula shi bantu ba dingi ekoba mbakile sunga kushadila kwi bangi, nkukutwa kwa binangu. Kwela binangu mu wawa mushindo nkukwatshisheena binangu bya Satana bya kulwisha kifulo na buumune bwetu bwa bwina Kidishitu. (Yo. 13:35) Bwatudya kulwa na kukambila Satana, abitungu tusuukye kwitatula mu mishindo yako yooso.—Mye. 16:18.

10, 11. (a) Bwakinyi bi kwikala bibofule bwa kwikala na kifulo kya bya pa nsenga? (b) Damase baadi muleeshe kifulo kya bya pa nsenga naminyi?

¹⁰ Satana mmwikale “nfumu a pano pa nsenga,” na nsenga yooso i ku matalwa aaye. (Yo 12:31; 1 Yo 5:19) Byabya, myanda ibungi ikwete kukita bantu ba pa nsenga tangipusheene na miiya ya mu Bible nya. Kadi, nta mbintu byooso bya pano pa nsega bi bubi nya. Abikyebe twikale baukye shi Satana kwete kutumika na bintu bya pa nsenga bwa kulwisha binangu byetu na kwitusukuma ku milwisho sunga kutamisha mwatudi kifulo kya bya pa nsenga bwashi tulenguule kipwano kyetu na Yehowa.—Badika 1 Yowano 2:15, 16.

¹¹ Kifulo kya bya pano kibaadi kiponeshe bangi beena Kidishitu ba mu siekele a kumpala. Bu kileshesho, Mpoolo baadi mufunde shi: “Damase bandekye pa mwanda wa kifulo kya bya pano pa nsenga.” (2 Tim. 4:10) Bible taakula mwanda kampanda wa pa nsenga ubaadi Damase mufule bwashi alekye Mpoolo nya. Bi kwikala shi Damase baadi mubangye kwikala na kifulo kya bintu bya ku mbidi kukila myanda ya mu kikudi. Su mbyabya, Damase baadi mushimishe mwabi waye ukile buwa wa mu kikudi,—bwa kupeta kinyi? Takubaadi kintu su nkimune kya pa nsenga kibaadya kupeta Damase kikile myabi ya Yehowa ibaadya kupeta mu kushindikila Mpoolo nya.—Mye. 10:22.

12. Twi balombeene kupona mu “madimi a mapeta” naminyi?

¹² Mwanda wi bino ngulombeene kwitufikila. Bu byatudi beena Kidishitu, twi na lukalo lwibuwa lwa kwikala na bintu bya ku mbidi abitukwasha na kifuko kyetu. (1 Tim. 5:8) Yehowa akyebe shi twikale kalolo—atushinkamisha byabya p’atutala bintu bibuwa bibaadi mukitshine Adame na Eeva. (Kib. 2:9) Kadi, Satana e kufuba na lukalo lwetu p’aye kwitudimba na “madimi a mapeta.”  (Mat. 13:22, Kilombeno kipya 2009) Bantu bebungi abamono shi kwikala na makuta akukyebe kwibapa muloo sunga shi kukimba kwa kupeta bintu bibungi akwibekasha bibuwa. Kwikala na byabya binangu, nkwidimba kukata, na nkulombeene kushimisha kintu ki na muulo ukata kyatudi nakyo—bukuuku bwetu na Yehowa. Yesu baadi mudimushe balongi baaye shi: “Ta kwi muntu su ngumune mulombeene kufubila ba nfumu babidi; bisumanga ashikwa umune, afule ungi, sunga’shi alamata kwi umune apeeshe ungi. Tanwi balombeene kufubila Efile Mukulu na Nfwalanga.” (Mat. 6:24) Su tubepaana ngofu mu kukimba bupeta, atulekye kufubila Yehowa, na byabya nyi abikumiina Satana bwashi tukite! Tatukumanga kutadiila makuta sunga bintu bwabidya kulwisha bukuuku bwetu na Yehowa. Bwatudya kulwa na Satana na kumukambila, abitungu twikale na nkatshinkatshi mu mweneno eetu a bintu bya ku mbidi.—Badika 1 Timotee 6:6-10.

13. Uno ndumbulwilo kwete kukwatshisheena ku mweneno ebubi a dibaka na lusandji naminyi?

¹³ Ungi muteo aufubu nao Satana pa nsenga, nyi nkutambuka kwa lusandji. Lelo uno, bantu bebungi abamonaa lulamato lwa mulume na mukashi—na dibaka dinabeene—bu myanda ya kala na ayibakutshishwa bulungantu. Bu kileshesho, ungi mwana mukashi akitaa ma filme akula shi: “Kwi mulume na mukashi bibukopo bwa kwikala na mwina dibaka umune. Tanguuku mwina dibaka su ngumune e na lulamato sunga akukumiina kwikala nalo kwi mwin’aye nya.” Ungi mwana mulume akitaa ma filme akula shi: “Ntashinkamisha shi twi binyibinyi na kipeedi kya kwikala na muntu umune mu muwa wetu ooso nya.” Satana e na muloo wa kusukuma bantu bwabadya kutwesha kafutakanyi mu kya buntu ky’Efile Mukulu kikale dibaka. Diabulu takwete kukwatshisheena mpàngo ya dibaka sunga kukumiina bwashi bantu bekale na mabaka ebuwa nya. Bwatudya kulwa na kukambila Satana, abitungu tukwatshisheene mpàngo y’Efile Mukulu ya dibaka.

14, 15. Mushindo kinyi watudi balombeene kukambila muteo wa lusandji?

¹⁴ Byatwikala mu dibaka sunga bukupi, abitungu tusuukye mishindo yooso ya lusandji. Kukita bino nkubofule su? Nya! Byabya su we nsongwa, we kupusha beena kalasa noobe abesamuna byabakwete kutambuka lusandji sunga kwitumisheena bifwatulo na kwifundisheena ma mesaje a bipindji byabo bya mbidi bya buufu, myanda yabamono mu angi ma mbalo bu i mumune na pornografi. Bible akula’shi: “Yawa atambuka lusandji alwisha mbidi yaaye’ye nabeene.” (1 Kod. 6:18) Kwi makyenga na lufu bituukile ku mikumbo ya lwambu ayituukila ku lusandji. Na dingi bansongwa bebungi bashimishe bu kamame bwabo bakwete kwinyongola bwa bibaabadi bakite. Myanda ya binyibinyi pabitale lusandji ngilekeene ngofu na byabakwete kuleesha na kwakula ku televisio, kwabakula myanda i bya kwitutuma mu kukumiina’shi kwipaa miya y’Efile Mukulu ta kwi na masaku nya. Byabya binangu abitakula bantu bwa kupona mu ‘kudimbibwa na milwisho.’—Eb. 3:13.

¹⁵ Su okwete kulwa bwa kukambila muteo wa kutambuka lusandji, we kukita kinyi? Uuka pe kubofula koobe. (Lom. 7:22, 23) Teka Efile Mukulu bwa’shi akupe bukome. (Fid. 4:6, 7, 13) Suuka myanda ilombeene nkufikisha ku lusandji. (Mye. 22:3) Nsaa ayituuku mwanda wa nkutompa, pela sunga kusuuka kushii kunyengakana.—Kib. 39:12.

16. Yesu baadi mukambile kutompibwa kwa Satana naminyi? Kileshesho kyaye akitulongyesha kinyi?

¹⁶ Yesu mmwitulekyele kileshesho kikata pa bitale kukambila kutompibwa. Tamukumiine bintu bibaadi bimulee Satana, sunga’shi tabaadi mwate nsaa ya kutala buwa na bubi bwa byabya bintu nya. Pamuntwe pa byabya, baadi mwalule mususa umune shi: “Mbifundwe’shi.” (Badika  Mateo 4:4-10.) Yesu baadi auku Eyi dy’Efile Mukulu, ngi kibaadi kimukwashe bwa kwaluula bukidi na kutemuna maverse kumpala kwa bitompwanga. Bwatudya kulwa na Satana na kumukambila, abitungu tusuukye lusandji.—1 Kod. 6:9, 10.

17, 18. (a) Satana e na bingi bina ngoshi kinyi, na bwakinyi ta mbilombeene kwitukemesha? (b) Nkinyi akikafikila Satana, na bino abikunyingisha naminyi?

¹⁷ Kwitatula, lwabi lwa bintu bya ku mbidi, na lusandji mbikale bu ma mputu asatu a Satana. Kwi bingi bintu bibungi. Bu kileshesho, bangi beena Kidishitu bakwete kufumankana na kubingwabingwa kwa beena kifuko, kusepibwa na beena kalasa nabo, sunga kukandjika mudimo wabo wa kulungula mukandu wibuwa kwi bakata ba mbulamatadi. Kuno kukyengyeshibwa takwitukemesha nya, mwanda Yesu baadi mudimushe balondji baaye shi: “Abeenushikwa kwi booso mwanda w’eshina dyande. Anka yawa akanyingi nyaa na ku nfudiilo, yawa akapanda.”—Mat. 10:22.

¹⁸ Mushindo kinyi watudi balombeene kulwa na Satana na kumukambila? Yesu balungwile balongi baye shi: “Mwamwa [mu kukankamana] naamo mwanukapaashisha miuwa yenu.” (Luk. 21:19) Muntu su ngumune ta mulombeene kukita kintu kya kwitukyengyesha bwa looso nya. Takwi muntu mulombeene kwitumaana kipwano kyetu kibuwa na Yehowa su atwe banabeene ta twi bakumiine shi bikitshikye. (Lom. 8:38, 39) Sunga lufu lwa bafubi ba Yehowa taluleesha shi Satana bebakambila nya, mwanda Yehowa akebasangula ku bafwe! (Yo. 5:28, 29) Na dingi, binangu byooso bya Satana abikafudiila binyibinyi. Kunyima kwa kabutu ka ndumbulwilo aye mulwile, abakyebe kwela Satana mu lupongo lushii na nfudiilo munda mwa bipwa 1 000. (Bif. 20:1-3) Ku nfudiilo kwa Bipwa Kinunu bya kumunana kwa Yesu, Satana “aikala mupoosolwe mu lukano” bwa kapindji kapeela na kutompa bantu bwa mususa wa nfudiilo na kutompa kulubisha bantu bapwidikye. Kunyima kwa byabya, abakabutula Dyabulu. (Bif. 20:7-10) Satana akabutulwa binyibinyi, anka obe okapanda! Byabya tungunuka na kumushinamina, onyingye mu lukumiino. We mukumbeene kulwa na Satana omukambila!