Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Kushintuluka kua Klima na nshalelo eetu a mafuku e kumpala—Bible akula kinyi

Kushintuluka kua Klima na nshalelo eetu a mafuku e kumpala—Bible akula kinyi

 “Kushintuluka kua klima takudi bu muanda ukile bukopo. Nsenga tayi na dingi mushindo wa kushaala panka.”​—The Guardian.

 Bantu bakuete kupeta makienga abadi bekimbile abo banabene. Bena sianse bebungi abalesha’shi midimo ya bantu nyi ikuete kutuesha kibobo mu nsenga ishima. Kuno kukaamina kua kibobo kubaapu kushintuula klima, na kufuisha nkalakashi ikile bungi. Mu yaaya nkalakashi mui:

  •   Kushintuluka kukata kua klima, bu kaanya kakile bukopo, munanga, bipapi bibukopo, abifuisha kuula kua mema na kupia kua mitamba.

  •   Kusunguluka kua kasangu na bintu biabetamina bu calottes polaires.

  •   Kukaamina kua mema a kalunga.

 Kuluila kua klima kui mbalo yoso mu nsenga. Kunyima kua kulesha bi nshalelo mu maumbo 193, rapore ya New York Times ayilesha’shi: “Nsenga ayitekie bukuashi.” Pa muanda wa’shi kushintuluka kua klima nkuipee bantu bebungi na kufuisha makienga ebungi, ndumbuluilo atalaa bukome bua mbidi bua bantu abetamina bu Organisation mondiale de la santé alesha’shi: “Kasha bukome bua mbidi bua bantu tabuekele mu masaku bino.”

 Anka, tui na tubingilo tua kukulupila nshalelo ebuwa mu mafuku e kumpala. Bible baadi mutemukie mianda yatukuete kumona lelo uno, na buakinyi atukulupila’shi Efile Mukulu akitshi kintu kampanda na biakakitshi bua kukaluila mafuku eetu e kumpala.

Kushintuluka kua klima akulombasha butemuki su?

 Oolo. Kuluila kua klima akufiki ku kibobo kibukopo nkuipushene na mianda yabadi batemukie mu Bible bua ano mafuku etu.

 Butemuki: Efile Mukulu ‘akayipaa baaba abalwisha nsenga.’​—Kibafumbwilwe 11:18.

 Bible baadi mutemukie kipungo akikafiki bantu peepi na kuluisha nsenga. Pa muanda wa kukaamina kua kibobo, nsenga ngiluile ngofu kukila biayibaadi kumpala.

 Buno butemuki abulesha kabingilo katush’akukulupila’shi bantu abapaasha nsenga. Lamiina’shi Efile Mukulu akitshi kintu kampanda bua ‘kwipaa baaba abalwisha nsenga.’ Sunga bantu bekala na mayele ende kumpala naminyi pabitale kulua na kushintuluka kua klima, bino t’abiobesha kukutshishua bantu kuluisha nsenga.

 Butemuki: “Akukeekala mianda ya kutshinyisha.”​—Luka 21:11, Kilombeno kipya 2014.

 Bible baadi mutemukie’shi “mianda ya kutshiina,” sunga bintu abikuatshisha moo, abikala kuanka ano mafuku eetu. Kushintuluka kua klima kukuete kufuisha bintu abishintuula lupapi abikuatshisha moo pa nsenga. Lelo uno, bantu be na moo ushaupu, muanda wa kuluila kua mbalo yabadi bashaale.

 Butemuki: “Mu mafuku a kunfudiilo akukafika bipindji bi bukopo ; mwanda bantu abakeekala bekumiine’bo banabene, baasha lwabi lwa fwalanga, . . . bashi na kululama, . . . bashabepushena na bangi, . . . bbadimbiila bantu mianda, baasha kuitatula.”​—2 Timote 3:1-4.

 Bible baadi mutemukie ngikashi na muikelo aukafuisha kuluila kua klima. Mbulamatadi na ma sosiete bakuete kutuula luabi lua nfualanga pa mbalo ya kumpala kua nkalo ya bipungo abifiki mu mafuku e kumpala. Sunga p’abakimbi bua kupudisha mianda pamune, t’abepushena nya pabitale kiabadia kukita bua kupela kukaamisha kibobo pa nsenga.

 Buno butemuki abulesha’shi tatui balombene kukulupila’shi bantu abakashintuula bikitshino biabo bua kukaluila nsenga. Anka, Bible alesha’shi bantu abakimbi penda buwa buabo “abanyisha kuluila.”​—2 Timote 3:13.

Buakinyi tui balombene kushinkamisha’shi Efile Mukulu akashintuula mianda

 Bible etulungula’shi Yehowa a Efile Mukulu eetu, kuete kupasukila planete eetu na boso be mushale ngofu. Banda kutala ino verse ayilesha’shi Efile Mukulu akitshi kintu kampanda.

  1.  1. Efile Mukulu “tabaadi mupangie [nsenga] penda bua bisumanga, baadi muiyipangie bua’shi bemushaale.”​—Yeeshaya 45:18.

     Efile Mukulu akalombasha mpango yaaye bua nsenga. (Yeeshaya 55:11) T’eyitadiila bua’shi beyiluishe sunga kukutua kushadibua nya.

  2.  2. “Beeyishe namu abapyaana nsenga, abasangeela mu butaale bw’eyendo. Balulame abapete [nsenga], abeemushaala looso.”​—Misambo 37:11, 29.

     Efile Mukulu mmulee’shi bantu abakashaala mu nsenga bua looso mu nshalelo a kufukama.

  3.  3. “Kadi bantu babi abakatushiibwa pa nsenga.”​—Nkindji 2:22.

     Efile Mukulu mmulee’shi akakatusha booso abatungunuka mu bubi, mpa na boso abaluisha nsenga.

Efile Mukulu akakitshi kinyi bua mafuku etu e kumpala

 Efile Mukulu akalombasha milayilo yaaye bua nsenga naminyi? Akebikitshi ku bukuashi bua mbulamatadi amunu nsenga ishima abetamina bu Bufumu bu’Efile Mukulu. (Mateo 6:10) Buabua Bufumu abukamunana muiyilu. T’abukadi kipuano na mbulamatadi ya bana ba bantu mu mianda itale nsenga na mbalo yaayo nya. Anka, Bufumu bu’Efile Mukulu abukapiana mbulamatadi ya bana ba bantu.​—Ndanyele 2:44.

 Bufumu bu’Efile Mukulu abukafuisha bintu bibuwa bua bantu booso na bua bioso bi pa nsenga. (Misambo 96:10-13) Tala biabakakitshi kui Yehowa Efile Mukulu ku bukuashi bua Bufumu buaye.

  •   Kulumbuula nsenga

     Akiamba Bible: “Kabaaka na nsenga yuume biikale na muloo, mapya asangale, amene bilongo.”​—Yeeshaya 35:1.

     Abipatuula kinyi bua mafuku e kumpala?: Yehowa alumbuula planete, mpa na ma mbalo abadi baluishe ngofu kui bantu.

  •   Kukunkusha mpapi ibukopo

     Akiamba Bible: “[Yehowa] baabatshikile kipunga [kipapi], meema abaasakanga nkupooka.”​—Misambo 107:29.

     Abipatuula kinyi bua mafuku e kumpala?: Yehowa e na matalua a kukunkusha bintu. Bantu t’abakakiengie dingi bua kipapi kibukopo.

  •   Kulongiesha bantu bubadia kulama nsenga kalolo

     Akiamba Bible: “Naakakulambukisha, nkuleeshe eshinda dya kulonda.”​—Misambo 32:8.

     Abipatuula kinyi bua mafuku e kumpala?: Yehowa bapeele bantu bushito bua kulama nsenga. (Kibangilo 1:28; 2:15) Aketulongiesha mushindo wibuwa wa kulombasha uno mudimo bu balami bebuwa ba bipangua biaye, na kuikala na nshalelo shaluisha bintu bi panka.

a Yehowa nyi eshina di’Efile Mukulu bupenka buaye. (Misambo 83:18) Tala muisambo awamba’shi: “Yehowa nnanyi?