1, 2. (a) Nsaa kinyi ikale kya buntu na muulo koodi? (b) Bwakinyi nkuulo nyi nkya buntu kikata kitupe Efile Mukulu?

NKYA buntu kinyi ki na muulo kitobopetele? Bwashi kya buntu kikale na kinemo koodi, t’abitungu’shi kikale kya muulo wi bukopo nya. Nsaa y’akikupa muloo na kulombasha lukalo loodi naalo binyibinyi, wekala na lutumbu p’oobe kwikipeta.

² Ku bya buntu byooso bitupe Efile Mukulu, kwi kya buntu kimune kyatudi nakyo lukalo kukila bingi byooso. Nyi nkuuulo. Mu uno shapitre, atukamono’shi Yehowa batumine Mwan’aye, Yesu Kidishitu, bwashi tupete muwa wa ikalaika. (Badika Mateo 20:28.) Yehowa mmuleshe binyibinyi’shi mmwitufule, p’aye kutuma Yesu pa nsenga bwa kwitukuula.

3. Bwakinyi tukwete kufwa?

³ Nkuulo nyi mushindo wabadi balumbuule kwi Yehowa bwa kupasha bantu ku mulwisho na ku lufu. (Beena-Efeso 1:7) Bwa kuuka bwakinyi bantu be na lukalo na kukuudiibwa, abitungu tuukye mwanda ubakitshikile mu lupango lwa Edene takudi bipwa binunu na binunu. Adama na Eeva, bankambwa beetu ba kumpala abalwishiishe, nyi bwakinyi abafwile. Atwe booso tukwete kufwa mwanda twi bapyane mulwisho wa Adama na Eeva.​—Tala Kikumbashilo 9.

4. Adama baadi nnanyi, na baadi naminyi?

⁴ Yehowa pabapangile muntu a kumpala Adama, bamupeele  kintu kya muulo ukata. Bamupeele muwa upwidikye. Adama baadi na binangu na mbidi ipwidikye. Tabaadi mulombeene kukumba, kununupa, sunga kufwa nya. Yehowa baadi nka bu nshaye, mwanda nnaye bamupangile. (Luka 3:38) Yehowa baadi esamba naye. Baadi mumupe mudimo wibuwa na kumulungula kya kukita.​—Kibangilo 1:28-30; 2:16, 17.

5. Apakula Bible shi Adama baadi mupangiibwe “kwifwanyiko dy’Efile Mukulu” abipushisha kinyi?

⁵ Adama baadi mupangiibwe “kwifwanyiko dy’Efile Mukulu.” (Kibangilo 1:27) Yehowa bamupeele ngikashi bu Yaaye. Kileshesho; kifulo, binangu, kululama, na bukome. Mpa na bulungantu bwa kwisangwila myanda. Adama tabaadi bu katumba akalondo nka mwabekatambwisha nya. Efile Mukulu baadi mmupangye mu kipaso kyady’akwisangwila kibuwa na kibubi. Su Adama baadi musangule bwa kukookyela Efile Mukulu, nka bady’a kwikala na muwa wa ikalaika mu mpaladiisu.

6. Adama pabaadi mutombokyele Efile Mukulu, nkinyi kibashimishe? Uno mwanda ngwitufwishishe kinyi?

⁶ Adama pabaadi mupele kukookyela Efile Mukulu, abo nkumutshibila kibawe kya lufu, baadi mushimishe kintu kya muulo ukata. Baadi mushimishe kipwano kyaye na Yehowa, muwa upwidikye na mpaladiisu ebuwa. (Kibangilo 3:17-19) Adama na Eeva abaadi baate kitshibilo kya kutombokyela Efile Mukulu. Ndjo abo nkushimisha lukulupilo. Ngi bwakinyi, “bu bibatweelele mulwisho ku nsenga kukiila kwi muntu umunenka [Adama], na kukiila ku mulwisho lufu [nkutwela namu], na’shi bino lufu lubakidila kwi bantu booso, pa kumona’shi booso babalwishiishe.” (Beena-Looma 5:12, Kilombeeno kipya 2014) Adama pabakitshine mulwisho, baadi ‘mwipaane’ aye nabeene, nkwitupaana n’atwe booso mu bupika bwa mulwisho na lufu.  (Beena-Looma 7:14) Kwi lukulupilo bwetu su? Oolo, Yehowa mmwitupe nkuulo.

7, 8. Nkuulo ayilesha kinyi?

⁷ Nkuulo ayilesha kinyi? Nkuulo ayilesha bintu bibidi. Kya kumpala, nyi muulo wabafutaa bwa kufungusha muntu sunga kukombola kintu kampanda. Kya kabidi, Nkuulo nyi nkintu kyabatuusha kii na muulo umune na wa kintu kibaadi kishimine.

⁸ Takwi muntu su ngumune baadi mulombeene kufuta kibawe kya mulwisho ubaadi Adama mukite witutwadile lufu nya. Anka Yehowa mmutuushe nkuulo bwa kwitukuula ku mulwisho na ku lufu. Tubandeyi kutala mushindo aufubu ino nkuulo na myabi yayitutwadila.

9. Mmushindo kinyi ubaabadi balombeene kufuta nkuulo?

⁹ Muntu su ngumune a kwatudi tabaadi bya kufuta nkuulo bwa kupa bantu naye muwa upwidikye ubashimishe Adama. Bwakinyi? Mwanda atwe booso twi bakutwe kupwidika. (Misambo 49:8, 9) Bibaadi abitungu kutuusha ungi muwa wa muntu mupwidikye bu nkuulo. Ngi bwakinyi abewitanyina bu “nkuulo i mumune.” (1 Timote 2:6, NWT) Bibaadi abitungu’shi nkuulo ikale na muulo wi mumune na muwa ubashimishe Adama.

10. Mmushindo kinyi ubaadi Yehowa mutuushe nkuulo?

¹⁰ Mmushindo kinyi ubaadi Yehowa mutuushe nkuulo? Yehowa batumine Yesu, Mwan’aye a kinemo pa nsenga. Uno Mwana, ndjo baadi kipangwa kyaye kya kwibedi. (1 Yowano 4:9, 10) Yesu baadi mukumiine kuleka Nshaye na kishalelo kyaye mwiyilu. (Beena-Fidipe 2:7) Yehowa batumine Yesu pa nsenga, na Yesu nkutandjikwa bu muntu mupwidikye, shii na mulwisho.​—Luka 1:35.

11. Muntu umune baadi mukumbeene kwikala bu nkuulo ya bantu bebungi mushindo kinyi?

 ¹¹ Muntu a kumpala, Adama, baadi mushimiishe bantu booso muwa upwidikye nsaa ibaadi mutombokyele Yehowa. Kwi ungi muntu baadi mulombeene kukatwisha bana booso ba Adama lufu su? Oolo. (Badika Beena-Looma 5:19.) Yesu, muntu baadi shi mukite mulwisho su ngumune, batushile muwa waye upwidikye bu nkuulo. (1 Beena-Kodinda 15:45) Muwa waye upwidikye ndjo ulombeene kukatwisha bana booso ba Adama lufu.​—1 Beena-Kodinda 15:21, 22.

12. Bwakinyi bibaadi abitungu’shi Yesu akyengyeshibwe bino?

¹² Bible etulondela kantu pa kantu bibaadi Yesu mukyengye kumpala kwa kufwa. Babaadi bamukupile ngofu, bamukookola ku mutshi, aye nkufwa lufu lwa makyenga. (Yowano 19:1, 16-18, 30) Bwakinyi bibaadi abitungu’shi Yesu akyengyeshibwe bino? Mmwanda Satana baadi mwambe’shi, takwi muntu mulombeene kushaala mulamate kwi Efile Mukulu su atompibwa ngofu. Yesu baadi muleshe’shi, muntu mupwidikye mmulombeene kushaala mulamate kwi Efile Mukulu sunga bamukyengyesha naminyi. Banda kupwandjikisha muloo ubaadi Yehowa mupushe pabitale Yesu!​—Myeele 27:11; tala Kikumbashilo 15.

13. Nsaa kinyi ibaabadi bafute nkuulo?

¹³ Nsaa kinyi ibaabadi bafute nkuulo? Yehowa baadi mutadiile bwashi beshikwanyi naye bayipe Yesu, mwifuku dya 14, mweshi wa Nisane wa beena Yuuda mu kipwa kya 33. (Beena-Ebelu 10:10) Kunyima kwa mafuku asatu, Yehowa nkusangula Yesu ku lufu, kushii na mbidi ya musamba, kadi na mbidi ya mu kikudi. Yesu ta mmushimishe mbidi yaye ipwidikye pabaadi pa nsenga nya. Baadi mwalukiile nayo mwiyilu eyilesha Nshaye bu nkuulo ibaadi mutuushe bwa kukuula bana ba Adama.  (Beena-Ebelu 9:24) Bu byabadi bapwe kufuta nkuulo, mbetufungwile kibelo kya kutuuka mu bupika bwa milwisho na lufu.​—Badika Beena-Looma 3:23, 24.

14, 15. Bwashi betufwile lusa ku milwisho yetu nkinyi akitungu’shi tukite?

¹⁴ Nkuulo ibaabadi bafute kwi Efile Mukulu ayitupa myabi kubanga binobino mpa na mu mafuku aafiki.

¹⁵ Milwisho yetu ayilekyelwa. Bi bukopo kukita bibuwa misusa yooso. Atukitaa bilubilo. Ingi nsaa, atulwishaa mu ngakwilo na mu bikitshino. (Beena-Kolose 1:13, 14) Nkinyi kyatudi balombeene kukita bwashi betufwile lusa? Twi balombeene kwilanga ku myanda ibubi yatudi bapwe kukita na kuteka na kwiyisha kooso bwashi Yehowa etufwile lusa. Ndjo tukulupile’shi, milwisho yetu ayilekyelwa.​—1 Yowano 1:8, 9.

16. Bwa kwikala na kondo k’eshimba kebuwa abitungu tukite kinyi?

¹⁶ Atupete kondo k’eshimba kebuwa. Su kondo ketu k’eshimba aketulungula’shi twi bakite mwanda wibubi, atwitopekaa, twabofula mpa na kupusha bu bashii na muulo dingi. Anka tatwi na kya kwaluka kumongo nya. Su twateka lusa kwi Yehowa, twi balombeene kukulupila’shi etupusha na kwitufwila lusa. (Beena-Ebelu 9:13, 14) Yehowa akyebe’shi tumulungule nkalakashi yeetu na kubofula kwetu. (Beena-Ebelu 4:14-16) Byabya, atupete butaale bw’Efile Mukulu.

17. Mmyabi kinyi yatudi balombeene kupeta mwanda’shi Yesu mmwitufwile?

¹⁷ Atupete lukulupilo lwa kushala ikalayika. Bible amba’shi: ‘Efuto dya bubi ndufu. Anka kya buntu kya lusa lw’Efile Mukulu nyi mmuwa wa ikalaika mwi Kidishitu Yesu Nfumwetu.’ (Beena-Looma 6:23) Pamwanda Yesu betufwidiile, twi balombeene kupeta muwa wa ikalaika,  na mbidi bukome. (Kibafumbwilwe 21:3, 4) Kadi nkinyi akitungu’shi tukite bwa kupeta yaya myabi?

18. Atwiuku naminyi’shi Yehowa na Yesu mbetufule?

¹⁸ Banda kunangushena byopushaa kwishimba su abakupa kya buntu kibakusangasha. Nkuulo nyi nkya buntu kikile byooso, na twi na kya kutumbula Yehowa ngofu mwanda wa kino kya buntu. Yowano 3:16 etulungula’shi: “Efile Mukulu mmufule ba pa nsenga bikile mu kipaso kyadi mupane Mwan’aye eeleka.” Eyendo, Yehowa mmwitufule bikata p’aye kutuusha Yesu Mwan’aye a kinemo. Atuuku dingi shi Yesu mmwitufule, mwanda baadi mukumiine kwitufwila. (Yowano 15:13) Nkuulo ayitushinkamiisha’shi Yehowa na Yesu mbetufule binyibinyi.​—Beena-Ngalatea 2:20.

19, 20. (a) We mulombeene kwikala kuuku a Yehowa naminyi? (b) Mmushindo kinyi oodi mulombeene kulesha lukumiino mu mulambu wa nkuulo ya Yesu?

¹⁹ Bu bibolongo binobino pabitale kifulo kikata ky’Efile Mukulu, nkipaso kinyi kyodi mulombeene kwikala kuuku aye? Bi bukopo bwa kufula muntu oshobandile kumona. Yowano 17:3 akula’shi, twi balombeene kufika mu kuuka Yehowa. Bu byokwete kukita bino, okatamisha kifulo kyobe mwadi, okakumiina kumusankisha na kwikala kuuku’aye. Byabya, tungunuka na kulonga pabitale Yehowa p’obe kulonganga Bible.​—1 Yowano 5:3.

²⁰ Lesha lukumiino mu mulambu wa nkuulo ya Yesu. Bible akula’shi: ‘Yawa alesha lukumiino mwi Mwana e na muwa wa ikalayika.’ (Yowano 3:36) Kulesha lukumiino akupushisha kinyi? Akupushisha kukita byabya bibaadi Yesu mwitulongyeshe. (Yowano 13:15) Kwakula penda’shi, twi bakumiine mwi Yesu ta nkukumbane nya. Abitungu lukumiino lwetu mu mulambu wa nkuulo  ya Yesu, lumwenekye mu myanda yatukitshi. Shake 2:26, amba’shi: “Lukumino lushi na bikitshino ndufwe.”

21, 22. (a) Bwakinyi abutungu kutwela mu Kitentekyesho kya lufu lwa Yesu kipwa kyooso? (b) Nkinyi kyatukesambila mu Shapitre a 6 na a 7?

²¹ Twela mu kitentekyesho kya lufu lwa Yesu. Ku kyoolwa kya muladilo wa lufu lwaye, Yesu baadi mwitulongyeshe’shi abitungu twikale atukitshi kitentekyesho kya lufu lwaye. Atukitaa kyanka kipwa kyooso, na akitanyinwa bu Kitentekyesho sunga’shi, “kidibwa kya Mwanana.” (1 Beena-Kodinda 11:20; Mateo 26:26-28) Yesu akumiina’shi tumutentekyeshe mwanda mmutuushe muwa waye upwidikye bwa kwitukuula. Aye nkwamba’shi: “Ikalayi anukitshi bino bwa kuntentekyeshanga.” (Badika Luka 22:19.) Nsaa y’otwele mu Kitentekyesho, olesha byokwete kutentekyesha nkuulo na kifulo kikata kyabadi betuleshe kwi Yehowa na Yesu.​—Tala Kikumbashilo 16.

²² Nkuulo nkya buntu kikata kyabadi betupe. (2 Beena-Kodinda 9:14, 15) Kino kya buntu ki na muulo, akikakwasha mpa na midiyo ya bantu batabapwile kufwa. Shapitre a 6 na a 7 ayikesambila kipaso akikalombana ino myabi.