Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

KIPINDJI 6

Efile Mukulu akumiinaa bipwilo byoso su?

Efile Mukulu akumiinaa bipwilo byoso su?

1. Muyile Eyi dy’Efile Mukulu mbipwilo kinyi bibidi bi kwanka?

YESU bakwile shi: ‘Twelelayi ku kibelo kipeela ; mwanda kikata nyi nkibelo, n’eshinda diangabale aditwaala [bantu] mu kushimina, na be bungi mbaaba abatwelela ku dianka; mwanda kipeela nyi nkibelo, na dibuungye nyi eshinda aditwaala [bantu] ku muwa, na [bantu] bapeela mbaaba abedipete.’ (Mateo 7:13, 14, Kilombeno kipya 2014) Muyile Eyi dy’Efile Mukulu, kwi nka penda bipwilo bibidi: kimune nkya binyi, kingi nkya madimi; kimune ki buwa kingi ki bubi, kimune akitwala ku muwa, kingi akitwala kukabutu.

2. Bifundwe abilesha naminyi shi, ta mbipwilo byoso abisangashaa Efile Mukulu?

2 Bangi bantu abapwandjikishaa shi bipwilo byoso abisangashaa Efile Mukulu. Ano ma verse aalondo aalesha shi mmadimi:

  • ‘Bana ba Isaleele babaabangulwile kukita bubi ku meeso a Yehowa. Babaafubiile baa-baale na ba-Ashtorete, beefile baa Asirii, beefile baa Sidone, beefile baa Moabe, beefile ba bana ba Aamone, na beefile baa beena-Filistina. Babalekyele kufubila Yehowa. Nsungu ya Yehowa ibaatembeele Isaleele bu kaalo.’ (Bansushi 10:6, 7) Su tukwete kulangwila ma nkishi sunga ungi efile kushi Efile abinyibinyi, Yehowa t’etukumiina nya.

  • “Bano bantu abandangwila [Efile Mukulu] ku milomo bisumanga anka mashimba aabo ee kula naami; kundangwila kwabo nkwa-bisumanga, mwanda myanda yaabalambukisha ii’nka penda miiya ya bantu.” (Maako 7:6, 7) Su bantu abeamba shi bakwete kulangwila Efile Mukulu, aku namu abalambukisha myanda ayitukila mu binangu byabo pamutwe pa kulambukisha abyamba Bible, bakwete kwidimba. Lwalwa lulangwilo ta mbelukumiine kwi Efile Mukulu.

  • “Efile Mukulu nyi nkikudi, na abituungu’shi baaba abamulangwila, bamulangwile mu kikudi na mwiyendo.” (Yowano 4:24) Abitungu shi lulangwilo lwetu lwipushene na bya binyibinyi bya mwiyi dy’Efile Mukulu.

Bikuba bya kipwilo kya madimi

3. Twi kwabuula kipwilo kya madimi na kya binyibinyi naminyi?

3 Twi kwiuka kipwilo akisangasha Efile Mukulu na kishakimusangasha naminyi? Yesu bambile shi: “Biabia mutshi woso wi buwa aupeyaa bikuba bi buwa, anka mutshi wi bubi aupeyaa bikuba bi bubi . . . Anukebatuundula ku bikuba biabo.” Mu ungi ngakwilo, nkwamba shi su kipwilo nky’Efile Mukulu akituusha bikuba bi buwa; kadi su nkya Satana namu akikatuusha bikuba bi bubi.—Mateo 7:15-20, Kilombeeno kipya 2014.

4. Balangwidi ba Yehowa be n’eyikashi kinyi?

4 Bantu be mu kipwilo kya binyibinyi be na kifulo munkatshi mwabo, na kwi bangi bantu. Mwanda Yehowa nabene nyi Efile Mukulu sha lusa. Yesu bambile shi: “Abakatundula shi nwi balondji bande, anka ku kifulo kyanwifuleena.” Bipwilo byoso abilombashaa uno mwiya su?—Yowano 13:35; Luka 10:27; 1 Yowano 4:8.

5. Ungi mukanda aulesha shi bupika bwa bena Afrike bubaadi bukitshikye naminyi?

5 Tala bibaabadi batwale bena Afrike ku bupika. Mukanda wa The New Encyclopædia Britannica awamba shi: “Mu bipwa 650 na 1905, abaadi batwale bena Afrike ba kufika ku 18 000 000 ku bupika bubaadi abukitshi ba mizilma kukiila mu kabaka ka Sahara na Kalunga kabetamina bu Ocean Indien. Pepi na ku nfudiilo kwa siekle a 15, bena Erope ababangile kukita busunga dya kupona kwa Afrike, na mu 1867 abaadi batwale bena Afrike ba kufika ku 7 000 000 sunga 10 000 000 mu bupika kwabene.”

6. Mbikunyi bibaadi bipwilo bitwelakane mu kukwata bena Afrike ku bupika?

6 Bipwilo bibaadi na mweneno kinyi mu kino kipungo kya makyenga mu Afrike, pabaabadi abende na balume, bakashi na bana kula na kwabo na bifuko byabo, mbebanye nkano, bebela bitampi na misumadi yele mu kaalo, na kwibakaka bu nyema? Bethwell Ogot bafundile mu mukanda wa Daily Nation wa mu Nairobi, mwiumbo dya Kenya shi: “Bena kidishitu ba madimi na ba mizilma abalambukishaa shi ntondo i bubi, kadi abo banabene mbatuushe bisaka bi na myanda ya ntondo y’ekoba. . . . Atwamba shi bushito bwi pa mapampa a bena Mizilma na bena kidishitu ba madimi ba kutunduka na kupona, mwanda abaadi babulakashe bantu binangu na kutwadila binunu bya bena Afrike yaya mpombo.”

Bipwilo na ngoshi

7. Bakata ba bipwilo mbakite kinyi mu myanda ya ngoshi?

7 Bipwilo bya madimi mbileshe bikuba byabyo binyangye mu ingi mishindo. Bu kileshesho, Bible amba shi “ofule muntu-noobe,” kadi bakata ba bipwilo ba mu nsenga ishima mbakwatshishene ngoshi na kishima kyoso na kunyingisha bantu bwa kwenda mu kulwa.—Mateo 22:39.

Bipwilo bya madimi bibaadi bitwelakane mu myanda ya ngoshi na kuudisha kwa ba mpika

8. (a) Mbikunyi bibaadi bakata ba bipwilo banyingishe bantu bwabadya kwiyipayishena mu Afrike? (b) Nkinyi kibakwile ungi pastere pabitale bakata ba bipwilo pa ngoshi ya bisamba mu Nigeria?

8 Atuuku kalolo shi mu 1994, bangi bakata ba bipwilo bakashi na balume abatwelele mu ngoshi ibabaadi bayipee bantu bebungi mu Rwanda. Bipwilo bibaadi bitwelakane mu ingi myanda ya ngoshi ya mu Afrike ngofu. Bu kileshesho, mu ngoshi ya bisamba ya mu Nigeria, bipwilo bya mpese yoso, bibaadi binyingishe bantu bwabadya kulwa. Pabapwile yaya ngoshi, ungi pastere bakwile shi, bakata ba bipwilo “abalekyele mufubo wabadi bebape kwi Efile.” Bambile dingi shi: “Atwe banabene abeambaa shi twi bafubi b’Efile, tatudi bafubi ba Satana.”

9. Bible akula kinyi pabitale bafubi ba Satana?

9 Bible mmwakule nka byabya shi: “Satana nabene ealuula bu mwikeyilu a etaata. Byabya kino ta nkintu kyenyi su bafubi baye namu abealuula bu bafubi ba kululama.” (2 Beena-Kodinda 11:14, 15, Kilombeeno kipya 2014) Anka bu abiambaa bantu babi shi be buwa, Satana adimbaa bantu ku bukwashi bwa bafubi baye abeleshaa bu balulame, aku namu mbabi na abatuusha bikuba binyangye.

10. Bakata ba bipwilo mbatune Efile Mukulu naminyi?

10 Mu nsenga ishima, bakata ba bipwilo abalambukishaa bantu kifulo, butaale, na kalolo, kadi banabene be na mushikwa, abalu ngoshi, na tabena kalolo nya. Bible ebalesha kalolo shi: “Abo abadiimbi kwakula bu abawuku Efile Mukulu, anka ku bikitshiino bia’bo abamutunu,”—Tite 1:16, Kilombeeno kipya 2014.

Tuuka mu “Babilone Mukata”

11. Bible mmuleshe bipwilo bya madimi naminyi?

11 Twi kumona bi mweneno a Yehowa pabitale bipwilo nsaa yatubadika Mukanda wa mu Bible wa Kibafumbwilwe. Mwamwa, kipwilo kya madimi mbekileshe bu mwana mukashi a mu kifwanyi, “Babilone mukata.” (Kibafumbwilwe 17:5) Tala byabamulesha kwi Efile Mukulu:

  • “Ndumba mukata . . . milopwe ya pa nsenga ngitambukye naye.” (Kibafumbwilwe 17:1, 2) Pamutwe pa kulamata kwi Efile Mukulu, bipwilo bya madimi bikwete kutwelakana mu myanda ya politike, abitumina mpa na bakata ba mbulamatadi eyi.

  • “Na koobe mbasangane mase a batemuki, a bantu b’Efile naa a booso bayipayibwe pa nsenga.” (Kibafumbwilwe 18:24) Bipwilo bya madimi bikwete kubingabinga na kwipaa bafubi b’Efile Mukulu basha lulamato, na mbepayishe midiyo ya bantu mu ngoshi.

  • “Mu kyakya kipaso kibaadi mwitumbishe na kibaadi mwisadikye.” (Kibafumbwilwe 18:7, Esambi dipya 2015) Bipwilo bya madimi bi na bupeta bwibungi, bwabakwete kwisadika nabo kwi bakata babyo.

  • “Malenganyi [aaye] ngalendwishe maumbo ooso.” (Kibafumbwilwe 18:23) Pamwanda wa malongyesha aaye a madimi a shi anyima tafwiya, bipwilo bya madimi mbifungule kibelo ku mishindo yoso ya malenganyi na bu ndoshi, mbikwatshishe bantu moo wa bafwe, na kukwatshishena lulangwilo lwa ba nkambwa.

12. Nkudimusha kinyi akutuusha Bible pabitale kipwilo kya madimi?

12 Bible adimusha bafubi b’Efile Mukulu n’eyi di bukopo, bwa kukatuka mu kipwilo kya madimi. Amba shi: “Tukayi munkatshi mwaye, mwiilo wande, bwa’shi tanukumbananga ku milwisho yaaye na’shi tala nwatambula malwa aaye akata.”—Kibafumbwilwe 18:4, 5, Kilombeeno kipya 2014.

13. Nkinyi akikyebe kufikila kipwilo kya madimi na booso be mwanka?

13 Mu kapindji kapeela’mu, Babilone Mukata, nsangilo a bipwilo byoso bya madimi bi mu nsenga, abutudiibwa. Bible aakula shi: “Peenda mwifuku dimune bipupa biaye abikafiki, lufu, na maalo, na nsala, dingi akashiikwa kaalo; mwanda Mwanana Efile Mukulu bamutshibila kiimu e bukome.”—Kibafumbwilwe 18:8, (Kilombeeno kipya 2014) Bwa kupela kutambula malwa aaye, abitungu tutshibe kipwano kyoso na kipwilo kya madimi, kushii kutwelakana mu myanda yaye mu, bikitshino byaye, misangeelo, na nkumiino ishyaisangasha Efile Mukulu. Tabitungu kunyengakana nya. Myuwa yetu i mmasaku!—2 Beena-Kodinda 6:14-18.