Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE 8

Yehowa akumina shi bafubi baye bekale selele

Yehowa akumina shi bafubi baye bekale selele

“Baba bashi na matope namu, webalêshâ byoshi na matope.”—MISAMBO 18:26.

1-3. (a) Bwakinyi nyina mwana akitaa mwaye moso bwa shi mwan’aye ekale selele? (b) Bwakinyi Yehowa akumina’shi mwilo waye wikale wi selele?

BANDA kunangushena nyina mwana alumbuula mwanaye bwa kwenda mu kalasa. Amutumpu mema na kumufwadika bilamba bi buwa bishi butshafu. Bino abimulama na mbidi bukome na kulesha bangi shi, baledi baye bakwete kumupasukila.

2 Nshetu, Yehowa, akumina’shi twikale selele na bashi na katoba. (Misambo 18:26) Auku’shi kwikala selele, mbwa buwa bwetu. Na dingi su twi selele, atumupa kinemo.—Esekyele 36:22; Badika 1 Mpyeele 2:12.

3 Kwikala selele akupushisha kinyi? Na bwakinyi kwikala selele mbwa buwa bwetu? P’atutaluula ino nkonko, atumono ingi myanda ayitungu shi tushintuule.

BWAKINYI ABITUNGU TWIKALE SELELE?

4, 5. (a) Bwakinyi abitungu twikale selele? (b) Bipangwa abitulongyesha kinyi pabitale mweneno a Yehowa a kwikala selele?

4 Atulongo bya kwikala selele na bashi na katoba ku kileshesho kya Yehowa. (Beena-Leevi 11:44, 45) Kabingilo kakata aketutakula bwa kwikala selele, mpa mwanda atukumiina ‘kwambula Efile Mukulu’—Beena-Efeso 5:1.

5 Bipangwa abitulongyesha bi bungi pabitale mweneno a Yehowa a kwikala selee. Yehowa bapangile bintu abisuula lupapi lwetu na mema. (Yeelemiya 10:12) Banda kunangushena misusa bungi ikwete kwisuula nsenga, sunga kunyima kwa’bo kwiyilwisha kwi bantu. Kileshesho, Yehowa batudile tuntu twina muwa twabetanyina bu mikrobe, atumweka penda mu mikroskope. Mikrobe i kushintula butshafu bwi na lulengo bwafika kintu ki selele. Uno mmwanda ukata. Bena sianse abafubishaa ingi mikrobe bwa kushintuula bukitshishi bwa lupapi lulwile.—Beena-Loma 1:20.

6, 7. Mwiya wa Moyiise ubadi aulesha naminyi’shi boso abalangwila Yehowa abitungu bekale selele?

6 Ku bukwashi bwa Mwiya ubaadi Yehowa mupe Moyiise, atumono dingi muulo wa kwikala na mankenda. Bu kileshesho, bwa shi Yehowa akumine lulangwilo lwa bantu, bibadi abitungu bekale na mankenda. Efuku dya Kitapilo, tshite mwakwidi e panundu badi etumpu meema kabidi. (Beena-Leevi 16:4, 23, 24) Na dingi kumpala kwa’shi bangi ba tshite mwakwidi batushe mulambu, babadi na kya kwitumpa meema ku maboko na ku mikoolo. (Efilu 30:17-21; 2 Myanda 4:6) Mu ingi myanda, babadi abatshibila muntu kibawe kya lufu su bapele kukookyela mwiya utale mankenda.—Beena-Leevi 15:31; Mbadiko 19:17-20.

7 Twi kwamba naminyi bwa lelo uno? Ku bukwashi bwa Miiya, twi kulonga bi bungi pabitale mayi a kulonda a Yehowa. (Malaki 3:6) Abimweka kalolo’shi balangwidi ba Yehowa abitungu bekale selele. Miiya ya Yehowa tangishintulukye nya. Lelo uno, kyakumina’shi balangwidi baye bekale selele na bashi na katoba.—Shake 1:27.

KWIKALA SELELE AKUPATUULA KINYI?

8. Twi kwikala selele mu mishindo kinyi?

8 Bwa Yehowa, kwikala selele tankwimene penda pa kulama mbidi yetu, bilamba byetu, na mashibo etu ashi butshafu nya. Kwikala selele nkutale muwa wetu ushima. Nkutale lulangwilo lwetu, mwikelo wetu na binangu byetu. Oolo, bwa shi Yehowa etumone’shi twi selele, abitungu twikale bekosole na bashi butshafu mu nshalelo a muwa wetu oso.

9, 10. Kwikala selele mu lulangwilo lwetu akupushisha kinyi?

9 Lulangwilo lwi selele. Ta twi balombene kwikala mu kipwano na kipwilo kya madimi nya. Pabadi bena Isalele mu lakano mu Babilone, babadi munkatshi mwa bantu basha mwikelo wi bubi wa bipwilo bya ba mpangano. Yeeshaya batemukile’shi beena Isalele abakaluka ku Isalele bwabadya nkalushula lulangwilo lwi selele. Yehowa nkwibalungula’shi: “Nutukye kushi kukuma ku kintu ki bu ki butete, etôshei, nutûkye mwanka!” Mu lulangwilo lwabo lw’Efile Mukulu tababadya kwimusanga malongyesha, byubishi, sunga bipikwa bya bipwilo bya madimi bya mu Babilone nya.—Yeeshaya 52:11, EEM.

10 Na dingi bena Kidishitu ba binyibinyi lelo uno mbashikwe bipwilo bya madimi. (Badika 1 Beena-Kodinda 10:21.) Mu nsenga ishima, bipikwa bi bungi, byubishi, na nkumiino mbitukile ku malongyesha a bipwilo bya madimi. Bu kileshesho, mu ma mbalo e bungi, bantu abakumina’shi kwi kintu akishalaa na muwa kunyima kwa lufu, na kwi bipikwa bi bungi bimene mu luno lukumino. (Mulungudi 9:5, 6, 10) Abitungu bena Kidishitu bashikwe bino bipikwa. Bakwetu ba mu kifuko be kwitutakula pabukopo bwa kukumina bingi byubishi bi bino. Byabya, bu byatukumina kwikala bantu be selele ku meso kwa Yehowa, tatulondo binangu byabo nya.—Bikitshino 5:29.

11. Kwikala selele mu mwikeelo akupushisha kinyi?

11 Kwikala selele mu mwikeelo. Bwa shi twikale bantu be selele ku meso kwa Yehowa, abitungu tushikwe myanda i butete mu mishindo yoso. (Badika Beena-Efeso 5:5.) Yehowa etulungula mu Bible’shi: “Sûkai lusandji!” Apatuula kalolo’shi baaba boso abatambuka lusandji bashy’a belanga kwishimba “tabakekala bena Bufumu bw’Efile Mukulu” nya.—1 Beena-Kodinda 6:9, 10, 18, EEM; tala mayi a ku nfudilo 22.

12, 13. Bwakinyi abitungu twikale selele mu binangu?

12 Kwikala selele mu binangu. Misusa i bungi binangu abitakulaa muntu ku bikitshino. (Mateo 5:28; 15:18, 19) Binangu bi selele abitutakula mu kukita myanda i selele. Eyendo shi, twi bakutwe kupwidika, na binangu bi bubi bi kwitufwila nsaa na nsaa. Su byetufwila, abitungu twibikatushe mususa umune. Su twakutwa kwibikatusha, eshimba dyetu ndilombene kukutwa kwikala selele. Twi kubanga kukimba kukita myanda yatukwete kunangushena. Anka, abitungu tutweshe binangu bi buwa mu mitwe yetu. (Badika Beena-Fidipe 4:8.) Byabya, abitungu tushikwe kukisha kapapi na bintu bi butete sunga bintu abilesha etombo. Abitungu tusangule kalolo byatubadika, byatutala, sunga byatwakula.—Misambo 19:8, 9.

13 Bwa kwilama mu kifulo ky’Efile Mukulu, abitungu twikale selele mu lulangwilo lwetu, mu mwikelo, na mu binangu. Anka Yehowa akuminaa dingi shi twikale selele ku mbidi.

TWI KWIKALA SELELE KU MBIDI NAMINYI?

14. Bwakinyi kwikala Selele ku mbidi kwi na muulo ngofu?

14 Su tubalama mbidi na mbalo yatudi bashale selele, abitukwasha atwe banabene mpa na baaba betwifunyishe. Atwikala biya, na bangi bantu abekala na muloo wa kushaala netu. Anka kwi kabingilo kakata aketutakula mu kwikala batoshibwe ku mbidi. Kwikala selele akupa Yehowa kinemo. Banda kunangushena: Su omona mwana mukinga e butshafu nsaa yoso, we kwelela baledi baye binangu bi bubi. Mu mushindo umune, su twakutwa mankenda, bantu be kwelela Yehowa binangu bi bubi. Mpoolo bambile shi: “Tatukyebe kukokosha muntu su ngumune, kupela tala mufubo wetu wakatopekwa, anka mu byoso by’atukitshi, bantu bamone byatudi bafubi b’Efile Mukulu “—2 Beena- Kodinda 6:3, 4, EEM.

Bu byatudi bafubi ba Yehowa, abitungu twilame atwe banabene na mbalo yatudi bashale selele

15, 16. Abitungu tukite kinyi bwatudya kushaala selele?

15 Mbidi na bilamba byetu. Bi buwa twikale na kyubishi kya kwikala selele ku mbidi efuku dyoso. Kileshesho, twikale atwitumpu meema efuku dyoso pakudi mushindo. Abitungu twiyoshe meema ku masa na nsabanga, bikishekishe kumpala kwa kuteeka sunga kwa kudya na kunyima kwatwe kwaluka ku nkumba sunga kunyima kwa kukuma kintu ki butshafu. Kwiyosha meema ku masa kwi kumweneka bu mwanda ushi na muulo, aku namu akukatusha twishi na mikumbo bwa shi tayipalakananga. Nkulombene dingi kupasha bantu. Su tatwina nkumba sunga mbalo ya kukishisha mema e butshafu, bi buwa tukimbe mushindo ulombane wa kusumbula butshafu. Kala bena Isalele tababadi na ma mbalo a kukishisha butshafu nya, anka babadi abashiki butshafu bwabo mu nsenga, kula na mashibo a bantu na kula na mema.—Miiya Ikituulwe 23:12, 13.

16 Tabitungu nka’shi tufwale bilamba bikile buwa, bya muulo, sunga bitukye binobino nya. Kadi, abitungu bikale bishi butshafu na bitulombane kalolo. (Badika 1 Timote 2:9, 10.) Lukalo lwetu ndwa’shi, byatumweka ku meso bitumbishe Yehowa.—Tite 2:10.

17. Bwakinyi abintungu tulame mashibo etu na mbalo yatudi bashale selele?

17 Nshibo na mbalo yatudi bashale. Sunga twekala mbalo kinyi, abitungu shi tulame mashibo etu selele. Abitungu dingi kwikala bashinkamishe shi motooka wetu, ntukutuku, nkinga, tabi butshafu, bikishekishe nsaa yatwende mu bisangilo sunga mu bulungudi. Na dingi, mu bulungudi atulambukishaa bangi byabakekala na muwa mu mpaladiso pa nsenga i selele. (Luka 23:43; Kibafumbwilwe 11:18) Abimweneka nshibo yetu na mbalo yatudi bashale abilesha shi tukwete kwilumbuula bwa nshalelo a mu nsenga ipya ishii butshafu.

18. Bwakinyi atukumina’shi mbalo yetu ya lulangwilo ikale itokye?

18 Mbalo yetu ya lulangwilo. Atulesha’shi kwikala selele kwi na muulo nsaa yatulama mbalo yetu ya lulangwilo itokye selele, ku Nshibo ya Bufumu sunga ku mbalo ya Bikongeno. Nsaa ayifiki bantu ku nshibo ya Bufumu, abamono mushindo wayidi itookye. Bino abitumbisha Yehowa. Atwe bena kakongye boso twi na bushito bwa kukwasha mu kusuula kwa Nshibo ya Bufumu na kwiyibamba kalolo.—2 Miyanda 34:10.

KUKATUSHA BIUBISHI BI BUBI

19. Nkinyi akitungu shi tulekye?

19 Sunga’shi Bible tamutemune byubishi byoso bi bubi abitungu shi tushikwe, kadi etupa mayi a kulonda alombene kwitukwasha bwa kuuka abipushaa Yehowa pabitale bino byubishi. Takumina’shi tutome nfwanka sunga kukolwa maalwa sunga bingi bintu abikolwanaa nya. Byaya su twi ba kuuku b’Efile Mukulu, abitungu tushikwe bino bintu. Bwakinyi? Mwanda atunemekaa kya buntu kya muwa. Bino byubishi bi kulwisha muwa wetu, kwiutula mu masaku, na kulwishisha bantu betwifunyishe. Bantu be bungi bakwete kwitatshisha bwa kuleka bino byubishi bwa kubamba mbidi yabo. Atwe ba kuuku ba Yehowa twi na kabingilo aketutakula bwa kwibileka—Kifulo kyetu bw’Efile Mukulu. Ungi nsongwakashi bakwile’shi: “Ku bukwashi bwa Yehowa ne mwiyikashe selele na nemupete bulungantu. . . . Ku bukome bwande’mi nabene, bibadya kwikala bukopo bwandya kushintuluka.” Tutaluuleyi mayi a kulonda atano a mu Bible alombene kukwasha muntu bwadya kuleka byubishi bi bubi.

20, 21. Mbyubishi bya mushindo kinyi abikumina Yehowa’shi tushikwe?

20 “Bu byatudi na milayilo ii bino, twitoosheeyi’twe banabene ku butete booso bwa mbidi na bwa kikudi, tukimbeyi bya kwikita besele, tutshin’Efile Mukulu.” (2 Beena-Kodinda 7:1) Yehowa akyebe’shi twikale balungantu pabitale byubishi bi bubi bilombene kulwisha binangu na mbidi yetu.

21 Kabingilo kakata ka ‘kwitoosha atwe banabene ku butete boso bwa mbidi’ ke mu 2 Beena-Kodinda 6:17, 18. Yehowa etulungula’shi: “Tanukumanga kintu ki butete su nkimune.” Akupu etula’shi: “Byabya ami nenupokyeela. Neekala nshenu, nanwe namu anwikala bana bande balume na bakashi.” Su twashikwa kintu kyoso kilombene kwitwikasha butete kwi Yehowa, aye namu etufulu nka bu abikalaa nshe bana na bana baye.

22-25. Mmayi a kulonda kinyi a mu Bifundwe aetukwasha bwa kushikwa byubishi bi bubi?

22 “Ofule Efile Mukulu obe n’eshimba dyoobe dyoso na kikudi kyobe kyoso mpa na kinangu kyobe kyoso.” (Mateo 22:37) Uno ngi mwiya ukata ku yoso. (Mateo 22:38) Yehowa mmukumbene kifulo kyetu kyoso. Twikumulesha kifulo kyetu kyoso naminyi, aku atukitshi mwanda ulombene kutshiba muwa wetu sunga kulwisha bongo bwetu? Byabya, tukite mwetu moso bwa kulesha shi tukwete kunemeka muwa wadi mwitupe.

23 “[Yehowa] ngi apeya byooso muuwa na bukome, na bibashaala byooso.” (Bikitshino 17:24, 25) Su kuuku obe bakupa kya buntu ki pabwakyo, we mulombene kwikisumbula sunga kwikilwisha? Muwa nkyabuntu kya kukaanya akifiki kwi Yehowa. Atusangelaa kino kya buntu ngofu. Nyi bwakinyi atukumina kufubisha muwa wetu mu kipaso akitumbisha Yehowa.—Misambo 36:9.

24 “Ofule muntu nobe bu’be nabene.” (Mateo 22:39) Byubishi bi bubi tabitulwisha nka penda atwe nya. Mbilombene dingi kulwishisha bantu betwifunyishe, batudi bafule ngofu. Kileshesho, muntu mushale mu nshibo na ntomi a nfwanka e kupeta mukumbo wi bukopo mwanda wa miishi ya fwanka. Byabya su twaleka byubishi bi bubi, atulesha boso betwifunyishe’shi twibebafule.—1 Yowano 4:20, 21.

25 “Tentekyesha bantu boso’shi bee na kya kwikala bakookyele bansushi na banfumu.” (Tite 3:1) Mu maumbo e bungi kwikala sunga kufuba na bintu abikolwanaa akwipaa mwiya. Atukookyelaa yaya miiya mwanda Yehowa etutekye bwatudya kukookyela banfumu.—Bena-Loma 13:1.

Su tubashala Selele, atutumbisha Yehowa

26. (a) Abitungu tukite kinyi bwa shi Yehowa akumine lulangwilo lwetu? (b) Bwakinyi kushala selele ku meso kw’Efile Mukulu nyi nshalelo mukile buwa?

26 Su atukyebe kwikala ba kuuku ba Yehowa, abitungu tukimbe bya kushintuula nshalelo eetu. Byabya, abitungu twibikite bukidi bukidi. Kuleka byubishi bi bubi tankubofule nya, kadi twikobesha. Yehowa mwitulee’shi etukwasha. Amba’shi: “Nami Yehowa, Efile Mukulu oobe akupa bulambukishi abukukwasha, akukunkusha mwishinda dyoobe.” (Yeeshaya 48:17) Su twetatshisha bwa kushaala selele, atukalesha’shi tukwete kunemeka Efile Mukulu.