Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE 6

Bya kusangula mishindo ya kukisha kapapi

Bya kusangula mishindo ya kukisha kapapi

“Kitaayi byoso bwa ntumbo y’Efile Mukulu.” —1 BEENA-KODINDA 10:31.

1, 2. Bwakinyi abitungu twikale badimukye p’atusangula bya kukisha kapapi?

BANDA kunangushena shi okyebe kupenya kikuba, bomono shi nkinyangye lupese. Okitshi naminyi? Wekidi nka byabya? Wekisumbula? Su otshibi lupese lunyangye bwa shi odye lushii lunyangye?

2 Mu mushindo umune, kukisha kapapi kwi nka bu kyakya kikuba. Ingi mishindo ya kukisha kapapi i buwa, anka i bungi nginyangye mwanda ina myanda i butete, etombo, sunga myanda ya ba demo. Byabya p’osangulaa bya kukisha kapapi wambaa shi: “Mmwanda untale. Ne mulombene kukisha kapapi mu mushindo oso wankumina”? Su wambaa shi: “Mishindo yoso ya kukisha kapapi i bubi”? Sunga shi osangulaa mishindo ya kukisha kapapi na budimu, pa kupela kwi bubi na kusangula kwi buwa?

3. Abitungu tunangushene ku kinyi nsaa yatusangula bya kukisha kapapi?

3 Atwe boso atukuminaa kwisangasha na kukisha kapapi, byabya, abitungu tusangule kalolo. Bi buwa twiyipushe su, mushindo wa kukisha kapapi w’atusangula wi kulwisha sunga kulumbuula kipwano kyetu na Yehowa.

“KITAAYI BYOOSO BWA NTUMBO Y’EFILE MUKULU”

4. Eyi kinyi dya kulonda di mu Bible dilombene kwitukwasha bwa kusangula bya kukisha kapapi?

4 Patwilambula kwi Yehowa, atwitshipaa shi, atumufubila mu muwa wetu oso. (Badika Mulungudi 5:4.) Atulaa shi ‘atukitshi byoso bwa ntumbo y’Efile Mukulu.’ (1 Beena-Kodinda 10:31) Bino abilesha shi twi belambule kwi Efile Mukulu sunga patukwete kwikisha sunga kukisha kapapi, ta nka mpenda nsaa yatudi ku bisangilo sunga mu bulungudi nya.

5. Abitungu tupe Yehowa lulangwilo lwi naminyi?

5 Kyoso kyatukitshi mu muwa wetu nkitale lulangwilo lwetu bwa Yehowa. Mpoolo badi mupatuule bino pabambile shi: “Nenutekye. . . bwanudya kwilambula anwe baanabeene bu mulambu wiselele, ulongamine Efile Mukulu.” (Beena-Looma 12:1) Yesu bambile shi: “Ofule Yehowa Efile Mukulu oobe n’eshimba dyoobe dyooso, na kikudi kyoobe kyooso na kinangu kyoobe kyooso, mpa na bukome boobe booso.” (Maako 12:30) Atukuminaa kupa Yehowa bintu byetu bya muulo. Kala, pababadi bena Isaleele abalambula nyema kwi Yehowa, bibadi abitungu shi balambule nyema e na mbidi bukome. Su mulambu wi na kantu kampanda ke bubi, Efile Mukulu tabadi eutambula nya. (Beena-Leevi 22:18-20) Mu kipaso kimune, Yehowa e kupela kukumina lulangwilo lwetu. Naminyi?

6, 7. Mushindo watukisha kapapi wi kulwisha sunga kulumbuula lulangwilo lwetu lwa Yehowa naminyi?

6 Yehowa etulungula shi: “Ikalaayi beeselele, mwanda ami nee eeselele.” (1 Mpyeele 1:14-16; 2 Mpyeele 3:11) Yehowa akumina lulangwilo lwetu nka su lwi selele sunga lutoshibwe. (Miiya Ikituulwe 15:21) Lulangwilo lwetu ta ndulombene kwikala lutoshibwe su tukwete kukita myanda yabadi bashikwe kwi Yehowa, bu myanda i butete, bu ntomboshi, sunga ipushene na myanda ya ba demo. (Beena-Looma 6:12-14; 8:13) Kadi bi kwinyongosha dingi Yehowa su tukwete kukisha kapapi na bintu bi byabya. Mbilombene kufwisha lulangwilo lwetu bu lushii selele na lwabasha kukumiina kwi Yehowa na kulwisha kipwano kyetu naye.

7 Byabya, mbikunyi byatudya kusangula mushindo wa kukisha kapapi na binangu? Mmayi kinyi a kulonda alombene kwitukwasha bwa kutundula mushindo wa kukisha kapapi wi buwa na wi bubi?

SHIKWA KYAKYA KI BUBI

8, 9. Munshindo kinyi wa kukisha kapapi watudi bashikwe? Na, mbwakinyi?

8 Lelo uno kwi mishindo ilekene ya kukisha kapapi. Ingi i buwa kwi bena Kidishitu, anka i bungi tayibuwa nya. Kya kumpala, tubande kutala mishindo i bubi ya kukisha kapapi ayitungu shi tushikwe.

9 Ma filme, ma site a Internete, byabalesha ku télévision, maasha a ma video, na ngono mwi myanda i butete na ya ba demo. Abalesha bintu bi bubi nka bu bishi bubi na bu bya kusepesha nabyo bantu. Anka bena Kidishitu mbadimukye na abapelaa mushindo oso wa kukisha kapapi ushi wipushene na abyamba miiya ilulame ya Yehowa. (Bikitshino 15:28, 29; 1 Beena-Kodinda 6:9, 10) Nsaa y’atupele bino bintu, atulesha Yehowa shi twi bashikwe kyakya ki bubi.—Misambo 34:14; Beena-Looma 12:9.

10. Kusangula kwa mushindo wi bubi wa kukisha kapapi kwi kutusha bipeta kinyi?

10 Anka bangi bantu abapwandikisha shi kukisha kapapi na myanda y’etombo, i butete, sunga kutala myanda ya ba demo, takwi na mwanda. Abeyipusha shi: ‘Bubi bwi pe kunyi? Takwi efuku su ndimune dyandya kukita ino myanda.’ Su twela binangu byabya, atwidimbi. Bible amba’shi: “Takwi kikile eshimba dya muntu bulamalama, takwi muntu ashingulaa byadidi sunga kwiuka bya kwidipasha.” (Yeelemiya 17:9) Su tukwete kukisha kapapi na bintu byabadi bashikwe kwi Yehowa, twi kwamba naminyi’shi twi bashikwe bintu bi bubi? Nsaa yatutungunuka na kukisha nabyo kapapi , atubanga kwibimona bu bishii bubi. Yaya nsaa, kondo ketu k’eshimba akabofula na akalekye kwitudimusha nsaa yatusangula mushindo wi bubi.—Misambo 119:70; 1 Timote 4:1, 2.

11. Mukanda wa Beena-Ngalatea 6:7 awitukwasha naminyi bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi?

11 Eyi dy’Efile Mukulu aditulungula shi: “Akikunu muntu nyi kyawumbula.” (Beena-Ngalatea 6:7) Eyendo shi su twekala atukisha kapapi na byabya bintu, atukafudila mu kwibikita. Kileshesho, bangi abadi bepane mu kubandjila bintu bi butete, bibadi bibafishe mu kukita myanda i butete. Anka, Yehowa kwete kwitupa bukwashi bwatudi nabo lukalo bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi na binangu.

FUBSHA MAYI A KULONDA A MU BIBLE BWA KWATA BITSHIBILO BI BUWA

12. Nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kwata bitshibilo bi buwa pabitale kukisha kwetu kwa kapapi?

12 Ingi mishindo ya kukisha kapapi ayimwenekaa patoka shi ta mbeyikumine kwi Yehowa, na atuku shi abitungu twiyishikwe. Twi kukita naminyi su tayimweneka patoka shi i bubi? Yehowa tamwitupe mulongo wa miiya ayilesha byatudya kutala na byatusha kutala, kupusha sunga kubadika. Anka, akumina shi tufubishe kondo ketu k’eshimba kalongyeshibwe na Bible. (Badika Beena-Ngalatea 6:5.) Yehowa mwitupe mayi a kulonda, mayi a bya binyibinyi aetulongyesha byamonaa myanda. Ano mayi aetukwasha bwa kulongyesha kondo ketu k’eshimba. Aetukwasha bwa kuuka “akikyebe Yehowa” bwa shi twate bitshibilo abimusangasha.—Beena-Efeso 5:17.

Mayi a kulonda a mu Bible aetukwasha bwa kusangula kalolo mushindo wa kukisha kapapi

13. Bwakinyi bena Kidishitu be kwata bitshibilo bilekene pabitale kukisha kwa kapapi? Kadi nkinyi akitungu shi mwina Kidishitu oso akite?

13 Misusa i bungi, mushindo wa kukisha kapapi wabasangula kwi mwina Kidishitu kampanda, wi kumweneka bu wi bubi kwi mungi. Bwakinyi? Mwanda, twi bafule myanda ilekene. Dingi, kilombene kwikala buwa kwi muntu kampanda ki kwikala bubi kwi mungi. Sunga mbyabya, bwa kwata bitshibilo bi buwa, abitungu mwina Kidishitu oso akunkushibwe na mayi a kulonda a mu Bible. (Beena-Fidipe 1:9) Aetukwasha bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi ausangasha Efile Mukulu.—Misambo 119:11, 129; 1 Mpyeele 2:16.

14. (a) Nkinyi ki na muulo akitungu kutaluula pabitale byatufubisha nsaa? (b) Mpoolo bapeele bena Kidishitu elango kinyi?

14 Kingi kintu akitungu kutaluula mbungi bwa nsaa yatukisha mu kukisha kwa kapapi. Bino bi kulesha muulo watwataa nao kukisha kwa kapapi. Bu byatudi bena Kidishitu, mudimo wetu watufubila Yehowa, wi na muulo ukata mu muwa wetu. (Badika Mateo 6:33.) Anka su tatwi badimukye, twi kutadiila kukisha kwa kapapi akwitwata nsaa ikile bungi. Mpoolo badi mudimushe beena Kidishitu bino: “Nudimukye mu mwikêlo wenu: ikalai anutambuka bu bantu basha binangu, kushi bu bashi na binangu.” (Beena-Efeso 5:15, 16, EEM) Byabya, abitungu twiyelele miiya pabitale nsaa ayitungu kwata mu kukisha kwa kapapi, na kukita mwetu moso bwa shi mudimo watufubila Efile Mukulu wikale pa mbalo ya kumpala mu muwa wetu.—Beena-Fidipe 1:10.

15. Mbikunyi byatudya kwikalwila ku mushindo wa kukisha kapapi ulumbene kulwisha kipwano kyetu na Yehowa?

15 Abitungu tushikwe mishindo ya kukisha kapapi yatuuku shi mbeyishikwe kwi Yehowa. Kadi twi kukita kinyi pabitale mushindo wa kukisha kapapi watushatuuku shi wi buwa sunga shi wi bubi? Abitungu nka twikale badimukye su? Banda kwela binangu. Su okwete kuywa mu mwelwa, we kwifubwila ku edindi di mpumo? Nya. Su wataa muwa obe na muulo, osuku kula ngofu na masaku. Bi mumune na mushindo wa kukisha kapapi watusangula. Eyi dy’Efile Mukulu aditulungula shi: “Katusha ngwa yoobe mwishinda dya bubi.” (Nkindji 4:25-27) Byabya, tatwi bashikwe penda kukisha kapapi kwatuuku shi kwi bubi nya, kadi twi bashikwe dingi kukisha kapapi kwatushatukamba kuuka shi kwi bubi’nyi kwi buwa, na kulombene kulwisha kipwano kyetu na Yehowa.

IKALA NA MWENENO A YEHOWA

16. (a) Mbintu kinyi byabadi bashikwe kwi Yehowa? (b) Twi kulesha naminyi shi twi bashikwe byabya byabadi bashikwe kwi Yehowa?

16 Mufundji a misambo bafundjile shi: “Anwe bafule Yehowa, shikwayi bubi.” (Misambo 97:10) Bible kwete kwitulongyesha abipusha Yehowa na bi binangu byaye. Eyipushe bilombene nkukwasha myanda yolongo bwa kwikala na mweneno a myanda bu a Yehowa. Kileshesho, twi balongye shi Yehowa mushikwe “ludimi lwa madimi, maasa aasukumuna mase a muntu shii musoole mwanda, ngwa ailwila kwenda mu kukita bubi.” (Nkindji 6:16-19) Twibalongye shi abitungu tushikwe “myanda i butete, . . . lulangwilo lwa ma nkishi, malenganyi, . . . mikao, suungu, . . . lwabi, bunkolwenkolwe bwa malofu, budiafi, na ingi myanda yi biabia.” (Beena-Ngalatea 5:19-21 Kilombeeno kipya 2014) Bomono bilombene nkukwasha ano mayi a kolonda a mu Bible bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi? Abitungu tulonde miiya ya Yehowa mu nshalelo etu oso, patudi na bantu sunga pa bupenka. (2 Beena-Kodinda 3:18) Byabya, bitshibilo byatwata patudi bupenka abilesha shi twi bantu ba kipaso kinyi.—Misambo 11:4; 16:8.

17. Kumpala kwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi, nkonko kinyi ayitungu shi weyipushe?

17 Nyi bwakinyi, nsaa yosangula mushindo wa kukisha kapapi, eyipushe shi: ‘Bino bina bukitshishi kinyi ku kipwano kyande na Yehowa? Bi na bukitshishi kinyi ku kondo kande k’eshimba?’ Tubande kutaluula angi mayi a kulonda alombene kwitukwasha nsaa y’atusangula mushindo wa kukisha kapapi.

18, 19. (a) Mpoolo bapeele bena Kidishitu elango kinyi? (b) Mmayi kinyi a kulonda alombene kwitukwasha bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi?

18 P’atusangula mushindo wa kukisha kapapi, atusangula bintu bya kutwesha mu binangu byetu. Mpoolo bafundjile shi: “Kintu kyooso kya biinyibiinyi, kyooso kii kineemo, kilulame, kii selele, kyaakya kilombeene kufudiibwa na kudingwa, kyakya kii n’eshina’shi mmwanda wi buwa, kilombeene kukaanyiibwa, byooso byaabya, ebifubileyi.” (Beena-Fidipe 4:8) Su tubausha binangu byetu na ino myanda i buwa, twi kwamba shi: “Bishima bya mukanwa mwande na nkalo ii mwishimba dyande kumiina kwibitambula, Yehowa.”—Misambo 19:14.

19 Eyipushe shi: ‘Nkwete kuwusha bintu kinyi mu binangu byande? Kunyima kwa kutala filme kampanda, nashalaa na binangu bi buwa na bifukame su? Nekalaa na butale mwishimba, na kondo k’eshimba ke buwa? (Beena-Efeso 5:5; 1 Timote 1:5, 19) N’epushaa mu bulungantu bwa kwela luteko kwi Yehowa? Sunga shi napushaa bubi? Bintu binakisha nabyo kapapi abintakula mu kwela binangu ku buntomboshi na ku myanda i butete su? (Mateo 12:33; Maako 7:20-23) Ku bintu byankisha nabyo kapapi, nkwete ‘kwambula mwikelo wa pano pa nsenga’ su?’ (Beena-Looma 12:2) Su twaluula ku ino nkonko na kululama koso, abitukwasha bwa kutundula akitungu tukite bwa kulama kipwano kyetu na Yehowa kinyingye. Abitungu twele luteko bu luno lubelele mufundji a misambo shi: “Kumba meso ande ku bintu bya bisumanga.” *Misambo 119:37.

BITSHIBILO BYETU BI NA BUKITSHISHI KWI BANGI

20, 21. Bwakinyi abitungu twitule pa mbalo ya bangi nsaa yatusangula mushindo wa kukisha kapapi?

20 Dingi eyi dikata dya kulonda dyatusha kuluba ndino: “Byooso mbikumiinwe, anka byooso tabii na bukwashi nya. Muntu takimbanga akimulongamina’nka aye nabeene nya, anka akilongamina mungi.” (1 Beena-Kodinda 10:23, 24) Pa mwanda twi na bulungantu bwa kukita kintu kampanda t’abilesha shi abitungu nka twikikite nya. Abitungu tunangushene ngofu pabitale bukitshishi bulombene kwikala nabo bitshibilo byetu kwi bakwetu bena Kidishitu.

21 Bantu boso tabe na kondo k’eshimba ke mumune nya. Bu kileshesho, kondo kobe k’eshimba ke nkutadiila shi otale filme kampanda ku télévision. Anka kunyima opusha shi yawa filme tasangashaa ungi mukwenu mwina Kidishitu. We kukita kinyi? Sunga wekala na bulungantu bwa kumutala, we kuleka kumutala. Bwakinyi? Mwanda tokumina “kukitshina bakwetu milwisho”—sunga kukitshina “Kidishitu bubi.” (1 Beena-Kodinda 8:12) T’atukumina kukita kintu kikumbene kukokosha bena Kidishitu netu nya.—Beena-Looma 14:1; 15:1; 1 Beena-Kodinda 10:32.

22. Mbikunyi byatudya kulesha shi twi na binangu bi buwa pabitale bitshibilo abyata bangi bena Kidishitu?

22 Ku lungi lupese, we kukita kinyi su kondo kobe k’eshimba akakutosha kubandjila, kubadika sunga kukita kintu kampanda kyabamonaa kwi mungi muntu bu ki buwa? Pa mwanda we mwibafule na webanemekaa, twe kwibakitshisha pa bukopo bwa shi baate kitshibilo kimumune na kyobe. Muntu atambusha motoka auku shi bangi be kwiutambusha lubilo sunga bipela kumukila, kadi be nka bantu abauku kutambusha kalolo. Mu kipaso kimune, obe na bangi bakwenu nwi balombene kwikala anulondo mayi a mu Bible kadi mweneno enu elekena ku tu myanda tupela bu kuuka mushindo wa kukisha kapapi wi buwa.—Mulungudi 7:16; Beena-Fidipe 4:5.

23. Nkinyi kya kwitukwasha bwa kusangula kalolo mushindo wa kukisha kapapi?

23 Byabya, nkinyi kya kwitukwasha bwa kusangula kalolo mushindo wa kukisha kapapi? Nsaa yatufubisha kondo k’etu k’eshimba kalongyeshibwe na mayi a mu Bible na kwitula pa mbalo ya bakwetu bena Kidishitu, atusangula kalolo. Na atwikala na muloo wa kukita “bintu byoso bwa ntumbo y’Efile Mukulu.”

^ par. 19 Twi kupeta mayi a kulonda alombene kwitukwasha bwa kusangula mushindo wa kukisha kapapi mu Nkindji 3:31; 13:20; Beena-Efeso 5:3, 4; na Beena-Kolose 3:5, 8, 20.