Banda kupwandjikisha uno mwanda: Nsaa ikwete Julia kwitala mu lumweno, emono bu mukile bukata. Eakwila mwishimba’shi: “Abintungu mpeleshe bushito bwa’shi nyaane”​—aku naamu bamutande na ba loole baaye bakwete kumumona’nka bu “ka lusele.”

Kunyima kwa mafuku, Julia bakimbi byadya kwata kitshibilo kya kupeelesha “kilo sunga itaano.” Binobino babanga kupela kudya munda mwa mafuku . . .

Su boodya kwikala wemono bu Julia, boodya kukita kinyi?

Tabi bubi kwikalakasha bwa abimweneka mbidi yoobe nya. Mwanda sunga Bible kwete kwisambila pabitale buwa bwa mbidi ya bantu bu Saraa, Rashele, Abigaile, Yoosefe, na Daavide. Akula dingi bwa mwana mukashi abetamina bu Abishage’shi ‘baadi buuwa bukile.’​—1 Banfumu 1:4.

Kadi bansongwa bebungi abekalakasha bikishekishe bwa mbidi yaabo. Aku namu kukita kwa byabya kwi kwibafwishila nkalakashi. Banda kutala ino myanda:

• Mbasangane mu kukimbuula’shi: Mu bansongwakashi 58 pa lukama abedilanga’shi be bukata bukilekile, aku namu nkapenda 17 nyi bekeele bukata bukile.

• Mu kungi kukimbuula, mbasangane’shi mu bana bakashi 45 pa lukama abedilanga bwa kilo ipeela, aku namu bekeele na kilo ikile bungi!

• Pabakwete kukimba bya kupeela, bangi bansongwakashi bakwete kukumba mukumbo wabetamina bu anorexie​—kwikyengyesha akufisha muntu mu kwishaadika na nsala.

 Su bomono’shi bobanga kupona mu wawa muteo wa kwinyooka bwa kupela kudya, kimba bukwashi. Kimba bya kulungula bakutande sunga ungi muntu mukulu wepushena naye. Bible akula’shi: ‘Kuuku a binyibinyi aleesha kifulo mafuku ooso. Mmukwabo na muntu namu e kwanka mwanda wa kumukwasha mu bishôtshi.’​—Nkindji 17:17, EEM.

Mu kwakula kwa kalolo, muntu a munda nyi mulombeene kwikasha muntu kalolo sunga bibubi. Banda kutala kileshesho kya Absalome mwana a Nfumu Daavide. Bible akula’shi:

“Ta kubaadi muntu eebuwa bwa mpala bu Absalome. . . . Baadi shii kato.”​—2 Samwele 14:25.

Kadi, uno nsongwalume baadi na kwitatula, lwabi, na bulamalama! Anka, Bible t’esambila pabitale buwa bwa mpala bwaye nya; aleesha’shi Absalome baadi muntu shi na buufu, shi na kululama na sh’etombo.

Binangu byobe’be nabeene bwa mbidi yoobe, bi kwikala’nka bu kwitala mu lumweno alulwisha byodi.

Nyi bwakinyi Bible etupa dino elango dibuwa’shi:

‘Nufwale muntu mupya.’​—Beena-Kolose 3:10.

“Kwilumbuula kwenu ta kwikalanga kwa panundu . . . , anka kwikale akuleesha myanda ifwame mu mashimba eenu.”​—1 Mpyeele 3:3, 4.

Sunga byekala’shi ta bi bubi kwilumbuula bwa kumweneka kalolo, mwanda wi na muulo ukata nyi mbumuntu bwetu bwa munda kukila byatumweneka. Mwenda mafuku, ngikashi yoobe ibuwa nyi ayikakumwesha buwa kumpala kwa bangi kukila mbidi inyingye sunga buwa bwa mpala! Ungi nsongwakashi abetanyina bu Phylicia akula’shi: “Buwa bwa mbidi bwi kukaka bangi musango umune, anka bumuntu boobe bufwame na ngikashi yoobe ibuwa nyi yabakatentekyesha bikata kwi bangi.”

Obofulaa kwishimba nsaa yokwete kwitala su?

Opwandjikisha’shi we kwitumpa nsabanga sunga kudya bintu kampanda bilombeene kushintuula mbidi yoobe su?

Nkinyi akitungu’shi oshintuule ku byomweneka su kwi mushindo? (Ela katundwilo pa kyokumiina.)

• MBULA

• MBUKATA

• NYEENE

• MBIDI

• MPALA

• NKIKOBA

Su waluulanga’shi; oolo ku nkonko ibidi ya kumpala na kwela katundwilo pa myanda isatu sunga kukila i pa lukonko lwa kasatu, uuka’shi: Bantu mbalombeene kwikala abakumono bilekeene na byokwete kwimona. Mwanda abiikalaa bibofule bwa kwikalakasha bikishekishe pabitale mbidi yeetu.​—1 Samwele 16:7.