1. Mmushindo kinyi ubaadi Yobo mufikie mu kuuka Yehowa kalolo?

 YOBO baadi muisambe na bantu be bungi mu nshalelo aaye. Anka muisambo wi na muulo ukata nguno ubaadi muisambe na Yehowa Efile Mukulu aaye. Mu uno muisambo, Yehowa balunguile Yobo buadia kutala bintu bi buwa biadi mupangie. Bino bibaadi bilombene kukuasha Yobo buadia kuuka bi binangu bia Yehowa, na kunyingisha lukulupilo luaye mui Yehowa’shi mmulombene kupa bafubi baaye bintu biabadi nabio lukalo. Bu kileshesho, Yobo baadi mutentekieshe’shi Efile Mukulu apasukilaa nyema, mmulombene kumupasukila namu naaye. (Yob. 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) P’aye kutala bileshesho bia bipangua, Yobo baadi mulongie bi bungi pabitale ngikashi y’Efile Mukulu aaye.

2. Buakinyi mbilombene kuituelela bukopo bua kutaluula bipangua bia Yehowa?

² N’atue namu, tui balombene kulonga bi bungi pabitale Efile Mukulu eetu nsaa y’atutaluula kalolo bintu biadi mupangie. Anka, ingi nsaa abituelelaa bukopo bua kukita bino. Su tui basheleele mu kibundi tui balombene kukutua kumona bishinkamiisho bipeela bia bipangua mu nshalelo eetu a kuifuku n’efuku. Sunga tuekala bashaleele peepi na bipangua, tui balombene kuipusha bu bashi na nsaa ya kulongiela kui bipangua. Biabia, tuisambileyi buakinyi bi buwa kuata nsaa na kuikitshisha bua kubandila bipangua. Atukataluula dingi mushindo aufubishaa Yehowa na Yesu bipangua bua kuitulongiesha, na kiatudi balombene kukita bua kupeta malongiesha akata ku bipangua.

3. Nkinyi akilesha’shi Yehowa baadi akumiina’shi Adame asankile bipangua?

³ Yehowa baadi akumiina’shi bantu ba kumpala basankile bipangua Biaye. Efile Mukulu pa bapangile Adame, bamupeele mpaladiiso e buwa bukile bua kushaala na amupa mudimo wa kupasukila na kutamisha mpaladiiso. (Kib. 2:8, 9, 15) Banda kupuandikisha muloo ubaadi nawo Adame, pa bamuene abikulu mitshi na bilongo. Uno ubaadi muabi kui Adame bua kupasukila efuba dia Edene! Yehowa balunguile dingi Adame buadia kuudika nyema ilekeenelekeene mashina. (Kib. 2:19, 20) Yehowa baadi mulombene kudika nyema mashina aye nabene, anka baadi mupe Adame wawa mudimo. Kushi mpaka, kumpala kua’shi Adame eyudikie mashina, Adame baadi mulongie bua kuuka bi nyema kalolo, aye nkutala bua kumona akikumiina nyema ooso na mushindo wi bikitshino biaye. Adame baadi musankile kukita uno mudimo. Kushi mpaka, bibaadi bimukuashe buadia kupusha bi Yehowa na binangu, bi’apasukilaa bipangua biaye, na bintu bi buwa biadi mupangie.

4. (a) Mbua kabingilo kinyi kamune ka buakinyi abitungu tutaluule bipangua? (b) Mbipangua kinyi bi’okambaa kusankila bishekishe?

⁴ Kabingilo kamune ka buakinyi tui balombene kutala bipangua, nka’shi muanda Yehowa akumiina’shi tukite biabia. Yehowa etulungula’shi: “Ebwesheeyi meeso eenu kwiyilu numone.” Etuipusha dingi’shi: “Nnaanyi mupangye byaabya bintu byooso?” Lualulo alupushika kalolo. (Yesh. 40:26) Yehowa bapangile bioso bi muiyilu na bi pa nsenga na tulunga tua meema. Na bino bintu bioso abitulongiesha pa bimutale. (Mis. 104:24, 25) Nangushena mushindo wabadi betupangie kui Efile Mukulu. Mmuitupangie na mushindo wa kusankila bintu bi buwa bi’atumono biadi mupangie. Mmuitupangie dingi na mushindo wa kusankila bipangua bilekeenelekeene ku bukuashi bua bintu bitaano biadi muitupangie naabio bu, kumona, kupusha, kukuma, kupusha muenyi, na kupusha eshiko.

5. Muyile Bena-Looma 1:20, kulongiela ku bipangua bia Yehowa kui kuitukuasha naminyi?

⁵ Bible alesha kangi kabingilo ke na muulo ka buakinyi tui balombene kutaluula bipangua. Etulongiesha pabitale ngikashi ya Yehowa. (Badika Bena-Looma 1:20.) Bu kileshesho, tala bintu biabadi bapangie kui Yehowa na omone biabidi buwa. Bipangua abitulongiesha’shi, Efile Mukulu e na binangu bikile. Banda kunangushena pabitale bidibua bilekeenelekeene bi’atusangeelaa. Bino abitulesha patooka bi bukata bua kifulo kiaye kuatudi. Nsaa y’atumono bi bumuntu bua Yehowa ku bintu biadi mupangie, atunyiisha kumuuka kalolo na abitutakula buatudia kuifubuila kuadi. Binobino, tubandeyi kutala ingi mishindo  ayifubishaa Yehowa bipangua bua kulongiesha bantu malongiesha e na muulo.

6. Ndilongiesha kinyi diatudi balombene kupete p’atubandila toonyi atufilukaa?

⁶ Yehowa mmutshibe bipungo. Ku kipua kioso, ku mfudiilo a mueshi wa Kabidi, na pankatshi pa mueshi wa kataano bena Isaleele babaadi balombene kumona toonyi tua cigogne kua tupapama muiyilu bua kufiluka na kuenda kunundu ku’eumbo diabo. Efile Mukulu balunguile bena Isaleele’shi ‘toonyi twa cigogne atwiûku kipindji kyâto kya kufiluka.’ (Yel. 8:7, EEM) Nka bu Yehowa biadi mupue kutshiba kipungo kia tuno toonyi kia kufiluka, mu mushindo umune, ngi biadi mutshibe namu kipungo kia kiimu kiaye. Lelo uno, p’atumono toonyi atufiluka, abitutentekiesha’shi tui balombene kukulupila’shi Yehowa mmutuule ‘mafuku atshibibue’ bua kufuisha mfudiilo a uno ndumbuluilo e bubi.—Aba. 2:3.

7. Tui balombene kulongiela kinyi p’atubandila mushindo aupapamaa koonyi? (Yeeshaya 40:31)

⁷ Yehowa apeyaa bafubi baaye bukome. Kukiila kui Yeshaya, Yehowa baadi mulee’shi akanyingisha muilo waye ‘umene mbaba bu toonyi twa mumba’ nsaa y’abakepusha mbabofule ku mashimba sunga kutshoboloka. (Badika Yeeshaya 40:31.) Bionyi bia mumba abipapamaa muiyilu kushi sunga kupapula mbaba kipindi ki bula. Ayikitaa bino payata lupapi lui kaalo. Bino abitutentekiesha’shi Yehowa mmulombene kuitupa bukome nka bu biapeya tuno toonyi! Nsaa y’omono koonyi nkalengame muiyilu, kushi kupapula mbaba, tentekiesha’shi Yehowa mmulombene nkupa bukome bodia kukambila nkalakashi yobe yooso.

8. Yobo baadi mulongiele kinyi pa kutaluula bipangua bi’Efile Mukulu, na bino mbilombene kuitulongiesha kinyi?

⁸ Yehowa ngi atudi balombene kukulupila. Yehowa bakuashishe Yobo buadia kunyingisha lukulupilo luaye muadi. (Yob. 32:2; 40:6-8) Mu muisambo na Yobo, Efile Mukulu bamulesheshe bintu bi bungi Biadi mupangie, mu biabia bintu mui nyenyenyi, makumbi, na mipenyo i bukopo. Yehowa baadi mu mulungule dingi pabitale nyema, bu mboo na mfualasa. (Yob. 38:32-35; 39:9, 19, 20) Bino bintu bioso ta mbileshe penda bukome bua kukaanya bu’Efile Mukulu nya. Anka mbileshe dingi kifulo kiaye na binangu biaye bi bungi. Nangushena ku uno muisambo, Yobo bafikile mu kukulupila mui Yehowa kukila kumpala. (Yob. 42:1-6) Mu mushindo umune, p’atulongiela ku bipangua, abitutentekisha’shi Yehowa e na binangu bi shii na mfudiilo, na bukome bui bungi kukila buetu. Dingi mmulombene na akafudiisha nkalakashi yetu yooso. Uno muanda awitukuasha bua kunyingisha lukulupilo luetu muadi.

9-10. Abikitaa nguba na mpeshi abitulongiesha kinyi pabitale Yehowa?

⁹ Yesu baadi muukie bi bungi pabitale bipangua. Anka bu “mufubi,” Yesu baadi mupete kineemo kia kufuba pamune na Nshaye, bua kupanga bi muiyilu na bi pa nsenga. (Nki. 8:30, EEM) Kunyima, Yesu pa baadi pa nsenga, baadi mufubishe bipangua bua kulongiesha balongi baaye pabitale Nshaye. Tubandeyi kutala malongiesha apeela abaadi mulongieshe.

¹⁰ Yehowa aleshaa kifulo kui muntu ooso. Mu muisambo waye wa ku Muengie, Yesu baadi mukakie binangu bia balongi baaye ku bipangua bibidi biabauku kui bantu be bungi: kaanya na mpeshi. Bino bipangua bibidi bi na muulo ukata, abitukuasha bua kuikala na muwa. Su Yehowa badia kupela kupa bantu bino bipangua, ta tubadia kumufubila nya. Biabia e na kifulo kikata p’aye kupa bantu booso nguba na mpeshi. (Mat. 5:43-45) Yesu bafubiishe dino dilongiesha, bua kulongiesha balongi baaye’shi Yehowa akumiina’shi tuleshe muntu ooso kifulo. P’atusankila kupona kua nguba sunga kumona mpeshi mutaale p’anoko, abitungu tunangushene ku kifulo kia Yehowa  kishi na ntondo. Kileshesho kiaye, nkilombene kuitutakula bua kulesha kifulo kimumune p’atulungula mukandu wi buwa kui bantu booso.

11. P’atubandila toonyi, bi kuitunyingisha mushindo kinyi?

¹¹ Yehowa alombashaa nkalo yetu ya ku mbidi. Mu wawa muisambo umune wa ku Muengie, Yesu bambile dingi’shi: “Talai tonyi: t’atukunâ sunga nkuumbula, sunga kubîka bya kudya mu mashibo, anka Nshenu e mwiilu etudîshâ!” Bibaadi bibofuile bantu babaadi abateemesha Yesu, p’abo kumona toonyi atupapama muiyilu, nsaa ibebepuishe’shi: “Anwe ta nwi na kinêmo kikilekile pe kya tonyi be?” (Mat. 6:26, EEM) Kino kifulo kia uno mushindo akitushinkamiisha’shi, Yehowa akapasukila nkalo yetu ya ku mbidi. (Mat. 6:31, 32) Dilongiesha diatudi balombene kulongiela ku bipangua, aditungunuka na kunyingisha bafubi be na lulamato. Ungi mukuetu mukashi kii nsongua mbala-mashinda a mu Espagne baadi mupushe kutshoboloka kuishimba, muanda ta baadi mulombene kupeta mbalo i buwa ya kushaala. Anka kunyima pa baadi mumone toonyi atudi, kuatush’atukunaa sunga kuumbula, bibaadi bimunyingishe ngofu. Amba’shi: “Tuno toonyi tooso atuntentekiesha’shi Yehowa etupasukilaa, na akampasukila n’ami.” Kunyima kua paapa, mukuetu bapetele mbalo ya kushaala.

12. Muyile Mateo 10:29-31, bimusodia abitulongiesha kinyi pabitale Yehowa?

¹² Yehowa etuataa na muulo pa bupenka. Kumpala kuadia kutuma balongi baaye mu mudimo wa bulungudi, Yesu baadi muibakuashe buabadia kukambila moo wa kubinguabingua. (Badika Mateo 10:29-31.) Baadi mukite bino p’aye kuibapa kileshesho kia toonyi tubaabadi abauku kalolo kui bantu mu Isaleele: “bimusodya.” Tuno toonyi tubaadi na muulo upeela mu mafuku a Yesu. Yesu balunguile balongi baaye’shi: ‘Sunga kimune kyaa kwabidi t’akiponaa paashi kushii nshenu kuuka.’ Balombeshe dingi’shi: “Nwi na muulo ukile wa biimusodya byooso.” Yesu baadi mushinkamiishe balongi baaye’shi, Yehowa ebataa na muulo pa bupenka, biabia ta be na kabingilo ka kutshiina kubinguabingua. Balongi babaadi abatentekiesha mayi a Yesu nsaa ibaabadi abamono bimusodia mu mudimo wa bulungudi mu bibundi bikata na mu tubibundi tupeela. Biabia nsaa y’omono toonyi tupeela, tentekiesha’shi Yehowa akuataa na muulo pa bupenka muanda noobe namu we na “muulo ukile wa biimusodya byooso.” Ku bukuashi buaye t’abitungu’shi nutshine nsaa ya benubingabinga kui bangi.—Mis. 118:6.

13. Nkinyi akiketukuasha bua kulonga bi bungi kukiila ku bipangua?

¹³ Tui balombene kulonga angi malongiesha e bungi pabitale Yehowa kukiila ku bipangua. Mmushindo kinyi? Wa kumpala, abitungu tuate nsaa ya kubandila bipangua. Na dingi, abitungu tunangushene ku ki’abitulongiesha pabitale Yehowa. Misuusa ibungi t’abikalaa bibofule bua kukita bino nya. Géraldine, mukuetu mukashi a mu Cameroun, amba’shi: “Ne mukudile mu kibundi kikata, biabia, ne musangane’shi abitungu kuikitshisha ngofu bua kubandila bipangua.” Ungi mukuetu mukulu a mu kakongie abetanyinaa bu Alfonso  apatuula’shi, “Ne mulongie’shi abitungu ngikale na programe a nsaa yandia kuikala bupenka bua kubandila bipangua, na kunangushena ku ki’abindongiesha pabitale Yehowa.”

14. Davide baadi mulongie kinyi nsaa ibaadi anangushena pabitale bipangua bi’Efile Mukulu?

¹⁴ Davide baadi munangushene pabitale bipangua bi’Efile Mukulu. Balunguile Yehowa’shi: “Pa kutal’eyilu, mufubo wa ku minwe yoobe, mweshi na nyenyene byoodi mupangye, muntu naamu ee kiinyi, bwody’a kumwelela kinangu?” (Mis. 8:4, 5) Eyendo Davide pa baadi atala muiyilu bufuku, ta baadi penda asankila kumona nyenyenyi yooso nya, baadi dingi anangushena ku kibaadi nyenyenyi ayimulongiesha pabitale Efile Mukulu. Baadi mulongie pabitale bukata bua Yehowa. Ingi misuusa, Davide baadi munangushene pabitale mushindo ubaadi mbidi yaye ayipanga munda mua nyinaye. Bu bibaadi anangushena bua ino mianda ayikaanyisha kantu pa kantu, baadi na lutumbu bua binangu bi bungi bia Yehowa.—Mis. 139:14-17.

15. Tusha bileshesho bia mushindo omonaa ngikashi ya Yehowa mu bipangua. (Misambo 148:7-10)

¹⁵ Anka bu Davide, t’abitungu’shi tuende kula bua nkakimba bipangua bua kunangushena ku bianka nya. Su obandila bipangua bi peepi nobe, we mulombene kumona ngikashi ibungi ya Yehowa. Bu kileshesho, we kutundula bi bukome bua Yehowa nsaa y’opusha bi bukome bua nguba pa mbidi p’obe. (Yel. 31:35) We kunangushena bi binangu bi’Efile Mukulu nsaa y’omono koonyi akapu esua. Nangushena abikumiina Yehowa’shi osepe nsaa y’omono tubua tuana atushiisha mikila yaato. We kunangushena bi kifulo kia Yehowa nsaa y’omono nyina muana aasha na muana aaye mukinga. Tui na mishindo i bungi ya kulonga pabitale Yehowa, muanda bipangua biaye bioso bikata na bipeela, bi peepi na bi kula abimutumbishaa.—Badika Misambo 148:7-10.

16. Abitungu tuate kitshibilo kia kukita kinyi?

¹⁶ Efile Mukulu eetu e na binangu bikile, kifulo na bukome. Na bintu biadi mupangie bi buwa bukile. Ino ngikashi, na ingi i bungi ikuete kumuekanga ku bipangua anka su tubebibandila. Biabia, tuikaleyi misuusa yoso atuata nsaa ya kusankila bipangua na kunangushena ku ki’abitulongiesha pabitale Yehowa. P’atukitshi bino, atukefubuila ngofu kui Mupangi eetu. (Shak. 4:8) Mu muisambo aulondo, atukataluula mushindo ulombene ba nambutuile kufubisha bipangua bua kukuasha bana baabo buabadia kuifubuila kui Yehowa.