1. Daavide badi mupushe naminyi pabitale Yehowa, na bino bibamutakwile mu kukita kinyi?

NFUMU DAAVIDE bafundjile’shi: “Yehowa mmukata, akupa ntumbo.” (Misambo 145:3) Badi mufule Yehowa, na kyakya kifulo kibamutakwile bwa kumutumbisha “munkatshy’a kakongye.” (Misambo 22:23; 40:5) Kushi mpaka, we mufule Yehowa na okumina mayi a Daavide aamba’shi: “Wende ntumbo Yehowa, Efile a Isaleele nshetu, bwa ikalaika.”​—1 Myanda 29:10-13.

2. (a) Mushindo kinyi watudi bakumbene kutumbisha Yehowa? (b) Bangi be na lukalakashi kinyi, na myanda kinyi yatukyebe kutaluula?

² Lelo uno, umune wa ku mishindo ya kutumbisha Yehowa nkutusha ngaluulo mu bisangilo bya bena Kidishitu. Anka, bakwetu balume na bakashi bebungi bakwete kupeta lukalakashi. Be na lukalo lwa kutusha ngaluulo mu bisangilo, kadi moo awibakutshishwa. Be kupudisha uno moo wabo naminyi? Na mmayele kinyi akumbene kwitukwasha atwe boso bwa kutusha ngaluulo ayinyingisha? Kumpala kwa kwaluula ku ino nkonko, tubandeyi kutaluula tubingilo tukata atwitutakulaa mu kwaluula mu bisangilo.

3-5. (a) Nka byabadi baleshe mu Beena-Ebelu 13:15, bwakinyi atutushaa ngaluulo mu bisangilo? (b) Atwe boso twi kutusha ngaluulo i mumune su? Patuula.

³ Yehowa mmupe ooso akwatudi kinemo kya kumutumbisha. (Misambo 119:108) Ngaluulo yatutusha mu bisangilo ngumune wa ku “milambu ayisangasha Efile Mukulu,” na takwi  muntu akutusha wawa mulambu pa mbalo yetu. (Badika Beena-Ebelu 13:15.) Yehowa atekaa muntu oso bwa’shi atushe mulambu sunga lwaluulo lwi mumune su? Takitaa byobyo nya!

⁴ Yehowa auku’shi twi na bukome na myanda ilekeene, na asangelaa milambu yoso yatudya kumupa. Banda kunangushena ku milambu ya bena Isaleele ibadi atambula. Bangi bena Isaleele babadi na mushindo wa kutusha mwana a mukooko sunga mbushi. Anka mwina Isaleele mulanda badi na kya kutusha “tukutshi tubidi sunga tunkudimba tubidi.” Na su mwina Isaleele te na mushindo wa kutusha tonyi tubidi, Yehowa badi atambula “ky’ekumi kya mpaya a bukula.” (Beena-Leevi 5:7, 11) Bukula bubadi na muulo upela, anka Yehowa badi asangeela wawa mulambu, nka su bwabwa “bukula bwibuwa.”

⁵ Efile Mukulu etu sha kalolo apushaa nka byabya pamwanda wetu lelo uno. Nsaa yatutusha ngaluulo, takimbaa nka’shi oso a kwatudi ekale nka mwisambi mukata bu bibadi Apolose sunga Mpoolo badi akumu bantu ku mashimba nya. (Bikitshino 18:24; 26:28) Yehowa atekye penda’shi tutushe ngaluulo mupunda bukome bwatudi nabo. Tentekyesha mukashi a mu lufwila badi mutushe tu bitshele tubidi. Badi na muulo kwi Yehowa mwanda batushishe mupunda bukome bwaye.​—Luka 21:1-4.

6. (a) Muyiile Beena-Ebelu 10:24, 25, ngaluulo yatupusha i na bukitshishi kinyi kwatudi? (b) We kulesha lutumbu bwa ngaluulo ayikunyingisha naminyi?

⁶ Atwinyingishenaa kukiila ku ngaluulo yetu. (Badika Beena-Ebelu 10:24, 25.) Atwe boso atusangelaa kupusha ngaluulo ilekene ku bisangilo. Atukuminaa kupusha ngaluulo ipelepele, na bishima bya mwana abitukila mwishimba. Atunyingishibwa na mayi ebuwa a muntu akula byadi mulongye bya binyibinyi. Na atusankilaa baba “abanyingi mashimba” bwa kutusha ngaluulo, sunga bekala na buufu sunga’shi bakyababanga kulonga ludimi lwetu. (1 Beena-Tesalonika 2:2) Twi balombene kulesha lutumbu bwa kwitatshisha kwabo naminyi? Twi balombene kwibatumbula bwa lwaluulo lwabo lubetunyingisha mu bisangilo. Ungi mushindo wa kulesha lutumbu, mpa kutusha yetu ngaluulo. Byabya mu bisangilo abetunyingishaa, atwe namu atunyingisha bangi.​—Beena-Looma 1:11, 12.

7. Mbukwashi kinyi bwatupete nsaa yatwalula mu bisangilo?

⁷ Patutusha ngaluulo abitukwasha atwe  banabene. (Yeeshaya 48:17) Mu mushindo kinyi? Kya kumpala, su tubata mpango ya kutusha lwaluulo, yaya nsaa twi na kangi kabingilo ka kulumbuula bisangilo. Nsaa yatwilumbuula kalolo, atupete mpushisho ebuwa a Eyi dy’Efile Mukulu, atwikala na mushindo wibuwa wa kutumikila myanda yatulongo. Kya kabidi, atusangela bisangilo ngofu mwanda tukwete kutusha ngaluulo mwanka. Kya kasatu, bu byabitungu kwitatshisha bwa kwaluula, atutentekyesha myanda yatudi baluule mafuku ebungi kunyima kwa bisangilo.

8-9. (a) Anka byabadi baleshe mu Malaki 3:16, opwandikisha’shi Yehowa apushaa naminyi patutusha ngaluulo mu bisangilo? (b) Bangi mbalombene kupusha moo wa kinyi?

⁸ Atusangasha Yehowa pa kulesha lukumiino lwetu patoka. Atushinkamisha’shi Yehowa kwete kusangeela byoso byatukitshi bwa kutusha ngaluulo. (Badika Malaki 3:16.) Alesha muloo waye nsaa yetwelela mwabi patukwete kwitatshisha bwa kumusangasha.​—Malaki 3:10.

⁹ Eyendo, twi na tubingilo twa kutusha ngaluulo mu bisangilo. Anka, bangi mbalombene kupusha moo wa kwibwesha mboko. Su opushaa byabya, tobofulanga kwishimba nya. Tubande kwata tu bileshesho tupeela twa mayi a kulonda a mu Bible na angi mayele akumbene kwitukwasha boso bwa kutompa kutusha ngaluulo mu bisangilo.

10. (a) Bangi ba kwatudi abapushaa moo wa kinyi? (b) Bwakinyi kupusha moo wa kwaluula nkitundwilo kibuwa?

¹⁰ Opushaa katshim’a munda nsaa yokyebe kwibwesha mboko bwa kwaluula mu bisangilo su? Su mbyabya, twe bupenka nya. Kyodya kuuka nkwamba’shi boso bwetu atupushaa moo kumpala kwa kwaluula. Bwa’shi omone bya kukambila moo wa kwaluula, bibuwa obande kuuka akikupeyaa wawa moo. Opushaa moo wa’shi tala oluba binyi byokyebanga kwakula sunga’shi, tala waluula bishi’byo su? Otshinaa’shi tala lwaluulo lobe lwekala lushadile kwi lwa bangi su? Eyendo’shi, wawa moo oso nkileshesho kibuwa. Aulesha’shi  we mwiyishe na wataa bangi bu bakukile. Yehowa mmufule kwiyisha. (Misambo 138:6; Beena-Fidipe 2:3) Anka Yehowa akumina’shi omutumbishe na kunyingisha bakwenu balume na bakashi mu bisangilo. (1 Beena-Tesalonika 5:11) Mmukufule na akunyingisha mu mushindo ulombane.

11. Ndambukisho kinyi i mu Bifundwe ikumbene kwitukwasha?

¹¹ Banda kutala ingi ndambukisho i mu Bifundwe. Bible amba’shi boso bwetu atukitaa bilema mu ngakwilo na mushindo w’atwibyakula. (Shake 3:2) Yehowa tetutekye bwatudya kwikala bapwidikye nya, mpa na bakwetu balume na bakashi namu t’abetutekye byabya nya. (Misambo 103:12-14) Abo nkifuko kyetu kya mu kikudi na mbetufule. (Maako 10:29, 30; Yowano 13:35) Abapushaa’shi mu lwaluulo lwetu bibatwakula ta mbyatukyebanga kwakula nya.

12-13. kileshesho kya Neemiya na Yoona akitulongyesha kinyi?

¹² Nangushena ku bingi bileshesho bi mu Bible bikumbene nkukwasha bwa kukambila moo. Tentekyesha Neemiya. Badi afubu mu lupango lwa nfumu. Neemiya badi mwinyongole mwanda bapushishe’shi bimano na biibi bya ku Yeelusaleme mbilwile. (Neemiya 1:1-4) Banda kunangushena bibadi na katshim’a munda nsaa ibadi nfumu mu mwipushe bwa’shi apatule kyadi mwinyongwele! Musango umune Neemiya belele luteko aye nkupeta lwaluulo. Pa mwanda wa byabya, nfumu bakitshine bibungi bwa kukwasha mwilo w’Efile Mukulu. (Neemiya 2:1-8) Nangushena dingi ku kileshesho kya Yoona. Yehowa pabadi mumutekye bwadya nkesamba na bena Ninive, Yoona bapushishe moo aye nkusukila ku dingi eumbo. (Yoona 1:1-3) Kadi ku bukwashi bwa Yehowa, Yoona bayile akalungula bena Ninive. Na bishima bibakwile bibadi bikwashe bena Ninive ngofu. (Yoona 3:5-10) Kwi Neemiya atulongo muulo wa kwela luteko kumpala kwa kwaluula. Na kwi Yoona atulongo’shi Yehowa mmukumbene kwitukwasha bwatudya kumufubila sunga twekala na moo wi naminyi. Lukonko, kwi kakongye kakumbene kupa muntu moo wi mumune na wa bena Ninive su?

¹³ Mmayele kinyi akumbene kwitukwasha bwa kutusha ngaluula ayinyingisha ku bisangilo? Tubande kutala bileshesho bipela.

14. Bwakinyi abitungu tulumbuule bisangilo byetu kalolo, na nsaa kinyi ya kwibikita?

¹⁴ Lumbuula bisangilo byoso. Su bwata mpàngo na bwelumbuula kumpala, okekala n’eshimba dinyingye pabitale lwaluulo loobe. (Nkindji 21:5) Eyendo’shi atwe boso tatwi na programe e mumune nya. Eloise, mungi mukashi kilele e mu bipwa 80 abangaa kulumbuula Kitenta kya Mulami kya kulonga ku mbangilo kwa lubingo. Amba’shi: “Nasangelaa bisangilo ngofu nsaa yandi mwilumbule kumpala.” Joy, afubaa mudimo wa masa nsaa yoso, alamaa nsaa mu dya mposo bwa kulonga Kitenta kya  Mulami amba’shi: “Mbibofule bwandya kutentekyesha myanda inalongo su ne mwilumbule nsaa ipela kumpala kwa bisangilo.” Ike mukulu na mbala-mashinda mu kakongye amba’shi: “Namonaa’shi bibuwa nnelongyele bwa kapindji kapela munda mwa lubingo pamutwe pa kwata nsaa ibungi musango umune.”

15. Mushindo kinyi odya kwilumbuula kalolo bwa bisangilo?

¹⁵ Kwilumbuula kalolo bwa bisangilo akutekye kinyi? Ikala otekye Yehowa kikudi kyaye ki selele kumpala kwa kubanga kulonga. (Luka 11:13; 1 Yowano 5:14) Akupu wate minite ipela bwa kutalula mwisambo oso. Kutaluula mutwe wa mwanda, tu mitwe twa mwanda tupela, bileshesho, na tushibo twa malongyesha. Nsaa yolongo kikoso kyoso, badika ma verse oso omono su kwi mushindo. Nangushena ku myanda yolongo, otule binangu ku mwanda okumina nkaakula mu bisangilo. Su bwelumbuula kalolo, abikubofwila bwa kutusha lwaluulo mu bisangilo.​—2 Beena-Kodinda 9:6.

16. Mbintu kinyi bi kwanka boobe, na mushindo kinyi odya kwibifubisha?

¹⁶ Su we na mushindo, ikala na kaamo kena bintu bya kulongyesha nabyo mu ludimi lobe. Yehowa mmwitupe bintu bya kwela mu twamo abitukwasha bwa kulumbuula bisangilo ku bukwashi bwa ndumbulwilo aye. JW Library^® app etukwasha bwa kwata mikanda ya kulonga ku Internete nkwiyela mu kamo ka ku masa. Yaya nsaa twi balombene kulonga​—kubadika sunga kutemesha mayi akobolwe​—nsaa na mbalo yoso. Bangi abataa JW Library app bwa kulonga nsaa ya kwikisha ku mudimo, ku kalasa sunga pabadi mu lwendo. Watchtower Libray na Watchtower MIKANDA I KU INTERNET^™ abibofusha kukimbuula kwa miisambo yatukumina kulonga ngofu.

17. (a) Bwakinyi bibuwa kulumbuula ngaluulo ibungi? (b) Nkinyi kyodi mulongye mu video a Ikala kuuku a Yehowa​—Lumbuula lwaluulo lobe?

¹⁷ Su kwi mushindo, lumbuula ngaluulo ibungi bwa kipindji kyooso. Bwakinyi? Mwanda pangi be kukutwa nkusangula nsaa ywele mboko kwiyilu. Bangi mbalombene kwibwesha maboko abo pamune nobe, na muntu akunkusha asangula umune a kwabadi. Bwa’shi bisangilo bipwe pa nsaa, yawa akunkusha pangi mukumbene kupelesha bungi bwa bantu abalula mu bingi bikoso. Byabya, tokumanga kwinyongola sunga kubofula su tamukusangule ku mbangilo kwa mwisambo. Su bolumbuula ngaluulo ibungi, wekala na mishindo ibungi yodya kwaluula. Lumune lwa ku ngaluulo yobe ndulombene kwikala kubadika kwa kifundwe. Kadi su kwi mushindo, elumbule bodya kwaluula mu bishima byobe. *

18. Bwakinyi bibuwa kutusha ngaluulo ipi?

 ¹⁸ Tuusha Ngaluulo ipi. Misusa ibungi ngaluulo ayinyingisha ayikala ipi na ipelepele. Byabya ikala na kitshibilo kya kutusha ngaluulo ipi. Kita bya’shi ikale penda sekonde 30. (Nkindji 10:19; 15:23) Su walulaa mu bisangilo takudi bipwa bibungi, bi na muulo bwa’shi wekale kileshesho kibuwa pa kwikala otusha ngaluulo ipi. Su bwakula myanda ibungi munda mwa minite ibungi, bangi mbalombene kubofula ku mashimba, na kwimona bu ba’shi balombene kwaluula mu mushindo umune nobe. Na dingi, ngaluulo ipi, ayikwashaa bwa’shi bantu bebungi baluule mu bisangilo. Bikishekishe su obe nyi muntu a kumpala ababasangula, aluula ku lukonko mususa umune. Tokumanga kupudisha myanda yoso i mu kikoso. Su abapu kwakula myanda ikata i mu mwisambo, we mukumbene kukumbasha angi mayi.​—Tala kashibo akamba’shi: “ Ne kwakula kinyi mu lwalulo lwande?”

19. Mukunkushi mmukumbene nkukwasha naminyi, kadi we na kya kukita kinyi?

¹⁹ Lungula yawa akunkusha’shi okyebe kutusha lwaluulo mu kikoso kampanda. Su okumina kukita bino, bibuwa wesambe na mukunkushi kumpala kwa’shi bisangilo bibangye. Pa nsaa ya kwaluula ku kikoso, wele mboko kwiyilu musango umune bilombene mukunkushi akumona.

20. Bisangilo bya kakongye bi bu kidibwa kyodi pamune na ba kuuku bobe naminyi?

²⁰ Mona bisangilo bya kakongye bu bidibwa byokwete kudya pamune na ba kuuku bebuwa. Su bakwitanyina mu kudya pamune na bena kakongye na, bakulungula’shi oteekye kidibwa kampanda, we kukita naminyi? We mulombene kupusha ka moo, anka wekala na lukalo lwa kwitatshisha bwa kutwala kidibwa akisangasha bantu boso. Yehowa, aye Mwitwitanyine, mmwitutudile mesa e na bintu bibuwa mu bisangilo byetu. (Misambo 23:5; Mateo 24:45) Na e na muloo nsaa yatutwala kyabuntu kipelepele, muyile bukome bwetu. Byabya elumbuule kalolo na otushe ngaluule muyile bukome bobe. Yaya nsaa twekala penda bu’be adi ku mesa a Yehowa nya, kadi otwala kobe kantu kanudya kwiabishena na kakongye.