Pa uno mwanda, mulume na mukashi bena Kidishitu ngi balombene kushala bubidi bwabo bataluula abifubaa kano kantu na mayi a kulonda a mu Bible. Akupu mbalombene kwata kitshibilo akibakwasha bwabadya kushala na kondo k’eshimba katookane kumpala kw’Efile Mukulu.

Ku kibangilo pabakudi penda bantu babidi (na kunyima kwa mpeshi a kabutu, pabakudi penda bantu mwanda), Yehowa bakwile bino: ‘Etandeeneeyi, nuushe nsenga.’ (Kibangilo 1:28; 9:1) Bible ta muleshe’shi abitungu bena Kidishitu batumikile uno mwiya nya. Mu kifuko, mulume na mukashi ngi mbalombene kusangula mushindo wa kupela kupeta eyimi wabadya kufubisha na kutshiba bungi bwa bana babakumina kutanda na mafuku a kwibatanda. Mmayi a kulonda kinyi aatungu kufubila?

Kumpala kwa kusangula mushindo wa kupela kupeta eyimi, abitungu bena Kidishitu bakimbe bwa kuuka su ngwipushene na mayi a kulonda e mu Bible. Byabya, bena Kidishitu abapelaa kukatusha mayimi. Bible mmushikwe muntu akatusha eyimi pa bukopo na dingi akula pabitale kunemeka muwa. Bena Kidishitu ta mbalombene kusangula bwa kushimisha muwa upwe kubanga ubadya kutusha ungi muntu nya. (Efilu 20:13; 21:22, 23; Misambo 139:16; Yeelemiya 1:5) Twi kwamba naminyi bwa ka DIU?

Uno mwanda abadi bewisambile mu Kitenta kya Mulami kya mu 15/5/1979 esaki 30-31. Ma DIU abadi kwanka mu aa mafuku abadi penda kantu ka ndundo kababadi abatwesha munda mwa mwana mukashi bwa kupela kupeta eyimi. Uno mwisambo ubadi uleshe’shi tababadi abauku kalolo bibadi abifubu ano ma DIU nya. Bantu balongye ngofu bebungi abadi abakula’shi ma DIU abadi aafubu munda sunga mu utérus mwa bana bakashi na kukutshishwa ma spermatozoïde bwa’shi taakafumankananga na ovule na kwimitshisha. Su spermatozoïde ntangisangye na ovule, ta nkulombene kubanga muwa wa muntu upya nya.

Na dingi, bangi bantu namu abadi abakula’shi ingi misusa spermatozoïde ibadi ayisanga na ovule.  Kano kayi kapeela kabadi akende na kutama pakadi mu tu milengye twabetanyinaa bu trompe de Fallope (eyimi aditamina paasha pa lusala lwa bana (utérus) abeditanyinaa bu grossesse ectopique) sunga’shi dino eyi dibadi adyende mu kutamina mu lusala lwa bana. Su dibafiki mu lusala lwa bana na kusangana ka DIU, kano kantu kabadi akakutshishwa eyi bwadidya kushimata mu kikoba kya lusala na kukutshishwa bya’shi eyimi ditame kalolo. Kuno kukutshishwa muwa wa muntu upwe kubanga kubadi nka bu kukatusha kw’eyimi. Uno mwisambo ubadi ufudishe’shi: “Mwina Kidishitu e na kondo k’eshimba kebuwa mulombene kutaluula kalolo pa uno mushindo aufubaa ma DIU na kutala akyamba Bible pabitale kunemeka muwa wikale kintu kya kishila.”​—Misambo 36:9.

Kwi ingi myanda ipya yabadi bafumbule kwi bena siyanse sunga ba munganga kunyima kwa uno mwisambo ubatukile mu kipwa kya 1979 su?

Kunyima kwa papa abatushishe ma DIU e mishindo ibidi. Mushindo wa kumpala wi na ka mooshi ka munyinga kabadi kapalakane ngofu mu États-Unis mu kipwa kya 1988. Akupu kubatukile ma DIU e na ma hormone mu kipwa kya 2001. Bantu mbafikye mu kuuka’shi ma DIU a ino mishindo ibidi akwete kufuba naminyi?

E na ka mooshi ka munyinga: Nka bu byabadi bapwe kwibilesha, ma DIU abadi aakutshishwa ma spermatozoïde bwa’shi taakilanga mu utérus bwaadya nkatwela mu ovule. Kunyima kwa byabya, babamwene’shi ma DIU e na ka mooshi ka munyinga e na lengo kwete kwipaa ma spermatozoïde. * Na dingi, abambile’shi ma DIU e na mooshi wa munyinga aashintulaa kikoba kya mu utérus bya’shi eyimi taditwelanga.

E na ma Hormone: Kwi ma DIU e mishindo ilekene e na ma hormone e mumune na e mu binini byabatomaa kwi bana bakashi bwa kupela kupeta eyimi. Ano ma DIU aatushaa ma hormone mu lusala lwa bana (utérus). Abimweneka’shi kwi bangi bana bakashi, ano ma DIU aakutshishwaa bwa’shi ma ovule taatukanga. Byabya, su ovule tayituuku, spermatozoïde ta ngilombene kwisanga na ovule nya. Kunyima kwa byabya, mbasangane’shi ma hormone e mu ano ma DIU aapeeleshaa kikoba kya mu utérus. * Na dingi aakamishaa mema a ku col (mwasa wa utérus), na bino abikala bu kishiko akikutshishwa ma spermatozoïde bwaadya kukatuka mu muswa wa mwana mukashi na kutwela mu lusala lwa bana (utérus). Ino myanda ngisangye pamune na ingi ayikitshikaa pa mwanda wa’shi DIU e pa mbalo imune.

Nka bu bibatukatuka mu kumona, mishindo yooso ya ma DIU ayipeeleshaa bukata bwa kikoba ki mu utérus. Kadi, bi kwikala naminyi su spermatozoïde afika mu kutwela mu ovule? Dino eyi ndilombene kutwela mu utérus anka dyakutwa mushindo wa kushimata mu ka kikoba kapeela kashi bya kwiditambula. Bino mbilombene kwikala bu kukatusha kw’eyimi dikii ku mbangilo. Anka, uno mwanda wa’shi eyi “dibakutwa” bya kushimata taukambaa kukitshika nya, sunga byekala’shi ingi nsaa abikitshikaa mpa na kwi bantu abatomo ma binini a kupela kupeta eyimi.

Kadi, ta kwi muntu su ngumune mulombene kushinkamisha kalolo’shi ma DIU e na mooshi wa munyinga sunga e na ma hormone ta ngalombene kukisha spermatozoïde su ngumune mulombene nkatwela mu ovule nya. Anka, myanda yabalesha kwi bena siyanse ayitushinkamisha’shi pa mwanda wa bungi bwa mishindo ya kufuba ya ma DIU yabadi baleshe kunundu, bi bukopo bwa’shi bantu abeafubisha bapete mayimi.

Mulume na mukashi bena Kidishitu abakumina kufuba na ma DIU mbalombene kwisamba na muntu mulongye kalolo e mu mbalo yabadi bashale bwa kuuka buwa na bubi bwa kwiafubisha bulombene kupeta mukashi. Mulume na mukashi ta mbalombene kukulupila’shi ungi muntu a kasatu, sunga munganga, ebatshile kitshibilo kya byabadya kukita. (Beena-Looma 14:12; Beena-Ngalatea 6:4, 5) Kyakya nkitshibilo kyabadya kwata abo banabene. Abitungu baate kitshibilo kyabo bu mulume na mukashi abakumina kusangasha Efile Mukulu na kulama kondo k’eshimba katookane kumpala kwaye.—Tala byabidi bipushene na 1 Timote 1:18, 19; 2 Timote 1:3.