Nkonko ya bantu ababadikaa
Bwakinyi mukanda wa Mateo na wa Luka ayilondo mbangilo a muwa wa Yesu mu mishindo ilekene?
Myanda yabadi baleshe mu mukanda wa Mateo pabitale kutandjikwa kwa Yesu na mbangilo a nshalelo aaye ngilekene na yabadi baleshe mu mukanda wa Luka mwanda bafundi ba ino mikanda abadi bafunde myanda mu nshalelo ilekene.
Mukanda wa Mateo ngwimene pa myanda ibadi ifikile Yoosefe. Aulesha bibakitshine Yoosefe mususa wa kumpala ubapushishe’shi Madiya e n’eyimi, bibabadi bamumwenekyele kwi mwikeyilu mu kilotwa na kumupatulwila bi mwanda, na bibadi mukumine ino myanda ibabadi bamupatulwile kwi mwikeyilu. (Mateo 1:19-25) Mateo atungunuka na kwitulungula myanda ibungi itale kilotwa kya Yoosefe kibabamulungwile kwi mwikeyilu bwadya kusuukila mu Ejiipitu, bibadi musuukye na kifuko kyaye. Etulungula dingi bwa kilotwa kibabadi balungule Yoosefe kwi mwikeyilu bwadya kwalukila mu Isaleele, bibadi mwalukile, na kitshibilo kyaye kya kushala na kifuko kyaye mu Nazarete. (Mateo 2:13, 14, 19-23) Mu shapitre ya mbangilo ya mukanda wa Mateo, mbatemune eshina dya Yoosefe misango mwanda, anka Madiya mbamutemune penda misango inanka.
Ku lungi lupese, mukanda wa Lukangwimene pa myanda ibadi ifikile Madiya. Mwanka abetulungula bibabafikile mu kutala Madiya kwi mwikeyilu Gabryele, bibayile mu kutembela mukwabo Elizabete, na mayi ababadi bakule kwi Madiya bwa kutumbisha Yehowa. (Luka 1:26-56) Luka akula dingi pabitale mayi ababalungwile Madiya kwi Simeone pabitale makyenga aakapete Yesu mu mafuku aafiki. Mpa na pabadi mwakule mwanda wa kwenda kwa kifuko kyabo ku ntempelo pabadi Yesu na bipwa 12, Luka badi mufunde mayi a Madiya, ta mutemune mayi a Yoosefe nya. Luka alombasha’shi, Madiya badi mwinyongole ngofu pa mwanda wa ino myanda yoso. (Luka 2:19, 34, 35, 48, 51) Mu shapitre ibidi ya mbangilo ya mukanda wa Luka, mbatemune eshina dya Madiya misango 12, anka eshina dya Yoosefe mbeditemune penda misango 3. Byabya, twi kwamba’shi mukanda wa Mateo aupatuula myanda ibungi itale Yoosefe, na midimo yaye, anka mukanda wa Luka namu aupatuula myanda ibungi itale mudimo wa Madiya, na myanda ibadi mufumankane nayo.
Mu mushindo umune, kwilondena kwa bifuko kwabadi baleshe mu ino mikanda ibidi ya ma evanjile nkwilekeene. Mukanda wa Mateo aulesha ba nkambwa ba Yoosefe. Na aulesha Yesu bu mwana a Yoosefe adi mukushe na’shi e na matalwa a kupyana bufumu bwa Daavide. Bwakinyi? Mwanda Yoosefe badi mwikulu a Nfumu Daavide ku musuku wa Salomone mwana a Daavide. (Mateo 1:6, 16) Anka, mukanda wa Luka namu aulesha ba nkambwa ba Madiya na kulesha’shi Yesu badi na Matalwa a kupyana bufumu bwa Daavide “ku mbidi.” (Beena-Looma 1:3) Bwakinyi? Mwanda Madiya badi mwikulu a Nfumu Daavide kukiila ku musuku wa Natane mwana a Daavide. (Luka 3:31) Byabya bwakinyi Luka ta mutemune Madiya mu kwilondena kwa bifuko bu mwana mukashi a Heli, nshaye? Mwanda muyiile miya babadi abatemuna bana balume mu kwilondena kwa bifuko. Ngi bwakinyi nsaa yabatemuna Yoosefe mu mukanda wa Luka na kumwitanyina bu mwana a Heli, abipushisha’shi, Yoosefe badi muko a Heli.—Luka 3:23.
Kwilondena kwa bifuko kwabadi baleshe mu mukanda wa Mateo na wa Luka akulesha kalolo’shi Yesu ngi Mesiya ababadi balee. Byabya, bya binyibinyi pabitale kwilondena kwa kifuko kya Yesu kubadi kukikwe kalolo, ngi bwakinyi mpa na ba Fadiseo na ba Sadusee ta mbapete mushindo wa kupela’shi Yesu ta nga mu kino kifuko nya. Lelo uno, kwilondena kwa bifuko kwabadi baleshe mu mikanda yoso ibidi; wa Mateo na wa Luka, nkwikale bu kishinkamisho kikata akilesha’shi myanda yatudi bakumine ngya binyibinyi na ayilesha’shi milayilo y’Efile Mukulu yooso ngya binyibinyi.