1. Muyile mukanda wa 1 Mpyeele 3:8, bwakinyi atukumiinaa kwikala munkatshi mwa bantu abetatshisha bwa byatupusha na bwa buwa bwetu?

ATUKUMIINAA kwikala munkatshi mwa bantu abetatshisha bwa byatupusha na bwa buwa bwetu. Abetulu pa mbalo yetu, bwa kuuka byatunangushena na byatupusha. Ababadila kuuka nkalo yetu na kwitupa bukwashi—ingi nsaa mpa na kumpala kwa shi twibatekye bwanka. Atukumiinaa kwikala na bantu “abetulu pa mbalo” * yetu.—Badika 1 Mpyeele 3:8.

2. Bwakinyi abitungu twitatshishe bwa kwitula pa mbalo ya bangi?

² Bu byatudi bena Kidishitu, atukumiinaa kwitula pa mbalo ya bangi. Anka, ta mbibofule nya. Bwakinyi? Mwanda twi bakutwe kupwidika. (Lom. 3:23) Byabya, abitungu tukambile bingangu bya kwisangasha nka’twe banabene. Dingi, pangi bangi ba kwatudi bakwete kwitatshisha, bwa kwikala abetulu pa mbalo ya bangi, mwanda wa kipaso kyabadi bakule sunga wa myanda yabadi bafumankane nayo. Bangi namu mpa mwanda wa bukitshishi bwa bantu bebefunyishe. Mu ano mafuku a ku nfudiilo, bantu bebungi tabakwete kwitula pa mbalo ya bangi nya. Kadi be na “kifulo anka kwi’bo banabene.” (2 Tim. 3:1, 2, Kilombeno Kipya) Nkinyi kilombene kwitukwasha bwa kukambila ino nkalakashi ayitukutshishwa kwitula pa mbalo ya bangi?

3. (a) Mbikunyi byatudya kulumbula kipaso ky’atwitulu pa mbalo ya bangi? (b) Nkinyi kyatukyebe kutalula mu uno mwisambo?

³ Twi kulumbula kipaso kyetu kya kwitula pa mbalo ya bangi pa kulonda kileshesho kya Yehowa Efile Mukulu na  Mwan’aye Yesu Kidishitu. Yehowa nyi Efile Mukulu sha kifulo, na mmwitulekyele kileshesho kibuwa kya kwitula pa mbalo ya bangi. (1 Yo. 4:8) Yesu baadi mwambule ngikashi ya Nshaye mu kipaso kipwidikye. (Yo. 14:9) Pabaadi pa nsenga, balesheshe bilombene bantu kupushiisha bangi lusa. Mu uno mwisambo, atutalula kipaso kibaadi Yehowa na Yesu betule pa mbalo ya bangi. Atutalula dingi byatudi balombene kwambula bileshesho byabo.

4. Mushindo kinyi wi Yeeshaya 63:7-9 alesha’shi Yehowa etatshisha bwa abipusha bafubi baye?

⁴ Bible alongyesha shi Yehowa etulaa pa mbalo ya bafubi baye. Bu kileshesho, banda kutala bibapushishe Yehowa nsaa ibadi bena Isaleele abapete nkalakashi. “Nsaa yababadi abakyengye, aye namu baadi akyengye.” (Yesh. 63:7-9, NWT) Kunyima, ku bukwashi bwa mutemuki Sekadya, Yehowa bakwile’shi, nsaa yabakyengyesha mwilo waye, amonaa shi naye abakyengyesha. (Badika Sekadya 2:12) Uno mushindo wi buwa ubadi Yehowa mwituule pa mbalo ya mwilo waye.

5. Tusha kileshesho akilesha bibakitshine Yehowa bwa kukwasha bafubi baye babadi abakyengye.

⁵ Yehowa temenaa penda pa kupusha lusa bwa bafubi baye abakyenge nya. Akitaa kintu kampanda bwa kwibakwasha. Bu kileshesho, pabadi bena Isalele abakyenge mu bupika mu Ejiipitu, Yehowa bapushishe bi makyenga abo na ata kitshibilo kya kwibatusha mu bupika. Yehowa balungwile Moyiise shi: “Nápu kumona kufwambuka kwa mwilo wande . . . , napu kupusha kudila kwabo . . . nashingûla bi malwa âbo. Byabya, náiki mwanda wa kwibafungusha ku matalwa a bena Ejiipitu.” (Efi. 3:7, 8, EEM) Yehowa bebatushishe mu bupika mwanda bapushishe mwilo waye lusa. Bipwa nkama kunyima, mu Nsenga ya mulayilo, ababangile kulwisha bena Isaleele kwi beshikwanyi. Yehowa bakitshine kinyi? Yehowa “baateemeshanga kwiyaaya kwabo kumpala kwa babeebapombeshanga, naa babeebafwambushanga.” Dingi, lusa lubadi lutakule Yehowa mu kukwasha mwilo waye. Batumine ba nsushi bwa kupasha bena Isaleele kwi beshikwanyi nabo.—Bans. 2:16, 18.

6. Tusha kileshesho kya mushindo ubaadi Yehowa mutemeshe binangu bya muntu sunga’shi, bibaadi bubi.

 ⁶ Yehowa ateemeshaa bi binangu bya bantu baye—sunga byekala bubi. Nangushena ku kileshesho kya Yoona. Efile Mukulu baadi mumutume bwa nkalungula mukandu wa kiimu kwi bena Ninive. Pababadi belangye ku mashimba, Efile Mukulu baadi mwibafwile lusa. Anka, Yoona tabaadi musankye na kyakya kitshibilo. Aye “nkufiita munda” mwanda butemuki bwaye tabubalombene nya. Kadi Yehowa baadi na lwishinko na Yoona aye nkumukwasha bwadya kushintula binangu byaye. (Yon. 3:10–4:11) Yaya nsaa, Yoona bapushishe dilongyesha dya Yehowa, na Yehowa baadi mufube naye bwa kufunda uno mwanda bwa buwa bwetu.—Lom. 15:4. *

7. Mushindo ubaadi Yehowa mukitshine bantu baye myanda awitushinkamiisha kinyi?

⁷ Mushindo ubaadi Yehowa mukitshine bantu baye myanda awitushinkamiisha shi etuulaa pa mbalo ya bafubi baye. Auku twinyongoshi na makyenga e nao ooso a kwatudi. Yehowa ‘auku bi eshimba [dya muntu].’ (2 Mya. 6:30) Auku bi binangu byetu byoso, byatupusha mwishimba, na patudi bafudiile. Na “taakumiina’shi [tutompiibwe] bikile pa makome [eetu].” (1 Kod. 10:13) Uno mulayilo awitunyingisha!

8-10. Myanda kinyi ibaadi ikwashe Yesu bwa kwitula pa mbalo ya bangi?

⁸ Pabaadi Yesu pano pa nsenga, baadi etulu pa mbalo ya bangi. Kwi myanda isatu ibaadi ikwashe Yesu bwadya kwitula pa mbalo ya bangi. Wa kumpala, nka bu byatwisambanga, Yesu baadi mwambule ngikashi ya Nshaye mu kipaso kipwidikye. Nka bu Nshaye, Yesu baadi mufule bantu. Sunga mbibaadi asangela bintu byoso bibaadi mukwashe Yehowa bwa kupanga, Yesu ‘baadi asepêla na bantu boso.’ (Nki. 8:31) Kifulo kibadi kitakule Yesu bwa kwitula pa mbalo ya bangi.

⁹ Wa kabidi, nka bu Yehowa, Yesu baadi mukumbene kumona bi mu mashimba. Baadi mukumbene kuuka bi mwishimba dya muntu na byapusha. (Mat. 9:4; Yo. 13:10, 11) Byabya, pabaadi Yesu amono shi bantu mbenyongole ngofu, baadi etulu pa mbalo yabo na kwibanyingisha.—Yesh. 61:1, 2; Luk. 4:17-21.

¹⁰ Wa kasatu, Yesu bapetele ingi ya ku nkalakashi yibadi nayo bantu ba kipungo kyaye. Bu kileshesho, abimweka shi Yesu baadi mukudile mu kifuko kya balanda. Pabaadi Yesu afubu nshaye bamukushishe, Yoosefe, balongyele bya kukita mudimo wa masa. (Mat. 13:55; Mak. 6:3) Abimweka shi Yoosefe bafwile kumpala kwa’shi Yesu abangye mudimo waye wa bulungudi. Byabya, Yesu baadi mupushe bi kinyongwa kya kufwisha muntu aadi mufule. Na Yesu baadi auku bi lukalakashi lwa kushala na bena kifuko bashi bena kukumiina. (Yo. 7:5) Ino myanda na ingi, ibaadi ikwashe Yesu bwa kupusha nkalakashi na binangu bya bantu.

11. Nsaa kinyi ibaadi kwituula pa mbalo ya bangi kwa Yesu kumwekye patoka? Patuula. (Tala kifwatulo kya ku kipusu.)

¹¹ Kwitatshisha kwa Yesu bwa bantu kubamwenekyele patoka mu bilengyeleshi bibaadi mukite. Yesu tabaadi akitshi bilengyeleshi bwa bisumanga nya. Baadi mupushishe bantu boso babaadi abakyengye “lusa.” (Mat. 20:29-34; Mak. 1:40-42) Bu kileshesho, banda kunangushena bibadi Yesu mupushe nsaa ibaadi mukatushe nshikwe munkatshi mwa kibumbu kya bantu, enda naye ku lupese bwa kumushikula  matwi, sunga nsaa ibaadi mubushe mwan’eleka a mukashi kilele. (Mak. 7:32-35; Luk. 7:12-15) Yesu baadi apushisha bano bantu lusa na baadi akumiina kwibakwasha.

12. Mushindo kinyi wi Yowano 11:32-35 alesha bibaadi Yesu mwitule pa mbalo ya Maata na Maariya?

¹² Yesu baadi mwitule pa mbalo ya Maata na Maariya. Pabamwene kinyongwa kibabadi nakyo mwanda wa lufu lwa mukwabo Lazaare, “Yesu nkudila.” (Badika Yowano 11:32-35.) Tabaadi mudile mwanda wa’shi bashimisha kuuku aaye a peshimba nya. Mwanda baadi auku shi amusangula ku lufu. Kadi, Yesu badidile mwanda baadi auku kinyongwa kibaadi nakyo ba loole baye mwanda wa lufu lwa Lazaare.

13. Bwakinyi abitunyingisha pa kuuka’shi Yesu badi etuulu pa mbalo ya bangi?

¹³ Kuuka shi Yesu baadi apushisha bantu lusa akwitunyingisha bikata. Anka, ta twi bapwidikye bu bibaadi nya. Kadi, twibamufule mwanda baadi apushisha bangi lusa. (1 Mp. 1:8) Kuuka shi kwete kumunana bu Nfumu a Bufumu bw’Efile Mukulu akwitunyingisha. Akatusha makyenga oso binobino. Aye nyi mukumbene kukwasha bantu bwa kupwa nkalakashi yabadi bafwishe kwi Satana, mwanda Yesu baadi bu muntu pa nsenga. Eyendo, twi na mwabi ukata wa kwikala na Nfumu mulombene “kupusha bi kubofula kwetu.”—Eb. 2:17, 18; 4:15, 16, EEM.

14. Muyile Beena-Efeso 5:1, 2 nkinyi akitungu shi tukite?

¹⁴ Nsaa yatunangushena ku kileshesho kitulekyele Yehowa na Yesu, atupusha’shi bi na muulo ngofu bwa kwitula pa mbalo ya bangi. (Badika Bena Efeso 5:1, 2.) Ta twi balombene kutala bi mu mashimba bu’bo nya. Anka, twi kutompa kupusha nkalo ya bangi na byabapusha ku mashimba. (2 Kod. 11:29) Mu kwilekena na bantu ba mu uno ndumbulwilo bashabatalaa nkalo ya bangi, atwitatshisha bwa shi: “Muntu takimbanga’anka penda buwa bwê nabêne, ooo akimbe namu na bwa bangi.”—Fid. 2:4.

15. Mbananyi abatungu shi bekale abetulu pa mbalo ya bangi?

¹⁵ Bikishekishe bakulu mu tukongye, abitungu bekale abetulu pa mbalo ya bantu. Abauku shi abakayimuka muyile kipaso kyabapasukila mikooko ya Yehowa. (Eb. 13:17) Bwa kukwasha bakwabo bena Kidishitu, abitungu bakulu bekale abetulu pa mbalo yabo. Bakulu mbalombene kwitula pa mbalo ya bangi naminyi?

16. Mukulu etulaa pa mbalo ya bangi akitaa kinyi, na bwakinyi bi na muulo?

¹⁶ Mukulu etulu pa mbalo ya bangi, akishaa nsaa na bakwabo bena Kidishitu. Elaa nkonko, na atemeshaa kalolo na lwishinko loso. Byabya bi na muulo bikishekishe su umune a ku ino mikoko akumiina kumulungula byapusha mwishimba dyaye, kadi akimbi bya kupeta bishima bilombane. (Nki. 20:5) Pa kukumiina kukisha nsaa yaye nabo, uno mukulu anyingisha kipwano kyaye nabo, abamukulupila na kumufula kwi bakwabo bena Kidishitu.—Bik. 20:37.

17. Eyikashi kinyi adyambaa bakwetu bena Kidishitu shi di na muulo pabedimono kwi bakulu? Tusha kileshesho.

¹⁷ Bakwetu balume na bakashi bebungi abamba’shi, eyikashi di na muulo dyabakumina kumona kwi bakulu ba mu kakongye, nyi nkwitula kwabo kwa pa mbalo ya bangi. Bwakinyi? Adelaide amba shi: “Mbibofule bwa kwisamba nabo mwanda ouku shi abakuteemesha.” Alombasha shi: “We mulombene kutundula shi bakwete kwitula pa mbalo yobe ku kipaso kyabakwaluula nsaa ywesamba nabo.” Ungi mukwetu  alesha lutumbu bwa bibaadi ungi mukulu mumukitshine na amba shi: “Namwene mpolo mu meso mwaye nsaa inaadi namulungula mwanda wande. Nebitentekyeshaa nsaa yoso.”—Lom. 12:15.

18. Mbikunyi byatudi balombene kwikala atwitulu pa mbalo ya bangi?

¹⁸ Byabya, ta’nka penda bakulu ngi be na bushito bwa kwitula pa mbalo bangi nya. Atwe boso twi kwikala na dino eyikashi. Mu mushindo kinyi? Etatshishe bwa kupusha nkalakashi i nayo bena kifuko nobe na bakwenu bena Kidishitu. Lesha’shi okwete kupasukila ba nsongwa mu kakongye na basha maladi, bantu banunu, na boso bafwishe bakwabo babadi bafule. Ebayipushe byabadi. Ebatemeeshe kalolo pabakulungula byabapusha. Ebaleshe’shi okwete kupusha myanda yabakulungula binyibinyi. Ebakwashe mu kipaso kyodi mulombene kwibikita. Patukitshi byabya, atulesha kifulo mu bikitshino.—1 Yo. 3:18.

19. Bwakinyi abitungu twikale na nkatshinkatshi nsaa yatukyebe kukwasha bangi?

¹⁹ Abitungu twikale na nkatshinkatshi nsaa yatukwasha bangi. Bwakinyi? Mwanda bantu abakilaa na nkalakashi mu bipaso bilekene. Bangi abekalaa na nsungu pa kwakula, bangi tabakumiina kwakula. Byabya, sunga shi atukumiina kwibakwasha, tabitungu twikale atwibele nkonko pabitale myanda yabo ifwame nya. (1 Tes. 4:11) Sunga nsaa yabetulungula myanda yabo, pangi twi balombene kukutwa kukumina byabetulungula. Anka, bibuwa tushinguule’shi bino nyi byabapusha. Bibuwa twikale na bukidi bwa kupusha kadi kushi kubatukila kwakula.—Mat. 7:1; Shak. 1:19.

20. Nkinyi kyatukesambila mu mwisambo aulondo?

²⁰ Kukatusha kwitula pa mbalo ya bangi mu kakongye, bibuwa tuleshe dino eyikashi dibuwa mu bulungudi. Mushindo kinyi watudya kwitula pa mbalo ya bangi patudi mu bulungudi? Atukesambila uno mwanda mu mwisambo aulondo.