“MOTOKA ngulombene kwenda, anka uno mwana mulume a mu Chine ashaala!” Alexandra bapushishe ano mayi pabaadi mushale mu motoka, nsaa ibaadi atengyela bwadya kusambuka mupaka wa kutwela mu dingi Eumbo dya mu Amérique du Sud. Batukile mu motoka bwa kumona bibadi abikitshika na baadi mumone nsongwalume a mu Chine badi akula ludimi lwa mu Espagne bibubi, nsaa ibaadi apatuula bi mwanda waye kwi balami ba ku mipaka. Bu bibaadi Alexandra mutwele mu kakongye ka edimi dya ki Chinois ka ba Temwe ba Yehowa, babangile kukwasha bwa kupatuula bibaadi abyakula uno mwina Chine.

Uno nsongwalume nkwakula’shi badi na mikanda ya kushala mu dino eumbo anka abakatuka mu kumwiba mikanda na makuta aye. Anka bwa musango wa kumpala, mukata a basalayi tamukumine mwanda waye nya, bamwene Alexandra bu muntu badi akitshi busunga bwa kupana bantu. Ku nfudilo a byooso, bakuminyine myanda ibabadi abamulungula kwi uno muntu, anka uno mwina lwendo sha dyakabi badi na kya kutusha makuta mwanda wa kukutwa kwikala na mikanda yeshinda. Bu byashibaadi na makuta, Alexandra badi mumwiyapushe nfwalanga 20 ya mu Amerique. Uno muntu bamutumbwile ngofu na kumwamba’shi akamufute ingi nfwalanga kunundu kwa yaya nfwalanga 20 ya mu Amerique. Alexandra bamwambile’shi, tabaadi akimbi bwadya kupeta makasa nya; anka badi na muloo wa kumukwasha mwanda bamwene’shi kukita bino kubaadi buwa. Bamubadikiile Kifundwe kya mu Bible na kumulungula nka paapa bwadya kulonga Bible na ba Temwe ba Yehowa.

Kutemesha mwanda wa kalolo kabadi bakitshine bantu beenyi akwitukumu ku mashimba ngofu, kushii mpaka bino abebikitaa kwi bantu ba mu bingi bipwilo sunga kwi bantu bashi’abalangwilaa. We mulombene kukumina kwipana bwa kukwasha bantu mu uno mushindo su? Luno lukonko lwi na muulo ukata mwanda Yesu bambile’shi: “Mwabi wa mu kupaana ngukile wa mu kupeebwa.” (Bikitshino 20:35) Abikwasha mpa na bena sianse mwanda bantu abakimbulaa myanda mbasangane’shi kupana kwi na bukwashi mu mbidi ya muntu. Tubandeyi kutala byabidi bilombene kwitukwasha.

Myanda ibungi ikitshikye ayilesha’shi kupana na muloo abitambukaa eshinda dimune. Mpoolo mutumibwa bafundile’shi “Efile Mukulu mmufule apanaa na muloo.” Badi esamba mwanda wa bena Kidishitu abaadi batushe bya buntu bwa kukwasha bena kukumina nabo abaadi na nkalakashi. (2 Beena-Kodinda 8:4; 9:7) Mpoolo tabadi akula’shi bano bantu abaadi batushe bya buntu mwanda abaadi na muloo nya. Anka abaadi bapete muloo mwanda abaadi na ngobesha ya kupana.

Eyendo, muyiile myanda yabadi bakimbuule, kupana “kwi na bukitshishi ku kipindji kya mu bongo akikunkusha muntu bwadya kupeta muloo, kwikala mu kipwano kibuwa na bantu, na kukulupila bangi. Bino abibwesha muloo wibungi mwishimba dya muntu.” Bangi bantu bakimbuule myanda mbasangane’shi “kupa ungi muntu makuta akupeyaa bantu muloo kukila nsaa yabeatuusha bwa kuula bintu byabo’bo banabene.”

Omono’shi pa mwanda wa nshalelo oobe twe na mushindo wa kukwasha muntu su? Mwanda  wa binyibinyi wi’shi muntu ooso mulombene kupeta mwabi wa kwikala “apana na muloo.” Nsaa yatupana na binangu bibuwa, tabitungu nka’shi tupe muntu makuta ebungi nya. Ungi Temwe a Yehowa badi mutumine bafundji ba uno jurnale ano mayi nsaa ibebatuminyine kya buntu kyaye: “Munda mwa bino bipwa byoso, ntshi mupete mushindo wa kutusha bibungi nya, anka nemutushe tu makuta tupeela ku Nshibo ya Bufumu.” Atungunuka’shi: “Yehowa Efile Mukulu mmumpe bibungi kukila byantushanga. . . . Nenutumbula ngofu p’anwe kumpa mushindo wa kutusha kino kya buntu—akimpa muloo wibungi.”

Byabya, kupana ta nkwimene nka penda ku makuta nya. Kwi ingi mishindo ibungi yodi mulombene kupana.

Bible akula’shi: “Muntu sha bumuntu eikashâ ê nabêne bibuwa. Yawa muntu shi na lusa namu ekakilâ malwa.” (Nkindji 11:17, EEM) Bantu be na kalolo abakuminaa kupana, kutusha nsaa, bukome bwabo’bo banabene na bingi bintu byabo bwa kukwasha bangi. Bino abibakwasha mu mishindo ibungi mu muwa wabo, umune wa ku yanka, nkwibakwasha mu mbidi yabo’bo banabene.

Bantu abakimbulaa myanda mbasangane’shi baaba abafubaa midimo ya kukwasha bantu tabakambaa kukumba mitanyo na tabakambaa kwinyongola nya. Kunundu kwa byoso, be na mbidi bukome. Kupana na kalolo koso akulongamisha mpa na mbidi ya bantu be na mikumbo ibapu kukita mafuku ebungi, bu bantu be na maladi a mu bongo abetanyinaa bu sclérose en plaques sunga maladi a SIDA. Mbaleshe dingi’shi bantu abalekye kukwatshika maalwa be na kyubishi kya kukwasha bangi tabakambaa kwinyongola nya na mbalombene koobesha kukambila binangu bya kwaluka mu kukwatshika dingi.

Pa mwanda wa byabya, bantu abakula’shi “kwikala na lusa, kufubila bantu midimo na kwikala na kalolo abikatushaa binangu bibubi.” Kupana nkulombene dingi kupeelesha twinyongoshi na kupeelesha lwendo lwa mase. Na dingi bantu bafwishe balume sunga bakashi baabo abakatushaa twinyongoshi twibungi su bepaana mu kukwasha bangi.

Kushii mpaka, kupana kwi na bukwashi kodi.

Yesu balungwile balongi baye’shi: “Panayi, abakenupa namu. Nkiipimo kibuwa, kifitshinwe, kisampulwe, akitampuka, kyabakeele mu lwembe lwa kyoobe kilamba; mwanda kipimo kyanupimina nakyo, ngi kyabakeenupina namu nakyo.” (Luka 6:38) Su opanaa, bantu abakapusha muloo wa nkupa namu na nkulesha lutumbu, n’abo namu abekala na kalolo. Yaya nsaa kupana akutamisha kipwano na bukuuku bwenu.

Bantu balongye myanda ya kipwano kya bantu mbasangane’shi “bantu abapanaa abakankamikaa bangi bwabadya kupana namu.” Na dingi, “kubadika nka penda mwanda wa muntu mukitshine mungi mwanda wa kalolo kakata, akutakulaa bantu mu kunyiisha kwikala na kalolo. Muyiile abyakula bangi bantu abakimbulaa myanda, “muntu ooso e mu kibundji mulombene kutakula bantu makumi sunga nkama mu kukita mwanda kampanda; bamo bantu mbalombene kwikala bashi’auku sunga bashabandile kwimonena nabo. Mu ungi ngakwilo, twi kwamba’shi kikitshino kimune kya kalolo, nkilombene kutakula mwilo ushima mu kwikala na kalolo munkatshi mwabo. Twe mulombene kwikala na muloo wa kushala mu mbalo i bino su? Eyendo, bantu mbalombene kupeta masanka  ebungi su bekala na kyubishi kya kupana.

Kileshesho kya Florida, a mu États-Unis akilesha kalolo bi buwa bwa kupana. Kisaka kya ba Temwe ba Yehowa kibayiile mu kukwasha mu kibundji kibabadi balwishe kwi kipapi kikata. Nsaa ibabadi abatengyela bwa kubanga kulumbula nshibo ibabadi abakyebe kulumbula, abamwene mudimba wa lupango lwa nkungishanyi ubadi ulwile abo nkwenda mu kumulumbulwila wanka. Kunyima kwa mafuku, uno muntu badi mufundile biro bikata bya nsenga ishima bya ba Temwe ba Yehowa akula’shi: “Ne na lutumbu lwi bungi, ne mumone’shi bano ngi bantu bebuwa kukila bantu booso bandi mumone mu muwa wande.” Lutumbu lwaye lubamutakwile bwadya kutuma kya buntu bwa kukwatshishena mudimo ubadi mwitanyine aye nabene bu mudimo wa kukaanya wa ba Temwe.

Mwanda wa kukaanya wabadi basangane kwi bena sianse nguno: “abimweneka’shi kwi kintu kampanda akitakulaa bantu bwa kukwasha bakwabo.” Bano bantu abakula’shi, bana bakinga “abekalaa na kyubishi kya kupa bangi mpa na kumpala kwabadya kubanga kwakula.” Bwakinyi? Bible alula ku uno mwanda nsaa y’akula’shi: ‘Efile Mukulu bapangile muntu kwifwanyiko dyaaye.’ Bino abilesha’shi bantu be na ngikashi y’Efile Mukulu.​—Kibangilo 1:27.

Mu ino ngikashi ibuwa ya Mupangi eetu Yehowa Efile Mukulu, mwi kalolo sunga kupana. Mmwitupe muwa na bintu byoso byatudi nabyo lukalo bwa kwikala na muloo. (Bikitshino 14:17; 17:26-28) Twi balombene kuuka Nshetu a mwiyilu na mpàngo yaye bwetu nsaa yatulongo Eyi dyaye, Bible. Uno mukanda awitulongyesha dingi’shi Efile Mukulu mmwitulamine masanka ebungi mu mafuku e kumpala. * (1 Yowano 4:9, 10) Bu bi Yehowa Efile Mukulu nyi nsulo ya kalolo sunga kupana, na bu byatudi bapangibwe mu kifwanyi kyaye, ngi bwakinyi ta twi balombene kukaanya mwanda kupa bangi—mu kwambula kileshesho ky’Efile Mukulu​—kwi na bukwashi kwatudi na akwitwikasha mu kipwano naye.​—Beena-Ebelu 13:16.

Otentekyesha Alexandra, atudi batemune ku mbangilo kwa uno mwisambo? Mwanda waye ubadi ufudiile naminyi? Sunga mbibabamwambile kwi ungi muntu ababadi abende naye mwishinda’shi basumbula makuta aaye, muntu abakwashishe bakimbile bakuuku baye pababafikile mu kibundji kibayimene motoka, aye nkumwalwisha makuta aaye dollar 20. Kunyima kwa byabya, bakuminyine bibamulungwile Alexandra aye nkubanga kulonga Bible. Badi na muloo wibungi wa kwimonena naye ku kikongeno kya ba Temwe ba Yehowa kya mu ludimi lwa ki Chinois kibatwelele kunyima kwa myeshi isatu mu Peru. Bwa kulesha lutumbu lwaye lwa bibamukitshinyine Alexandra, uno muntu bamwitanyine na booso abadi mu lwendo na Alexandra bwabadya kwenda ku nshibo yaye yaudishaa bidibwa.

Kupana na kukwasha bangi akupeyaa bantu masanka ebungi. Mwanda wi na muulo ngofu, we mulombene kukwasha bantu bwabadya kwiukena kalolo na Nsulo ya bintu byoso bibuwa—Yehowa Efile Mukulu! (Shake 1:17) We na muloo wa kupana su?