Nsenga ishima lelo uno ngiule na pornografi. * E mu ma piblisite, mu mikanda, mu ma filme, mu mizike, na mu ma jurunale, mpa na ku televizio, mu maasha a video, mu ma telefone, mu tu byamo twa ku maasa, mu Internet, na mu kwitumishena bifwatulo bibubi mu ma mesaje. Abimweneka shi pornografi mwanda upalakane mu mbalo yooso. Mu ma mbalo e bungi, bantu bakwete kutala pornografi kukila mu mafuku ashale.—Tala kashibo akamba shi:  “Bantu bakwete kutala pornografi.”

Bintu abilesha pornografi bikwete kwenda na kushintuluka. Ungi molongyeshi abetamina bu Gail Dines mmufunde shi: “Lelo uno bifwatulo mbikile bungi na byabya bibabadi abamono bu bibubi, binobino abebimono bu bibuwa.”

Mushindo kinyi okwete kumona uno mwanda? Pornografi nkukisha kwa nsaa bisumanga? Su mmulombeene nkufwishila masaku? Sunga shi mmulombeene kwikala mpese yooso ibidi? Yesu bambile shi: “Mutshi ooso wibuwa autuushaa bikuba bi buuwa,  anka mutshi wi na keèshi autuusha bikuba bibubi.” (Mateo 7:17) Pornografi kwete kutuusha bikuba kinyi? Bwa kupeta lwaluulo, tubande kutala ingi nkonko ikata pabitale pornografi.

ABYAKULA BANTU ABAUKU MYANDA YA PORNOGRAFI: Pornografi akwata bantu bebungi mu bupika. Bantu abakiimbuula myanda na ba munganga, abamba shi: Muntu atala pornografi e bi muntu e ku bupika bwa nfwanka e bu kabangi abetamina bu cocaïne.

Brian, * baadi na kiubishi kya kutala pornografi ku Internet akula shi: “Ta kwi kintu su nkimune kibaadya kunkutshisha kwibitala nya. Naadi nepusha nka bu’mi mukolwe. Naadi nekalakasha bikata na kufwimisha nkalakasho ibungi mu mutwe wande. Naadi nakitshi bukopo bwa kwimika, kadi kunyima kwa bipwa bibungi naadi nka ku bupika bwa kutala pornografi.”

Bantu bepaane mu kutala pornografi abafyamisha biubishi byabo. Abekalaa na lufyo na bulamalama. Kushi mpaka, bantu be bungi ba kwabadi abemonaa bu be bupenka, abekalaa na buufu, na twinyongoshi, na malwa na nsungu. Mu ingi nsaa, abekalaa na binangu bya kwitundjika. Serge, baadi aata bintu bya pornografi ku Internet na kwibyela mu telefone aaye efuku dyooso amba bino shi: “Naadi mutuule binangu byande anka penda ku byabya bintu na kushaala kushii lukulupilo, nepusha bu shii na kineemo, eshimba dyande dibaadi adintopeka, na naadi n’emono bu’mi e bupenka na e ku bupika. Naadi napusha buufu bukile na kutshiina bwa kukiimba bukwashi.”

Sunga kukupila eyiso bisumanga ku pornografi nkulombeene kutuusha bipeta bi bubi. Dr. Judith Reisman akunkushaa kisaka kya kukimbuula myanda ya pornografi bakwile bino kumpala kwa komite a Sénat a mu États-Unis shi: “Bifwatulo bya pornografi abiitwelela musango umune, byashaala bilamate mu binangu na kwibilwisha, bi nka bu mukofu oshii mulombeene kushima.” Susan e na bipwa 19, baadi atala pornografi ku Internet alesha shi: “Bifwatulo mbilamate mu binangu byande. Bikwete kwalukiila mu mutwe sunga kwa nshi mwi byelele binangu. Namono shi takwi efuku su ndimune dyandi mulombeene kwibikaasha nya.”

MWANDA WI NA MUULO: Pornografi akwataa muntu ku bupika na kutwesha nkalakasho mwadi.—2 Mpyeele 2:19.

ABYAKULA BANTU ABAUKU MYANDA YA PORNOGRAFI: “Mabaka na bifuko bikwete kutshibika pa mwanda wa pornografi.”—The Porn Trap, mukanda wa Wendy na Larry Maltz.

Pornografi kwete kulwisha mabaka na bifuko mu:

• Kulwisha lukulupilo, kipwano, na kifulo ki pankatshi pa mulume na mukashi.—Myeele 2:12-17.

• Kufisha muntu mu kukiimba penda buuwa bwaye aye nabeene, kushaala pa bupenka, na kukutwa kwa kusangala na mwina dibaka naye.—Beena-Efeeze 5:28, 29.

• Kwibwesha lwabi na nangunangu ibubi pabitale kusangisha mbidi.—2 Mpyeele 2:14.

•   Kutakula muntu mu kwibwesha mwadi lukalo lwa kusangisha mbidi na mwina dibaka naaye pa bukopo.—Beena-Efeeze 5:3, 4.

• Kumutakula ku mbidi na mu binangu bwa kukutwa kishima kwi mwin’aye.—Mateo 5:28.

Bible alungula beena dibaka bwashi ooso akwabadi ‘takutwanga kishima’ kwi mwin’aye. (Malakii 2:16, EEM) Kukutwa kwa kishima nyi nkintu kimune kilombeene kutwesha kafutakanyi mu dibaka na kutakula be mwanka bwabadya kwilekeena na kutshiba dibaka dyabo. Kutshiba kwa dibaka nkulombeene kufwishila baana nkalakasho.

Pornografi mmulombeene kutapa baana ku mashimba ngofu. Brian atuleshanga kunundu, alesha bino: “Panaadi na bipwa ekumi, naadi mupete ma jurnale a Papa e na myanda ya pornografi nsaa yatubaadi atwasha kaafyo. Ndjo ami nkubanga kwiatala mu bufyebufye, kadi ntshi naadi nauku bwakinyi nkwete kutungunuka na kutala byabya bifwatulo nya. Bibaadi bilwishe binangu byande mpaa na panaadi nakulu.” Bantu basha binangu abaleesha shi, pornografi mmulombeene kutakula baana be mu bipwa ekumi bwa kwikala na lukalo lwi bukopo lwa kusangisha mbidi pa bakii baana bakinga sunga kutambuka lusandji na bantu bebungi, kukwata mwinaye bulunda pa bukopo, na kukutwa kishima mu binangu mpa na ku mbidi.

 MWANDA WI NA MUULO: Pornografi alwishaa kipwano kya bantu ki buwa na kutwesha nkalakasho na kiyongwa mwishimba.—Myeele 6:27.

EYI DY’EFILE MUKULU ADYAMBA SHI: “Byabya, ipaayi munda mwenu . . . myanda ii butete, butombo bwa mbidi, bukitekite na malaka, ao ee bu kulangwila ma nkishi.”—Beena-Kolose 3:5.

Mu kikoso, Yehowa * Efile Mukulu mmushikwe pornografi. Ta nkwamba shi takumiina myanda itale bipindji bya mbidi bya buufu nya. Baadi mupangye byabya bipindji byetu bya mbidi na mpàngo yaashi bikwashe beena dibaka bwabadya kwisangasheena, kwifubwila peepi na mwinaye mu binangu, na bwashi bibakwashe bwa badya kutanda baana.—Jaake 1:17.

Byabya, bwakinyi twi balombeene kwamba shi Yehowa mmushikwe pornografi ngofu? Tutaluleyi ino myanda ipeela ayibilesha.

• Auku shi pornografi mmulombeene kulwisha nshaleelo a bantu.—Beena-Efeeze 4:17-19.

• Mmwitufule na akumiina kwitukalwila ku masaku.—Yeshaya 48:17, 18.

• Yehowa akumiina kukalwila mabaka na bifuko.—Mateo 19:4-6.

• Akumiina shi twikale na binangu biselele na shi tunemekye binangu bibuwa bya bangi bantu.—1 Beena-Tesalonika 4:3-6.

• Akumiina shi tutumikye na bibindji byetu bya mbidi abitukwasha bwa kutanda mu mushindo wi buwa.—Beena-Ebreeyi 13:4.

• Yehowa auku dingi shi, pornografi atakulaa muntu mu kwikala na binangu bi bubi, kukimba penda buwa bwaye’ye nabeene, na kwikala na mweneno a Satana pabitale kusangisha kwa mbidi.—Kibangilo 6:2; Yuude 6, 7.

MWANDA WI NA MUULO: Pornografi alwishaa bukuuku bwa muntu n’Efile Mukulu.—Beena-Looma 1:24.

Byabya, Yehowa afwilaa baaba booso bakite bukopo bwa kusuuka pornografi lusa. Bible alesha bino: “Yehowa nshaa-lusa na kalolo, shii na nsungu ya-bukidi na muule-ndaa na kalolo. Awuku kalolo kyaakya kyabadi beetubumbe nakyo, mmushinguule’shi twi lufuufi.” (Misambo 103:8, 14) Atekye baaba beeyishe bwabadya kwialusha kwadi bwa “kupeta lusa na kalolo bwa kukwashiibwa apakumbana kipindji.”—Beena-Ebreeyi 4:16; tala mbalo ayamba shi: “ Mushindo wa kutuuka mu bupika bwa pornografi.”

Bantu bebungi mbakumiine bukwashi bw’Efile Mukulu. Nkinyi kyabadi bapete? Bible amba pabitale bangi abaadi bakambile biubishi bi bubi shi: “Nwi batôshwe ku milwisho, nwi balamûnwe bu b’Efile Mukulu, nwi babingishwe mwi Nfumu Yesu Kidishitu na kikudi ky’Efil’etu.” (1 Beena-Kodinto 6:11, EEM) Anka bibakwile Mpoolo mutumibwa, baaba bantu mbalombeene kwamba shi: ‘Nee mulombeene kukita byooso ku bukome bwa uno anyingisha.’—Beena-Fidipe 4:13.

Susan, baadi mukambile kutala kwa pornografi amba shi: “Yehowa nyi muntu umune mulombeene nkukwasha bwa kutuuka mu bwabwa bupika. Su botekye bukome na bukunkushi bwaye, we mulombeene kwikala muntu e selele ku meso kwaye. Ta mulombeene nkulekyeela nya.”