Ba munganga abatalaa myanda ya mutwe abamba shi, bwa kwikala na muloo muntu e na lukalo lwa kukita myanda ya mu kikudi. Tukwete kumona byabya ku mushindo wi bantu abakumiina kukita kintu kampanda ki na muulo sunga kwikala ku mufubo wa muntu sunga wa kintu kiibakile bukata. Bwa kupudisha luno lukalo, bangi bakwete kukisha nsaa yaabo i na muulo mu kutala kwa bipangwa, bintu byabadi ba sèe, ku mizike mpa na ku bingi bintu bya ungi mushindo. Bangi naamu t’abamono shi mu bino bintu mbalombeene kupeta muloo wa losoo.

Bu bi bantu mbatandikwe na lukalo lwa myanda ya mu kikudi, ta mbilombeene kukaanyisha bantu ababadikaa Bible nya. Shapitre a kumpala a mukanda wa Kibangilo alesha shi kunyima kw’Efile Mukulu kupanga mulume na mukashi ba kumpala, baadi esamba nabo nsaa yooso, ebapa mushindo wabadya kwikala naaye mu kipwano. (Kibangilo 3:8-10) Efile Mukulu tabaadi mupangye bantu bwashi bekale abetambusha abo banabeene nya; be na lukalo lwa kwikala abesamba na Mupangi aabo. Misusa ibungi Bible akulaa pabitale luno lukalo.

Bu kileshesho, Yesu bambile shi: “Baasha muloo anka balanda ku kikudi.” (Mateo 5:3) Ku bukwashi bwa bino bishima twi balombeene kushinkamisha shi kintu kikata kilombeene kwitukwasha bwa kwikala na muloo na nshalelo e buwa nkulombasha lukalo lwetu lwa kuuka Efile Mukulu. Mushindo kinyi watudi balombeene kwibikita? Yesu baadi mwaluule ku luno lunkonko pabambile’shi: “T’anka penda ku bya-kudya kwikeele muntu na muuwa nya, nku kishima kyooso akituukila mukanwa mw’Efile Mukulu.” (Mateo 4:4) Mmu mishindo kinyi mwi mayi a Efile Mukulu, binangu na malongyesha aaye e mu Bible aetukwasha bwa kwikala na muloo na nshalelo e buwa? Tubande kutaluula mishindo ikata isatu.

Lelo uno uno kwi bantu bapatulukye na abauku myanda ibungi abakumiina kutuusha malango pabitale kipwano kya bantu, kifulo, nshaleelo a mu kifuko, kupudisha kwa bilumbu, muloo, na akilesha muwa. Kadi, nnanyi mupwandikile kwitupa bukunkushi bwi buwa, bulombane mu ino myanda yooso kukaasha Yehowa Efile Mukulu, aye Mupangi a bantu?

Tubande kwata kileshesho: Nsaa youlu kintu kipya bu kyamo kya foto sunga ordinatere, okulupila  shi akifiki na mukanda aulesha mushindo wa kutumika nakyo kalolo. Twi balombeene kupwandikisha Bible na mukanda aulesha mushindo wa kutumika na kyamo kipya. Bible nyi mukanda aulesha bilombeene kwikala muwa wa bantu wabadi betupe kwi Efile Mukulu aye mupangi a muwa. Uno “mukanda wa kufuba nawo” aupatuula abikumiina mupangi a muwa shi, tukite bwatudya kwikala bi buwa.

Anka bi mukanda wabadi bafunde kalolo mushindo wa kutumika na kintu, Bible adimusha bantu pabitale bikitshino bilombeene kulwisha muwa. Bangi bantu mbalombeene kutuusha malango elekeene alombeene kumweneka bu abofule bwa kulonda, kadi tomono’shi bwa kupeta bipeta bibuwa na kupela bilumbu, bi buwa kulonda malango a yawa Mukite kintu su?

Sunga Yehowa Efile Mukulu mmutuushe malango na mayi a kulonda, takitshishaa bantu pabukopo bwashi bealonde nya. Anka bu byadi mwitufule na akumiina kwitukwasha, etulungula na muloo ooso shi: “Nnaami Yehowa, Efile Mukulu, akupa bulambukishi abukukwasha, akukunkusha mwishinda dyoobe. Su boody’a kwikala muteemeshe mayi ande, mwabi ubaady’a nkufwila buu mwela, na kalolo bu myeeshi ya mbuu.” (Yeeshaya 48:17, 18) Twi kwamba shi, su tubalondo malango a Efile Mukulu atwikala na nshalelo e buwa. Mu ungi mushindo twi kwamba shi, twi na lukalo n’Efile Mukulu bwa kwikala biya mu nshalelo etu.

Bangi bantu abambaa shi tabe na lukalo n’Efile Mukulu mwanda abamonaa ingi myanda bu ishii ipusheene na kutuula lukumiino mwi Efile Mukulu sha kifulo. Bu kileshesho mbalombeene kwipusha shi: ‘Bwakinyi bantu bebuwa bakwete kukyenga?’ ‘Bwakinyi baana batooka bashii basoole mwanda abatandikaa na bilema?’ ‘Bwakinyi kukutwa kwa kululama kwi kwanka?’ Ino nyi nkonko ikata binyibinyi, na kupeta kwa myaluulo ibuwa ku yanka nkulombeene kutuusha bukwashi mu nshalelo a muntu. Anka, pamutwe pa kutopeka Efile Mukulu mususa umune bwa ino myanda yooso, tubandeyi kutala mushindo wi Bible Eyi dy’Efile Mukulu apatuula uno mwanda.

Mu shapitre a kasatu a mukanda wa Kibangilo, mwi mwanda wa Satana, aye baadi mwialuule bu nyoka na atakula mulume na mukashi ba kumpala bwashi bapele kukookyela mwiya wa Yehowa Efile Mukulu wa’shi tabadyanga mutshi wa kuuka buwa na bubi. Satana balungwile Eeva shi: “Nya, taanufu’nwe. Ank’Efile Mukulu awuku’shi, efuku dyaanwikidi, meeso eenu aabuuluka, dingi anwikala buu beefile, balombeene kushinguula buuwa na bubi.”—Kibangilo 2:16, 17; 3:4, 5.

Pabakwile ano mayi, Satana tabaadi mwakule penda shi Efile Mukulu e na madimi nya, anka balesheshe dingi shi Efile Mukulu takwete kukunkusha na kululama. Diabulu baadi akyebe kulesha shi su bantu baamuteemesha, mbalombeene kwikala biya. Mushindo kinyi ubaadi ulombeene kupwa ino myanda? Yehowa baadi mutadiile bwashi kubande kukila kipindji bwa kukwasha bantu booso bwabadya kumona shi myanda yooso yabakwete kumwamba ngya madimi su ngya binyibinyi. Byabya Efile Mukulu baadi mupe Satana na bantu abaadi ku lupese lwaye mushindo wabadya kulesha su bantu mbalombeene kwikala biya su Efile Mukulu te kwanka.

 Opwandikisha shi lwalulo ndulombeene kwikala naminyi? Bantu mbalombeene kwikala biya na kwikunkusha kalolo kushii Efile Mukulu su? Makyenga, kukutwa kwa kululama, mikumbo, na lufu mpa na buntomboshi, mwikelo wi bubi, ngoshi, kutuuta kwa bisamba, na bukitekite bwi munkatshi mwa bantu takudi bipwa nkama, mmyanda ayilesha patooka shi bantu sunga bakita naminyi ta mbalombeene koobesha kwikunkusha su Efile Mukulu te kwanka. Pamutwe pa kulesha shi Efile Mukulu ndjo nsulo ya makyenga a bantu, Bible alesha patooka kifwishe makyenga shi: ‘Bangi [bantu] mbatonte ben’abo na kwibamwesha malwa.’—Mulungudi 8:9, EEM.

Bino byooso, tabilesha patoka shi twi na lukalo n’Efile Mukulu kushii penda bwa kupeta lwalulo ku myanda ikwete kukalakasha bantu kadi bwa kumona mushindo wa kwiyipudisha su? Efile Mukulu akakitshi kinyi?

Takudi mafuku ebungi bantu mbakite mwabo mooso bwa kutuuka mu bupika bwa mikumbo, bununu na lufu. Mbakishe nsaa ikile bungi, bukome bwabo na bupeta bwabo booso kadi, kushii koobesha. Bangi namu mbakulupile shi be kutuuka mu bwabwa bupika mu kutoma kwa mitshi, kukita kwa kalashishi na mu kupaka kwa manga. Ino mpwandikisho yaabo yooso tangyobelekye nya.

Efile Mukulu akumiina shi bantu bekale biya na muloo. Ino mpàngo ibaadi nayo kubanga pabapangile bantu na tamwiyilwankane nya. (Kibangilo 1:27, 28; Yeeshaya 45:18) Yehowa etushinkamiisha shi kyooso kyadi mulee bwa kukita takikutwa kulombana nya. (Yeeshaya 55:10, 11) Bible etulungula shi, Efile Mukulu mmulee kwalusha Mpaladiiso abaabadi bashimishe kwi mulume na mukashi ba kumpala. Mu mukanda wa nfudiilo wa mu Bible atupete ano mayi: “[Yehowa], akumuna mpolo yooso ku meeso aabo. Lufu taalwikala kwanka dimo. Taakwikala dimo sunga maalo, sunga kwidila, sunga mukumbo, mwanda byaa-pano bya kala bibaashimina.” (Bifumbulwe 21:4) Efile Mukulu akeekasha uno nshalelo e buwa bino naminyi? Mushindo kinyi watudi balombeene kupeta bukwashi bwa uno mulayilo?

Yesu Kidishitu Mwan’Efile Mukulu balongyeshe balondji baaye bwabadya kuteka shi akikyeb’eshimba dy’Efile Mukulu kikitshikye. Bantu bebungi mbaubile luno luteko lwabetamina bu Luteko lwa Manana mpa na kwilwambuula misusa ibungi. Luteko alubanga bino: “Yaay’etu ee mwiyilu, eshina dyoobe dyende ntumbo. Bufumu bwobe bufikye, kyookyebe kikitshikye pa nsenga, mumune na mwiyilu.” (Mateo 6:9, 10) Eyendo, ku bukwashi bwa Bufumu bw’Efile Mukulu, nyi akukapudisha Yehowa nkalakasho yabadi bafwishe kwi bukunkushi bwa baana ba bantu na kufwisha ndumbulwilo mupya aadi mulee. * (Danyele 2:44; 2 Mpyeele 3:13) Abitungu tukite kinyi bwa kupeta bukwashi bwa uno mulayilo?

Yesu Kidishitu baadi muleshe mu mayi apeela akitungu shi tukite, bambile shi: “Muuwa wa looso  naamu ngi’shi bantu bakuwukye, obe buupenka Efile a biinyibiinyi, na yaawa obootumine, Yesu Kidishitu.” (Yowano 17:3) Eyendo, ku bukwashi bw’Efile Mukulu mbibofule bwa kwikala na muwa wa losoo mu ndumbulwilo mupya aadi mulee. Luno lukulupilo ndulombeene nkushinkamiisha ungi mwanda ulombeene nkutakula mu kwaluula shi oolo ku lukonko alwamba’shi, twi na lukalo n’Efile Mukulu su?

Takudi bipwa binunu bibidi pabaadi ku Aleopago, sunga bu Mars Hill, mu Ateene, Mpoolo mutumibwa baakwile bino pabitale Efile Mukulu kwi beena Ateene abaadi na aabo mweneno a myanda shi: “Aye ngi apeyaa byooso muuwa na bukome, na bibaashaala byooso. Mwanda mwadi’ye nyi mwatudi bapetele muuwa, kusaanasaana na kiikeelo kyeetu, bu byabadi bambe kwi baa-sha-kapatupatu beenu’shi: ‘Mwanda twi b’efuko dimune naaye.’”—Bikitshino 17:25, 28.

Bibakwile Mpoolo kwi beena Ateene bikii nka bya binyibinyi. Mupangi etu kwete kwitupa muwa watupuwu, bidibwa na mema a kutoma. Ta twi balombeene kwikala na muwa kushii bintu bi buwa byabadi betupe kwi Yehowa bwa kwitukwasha. Kadi bwakinyi Efile Mukulu kwete kutungunuka na kupa bantu byabya bintu nsaa y’abatuulu binangu kwadi sunga kukutwa kwibituula kwadi? Mpoolo bambile shi: “Bibaadi bwa’shi bakimbe Efile Mukulu. Abo pangi mbalombeene kumusokola, mwenda kukunka, aye shii sunga kula na ooso a kwatudi.”—Bikitshino 17:27.

Okumiina kuuka Efile Mukulu kalolo, nyi nkwamba shi kulonga myanda itale mpàngo yaaye na malango aaye bwa kwikala biya kubanga binobino na bwa losoo su? Su mbyabya atukutekye bwashi wesambe na muntu bakupa uno jurnale sunga kwisamba na ungi Temwe a Yehowa. Abakyebe nkukwasha na muloo ooso.