1, 2. Nkwilekeene kinyi kwi pankatshi pa mushindo awitutala Yehowa na abikitaa ma kamera aalamaa mu mashinda?

MU MAUMBO ebungi, abatumikaa na ma kamera abadi batuule mu mashinda bwa kukunkusha myanda kalolo mu mashinda na kukwata ma foto nsaa ayituuku masaku. Su kamera kakobola muntu bakitshi masaku kadi basuku, bifwatulo byabadi bakobole mbilombeene kukwasha bakata ba mbulamatadi bwa kuuka yawa muntu na kumukwata. Byabya, ku bukwashi bwa twamo twabadi bakite kwi bantu ano mafuku, bi bukopo bwashi muntu asuukye na kukutwa kupeta dinyoka bwa myanda ibakitshi.

² Sunga mbyabya, abitungu shi kulama kwa bintu na ma kamera kupalakane lelo uno kwitutentekyeshe Nshetu e mwiyilu, Yehowa? Bible amba shi meso aaye “e mbalo yooso.” (Mye. 15:3) Kadi bino abilesha shi kwete kutaluula kamwanda kooso katukitshi su? Efile Mukulu kwete kwitutala penda bwa kwitwelela miiya na binangu bya kwitunyoka su? (Yel. 16:17; Eb. 4:13) Nya! Yehowa etutalaa mwanda mmufule ooso a kwatudi na etatshishaa bwa buwa bwetu.​—1 Mp. 3:12.

3. Myanda kinyi itano itale mushindo ukwete Efile Mukulu kwitutala na kifulo yatukyebe kumona?

³ Nkinyi akikyebe kwitukwasha bwa kukumiina shi Efile Mukulu  kwete kwitutala mwanda mmwitufule? Tubande kutala mushindo wakwete kwibilesha. Kwete kwibilesha pa’ye (1) kwitudimusha nsaa yatupete binangu bitadiile ku bubi, (2) kwituludika nsaa yatukitshi myanda ibubi, (3) kwitukunkusha ku bukwashi bwa mayi aaye e mu Eyi dyaaye, (4) kwitukwasha nsaa yatufumankana na bitompwanga, na (5) kwitupa bwedi nsaa yamono myanda ibuwa mwatudi.

4. Yehowa baadi na binangu kinyi pabaadi mudimushe Kaayine shi milwisho ‘ayimubutamina pa kibelo?’

⁴ Kya kumpala, tubande kutale mushindo ukwete Efile Mukulu kwitudimusha nsaa yamono shi tubabanga kupeta binangu bitadiile ku bubi. (1 Mya. 28:9) Bwa kushinguula kalolo uno mwanda pabitale mushindo ukwete Yehowa kwitutala, tubande kumona mushindo ubaadi mukite na Kaayine, “bafitshile munda bikata” nsaa ibaadi Efile Mukulu mupele kukumiina mulambu waaye. (Badika Kibangilo 4:3-7.) Yehowa baadi mulungule Kaayine bwa ‘kukita bi buwa.’ Su ta mmukite byabya, Yehowa bamudimwishe shi, milwisho ‘ayimubutamina ku kibelo.’ Efile Mukulu baadi mumwipushe shi: ‘Obe we kwiyitonta su?’ Baadi akumiina shi Kaayine alonde elango bwa ‘kutambudibwa.’ Kukuminyibwa na Yehowa akukyebe kulama kipwano kibuwa naaye.

5. Mu mishindo kinyi mukwete Yehowa kwitudimusha pabitale binangu bibubi byatudi balombeene kupeta?

⁵ Twi kwamba naminyi bwetu’twe lelo uno? Meso a Yehowa aamonaa mashimba etu; tatwi balombeene kumufya nangunangu yetu sunga myanda yooso yatudi na lukalo lwa kukita nya. Nshetu sha kifulo akumiina shi tulonde mashinda a bululame; anka, takwete kwitutuma pa bukopo bwa kuleka eshinda dyatukwete kulonda nya. Ku bukwashi bwa Bible, Eyi dyaaye, etudimusha nsaa yatutumu binangu mwishinda dibubi. Mu mushindo kinyi? Mu kubadika kwetu kwa Bible kwa kwifuku n’efuku, nsaa ibungi atufumankana na maverse aetukwashaa bwa kukambila kubofula kampanda na binangu bishi bilulame. Na dingi, mikanda yetu ngilombeene kupatuula kalolo mwanda kampanda watukwete kulwa nao na kulesha mushindo watudi balombeene kwiukambila. Na ku bisangilo bya kakongye, atwe booso atupetaa malango aafikaa nka pa nsaa ilombane!

6, 7. (a) Bwakinyi twi kwamba shi myanda ilumbuulwe bwa midiyo ya bantu ayilesha shi Yehowa akutala na kifulo kyooso? (b) Mushindo kinyi oodi mulombeene kukita bwashi mushindo ukwete Yehowa nkulama na kwitatshisha boobe ukukwashe?

⁶ Kuno kudimushibwa kooso akulesha shi Yehowa atalaa ooso a kwatudi na kifulo kyooso. Eyendo mayi e mu Bible e kwanka takudi bipwa nkama, mikanda ilumbuulwe kwi ndumbulwilo a Efile Mukulu ngifundjibwe bwa midiyo ya bantu, na malango aatushibwa ku bisangilo e kwanka bwa kakongye kashima. Sunga mbino byooso, Yehowa mukunkushe binangu byoobe Kwiyi dyaaye bwashi olumbuule binangu byoobe. Byabya twi kwamba shi bino byooso abilesha shi Yehowa kwete nkutala pa mwanda wa kifulo kyadi nakyo boobe.

⁷ Bwashi kuno kudimushibwa kwitukwashe, abitungu tushinguule shi kwete kwitatshisha bwetu. Akupu abitungu kulonda akyamba Eyi dyaaye, kwitatshisha bwa kukaasha nangunangu yooso ikumbeene kukutwa kusankisha Efile Mukulu. (Badika Yeeshaya 55:6, 7.) Su tubalondo malango etupa bwa kwitudimusha, atukyebe kwikalwila ku twinyongoshi twibungi. Kadi, tubande kupwandikisha shi, tubakumiina kulonda binangu bitadiile ku bubi. Mbukwashi kinyi bukwete kwitupa Nshetu e mwiyilu sha kifulo?

8, 9. Mushindo kinyi wi elango aditupa Yehowa kukidila kwi bafubi baaye adilesha shi kwete kwitulama ngofu? Tuusha kileshesho.

⁸ Twi balombeene kumona kalolo mushindo awitulama Yehowa nsaa yabetuludika. (Badika Beena-Ebreeyi 12:5, 6.) Eyendo tatukumiinaa bwashi betulangye sunga kwitunyoka nya. (Eb. 12:11) Kadi, tubande kwela binangu pabite  kikumbeene yawa afiki mu kwitulanga kutala. Abitungu aukye myanda yatukwete kukita ikumbeene kulwisha kipwano kyetu na Yehowa, abitungu ekale etatshisha pabitale byatupusha kwishimba, na kukumiina kwata nsaa ilombane bwa kwitulesha mu Bible mushindo watudi balombeene kulumbuula nshalelo etu bwa kusankisha Efile Mukulu. Ungi kwete kwitatshisha nyi Yehowa, aye Nsulo ya malango e byabya.

⁹ Twate kileshesho kya mushindo ulombeene bantu abapeya bangi malango mbalombeene kulesha bi luno lukalo lw’Efile Mukulu. Mukwetu umune baadi na kiubishi kya kutalanga pornografi kumpala kwa kufika ku bya binyibinyi kadi baadi mukambile kino kiubishi. Kadi, ano malaka ebubi abaadi akii mwishimba dyaaye, amushikanga nka bu kaalo akatembe. Pabapetele telefone mupya, ano malaka abafikile dingi bukopo. (Ja. 1:14, 15) Baadi mutwele mu ma site aaleshaa pornografi ku bukwashi bwa yawa telefone. Dingi efuku, pabaabadi abalungula mukandu wibuwa ku telefone, bapeele mukulu umune telefone aaye bwashi akimbe angi ma adrese. Pababangile mukulu kukimba mu telefone, ma site ebubi ababangile kutuuka. Bino bibaadi bu mwabi ukata bwa uno mukwetu baadi mu masaku mu kikudi. Baadi mupete elango pa nsaa, aye nkupeta bukwashi na kuludikibwa, na kunyima aye nkukambila dingi ano malaka ebubi. Ndutumbu kinyi lwatudya kwikala nalo bwa Nshetu e mwiyilu kwete kwitulama na kumona mpa na milwisho ifwame na kwete kwituludika kumpala kwa’shi twende kula!

10, 11. (a) Mushindo kinyi watudi balombeene kukimba bukunkushi bw’Efile Mukulu? (b) Mushindo kinyi wi mwanda ubafumankeene nao kifuko kimune aulesha shi kulonda kwa bukunkushi bwa Yehowa kwibuwa?

¹⁰ Mufundji a misambo umune baadi muyimbile Yehowa shi: “Ondudikâ n’elango dyobe.” (Mis. 73:24, EEM) Patukimbi bukunkushi, twi balombeene ‘kutentekyesha’ Yehowa su atubadika Bible bwa kumona bi mweneno aaye a myanda. Kutumikila mayi a mu Bible akwitukwasha mu kikudi mpa na mushindo wa kupudisha nkalo yetu ya bintu bya ku mbidi.​—Mye. 3:6.

¹¹ Mwanda wa kidime umune baadi atumikila mu kibundji kya Masbate, mwiumbo dya Philippines, nyi nkileshesho kikata kya mushindo wi Yehowa mukwashe bangi. Aye na mukashi aaye abaadi abafubu bu ba mbala-mashinda aku namu abaadi na bana bebungi ba kukusha. Dingi efuku, abaadi bakanye pakumona mukanda wa sha nsenga ibaabadi abafutshila bwa kwibabinga. Bwakinyi ebabingi? Abaadi bebafunde  shi abaadi bakutwe bululame. Sunga mbibaadi uno mukwetu mulume ekalakasha bwa mbalo yabakyebe nkashala na kifuko kyaaye, bambile shi: “Yehowa akyebe kwitukwasha. Mafuku ooso akumbashaa nkalo yetu, sunga kwakitshika myanda kinyi.” Uno mukwetu tabaadi mwidimbe pa kwikala na luno lukulupilo nya. Mafuku apeela kunyima, kifuko kibaadi kisankye pa kupusha shi tabakatuka dingi nya. Nkinyi kibaadi kikitshikye? Sha nsenga baadi mumone shi, sunga mbyabadi bebafunde, kino kifuko kya Batemwe kikunkushibwe na mayi a mu Bible, kibaadi nka kishaale na kanemo na butaale. Uno mwanda ubaadi ukemeshe sha nsenga ngofu, aye nkwibatadiila bwashi bashaale mu nsenga yaaye na dingi nkwibakumbesha kingi kipindji kya nsenga bwa kudima. (Badika 1 Mpyeele 2:12.) Oolo, Yehowa kwete kwitukunkusha ku bukwashi bwa Eyi dyaaye bwa kwitukwasha bwa kulwa na nkalakasho ya mu nshalelo.

12, 13. Mu myanda kinyi mulombeene muntu kwiyipusha su Efile Mukulu kwete kumona makyenga aaye?

¹² Sunga mbyabya, ingi nsaa, lukalakasho kampanda ndulombeene kutungunuka. Pangi tukwete kulwa ngoshi na mukumbo ushy’aupu, pangi bakwetu ba mu kifuko bakwete nka kutungunuka na kwitutosha kufubila Yehowa, sunga kupombeshibwa kushy’akupu. Kadi twi kwamba kinyi pabitale kwikutwena kampanda kwi pankatshi pe’tu na ungi muntu mu kakongye?

¹³ Bu kileshesho, we mulombeene kutapika kwishimba mwanda shi abakulungula mwanda kampanda ushi ukusankishe. Pangi we kukema shi: ‘Bino ta mbilombeene kukitshika mu ndumbulwilo a Efile Mukulu!’ Na dingi, mukwetu ikeele mwakule byabya bapete mashito kampanda mu kakongye na bangi abamwelela binangu bibuwa. Weyipusha pangi shi: ‘Bwakinyi bi kwikala bino? Yehowa takwete kumona nya? Atadiila nka bino?’​—Mis. 13:1, 2; Aba. 1:2, 3.

14. Bi kwikala shi pangi mbwa kinyi Yehowa tatwelaa mu myanda ya bantu bwa kwiyipudisha?

¹⁴ Yehowa mukumbeene kuuka bwakinyi ta mmupudishe mwanda bukidi. Bu kileshesho, nsaa yokwete kumona shi ungi muntu nyi sha kilema, Efile Mukulu mukumbeene kwikala na ungi mweneno. Kwadi’ye, pangi we mulwishe kukila mushindo okwete kupwandjikisha. Mayi akutape omwene shi ngakile bubi, pangi nyi elango aditungu shi wedyelele binangu. Mu mwisambo wa muwa waaye, Mukwetu Karl Klein, aye bafubile mu Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu, baadi mwisambe pabitale musango ubaabadi bamutopekye kwi Mukwetu Joseph Rutherford. Kunyima, Rutherford basemene Klein na muloo ooso shi: “Karl, naseme!” Kadi, Karl Klein, bu bibaadi ki na nsungu bwa mushindo ubaabadi bamutopekye, baadi mwalule nka bu shakumiina. Pa’ye kumona shi Klein baadi mulame mwanda mwishimba, Joseph Rutherford bamudimwishe bwashi takwatshibwanga na Diabulu. Kunyima Karl Klein bafundjile shi: “Patulamina mukwetu nsungu, bikishekishe pa mwanda wa kintu kampanda kibakula kyadi na matalwa a kwakula muyiile mudimo waaye, atwituulu atwe banabeene mu kateo ka Diabulu.” *

15. Nkinyi akikyebe nkukwasha bwa kupela kushimisha lwishinko nsaa yotengyela Yehowa bwashi akukwashe poodi mu lukalakasho kampanda?

¹⁵ Sunga mbyabya, bangi abashimishaa lwishinko su lukalakasho kampanda alumweneka bu lushi na mpwilo. Mushindo kinyi watudi balombeene kunyingiila? Banda kupwandjikisha shi okwete kutambusha motoka mwishinda dikata na bokwatshika munkatshi mwa myotoka ikile bungi. Touku nsaa kinyi ayipeele myotoka bwa kutungunuka n’eshinda nya. Su bofiitshi munda na botompo kukimba dingi eshinda, pangi we kushimina. We kukisha nsaa ibungi bwa nkafika kwende kukila ibodya kukisha su oyindjila mwishinda na lwishinko looso. Bi mumune, su botungunuka na kulonda mashinda e mu Eyi dy’Efile Mukulu, kunyima okyebe nkafika kwende.

16. Bwa ungi mwanda kinyi Yehowa mulombeene kupela kupudisha bitompwanga byatufumankana nabyo?

 ¹⁶ Yehowa mulombeene kupela kupudisha bitompwanga byatufumankana nabyo mwanda akyebe shi tupete malongyesha kapanda kukidila kwabidi. (Badika 1 Mpyeele 5:6-10.) Efile Mukulu tetufwishila bitompwanga nya. (Ja. 1:13) “Mwishikwanyi nenu, Diabulu,” nyi kwete kufwisha nkalakasho ikile bungi. Anka, Efile Mukulu mukumbeene kutadiila lukalakasho kampanda bwa kwitukwasha bwashi tukule mu kikudi. Amonaa makyenga etu, na bu ‘byakwete kwitulama,’ akyebe kukita bwashi atungunukye nkapenda “bwa kapindji kapeela.” Osankilaa mushindo ukwete nkulama Yehowa poodi mu bitompwanga, na kukulupila shi akyebe nkukwasha bwa kwimutuuka su?​—2 Kod. 4:7-9.

17. Yehowa kwete kukimba bantu be naminyi, na mbwakinyi?

¹⁷ Ku nfudiilo kwa byooso, Efile Mukulu ataluula nshalelo etu bwa uno mwanda ukata. Ku bukwashi bwa Hanani kamonyi ka bimonwa, baadi mulungule Nfumu Asa shi: “Yehowa amonaa abikitshika mbalo yooso pa nsenga ishima bwa kunyingisha bano batuule lukulupilo lwabo mwadi.” (2 Mya. 16:9) Bu byashi mumone eshimba dimune mwi Asa, akyebe ‘nkunyingisha’ su botungunuka na kukita myanda ibuwa.

18. Pomono bu’shi bantu ta mbakukumiine, nkinyi akitungu shi otentekyeshe pabitale Yehowa? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo kwa mwisambo.)

¹⁸ Efile Mukulu akumiina shi ‘tukimbe bya kukita bi buwa,’ ‘tufule bi buwa,’ na ‘tukite bi buwa’ bwashi ‘etufwile lusa.’ (Am. 5:14, 15, EEM; 1 Mp. 3:11, 12) Yehowa amonaa bantu balulame na ebelelaa mwabi. (Mis. 34:15) Banda kwela binangu pabitale bakashi ba beena Ebreeyi babaadi abakwasha bakashi bwa kutanda, Shifra na Pwashi. Pabaadi Isaleele mu bupika mu Ejiipitu, bano bakashi abatshinyine Efile Mukulu kukila Faraone, nfumu baadi mwibatumine eyi dya kwipa bana balume booso ba beena Ebreeyi ku butandwa. Eyendo, kondo k’eshimba kaabo kebuwa kabaadi kebatume bwa kulama miuwa ya bano bana. Shifra na Pwashi abaadi ‘bebape baabo bana.’ (Efi. 1:15-17, 20, 21) Meso a Yehowa ta ngakutwe kumona bikitshino byabo bibuwa nya. Ingi nsaa, twi balombeene kupwandjikisha shi takwi muntu su ngumune kwete kumona buwa bwatukwete kukita. Yehowa kwete kutala. Kwete kumona myanda ibuwa yooso yatukitshi, na akyebe kwitufuta.​—Mat. 6:4, 6; 1 Tim. 5:25; Eb. 6:10.

19. Mushindo kinyi ubaadi mukwetu mukashi mufikye mu kushinguula shi midimo yaaye ibuwa ta ngikutwe kumweneka ku meso kwa Yehowa nya?

¹⁹ Mukwetu mukashi umune mu Autriche baadi mufikye mu kushinguula shi mudimo waaye wi bukopo ta ngukutwe kumweneka ku meso a Efile Mukulu nya. Bu byadi mutandjikwe mu kifuko kya beena Hongrie, baadi mupete adrese a muntu esambaa ludimi lwa beena Hongrie bwadya nkamutala mu mudimo wa bulungudi. Musango umune bayile ku yaaya mbalo, kadi takubaadi muntu su ngumune ku nshibo. Baadi mwalukiile dingi kwanka misango ibungi. Ingi misango, baadi apusha shi muntu e mwanka, kadi tababaadi abamwaluula nya. Balekyele mikanda yetu, amufundjila ingi mikanda na kumulekyela adrese yaaye. Kunyima kwa kwalukilanga ku yaaya nshibo munda mwa kipwa kishima na ndambo, kiibi kibafungukile! Abaadi bakukile mukwetu mukashi kwi mwana mukashi umune sha kalolo bambile shi: “Twela. Ne mubadikye byooso byondekyeele na nekalanga nakutengyela.” Uno muntu baadi kwete kubukibwa bwa ungi mukumbo na tabaadi mulombeene kufumankana na bantu nya. Ababangile kulonga Bible. Oolo, Efile Mukulu baadi mwelele uno mukwetu mwabi mu kwitatshisha kwaye kooso!

20. Mushindo kinyi opushaa apakutala Yehowa?

²⁰ Yehowa amonaa kyooso kyokwete kukita na akyebe nkufuta. Poshinguula shi meso a Efile Mukulu e poodi, topwandjikishanga shi kwete nkutala mu mushindo autalaa ma kamera aakwataa bifwatulo ku bungi. Anka epushe bu’be e pepi ngofu na Efile Mukulu sha kalolo na etatshisha bwa buwa boobe!