1, 2. Nkinyi akikyebe kunyingisha lukulupilo lwetu lwa shi Bufumu abukalombasha mpàngo ya Yehowa, na bwakinyi? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo.)

BU BYATUDI Batemwe ba Yehowa, atwakulaa misango yooso shi Bufumu bw’Efile Mukulu nyi bulombene kupudisha myanda yetu, na atukakaa binangu bya bantu ku byabya bya binyibinyi bya mu Bifundwe na kisukusuku kyooso. Na dingi kukulupila mu buno Bufumu kukwete kwitunyingisha. Kadi, mmushindo kinyi watudi na kushinkamisha shi Bufumu mmwanda wa binyibinyi aukyebe kulombasha mpàngo yabo? Nkinyi akitutumu bwa kwikala na lukumiino lunyingye mu Bufumu?​—Eb. 11:1.

² Bufumu bwa Messiya nyi ndumbulwilo abadi batuule kwi Efile Mukulu aye nabene Sha Bukome Booso bwa kulombasha mpàngo yaye bwa bipangwa byaye. Buno Bufumu mbwimene pa kitako kinyingishibwe pepoo​—matalwa e na Yehowa bupenka bwaye a kumunana. Mu myanda ikata itale Bufumu​—nfumu aabo, bantu abakamunana naye, kishalelo kya Bufumu​—mbapwe kwibishinkamisha ku bukwashi bwa bilombeno, kwamba shi, ndumbulwilo  sunga bipwano byabadi bakite kwi Efile Mukulu sunga Mwan’aye, Yesu Kidishitu na bantu. Kunangwila pa bino bilombeno nkulombene kutamisha npushishisho eetu bwa kumona ino mpàngo y’Efile Mukulu bu ya binyibinyi na mushindo wayidi ishimate.​—Badika Beena-Efeeze 2:12.

3. Nkinyi kyatukyebe kutaluula mu uno mwisambo na mu ungi aulondo?

³ Bible kwete kulesha bilombeno bisamombo bitale Bufumu bwa Mesiya bwabakakunkusha kwi Yesu Kidishitu. Kwi (1) kilombeno kya Abrahame, (2) kilombeno kya Mwiya, (3) kilombeno kya Daavide, (4) kilombeno kya tshite-mwakwidi bu bibaadi Melkisedeke, (5) kilombeno kipya, na (6) kilombeno kya Bufumu. Tutaluuleyi mushindo wi kilombeno kyooso akipushena na Bufumu na kukita bwashi mpàngo y’Efile Mukulu pabitale nsenga na bantu yende na kulombana.​—Tala kashibo akamba shi: “ Mushindo aukalombasha Efile Mukulu mpango yaaye.”

4. Bu byabadi baleshe mu mukanda wa Kibangilo, mbitshibilo kinyi bibaadi Yehowa mwate pabitale bantu?

⁴ Kunyima kwa kulumbuula nsenga bwashi bantu bemushale, Yehowa baadi mwate bino bitshibilo bisatu pabitale bantu: Kupanga bantu kwifwanyiko dyaye, bantu batamishe mpaladiiso pa nsenga yooso ishima na kwiyuusha na bana baabo, na kutosha bantu bwashi tabadyanga mutshi wa kushinguula kibuwa na kibubi. (Kib. 1:26, 28; 2:16, 17) Ta kubaadi’nyi lukalo lwa kingi kintu nya. Aye baapu kupanga muntu, yawa muntu baadi na kya kukokyela ku bino bingi bitshibilo bibidi bwa kulobasha mpàngo y’Efile Mukulu. Kadi, mmushindo kinyi ufikye mu kumweka lukalo lwa bilombeno?

5, 6. (a) Mushindo kinyi utompe Satana bwa kukutshisha mpàngo y’Efile Mukulu? (b) Nkinyi kibakisthine Yehowa pabitale buntomboshi bwa Satana mu Edene?

⁵ Bwa kutompa mu kipaso kibubi bwa kukutshishwa mpàngo y’Efile Mukulu, Satana Diabulu baadi mutushe butomboshi. Baadi mukite byabya pa’ye kupeesha mwiya ubofule​—ubaadi autekye muntu bwa kulesha kukokyela kwaye. Baadi mutakule mukashi a kumpala Eeve bwa kupela kutumikila mwiya ubaadi aumutosha bwa kudya mutshi wa kushingula kibuwa na kibubi. (Kib. 3:1-5; Bif. 12:9) Pa’ye kukita byabya, Satana baadi mwele mpaka matalwa a Efile Mukulu a kukunkusha bipangwa byaye. Kunyima, Satana baadi mwambe shi bantu tabakwete kufubila Efile Mukulu mwanda wa kifulo nya.​—Yob. 1:9-11; 2:4, 5.

⁶ Yehowa baadya kukita kinyi bwa kwaluula ku butomboshi bwa Satana mu Edene? Eyendo kubutula bantomboshi kubadya kupudisha buntumboshi bwabo. Anka kubadya kukita bwa shi mpàngo y’Efile Mukulu ya kuwusha nsenga na bana ba Adame na Eeve basha kukokyela ikutwe kulombana. Pamutwe pa kwipa bantomboshi nka paapa, Mupangi sha binangu baadi mutuushe lwaluulo ku wawa mwanda na butemuki bukata​—Mulayilo wa mu Edene—​bwa kulombasha eyi dyaye dyooso mu katoba na katoba.​—Badika Kibangilo 3:15.

7. Nkishinkamisho kinyi akitupa mulayilo wa mu Edene pabitale nyoka na bana baye?

⁷ Ku bukwashi bwa mulayilo wa mu Edene, Yehowa baadi mutshibile nyoka kiimu na bana baaye obo bekale Satana Diabulu na baaba booso abakekala ku lupese lwaye mu kilumbu kitale matalwa a Efile Mukulu a kukunkusha. Efile Mukulu a binyibinyi bapeele kekulu ka mukashi’aye a mwiyilu bukome bwa kubutula Satana. Nyi bwakinyi, mulayilo wa mu Edene taulesha nkapenda shi yawa mutuushe buntomboshi bwa mu lupango lwa Edene na malwa ooso atuukye ku buno buntomboshi  abikashimina kadi aulesha dingi mushindo aukyebe kulombana buno butemuki.

8. Nkinyi kyatudi balombene kwakula pabitale kuukibwa kwa mukashi na kekulu kaaye?

⁸ Naanyi baadya kwikala kekulu ka mukashi? Bu byabidi shi kekulu akakasoonso mutwe wa nyoka, kwamba shi, “kutuuta” Satana Diabulu kipangwa kya mu kikudi, kekulu kabaadi na kya kwikala kipangwa kya mu kikudi. (Eb. 2:14) Byabya, mpa na mukashi akatanda kano kekulu baadi na kya kwikala a mu kikudi. Nsaa ibaadi kekulu ka nyoka akende na kufiima, myanda itale kekulu na mukashi ibaadi ishale kushi kuukibwa munda mwa bipwa pepi na 4 000 kunyima kwa mulayilo wa Yehowa mu Edene. Munda mwa aa ooso mafuku, Yehowa mmukite bilombeno bibungi bwa kutundula kekulu na kushinkamisha bafubi baye shi nyi nku bukwashi bwa kaaka kekulu akukyebe Efile Mukulu kukatusha mpombo yabadi bafwishile bantu kwi Satana.

9. Kilombeno kya Abrahame nkinyi, na nsaa kinyi ibakibangile mufubo?

⁹ Bipwa pepi na binunu bibidi kunyima kwa kutshibila Satana kiimu, Yehowa balungwile Abrahame bwa kukatuka mu kibundji kyabo kya Ure mu Mesopotami na kwenda mu nsenga ya Kanaana. (Bik 7:2, 3) Yehowa bamulungwile shi: “Katuka mwiumbo dyoobe, mu kifuko kyoobe na mu nshibo ya nshoobe, otadiile kwiumbo dyankakulesha. Nakwikasha mwilo ukata, dingi nakusampa. Naapa eshina dyoobe kinemo. Ikala musampiibwe. Nasampa abakusampa, akukitshina bubi, namutshipi; mwishina dyoobe nemusampila bifuko byooso bya pa nsenga.” (Kib. 12:1-3) Uno ndjo mwisambo wa kumpala wa kilombeno kya Abrahame​—kilombeno kya Yehowa kibaadi mukite na Abrahame. Tatuuku kalolo nsaa ibaadi Yehowa mukite naye kino kilombeno bwa musango wa kumpala nya. Anka, kilombeno kibabangile  mufubo mu 1943 Eb.Y.K., pabaakatukile Abrahame na bipwa 75 ku Harane asabuka mwela wa Efrate.

10. (a) Mushindo kinyi ubaadi Abrahame muleshe lukumiino lunyingye mu milayilo y’Efile Mukulu? (b) Yehowa mwende na kulesha myanda kinyi ikata pabitale kekula ka mukashi?

¹⁰ Yehowa baadi mwalushuule mulayilo waye kwi Abrahame misango ibungi, na kutenteka ingi myanda. (Kib. 13:15-17; 17:1-8, 16) Na pabaadi Abrahame muleshe lukumiino lunyingye mu milayilo ya Yehowa pa kukumiina kutuusha mwan’aye umune, Yehowa baadi munyingishe kyakya kilombeno na mulayilo ushii bya kushintuluka. (Badika Kibangilo 22:15-18; Beena-Ebreeyi 11:17, 18.) Kunyima kwa kilombeno kya Abrahame kubanga mudimo, Yehowa mwende na kulesha myanda ikata pabitale kekula ka mukashi. Kekulu akekyebe kutuukila kwi Abrahame, kabaadi na kya kufiiima, kwikala bu Nfumu, kubutula beshikwanyi, na kwikala bu mwabi kwi bantu bebungi.

11, 12. Bifundwe bikwete kwakula kinyi pabitale kulombana kwa kilombeno kya Abrahame, na byabya abitulesha kinyi?

¹¹ Kilombeno kya Abrahame kibaadi kilombane bwa musango wa kumpala kwi bekulu baye nsaa ibaabadi bapyane Nsenga ya mulayilo, kadi Bifundwe abilesha shi kyakya kilombeno akilombana dingi. (Gal. 4:22-25) Ku bukwashi bwa kikudi kiseleele, Mpoolo alesha shi, kipindji kya kumpala kya kekulu ka Abrahame nyi Kidishitu na kipindji kya kabidi akilesha bena Kidishitu bashingwe mwimu wa mu kikudi 144 000. (Gal. 3:16, 29; Bif. 5:9, 10; 14:1, 4) Mwana mukashi atusha kekulu nyi “Yeelusaleme a mwiyilu”​—kipindji kya ndumbulwilo a Efile Mukulu ki mwiyilu, kisangishe bipangwa bya mu kikudi bimulamate. (Gal. 4:26, 31) Anka bu bibalayile kilombeno kya Abrahame, kekulu ka mukashi akakyebe kufwisha myabi kwi bantu.

¹² Kilombeno kya Abrahame akilesha yawa akekala Nfumu na baaba abakamunana naye mu Bufumu bw’Efile Mukulu, na akituulu kitako kya Bufumu bwa mwiyilu. (Eb. 6:13-18) Kino kilombeno akitungunuka na mufubo mpaa na nsaa kinyi? Mukanda wa Kibangilo 17:7 aulesha shi: ‘Nkilombeno kya looso.’ Akitungunuka na mufubo nyaa na nsaa yababutula beshikwanyi b’Efile Mukulu kwi Bufumu bwa Mesiya na apakasampibwa bifuko byooso bya pa nsenga. (1 Kod. 15:23-26) Byabya, baaba abakekala na muwa binobino pa nsenga abakapete mwabi wa looso. Kilombeno ky’Efile Mukulu na Abrahame akilesha shi Yehowa akyebe kulombasha mpàngo yaye ya “kuwusha nsenga” na bantu balulame!​—Kib. 1:28.

13, 14. Kilombeno kya Daavide pabitale Bufumu bwa Mesiya akitushinkamisha kinyi?

¹³ Mulayilo wa mu Edene na kilombeno kya Abrahame abilesha mwanda wa muulo ukata wa shi, matalwa a Yehowa a kumunana bu byabadi bealeshe kukidila ku Bufumu bwa Mesiya ngemene pa miiya y’Efile Mukulu ya kululama. (Mis. 89:14) Guvernema a Mesiya mbalombene kumutshiba milomo na kumubutula su? Kingi kilombeno akilesha shi tambilombene kukitshika.

¹⁴ Tubande kutala kibaadi Yehowa mulee Nfumu Daavide a mu Isalele a kala ku bukwashi bwa kilombeno kya Daavide. (Badika 2 Samwele 7:12, 16.) Yehowa mmukite kino kilombeno na Daavide munda mwa mafuku a kumunana kwa Daavide mu Isalele, aye nkumulaa shi Mesiya baadi na kya kwikala kekulu kaaye. (Luk. 1:30-33) Byabya, Yehowa baadi mupwe kulesha mulongo aukatuku kekulu na kulesha dingi shi kekulu ka Daavide kabaadi na kyakwikala na “matalwa aakatukila mu miiya” bwa nkwasa a Bufumu bwa Mesiya. (Ez. 21:25-27, NWT) Ku bukwashi bwa Yesu, Bufumu bwa Daavide “abukashidikibwa  pepoo bwa looso.” Byabya, lutandwa lwa Daavide “alwikala kwanka bwa looso; lupuna-nsulu lwaye alwikala bu bikale nguba kumpala kwende.” (Mis. 89:34-37) Kushi mpaka, Bufumu bwa Mesiya tabukalwishibwa nya, na myanda yabukyebe nkakita ayikyebe kuyisha bwa losoo!

15-17. Muyile kilombeno kya tshiite-mwakwidi bu bibaadi Melkisedeke, mudimo kinyi dingi ulombene kwikala nao kekulu, na bwakinyi?

¹⁵ Kilombeno kya Abrahame na kya Daavide abilesha shi kekulu ka mukashi kabaadi na kya kwikala bu Nfumu, kadi nta nka penda mudimo wa Bufumu nyi ubaadi na kya kutwadila bantu ba miilo yooso myabi nya. Byabya, bwabadya kupeta myabi ya binyibinyi, abaadi na kya kupososhibwa ku bupika bwa mulwisho na kutwela mu kifuko kya Yehowa kya mu nsenga ishima. Bwa kulombasha byabya, bibaadi abitungu dingi shi kekulu kafube bu tshiite-mwakwidi. Nyi bwakinyi Yehowa baatshile ingi mpàngo ya kukita kilombeno kya Tshiite-mwakwidi bu bibaadi Melkisedeke.

¹⁶ Yehowa baadi muleshi ku bukwashi bwa Nfumu Daavide shi, baadi na kya kukita aye nabene kilombeno na Yesu akikyebe kwikala bwa myanda ibidi; ‘kushaala ku mboko ilume y’Efile Mukulu’ mpaa nka na pakakookyesha balwishi baaye, na kwikala “tshiite-mwakwidi bwa looso bu bibaadi melkisedeke.” (Badika Misambo 110:1, 2, 4.) Bwakinyi kwikala “bu bibaadi melkisedeke”? Mwanda mafuku e bungi kumpala kwashi beekulu ba Abrahame bapyane Nsenga ya Mulayilo, Melkisedeke Nfumu a mu Saleme baadi afubu bu “tshiite-mwakwidi eEfile Mukulu Mukata a byooso.” (Eb. 7:1-3) Yehowa nyi baadi mumusangule bwa kukita byabya. Nyi nka penda muntu umune abadi baleshe mu Bifundwe bya kiina Ebreeyi baadi mufube bu nfumu na bu tshiite-mwakwidi. Byabya, bu byakushibaadi muntu mufube kumpala sunga kunyima kwaye mu wawa mushindo, baadi mulombene kwitaminyibwa bu “tshiite-mwakwidi bwa ikalaika,” sunga bwa looso.

¹⁷ Yesu baadi mutudiibwe musango umune bwa kwikala tshiite-mwakwidi ku bukwasi bwa kino kilombeno kibaadi kikite Yehowa naaye, na dingi, akyebe kushala “tshiite-mwakwidi bwa looso bu bibaadi Melkisedeke.” (Eb. 5:4-6) Bino abilesha patooka shi Yehowa e na matalwa a kufuba na Bufumu bwa Mesiya bwa kulombasha mpàngo yaaye ya kumbagilo pabitale bantu na nsega.

18, 19. (a) Bilombeno bibatwisambila, abilesha Myanda kinyi pabitale Bufumu? (b) Ndukonko kinyi lubashala?

¹⁸ Nka bu bibatukatuka mu kutaluula mu bino bilombeno, twi balombene kumona mushindo wabidi mu kwipushena na Bufumu bwa Masiya na mushindo wi mpàngo ya Bufumu itudiibwe pe’poo mu kwipushena. Mulayilo wa mu Edene ngukwashe Yehowa bwa kulombasha mpàngo yaaye pabitale nsenga na bantu ku bukwashi bwa kekulu ka mukashi. Naanyi baadya kwikala kekulu, na mudimo kinyi wakakyebe kukita? Kilombeno kya Abrahame akipatuula kalolo byabya byooso.

¹⁹ Kilombeno kya Daavide kikwete kupatuula kalolo pabitale mulongo wa kifuko kya Mesiya, na kumupa matalwa a kumunana nsenga yooso bwashi myanda ayikyebe kulombasha akikyebe Bufumu ikale bwa looso. Kilombeno kya tshiite-mwakwidi bu bibaadi Melkisedeke nkifikye bu kitako bwa kekulu bwakadya kufuba bu tshiite-mwakwidi. Kadi, Yesu taakyebe kwikala aye nabene mu mudimo wa kwikasha bantu mu kupwidika nya. Bangi bashingwe mwimu abakyebe kufuba bu ba nfumu na bu ba tshiite-mwakwidi. Abakyebe kutukila kunyi? Atukyebe kwakwila uno mwanda mu mwisambo aulondo.